معرفی سبک هنری، سورئالیسم Surrealism

[مهسا69]

معرفی و آشنایی با سبک های مهم هنری، سبک سوررئالیسم

فراواقع‌گرایی

فراواقع‌گرایی یا سوررئالیسم یکی از جنبش ‌های معروف هنری در قرن بیستم است. زمانی که دادائیسم در حال از بین رفتن بود، پیروان آن به دور آندره برتون که خود نیز زمانی از دادائیست‌ها بود گرد آمدند و طرح مکتب جدیدی را ریختند که در سال ۱۹۲۲ به طور رسمی فراواقع‌گرایی نامیده شد.
این جنبش در عمل با انتشار مجله‌ٔ انقلاب فراواقع‌گرا توسط برتون آغاز شد.

تاریخچه

فرا واقع ‌گرایی (سوررئالیسم) محصول تغییرات بعد از جنگ جهانی اول و فراموشی دادائیسم بود که از سال ۱۹۲۱ آغاز شد. ظهور سوررئالیسم زمانی بود که نظریه ‌های فروید روانشناس اتریشی درباره ضمیر ناخودآگاه و رویا و واپس‌زدگی (سرکوب)، فرهیختگان اروپا را به خود مشغول کرده بود.
آندره برتون و لویی آراگون (عکس پایینی) که هر دو پزشک امراض روانی بودند از تحقیق‌های فروید الهام گرفتند و پایه مکتب جدید خود را بر فعالیت ضمیر ناخودٱگاه بنا نهادند.

وی معتقد بود ادبیات نباید به هیچ چیز به جز تظاهرات و نمودهای اندیشه ای که از تمام قیود منطقی و هنری یا اخلاقی رها شده باشد بپردازد و در اعلامیه ای که انتشار داد نوشت:
"سورئالیسم عبارت است از فعالیت خود به خودی روانی که به وسیله آن می توان خواه شفاهاً و خواه کتباً یا به هر صورت و شکل دیگری فعالیت واقعی و حقیقی فکر را بیان و عرضه کرد."

در سورئالیسم هدف هنرمند این است که یک واقعیت تازه و مطلق در بیاورد، به عبارت دیگر واقعیت و رویا را به هم بیامیزد"واقعیتی برتر از واقعیت" بیافریند.

از مشهور ترین هنرمندان سورئالیست، "سالوادوردالی" (عکس بالایی) و "رنه ماگریت" (عکس پایینی) هستند.

سورئالیست ها می گویند بسیاری از تصورات و تخیلات و اندیشه های آدمی هست که انسان بر اثر مقید بودن به قید اخلاقی و اجتماعی و سیاسی و رسوم و عادات از بیان آن ها خودداری می کند و این تصورات را به اعماق ضمیر پنهان خویش می راند.

این قبیل افکار و اندیشه ها و آرزوها غالباً در خواب و رویا و در شوخی ها و حرف هایی که از زبان انسان می پرد تجلی می کند و سورئالیستم طرفدار بیان صادقانه و صریح این قبیل افکار و تصورات و اوهام و آرزوها است.
سورئالیست ها فعالیت اصیل انسان را همان فعالیت رویا مانند ندای درونی دنیای ناخودآگاه می دانند.

از دیگر سورئالیست های معروف می توان به "پل الوار" (عکس بالایی) و "گیوم آپولینر" (عکس پایینی) اشاره کرد.

سورئالیسم در سینما و عکاسی
دوران شكل گیری سورئالیسم تقریبا با اولین موفقیت های سینمای صامت همزمان است. با گسترش سینما در قرن 20 م بسیاری از سورئالیست ها، رسانه ای آرمانی یافتند كه می توانستند با آن دنیا های دیگر راكاوش كنند.

اعتقاد سورئالیست ها:
سینما را شیوه ی بیان شورانگیزی می شمردند؛ وسیله انصراف خاطر یا "شگفتی آفرین" با نیروی تاثیر گذاری كه می توانند فرد را برای لحظاتی از زندگی شخصی خود جدا كنند.
از این رو سورئالیست ها به صورت غیر عادی به سینما می رفتند: آنها وارد یك سالن سینما می شدند و بدون توجه به دنباله و پایان فیلم بیرون می آمدند و به سراغ سالن دیگر می رفتند ، از فیلمی به فیلم دیگر بی ان كه كوچكترین توجهی به سناریو فیلم داشته باشند و تنها به تصویرهایی توجه داشتند كه جدا از زمینه ی روایی‌ شان بهانه ای می شد برای رویا و ساختارهای خیالی.
آنها در ساخت فیلم نیز از مونتاژ برای ایجاد فضای سورئال استفاده می كردند. چرا که مونتاژ فیلم امكان می دهد كه زمان و مكان را به كلی زیر رو كنند و واقعیت و خیال را در نمایشی محسوس در آمیزند. من ری، هانس ریشتر، فرانسیس پیکابیا هنرمندانی بودند که با رویکرد سورئالیستی به تجربه گرایی در فیلم پرداختند. و رنه کلر و بونوئل نیز هر دو کارشان را با همکاری سورئالیست ها آغاز کردند.

لوئیس بونوئل و سالوادور دالی در 1928 با همکاری هم فیلم "سگ آندلسی" را ساختند که یک فیلم سورئالیستی تمام عیار محسوب می شود. مثلا در یكی از سكانس ها: ابری از برابر ماه می گذرد و در پلان بعد تیغی چشمی را در می آورد. یا در سكانسی دیگر از این فیلم: مرد جوان دهان خود را از چهره اش جدا می كند و کف دستش می گیرد. زن از این عمل ناراحت می شود و موهای زیر بغل خود را می نگرد؛ مویی وجود ندارد، سپس مبهوت می شود چون موها مانند ریش بر چهره مرد است. یا نمایی از فیلم که خرهای مرده بر روی پیانوها خودنمایی می کنند. و دستی که از آن مورچه بیرون می آید!
از دیگر فیلم های بونوئل، این سینما گر شاعر: عصر طلایی، فراموش شدگان، سرزمین بی نان، ملك الموت و ...

بطور كلی می توان گفت : سورئالیست ها در فن سینما توگرافی، مجموعه ای از وسائل را پیدا می كنند كه مخصوصا می تواند بازگوی رویاها و اشتیاق و فعالیت های ضمیر ناخودآگاه باشد. یك فیلم سورئالیستی از طریق ذهن بر عواطف تاثیر می گذارد و فرد را از ضمیر آگاه به ضمیر ناخودآگاه می برد. اگر جنبش سورئالیسم به خودی خود عمر كوتاهی داشتف تاثیرش هنوز كاهش نیافته است . این جنبش به خودی خود یك چیز است. و حساسیتی كه آن را ایجاد كرد و هنوز ادامه دارد كاملا چیز دیگری است
"وقتی كودك بودم، مانند یک كودك سخن گفتم . مانند یك كودك فهمیدم. مانند یك كودك فكر كردم.
اما وقتی مرد شدم، چیزهای كودكانه را كنار گذاشتم. "
فیلمنامه سگ آندلسی

چیزی که امروز در دنیای عکاسی شاهد آن هستیم به تصویر کشیده شدن سورئالیسم توسط دوربین عکاسی است. در هم آمیختگی واقعیت و توهم.
آنچه بیش از هر چیز روش سوررئالیستی را مشخص می کند نوعی آزادی مطلق در شکل و محتوا است که سوررئالیست ها از آن با عنوان: نوشتار و بیان اتوماتیک یا خود کار نام می برند.و یا شاید تقلیدی آگاهانه از تابلوهای نقاشی دالی و دیگر نقاشان سورئالیست. شاید به جرات بتوان گفت سورئالیسم بیشتر حرکتی تجسمی است تا ادبی، نفی واقعیت از خلال دگرگون کردن تصویر و بهم ریختگی عناصر تجسمی.
و شاید بتوان ادعا کرد که بزرگترین دستاورد سورئالیسم گسترش دیدگاه های فرویدی در تصاویر بود و از این طریق راه بر گرایش های نمادین، ذهن گرایانه و تفسیری ازفرا واقعیت گشود.

[KHatun]

رویِ تاب شکستۀ زمان
در انتظارِ باد
نشسته ام
...

این حسی است که با دیدنِ این تصویربه من دست می دهد. کمی دقت کنید پارادوکس جالبی می شود، البته کمی هم هولناک. شاید کار سوررئالیست ها همین است. به تصویر کشیدنِ آن چیزهایی که از آنها مدام در حال فراریم. خواب هایی حقیقی تر از بیداری. شاید اثر هم همین را می گوید: بیداری در خواب.
تداومِ حافظه یکی از معروف ترین کارهایِ سالوادور دالی است. دالی را دیگر همه کم و بیش می شناسند. نقاشِ سوررئالیستِ اسپانیایی که از دید بعضی سنت گرایان یک دیوانه تمام عیار بود! شاید چون درک کارهایِ این نقاش به سادگیِ درک آثارِ رئالیستی نبود و حالتی خواب گونه داشت. خوابی که فروید آن را انعکاسی از امیال و غرایزِ سرکوب شده مان می دانست؛مأمنِ "خود" ی که باید بگردیم و در انسجامِ بی نظمی و به هم ریختگیِ عالم خواب آن را پیدا کنیم. نظم را در بی نظمی دیدن کارِ آسانی نیست. زمان می برد...درستِ مثلِ تیک تاکِ ساعتهایِ این اثر که مدتهاست زمان را برده اند...تیک تاکی که با هرنگاه بلندتر می نوازد...این اثر حرفهای زیادی دارد... ساعت دیگر آن جسمِ فلزیِ خشک و هولناک که زمان را در خود فروبلعیده نیست، سختیِ آن برهرچه که می توانسته بخشی از روزِ ما باشد نرم می شود چون خواب نظام قانونمندِ طبیعی را در دنیایِ نسبیِ زمان و مکان به هم می ریزد...ما را تاب می دهد و تاب می دهد و تاب می دهد تا بالاخره پایِ ظالمانه ای ناعادلانه لگد بزند به تمامِ لذت هایش! چشم باز می کنیم وبه سکون و انتظار روی تاب شکستۀ زمان بازمی گردیم...تلخ است که ساعتهای قلابی مان می نوازند : تیک ...تاک...تیک...تاک...و ما باور می کنیم.
پ.ن: اینها همه برداشت هایِ شخصیِ خودم است.