فیلمسازی که دلبسته تاریخ و قصه‌های پرتعلیق است

[nae]

"کیفر" سومین فیلم سینمایی حسن فتحی مانند تجربه‌های قبلی این کارگردان نشان دهنده تعلق خاطر او به روایت قصه‌های پرتعلیق است.

19 خردادماه اکران سومین فیلم سینمایی حسن فتحی شروع شد، فتحی یکی از مهمترین کارگردانهای تلویزیون در ده سال گذشته بوده و تجربه‌های موفقی در حوزه مجموعه‌سازی داشته است. او که پیش از آنکه در تلویزیون و به خاطر کارگردانی مجموعه‌هایش به شهرت و محبوبیت برسد در تئاتر فعالیت می‌کرد در بیشتر آثارش سعی کرده بین فضای سینما و تئاتر پل بزند.
فتحی حالا دیگر به چهره‌ای تبدیل شده که می‌توان ردپای بعضی عناصر و نشانه‌های مشخص را در کارهایش جستجو کرد و ریشه علاقه و گرایش او به تاریخ و سنت و درام‌های روان شناختی را دریافت. کارگردانی که بسیاری او را ادامه دهنده راه زنده‌یاد علی حاتمی در سینما می‌دانند اگرچه تجربه‌های قابل قبولی در روایت تاریخ معاصر داشته اما هنوز به جایگاه حاتمی در سینما نرسیده است.
فتحی خیلی زود تفاوت نگاه و اندیشه‌اش را در تلویزیون نشان داد و به کارگردانی صاحب سبک تبدیل شد، کارگردانی که می کوشید تعلق خاطرش به ثبت خاطره‌های یک نسل را در قالب آثاری قصه گو و پرتعلیق عرضه کند. مجموعه "پهلوانان نمی‌میرند" یکی از مهمترین مجموعه‌های فتحی آغازگر مسیری بود که او در سالهای بعد به شکلی حرفه‌ای تر و پخته‌تر آن را پیمود.
فتحی پس از آن در مجموعه "شب دهم" که هنوز یکی از آثار محبوب کارنامه این نویسنده و کارگردان است قدمی به پیش برداشت، او هم در روایت قصه‌ای جذاب و تو در تو موفق بود هم از مایه تکراری عشق غنی و فقیر به خوبی استفاده کرده بود. فضاسازی این مجموعه نسبت به تجربه‌های قبلی فتحی در تلویزیون نشان دهنده تسلط تکنیکی و رشد مهارتهای کارگردانی او بود.
دوره جدید کاری فتحی با "شب دهم" به شکل جدی‌تری ادامه یافت. او دیگر به یکی از امیدهای مجموعه‌سازی تبدیل شده بود و گروهی از منتقدان دوستدار سینمای حاتمی علاقمند بودند فتحی را در جای فیلمساز فقید ببینند. حسن فتحی در پروژه بزرگ "روشن‌تر از خاموشی" که نشان دهنده زندگی و جایگاه علمی ملاصدار بود نتوانست موفقیت مجموعه‌های قبلی را تکرار کند، وسعت و عظمت مجموعه باعث پراکندگی و نبود انسجام و یکدستی شده بود .
فتحی پس از "شب دهم" مدتها در انتظار فرصت بود که اولین فیلمش را بسازد، این فرصت در اوایل دهه 80 دست داد و او با انبوهی تجربه در تلویزیون به سراغ سینما رفت. "ازدواج به سبک ایرانی" اگرچه از نظر ظاهر شباهتی با مجموعه‌های این کارگردان داشت اما انتظارهایی که از این کارگردان وجود داشت برآورده نکرد. فتحی در گفتگوهایش از فیلم دفاع کرد اما بسیاری معتقد بودند "ازدواج به سبک ایرانی" مانند هر فیلم اولی فیلم تهیه‌کننده است تا کارگردان.
فتحی پس از نخستین تجربه اش در سینما دوباره به تلویزیون برگشت و به مجموعه‌سازی روی آورد. او چند سال از زندگی حرفه‌ای‌اش را صرف ساخت مجموعه بزرگ "مدار صفر درجه" کرده بود که اگرچه بیشتر از "روشن‌تر از خاموشی" دیده شد اما محبوبیت "شب دهم" را برای سازنده‌اش تکرار نکرد.
فتحی اتفاقا در مواردی که دل به مجموعه‌های جمع و جور سپرده موفق‌تر بوده، "میوه ممنوعه" نقطه قابل ذکری در کارنامه این کارگردان بود و "اشکها و لبخندها" نشان می‌داد که او طنز را خوب می‌شناسد. در فاصله این مجموعه‌ها فتحی دومین فیلمش را در فضایی شبیه به مجموعه‌هایش ساخت، "پستچی سه بار در نمی‌زند" درامی پرتعلیق درباره تاریخ معاصر است و مقاطع مهمی از تاریخ این سرزمین و سرنوشتی که نسل‌های مختلف با آن درگیر بوده‌اند را به تصویر می‌کشد.
در "پستچی سه بار در نمی‌زند" فتحی پا به عرصه‌ای می‌گذارد که در سینمای ایران کمتر تجربه شده رویا و واقعیت را به هم پیوند می‌زند و تاریخ را به جامعه امروز و مختصاتش وصل می‌کند. فتحی سومین فیلمش را به سرعت و در فاصله‌ای کوتاه از "پستچی سه بار در نمی‌زند" کارگردانی کرد.
"کیفر" با فیلمنامه‌ای از علیرضا نادری که پیشتر در دو مجموعه با فتحی همکاری کرده بود مقابل دوربین رفت، یک درام پرتعلیق اجتماعی که مایه‌های آشنای سینمای فتحی را داشت و در جشنواره مورد توجه قرار گرفت. تجربه تازه این کارگردان سینما و تلویزیون از فردا روی پرده می‌رود، فتحی در سومین فیلمش بیشتر از فیلمهای قبلی به دیدگاه و علاقه‌هایش نزدیک شده است.
تسلط او بر ابزار بیشتر از گذشته و شناختش از سینما کامل‌تر شده است، کارگردان سرشناس تلویزیون در سینما به دنبال فضایی تازه برای تجربه کردن و روایت تاریخ در بستر داستان‌هایی امروزی و تاثیرگذار و پرمخاطب است.
"کیفر" در حالی روی پرده می‌رود که حسن فتحی مجموعه تازه‌اش را برای ماه رمضان می‌سازد، او هنوز دلبسته تجربه کردن در تلویزیون است. شاید هم فرصتی که سینما برای ثبت بعضی تجربه‌ها در اختیار فتحی قرار نمی‌دهد با مجموعه‌های تلویزیونی به وجود می‌آید و او نمی‌خواهد این مجال مغتنم را از دست بدهد.
فیلم سینمایی "کیفر" با بازی هانیه توسلی ،جمشید هاشم‌پور، مصطفی زمانی و مریلا زارعی در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر روی پرده رفت و زارعی برای بازی در آن دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست آورد. این فیلم از چهارشنبه 19 خردادماه در سینماهای تهران و شهرستان‌ها روی پرده می‌رود.