جادوی تصویر در سال ۲۰۰۷

[SonBol]

روزهای پایانی هر سال همیشه بهترین فرصت است تا نگاهی به تمام اتفاقات خوب و بد آن سال انداخت. سینمای سال ۲۰۰۷ نیز از این قاعده مستثنی نیست. ازگفتن عبارت "سینما در سالی که گذشت" پرهیز می‌کنیم زیرا آن‌چه در اینجا آورده‌ایم تنها بخشی ازهمه آن‌چیزیست که بعدها به عنوان سینمای این سال از آن یاد خواهند کرد.
سینمای جهان در سال ۲۰۰۷ همانند تمام سال‌های دیگر اتفاق‌های کوچک و بزرگ زیادی را از سر گذراند؛ شکسته شدن طلسم اسکار برای مارتین اسکورسیزی، درگذشت اینگمار برگمن کارگردان معروف سوئدی و میکل آنجلو آنتیونی سینماگر برجسته ایتالیایی، هفتاد ساله شدن داستین هافمن و رابرت ردفورد دو هنرپیشه بزرگ هالیوود، انتخاب مت دیمون به عنوان جذابترین مرد جهان توسط مجله پیپل (People) و احتمال ساخت فیلمی از الیور استون درباره محمود احمدی ‌نژاد از جمله همین اتفاق‌های ریز و درشتی بودند که باعث شدند تنور سینمایی سال ۲۰۰۷ داغ بماند و چیزی از سال‌های پیش از خودش کم نداشته باشد.


خرس طلایی برلین
پنجاه و هفتمین جشنواره فیلم برلین، "برلیناله"، امسال شاهد حضور رابرت دونیرو در نقش بازیگر و کارگردان بود. دونیروی ۶۴ ساله این بار از پشت دوربین و با فیلم "چوپان خوب" (The Good Shepherd) یا به برلین آمده بود، که البته دست خالی هم به خانه برنگشت!

جشنواره برلین با اهدای خرس نقره‌ای برای بهترین گروه بازیگران، با گرمی رابرت دونیروی کارگردان را بدرقه کرد. به غیر از رابرت دونیرو، ستاره‌های دیگری همچون آنجلینا جولی، مت دیمون و آلک بالدوین در فیلم "چوپان خوب" نقش داشتند.
فیلم پر ستاره بعدی جشنواره برلین، فیلم سیاه و سفید "آلمانی خوب" (The Good German) از استیون سودربرگ بود. البته سودربرگ به اندازه رابرت دونیرو خوش شانس نبود و علی‌رغم نامزد شدن در رشته بهترین فیلم، نتوانست جایزه‌ای را از جشنواره برلین به دست بیاورد. درعوض هیأت داوران، کارگردان چینی وانگ کوانان را به خاطر فیلم ازدواج تویا (Tuyas Marriage) مستحق دریافت جایزه بهترین فیلم این دوره از جشنواره دانست.
ازدواج تویا برای به دست آوردن این جایزه با ۲۲ فیلم دیگر رقابت داشت. در برلیناله امسال نینا هوس (Nina Hoss) هنرپیشه آلمانی برای بازی در فیلم یلا (Yella) و خولیو چاوز (Julio Chávez) هنرپیشه آرژانتینی به خاطر نقش آفرینیش در فیلم ال اُترو ((El Otro برنده خرس طلایی بهترین هنرپیشه زن و بهترین هنرپیشه مرد شدند.
خرس طلایی یک عمر فعالیت هنری این دوره از جشنواره هم به آرتور پن، کارگردان آمریکایی تعلق گرفت.


پاروهای پر پول
در گزارشی که به تازگی در مجله هالیوود ریپورتر منتشر شد، امسال مقام اول پر درآمدترین هنرپیشه زن نصیب ریز ویتر اسپون ۳۱ ساله شد. راضی کردن خانم ویتر اسپون برای نقش آفرینی در یک فیلم برای کارگردانان و تهیه کنندگان مشتاق، ۱۵ تا ۲۰ میلیون دلار آب می خورد!
در این لیست مقام دوم برای آنجلینا جولی است و دیگر هنرپیشه هالیوودی کمرون دیاز هم بر روی پله سوم ایستاده است. ریز ویتر اسپون در سال گذشته برای نقش آفرینی در فیلم (Walk The Line) برنده جایزه اسکار شد. به هر صورت اسکار جایزه‌ای معمولی به حساب نمی‌آید، به خصوص که امسال طلسم اسکار برای مارتین اسکورسیزی هم شکسته شد!


اسکار در دستان اسکورسیزی
به طور قطع کارگردان کهنه کار سینما، مارتین اسکورسیزی را می توان برنده شب اسکار نامید. سرانجام بعد از ناکامی‌های دوره‌های پیشین، این‌بار آکادمی اسکار به اسکورسیزی روی خوش نشان داد و او توانست برای اولین بار این مجسمه طلایی را با خودش به خانه ببرد.

زیباترین صحنه مراسم اسکار هنگامی بود که سه غول هالیوودی و همدوره‌های اسکورسیزی یعنی فرانسیس فورد کاپولا، استیون اسپیلبرگ و جرج لوکاس همراه با یک پاکت سفید که نام برنده در آن قرار داشت به روی صحنه آمدند. در آن زمان دیگر برای همه واضح بود که نام چه کسی از درون پاکت بیرون خواهد آمد. برای نخستین بارمجسمه اسکار در دستان مارتین اسکورسیزی قرار گرفت: "متشکرم. ممکن است لطف کنید یک بار دیگر این پاکت را چک کنید تا همه مطمئن شویم؟ (خنده حاضران) در این سال‌ها خیلی‌ها برای من آرزو کرده بودند تا برنده اسکار شوم، حتی غریبه‌ها، در خیابان، در مطب دکتر، در آسانسور! از همه متشکرم. از دوستان و خانواده‌ام. این اسکار متعلق به شماست."
فیلم اسکورسیزی به نام از دست رفته ((Departed موفق به گرفتن چهاراسکار از مجموع پنج اسکاری شد که برایشان نامزد شده بود. در رشته بازیگری، در نقش‌های اصلی و مکمل نیز اسکار به هلن میرن، فورست ویتاکر، جنیفر هادسون و آلن آرکین تعلق گرفت.


شیرینی یک حقیقت تلخ
البته امسال فرش قرمز مهمانی هم از دنیای سیاست داشت. ال گور نامزد پیشین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا که به خاطر مستند حقیقت تلخ (An Inconvenient Truth) به سالن کداک تی‌یتر آمده بود. این فیلم مستند که درباره گرم شدن کره زمین بود، توانست قلب سازندگانش را هم با بردن دو اسکار حسابی گرم کند! اسکار بهترین فیلم مستند و بهترین ترانه. ترانه ای به نام باید از خواب برخیزم (I Need to Wake Up) کاری از ملیسا اتریج (Melissa Lou Etheridge)
اما نه فقط برای مارتین اسکورسیزی بلکه برای آلمانی‌ها هم امسال‌، سال اسکاری خوش یمنی بود. فلوریان هنکل فن دونرسمارک (Florian Graf Henckel von Donnersmarck) با فیلم زندگی دیگران (Das Leben der Anderen) توانست در بخش فیلم‌های غیر انگلیسی زبان برنده جایزه اسکار شود. این برای سومین باری بود که اسکار به یک فیلم از کشور آلمان تعلق می‌گرفت.
اسکارافتخاری این دوره هم نصیب انیو موریکونه (Ennio Morricone) آهنگساز سرشناس ایتالیایی شد، آهنگسازی که شهرتش را مدیون موسیقی متنی است که برای فیلم وسترن خوب، بد، زشت اثر سرجیو لئونه ساخت.


جیمز باند بلوند
امسال دنیل کرگ (Daniel Craig)هنرپیشه جدید نقش جیمز باند، سال جدید را به خوبی شروع کرد. نامزد شدن در رشته بهترین هنرپیشه مرد درجشنواره فیلم انگلیس بافتا (BAFTA) به خاطر ایفای نقش مأمور ۰۰۷ در فیلم کازینو رویال هر چند با خودش جایزه‌ای را برای او به همراه نداشت، اما با این حال توانست جواب قانع کننده‌ای برای منتقدان سرسخت او باشد. این نامزدی برای کرگ که در ابتدا با اتهامات مختلفی نظیر موبور خسته کننده، بی نمک یا قد کوتاه روبرو بود، تأثیر بسزایی داشت، به طوری که او توانست برای ایفای نقش جیمز باند در ۴ فیلم آتی، قراردادی را امضا کند که او را ۴۳ میلیون یورو ثروتمند تر کرد.


نخل طلایی کن
اما بعد از اسکار و مرد شمشیر به دستش نوبت به اروپا و نخل طلایش می‌رسد. جشنواره فیلم کن که میزبان چهره‌های معروف زیادی بود که شصتمین سال برپایی آن را جشن گرفتند. امسال در این جشنواره هیچ فیلمی از ایران حضور نداشت، اما مرجانه ستراپی نویسنده ایرانی مقیم فرانسه با انیمیشن خود، پرسپولیس توانست جایزه ویژه هیأت داوران را به دست آورد. نمایش فیلم پرسپولیس البته اعتراض‌های فراوانی را هم از طرف ایران با خود به دنبال داشت.
مهمترین اتفاق کن اهدای نخل طلای بهترین فیلم است که امسال این نخل نصیب کریستین مونگیو (Cristian Mungiu) از کشور رومانی برای فیلم چهار ماه، سه هفته و دو روز شد. وقت تقسیم نخل‌های طلا البته آلمانی‌ها هم بی نصیب نماندند. ‌فاتح آکین (Fatih Akin) کارگردان آلمانی ترک تبار توانست جایزه بهترین فیلمنامه را از آن خود کند. آکین با فیلم در آن سوی دیگر (Auf der anderen Seite) در جشنواره کن شرکت کرده بود.


ونیز، شهر قایق و شیر

جشنواره ونیز امسال هفتاد و پنج ساله شد و مثل هر پیش کسوت دیگری احترامش واجب! اما در جشن هفتاد و پنج سالگی ونیز، همانند شصت سالگی کن مهمانی از ایران حضور نداشت. به ازای آن اسم همسایه ایران، عراق بسیار شنیده می شد زیرا که مضمون دو فیلم از فیلم‌های بخش مسابقه امسال جشنواره‌، مستقیماً به بحران عراق ارتباط پیدا می‌کردند. دره خدا ((In The Valley of Elah اثر پل هاگیس (Paul Haggis) و پنهان کاریRedacted) ) فیلمی از برایان دی پالما که پنهان کاری توانست شیر نقره ای را برای برایان دی پالما به همراه بیاورد.
کیت بلانشت و برد پیت نیز برنده جایزه بهترین هنرپیشه زن و بهترین هنرپیشه مرد شدند و شیرطلایی هم به آنگ لی کارگردان چینی رسید که با فیلم شهوت و احتیاط در ونیز حضور داشت.
علیرغم خالی بودن جای سینمای ایران در ونیز، یک ایرانی نقش مهمی را در جشنواره ایفا کرد؛ عباس کیارستمی که شیر طلایی ویژه هفتاد و پنجمین سالگرد جشنواره ونیز را به برناردو برتولوچی داد.


رقیب پایتخت نشین
امسال در دومین جشنواره فیلم رم برخلاف رقیب ونیزیش، فیلمی از ایران ساخت ابوالفضل جلیلی، کارگردان صاحب نام ایرانی به نام حافظ حضور داشت که در پایان نیز توانست جایزه ویژه هیات داوران را دریافت کند. در این جشنواره در مجموه ۱۲۷ فیلم نمایش داده شد.


فرش‌های قرمز گلدن گلاب
امسال هم همانند تمام سال‌های دیگر در روزهای پایانی سال با اعلام شدن نامزدهای جوایز گلدن گلاب پرونده سینمایی سال ۲۰۰۷ رفته رفته بسته می شود. فیلم کفاره Antonement) ( با نامزدی در هفت رشته از بقیه فیلم‌ها پیشی گرفته است. 13 ژانویه سال ۲۰۰۸ تاریخ پهن شدن فرش‌های قرمز گلدن گلاب است.