توضیح و بیان خواص گیاهان دارویی،سبزیجات و میوه جات

[hoobare]

خواص درمانی و کاربرد
اسانس این گیاه دارای خواصی مانند آنتی باکتریال قوی، اشتها آور، ضد کرم و ضد نفخ است. مصرف موضعی این اسانس سبب کاهش دردهای روماتیسمی و عصبی می گردد. اسانس این گیاه دارای کاربرد بسیار وسیع در صنایع آرایشی و بهداشتی است و سالانه 6000 تن از اسانس علف لیمو در جهان تولید می گردد.

[hoobare]

مطالعه سازگاري و ارزيابي عملكرد اسانس توده هاي بومي علف ليموي ايران



علف ليمو، يك گياه دارويي و معطر از تيره گندميان است كه بيش از نيم قرن از سابقه كشت آن در جهان، بويژه در نواحي گرمسيري شرق آسيا مي گذرد. گونه اي از اين گياه (كاه مكي) با نام علمي Cymbopogon olivieri (Boiss.) Bor در نواحي جنوب (سرباز و جيرفت) و غرب ايران (دزفول و مسجد سليمان) پراكنده است. اين تحقيق به منظور جمع آوري و ارزيابي شاخص هاي رويشي و عملكرد اسانس گونه مذكور در نواحي بومي و همچنين مطالعه سازگاري توده هاي بومي نواحي غرب در مناطق جديد بر اساس طرح بلوكهاي كامل تصادفي طي سالهاي 78 و 79 انجام گرفت. نتايج نشان داد كه بين توده هاي بومي از نظر طول برگ بعنوان اندام حاوي اسانس، عملكرد وزن تر بوته و مقدار اسانس (%v/w) اختلاف معني دار وجود دارد. بطوريكه توده مسجد سليمان با 3.33 درصد و توده سرباز با 1.41 درصد به ترتيب داراي بيشترين و كمترين درصد اسانس در واحد وزن خشك گياه مي باشند. سازگاري توده هاي مسجد سليمان و دزفول نشان داد كه صفات مورد اندازه گيري به نحو بارزي تحت تاثير شرايط محيطي مناطق جديد قرار گرفتند. بطوريكه عملكرد وزن تر بوته و درصد اسانس اين توده ها در برخي از مناطق نظير كرج و شمال تهران افزايش يافت.

[hoobare]

شناسايي و معرفي اجزاي روغن فرار گياه علف ليمو (Cymbopogon citratus (DC) Stapf) كاشته شده در شمال ايران



جنس Cymbopogon كه از خانواده Poaceae مي‌باشد به صورت گسترده‌اي در مناطق حاره و نيمه حاره كاشت مي‌شود. روغن فرار به دست آمده از اين گياه كه عمدتاً داراي ماده سيترال مي‌باشد شباهت زيادي به تركيبات اسانس با درنجبويه دارند. از آنجايي كه مقدار اسانس در پيكر رويشي گياه بادرنجبويه بسيار كم (1/0 تا 2/0 درصد) مي‌باشد در نتيجه توليد آن هزينه زيادي را تحميل مي‌كند. لذا گونه‌هاي مختلف جنس Cymbopogon به عنوان منبع تهيه اسانس براي استفاده در صنايع غذايي، صابون‌سازي، عطرسازي و دارويي مورد توجه قرار گرفت. گونه C. citratus (DC) Stapf كه براي اولين بار در ايران كاشته شده است به منظور بررسي راندمان اسانس و شناسايي اجزاي آن مورد مطالعه قرار گرفت. روغن فرار با استفاده از تقطير با آب (Hydrodistillation) استحصال شد و با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگراف متصل به طيف سنج جرمي مورد بررسي قرار گرفت. از مقدار 1/91 درصد اجزاي شناسايي شده به ترتيب سيترال (43/49 درصد)، سيترونلال (25/30 درصد) و ژرانيل استات (41/6 درصد) داراي بيشترين مقدار بودند.

[hoobare]

شیرین بیان
Glycyrrhiza glabra
Licorice
Fabaceae (Leguminosae)

[hoobare]

معرفی و گیاهشناسی
شیرین بیان یکی از قدیمی ترین گیاهان دارویی جهان است که از دیرباز مورد توجه انسان بوده و بواسطه ی قدمت زیاد آن به پدربزرگ گیاهان دارویی مشهور می باشد. شیرین بیان گیاهی است چندساله و از خانواده ی بقولات Fabaceae که ارتفاع آن گاها به 1 تا 2 متر می رسد. برگ های آن به فرم شانه ای مرکب فرد می باشند که برگچه های آن دارای حالت چسبناکی هستند. گل های شیرین بیان به رنگ های آبی یا آبی متمایل به ارغوانی و گاها زرد دیده می شوند. میوه ی این گیاه از نوع نیام است که معمولا هر میوه دارای 3 تا 6 عدد دانه ی لوبیایی شکل می باشد. ریشه ها و ریزوم های این گیاه دارای پوستی قهوه ای رنگ هستند که پس از جدا کردن این پوسته ی خارجی به سایر قسمت های ریشه می رسیم که به رنگ زرد دیده می شوند و دارای طعم شیرینی می باشند.

[hoobare]

پراکنش و نیازهای اکولوژیکی
شیرین بیان در اکثر مناطق جهان بخصوص میان دو عرض جغرافیایی 30 و 45 درجه در نیمکره شمالی زمین می روید. این گیاه در کشورمان نیز پراکنش بسیار وسیعی دارد و در استان هایی چون خراسان (شمالی و رضوی)، آذربایجان شرقی و غربی، زنجان، گلستان، کردستان، فارس، اصفهان، تهران و ... مشاهده می شود. شیرین بیان بطور کلی گیاهی نورپسند است که در طول رویش به هوای گرم و رطوبت متوسط نیاز دارد. این گیاه در خاک های شنی عمیق که حاوی ترکیبات کلسیمی باشند بخوبی رشد می کند و pH مناسب برای این گیاه 5/5 تا 2/8 ذکر شده است.

[hoobare]

کاشت، داشت و برداشت
آماده سازی زمین برای کشت این گیاه شامل یک شخم عمیق در ابتدای فصل پائیز به همراه افزودن 30 تا 40 تن کود دامی کاملا پوسیده است. تکثیر رویشی (تقسیم ریزوم و ریشه) روش تجاری تکثیر شیرین بیان می باشد اما این گیاه را بوسیله ی بذر نیز می توان تکثیر نمود که در اینجا به تکثیر رویشی این گیاه می پردازیم. در فصل پائیز (آبان ماه) ریزوم گیاهان 3 تا 4 ساله را پس از خروج از خاک به قطعات 15 تا 25 سانتی متری تقسیم می کنند. این قطعات را در ردیف هایی با فاصله ی 60 تا 80 سانتی متر و با فاصله ی30 تا 40 سانتی متر از یکدیگر کشت می نمایند. پس از کاشت بایست به سرعت آبیاری صورت بگیرد. شیرین بیان یکی از گیاهان دارویی است که بیشتر بصورت بهره برداری از طبیعت به بازار مصرف می رسد و کمتر مورد کشت و کار قرار می گیرد و جالب است که بدانیم ریشه ی این گیاه بصورت خشک شده یا عصاره، یکی از مهمترین اقلام صادراتی کشورمان در بخش گیاهان دارویی است و در بسیاری از کشورهای اروپایی نظیر انگلیس، آلمان، بلژیک، فرانسه و ... مورد کشت وسیع قرار می گیرد.
مرحله ی داشت این گیاه شامل مبارزه ی مکانیکی با علف های هرز و قطع ساقه های این گیاه از فاصله ی 10 سانتی متری خاک در ابتدای فصل رویش هر سال می باشد.
برداشت ریشه های این گیاه در فصل پائیز سال سوم یا چهارم صورت می گیرد. این عمل در سطوح کوچک با استفاده از بیل و در سطوح وسیع توسط ماشین های مخصوص انجام می شود. میزان عملکرد ریشه بصورت خشک شده 5/1 تا 2 تن در هکتار ذکر شده است.

[hoobare]

فرآوری
قسمت مورد استفاده ی این ریشه های این گیاه هستند که دارای ترکیبات مختلفی می باشند. مهمترین ترکیب موجود در ریشه های این گیاه اسید گلیسریزیک است که 50 بار از شکر شیرین تر می باشد و مقدار آن با توجه به شرایط محیطی و واریته ی گیاه بین 5 تا 20 درصد می باشد.

[hoobare]

خواص درمانی و کاربرد
مهمترین خواص درمانی ریشه های این گیاه عبارتند از: ملین،خلط آور، مدر، درمان کننده ی زخم معده و اثنی عشر، موثر در درمان بیماری های دستگاه تنفس مانند برونشیت و التهاب نای و ... . در داروسازی از عصاره ی ریشه ها برای شیرین کردن طعم داروها بصورت گسترده استفاده می شود.
احتیاطات مصرف: مصرف بی رویه ی ریشه های این گیاه بدلیل تحریک غدد فوق کلیوی و ترشح بیش از اندازه ی هورمون آلدسترون ممنوع اعلام گردیده است. این حالت سبب عوارضی چون اختلال در فعالیت های متابولیسمی، بالا رفتن فشار خون و ... می گردد. مصرف این گیاه در دوران بارداری و شیردهی منع شده است.
نحوه ی مصرف: 1 تا 4 گرم از پودر ریشه ها را بصورت دمکرده و یا جوشانده به تعداد سه مرتبه در طول روز استفاده می کنیم.

[hoobare]

مقايسه فعاليت آنتي اكسيداني عصاره شيرين بيان (Glycyrrhiza glabra L) با آنتي اكسيدان هاي تجاري در كرم هيدروكينون 2 درصد.


سابقه و هدف: با توجه به عوارض مختلف گزارش شده از آنتي اكسيدان هاي تجاري، در سالهاي اخير، تحقيقات بر روي دستيابي به آنتي اكسيدان هاي سالمتر و موثرتر از منابعطبيعي، متمركز شده است. هيدروكينون، يك ماده روشن كننده است كه براي روشن نمودننواحي هيپرپيگمانته در فرآورده هاي آرايشي بكار مي رود. اين ماده شيميايي به سختيپايدار ميشود و بر اثر اكسيداسيون، به سرعت درمعرض هوا قهوه اي رنگ مي گردد. در اينپژوهش اثر آنتي اكسيداني عصاره متانولي شيرين بيان در مقايسه با آنتي اكسيدان هايتجاري مورد بررسي قرارگرفته است.
مواد و روش ها: پودر ريشه خشك شده شيرين بيان بامتانول عصاره گيري شد. فعاليت آنتي اكسيداني عصاره در مقايسه با آنتي اكسيدان هايتجاري ( سديم متابي سولفيت و بوتيل هيدروكسي تولوثن) در غلظت هاي 0.1، 0.5، 1 و2درصد (وزني/وزني) در كرم هيدروكينون 2 درصد بررسي گرديد. فرآورده هاي حاويس آنتياكسيدان ها و عصاره فوق به مدت سه ماه در دماي 25±0.5 درجه سانتيگراد و 45±0.5 درجه سانتيگراد و به دور از نور نگهداري شدند. پايداري فيزيكي و درصد هيدروكينونباقيمانده پس از 2 هفته، 1، 2 و 3 ماه بررسي گرديد. جهت اندازه گيري ميزانهيدروكينون باقيمانده از روش اسپكتروفتومتري UV و طول موج 294 نانومتر استفادهشد.
يافته ها: نتايج مطالعه حاكي از تسريع تخريب هيدروكينون با افزايش دما بود. افزايش غلظت آنتي اكسيدان سبب افزايش درصد هيدروكينون باقيمانده در فرآورده ميگرديد. اما افزايش درصد آنتي اكسيدان هاي تجاري به ويژه در مورد سديم متا بي سولفيتيك درصد و بوتيل هيدروكسي تولوئن دو درصد، سبب كاهش پايداري فيزيكي فراورده گرديد. در ماه سوم، در هر دو دماي 25 و 45 درجه سانتي گراد، عصاره در تمامي غلظت ها فعاليتآنتي اكسيداني بيشتري را در مقايسه با آنتي اكسيدان ها تجاري نشان داد (P<0.001). در دماي سوم، فرآورده هاي حاوي 0.1، 0.5، 1 و 2 درصد عصارهپايداري فيزيكي مناسبي را با مقدار هيدروكينون باقيمانده 72، 76، 78 و 81 درصد (بهترتيب افزايش غلظت) در دماي 25 درجه سانتي گراد و 51، 55، 60 و 63 درصد در دماي 45درجه سانتي گراد، نشان داد.
استناج: با استفاده از اين نتايج مي توان عصارهشيرين بيان را با غلظت هاي 0.5 و 1 درصد، به عنوان يك آنتي اكسيدان طبيعي موثر برايمواد حساس به اكسيداسيون پيشنهاد نمود.