پستانداران - گربه سانان: معرفی شیر ایرانی

[Setare]

شیر ایرانی:
Panthera leo persicus
Persian lion

مشخصات: جثه کمی از شیر آفریقایی کوچکتر ،موها کوتاه ،رنگ بدن زرد و بدون لکه یا نوار های راه راه است. شیر نر یال به نسبت کوتاه( در شیر آسیایی گوش ها مشاهده می شود ولی در اکثر شیر های آفریقایی یال های بلند گوش ها را می پوشاند) با مو های سیاه و زرد و دمی بلند با دسته ای از مو های بلند سیاه در انتهای آن دارد.یکی دیگر از مشخصه های شیر ایرانی وجود یک چین خوردگی پوست در سرتاسر طول شکم است که در شیر آفزیقایی وجود ندارد. اندازه ها: طول سر و تنه 150 تا 190 سانتی متر،دم حدود 100 سانتی متر ،وزن 110 تا 190 کیلوگرم. زیستگاه: مناطق جنگلی ،بوته زار ها و علفزارهای نزدیک به آب واقع در نواحی جنوب زاگرس و بیشه زار های خوزستان.
پراکندگی: در گذشته پراکندگی وسیعی از مناطق جنوب و جنوب غربی ایران، تا بوشهر و دشت ارژن واقع در غرب شیراز داشته است.ولی در حال حاضر نسل آن در ایران به کلی منقرض شده است.
پراکنش جهانی: شیر ایرانی در گذشته از شمال یونان و ترکیه تا خاور میانه و مناطق مرکزی هند پراکندگی داشته است ولی در حال حاضر فقط حدود 350 قلاده از بازمانده های شیر ایرانی در هندوستان وجود داد که اغلب آنها در منطقه حفاظت شده « گیر» در کتیاور واقع در شمال غربی هندوستان زندگی می کنند. گاهی اوقات افراد بومی با استفاه از طعمه های مسموم آنها را کشته و ناخن های آنها را به فروش می رسانند.
عادات: اغلب شبگرد است.صبح زود و غروب فعالیت بیشتری دارد. معمولا به صورت اجتماعی زندگی می کند در حالت عادی با سرعت چهار کیلو متر در ساعت حرکت می کند. ولی قادر است مسافت کوتاهی را با سرعت 60 کیلومتر در ساعت بدود و طول 12 متر را بپرد. معمولا به صورت سینه خیز به به طعمه می پرد. حیوانات کوچک را معمولا با ضربه دست می کشد وی جانوران بزرگ را از طریق گاز گرفتن گلو و جانوران بزرگتر را با گاز گرفتن سوراخ های بینی خفه می کند. شیر ها معمولا حدود 20 ساعت در روز به استراحت می پردازند. غذا: در زیستگاه های ایران غذای اصلی او را گراز و در مناطق زاگرس و خوزستان احتمالا گوزن زرد و همچنین جانوران اهلی مانند گاو و گاو میش تشکیل می داده است.
تولید مثل: در هندوستان در تمام طول سال قادر به تولید مثل است ولی معمولا همگی در یک زمان جفت گیری میکنند تا بچه ها با هم به دنیا بیایند. طول آبستنی حدود 100 روز است. یک تا شش بچه می زاید. بچه ها از هر شیر ماده ای که شیر داشته باشد تغذیه می کنند. آنها همکاری خود را در شکار از 11 ماهگی شروع می کنند. در دو تا چهار سالگی قادر به تولید مثل هستند. در اسارت تا 30 سال زندگی می کنند.
وضعیت فعلی: براساس اطلاعات ذکر شده در سفرنامه ها و گزارش های محققان تا حدود 150 سال قبل پراکندگی وسیعی از دزفول ،مسجد سلیمان، شوش ،رامهرمز تا بوشهر ،کازرون و دشت ارژن و کام فیروز فارس داسته است. بلنفورد می نویسد هر سال تعداد 4 تا 5 شیر در منطقه دشت ارژن شکار میشد و بچه شیر ها را در بازار شیراز بفروش می رساندند. آخرین گزارش ها از شیر ایرانی مربوط به مشاهده بک شیر ماده در سال 1942 در شمال غربی دزفول می باشد. مرحوم فیلی که از افراد معتمد و سرشناس شوش بودند تا حدود 1320 گروه های چهار تا پنج تایی شیر را در محل پناهگاه حیات وحش کرخه فعلی مشاده کرده بودند. به احتمال زیاد شکار بی رویه ای که غالبا توسط عشایر و افراد محلی به طریقه جرگه کردن ( راندن حیوانات به سمتی که شکارچیان استتار شده اند) انجام می گرفت. و همچنین تخریب زیستگاه ،سمی نمودن لاشه جانوران شکار شده و کم شدن طعمه هایی مانند گوزن زرد از عوامل انقراض این حیوان بوده اند. شیر در بین ایرانیان باستان و آئین میترائیسم از احترام و اهمیت خاصی برخوردار بوده و در ادبیات و هنر ایران مقامی والا و ارجمند داشته است. به طوری که در بسیاری از نقش ها و نوشته ها از شیر به عنوان نماد قدرت ،شجاعت ،دلیری،نور و نیروی خورشید و پرتو های آن و قدرت زیادش به عنوان سلطان جانوران ،در ایجاد این نماد ها موثر بوده است.

در اواسط دهه 50 تلاش های زیادی برای معرفی مجدد شیر به زیستگاه دشت ارژن توسط سازمان حفاظت محیط زیست و مهندس هوشنگ ضیایی به عنوان مجری پروژه ایجاد پارک بین المللی ارژن انجام گرفت، منطقه وسیعی شمال دشت ارژن تا دریاچه پریشان تحت حفاظت قرار گرفت و برخی از اراضی کشاورزی واقع در نقاط حساس نیز خریداری شد ولی در سالهای بعد به علت عدم توجه و علاقمندی مسئولان این طرح به صورت نیمه تمام رها گردید.

[مجتب]

بالاخره این تاپیک زده شد...
ای کاش زده نمیشد.
دیگه امید باید دنبال یه موجود دیگه بگردی....

ممنون نجمه خانم از اطلاعات کاملی که در اختیار گذاشتین.
فقط یه سوال؟ یعنی تو خود ایران این شیر وجود نداره و کلا 350 قلاده ازش مونده؟
موفق باشی عزیز

[Setare]

خواهش میکنم امیدوارم استفاده کرده باشین.
ببخشید که با تاخیر بود...بخدا خیلی کار رو سرم ریخته

[Omid7]

نوشته اصلی توسط مجتب

بالاخره این تاپیک زده شد...
ای کاش زده نمیشد.
دیگه امید باید دنبال یه موجود دیگه بگردی....

ممنون نجمه خانم از اطلاعات کاملی که در اختیار گذاشتین.
فقط یه سوال؟ یعنی تو خود ایران این شیر وجود نداره و کلا 350 قلاده ازش مونده؟
موفق باشی عزیز

این چه حرفیه، کلا من شیرا رو دوست دارم، البته شیرای آفریقایی رو بیشتر آخه شیرا خیلی قدرت دارند
تا حالا هرچی فیلم و کلیپ از شیرا بوده همه رو دیدم
فقط نمی دونم این نجمه خانوم چرا از شیرای آفریقایی چیزی ننوشتند؟ عکس هم که برامون نزاشتند که

[Setare]

نوشته اصلی توسط مجتب

بالاخره این تاپیک زده شد...
ای کاش زده نمیشد.
دیگه امید باید دنبال یه موجود دیگه بگردی....

ممنون نجمه خانم از اطلاعات کاملی که در اختیار گذاشتین.
فقط یه سوال؟ یعنی تو خود ایران این شیر وجود نداره و کلا 350 قلاده ازش مونده؟
موفق باشی عزیز

منقرض شده...فقط فکر کنم تو باغ وحش مشهد هنوز هست....البته میگم اینو شک دارم!!
یادمه پارسال سر این مسئله بحث بود که نام شیر ایرانی رو به شیر هندی تغییر بدن!!

[Setare]

نوشته اصلی توسط Omid7

این چه حرفیه، کلا من شیرا رو دوست دارم، البته شیرای آفریقایی رو بیشتر آخه شیرا خیلی قدرت دارند
تا حالا هرچی فیلم و کلیپ از شیرا بوده همه رو دیدم
فقط نمی دونم این نجمه خانوم چرا از شیرای آفریقایی چیزی ننوشتند؟ عکس هم که برامون نزاشتند که

گذاشتم که شما هم یکم فعالیت کنید! حالا شما بگردین چند تا عکس شیر ایرانی بزارید اینجا!!

[مهدی]

کتاب شیر ایرانی به زودی منتشر می‌شود. این کتاب را سام‌ خسروی‌فرد، روزنامه‌نگار محیط‌زیست راهی بازار نشر می‌کند
دفتر پژوهش‌های فرهنگی به زودی صدمین شماره از سری کتاب‌های «از ایران چه می‌دانم؟» با عنوان شیر ایرانی را به قلم سام‌ خسروی‌فرد، روزنامه‌نگار محیط‌زیست و کارشناس این حوزه راهی بازار نشر می‌کند.

سام خسروی‌فرد، مولف کتاب شیر ایرانی در گفت‌وگو با همشهری‌ آنلاین گفت: در این اثر که شامل پنج فصل است سعی کرده‌ام علاوه بر پرداختن به زیست‌شناسی و بوم‌شناسی شیر به زبان ساده، مروری نیز به فرهنگ و هنر ایرانیان داشته باشم که به این جانور پرداخته شده است.

او ضمن اشاره به انقراض شیر ایرانی در شش دهه پیش افزود: تلاش کردم با استفاده از منابع موجود و در دسترس آنچه تاکنون درباره شیر ایرانی به ثبت رسیده گردآوری کنم و به طور خلاصه در قالب از پیش تعیین شده و 120 صفحه‌ای مجموعه «از ایران چه می‌دانم» قرار دهم. طبیعی است هر کدام از فصول این کتاب می‌تواند موضوع اثری مفصل باشد به عنوان مثال شیر در ادبیات کلاسیک ما جایگاهی خاص داشته و پرداختن به آن خود نیازمند اثری مستقل و مجزاست. اما به دو دلیل، ایجاز و سادگی درارائه مطالب مد نظرم بود؛ نخست قالب کتاب که نباید از 120صفحه بیشتر می‌شد و دوم مخاطبان آن که جوانان و نوجوان هستند.

این کارشناس محیط‌زیست ادامه داد: توجه به نوجوانان و جوانان به عنوان مخاطب، الزاماً به این معنی نیست که کتاب شیر ایرانی برای گروه‌های سنی دیگر جالب و جذاب نیست. با توجه به این که روش‌شناسی و گردآوری مطالب به طور عمده با نگرشی آکادمیک انجام شد اما تلاش کردم از مباحث خشک علمی و یا اظهار نظر شخصی در این اثر پرهیز کنم.

او ادامه داد: ویراستار شیر ایرانی، دکتر حسن باستانی‌راد، علاوه بر زحمات بسیار هنگام تدوین اثر و راهنمایی نگارنده در حین نگارش، چند روز پیش در گفت‌وگویی کوتاه به چاپ شیر ایرانی اشاره کرد و گفت ظرف چند هفته آینده این کتاب راهی بازار نشر می‌شود.

پس از کتاب «میراث طبیعی ایران»، شیر ایرانی دومین اثر خسروی‌فرد است که از سری کتاب‌های «از ایران چه می‌دانم؟» توسط دفتر پژوهش‌های فرهنگی منتشر می‌شود.

منبع