گلسیرین

[رزیتا]

گلسیرین

نگاه کلی

وقتی از سازندگان صابون در مورد مرغوبیت محصولاتشان سوال شود، معمولا به استفاده از گلیسیرین در ترکیب صابونشان اشاره می‌کنند. گلیسیرین یک مایع با قدرت بالای جذب رطوبت است. یعنی با استفاده از صابونهای گلیسیرینه پوست دست شما خشک نمی‌شود. از گلیسیرین بطور گسترده در تهیه انواع کرمها ، لوسیونها و وسایل بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شود.

صابونهای گلیسیرینی معمولا شفاف هستند. ترکیبات نرم کننده گلیسیرین‌دار معمولا با جذب رطوبت هوا باعث نرمی پوست می‌شوند.

صابون گلسیرینه تزئینی




تاریخچه

گلیسیرین اولین بار در سال 1779 توسط "Scheel" در فرآیند صابون ‌سازی با روغن زیتون کشف شد و بعد از انجام آزمایشهای مختلف با چربی‌های گوناگون مشخص شد که گلیسیرین محصول جانبی واکنش صابونی شدن است. روش بدست آوردن گلیسیرین از صابون ، فرایند پیچیده‌ای است که بطرق مختلف انجام می‌شود.



خواص گلیسیرین

گلیسیرین مایعی زلال ، بی‌ رنگ ، بدون بو ، شیرین و اندکی گرم است. در معرض هوا به آرامی رطوبت جذب می‌کند و گرانروی بالایی دارد. گلیسیرین به هر نسبتی در آب و اتانول حل می‌شود. اما در حلالهای آلی مانند کلروفرم ، اتر ، بنزن و... حل نمی‌شود. بیشتر ترکیباتی که در آب یا الکل حل نمی‌شوند، در گلیسیرین محلول هستند.

گلیسیرین یک الکل سه عاملی با فرمول C3H5(OH)3 است. وزن مولکولی آن 79.91 گرم بوده و در دمای 165 درجه سانتی‌گراد می‌جوشد. گلیسیرین انواع اسیدهای میوه ، نمکهایی مثل سولفات پتاسیم ، نیترات پتاسیم ، سولفات نقره و... را در خود حل می‌کند. گلیسیرین ، شکر و صمغ را نمی‌تواند حل کند. اما به راحتی با شیره و یا لعاب مخلوط می‌شود و می‌تواند بوی انواع بخارات روغنی را جذب کند.



منبع طبیعی گلیسیرین

منبع اصلی گلیسیرین بافت چربی جانوران و گیاهان (روغن زیتون) است. منبع عمده تهیه گلیسیرین ، تولید آن از واکنش صابونی شدن است. در فرآیند صابونی شدن ، چربی با قلیا وارد واکنش شده و صابون و گلیسیرین را تولید می‌کند و بعد از جداسازی و تقطیر ، گلیسیرین بدست می‌آید. گلیسیرین در چربی‌ها به صورت ترکیب با اسید پالمتیک (اسید موجود در خرما) ، اسیداستئاریک ، اسید اولئیک است.

گلیسیرین همچنین در زرده تخم‌ مرغ هم وجود دارد. در مغز انسان ، گلیسیرین به صورت اسید منو گلیسیریک وجود دارد.



استخراج گلیسیرین از منابع آن

شکافتن چربی‌ها به اجزا سازنده‌اش در آب با سه روش انجام می‌گیرد:



افزودن باز (قلیا)

این روش ساده‌ترین و قدیمی‌ترین شیوه تولید صابون است. بعد از واکنش صابونی شدن ، گلیسیرین به صورت محلول با آب در لایه زیرین صابون قرار می‌گیرد.



افزودن آب آهک

واکنش آب آهک با چربی ، در فشار 10atm و در دمای 127 درجه سانتی‌گراد انجام می‌گیرد و گلیسیرین به صورت مخلوطی از اسیدهای چرب بدست می‌آید که بعدا جداسازی می‌شود.

صابونی شدن آبدار (استفاده از بخار داغ)

در این فرآیند ، چربی‌ها را تحت اثر بخار داغ قرار می‌دهند. دمای بخار داغ نباید بیش از 300 درجه سانتی‌گراد باشد. بعد از جداسازی صابون و گلیسیرین ، گلیسیرین خام را چند بار تقطیر می‌کنند تا گلیسیرین خالص بدست آید. این روش در سال 1885 ابداع شد.



کاربرد

از گلیسیرین در صنایع مختلف استفاده‌های فراوانی می‌شود. در صابون‌سازی ، برای تولید صابونهای شفاف در صنایع بهداشتی و آرایشی و از گلیسیرین خالص در داروسازی استفاده می‌شود. در ساخت مواد منفجره مثل نیترو گلیسیرین ، برای روغن‌کاری ابزارها و تاسیسات فلزی و نیز برای جلوگیری از یخ بستن جکهای هیدرولیکی از گلیسیرین استفاده می‌شود.