کلاس نجوم

[deltang]

نجوم چیست؟
کلمه ی نجوم مردم را اغلب به یاد خیره شدن به آسمان شب،این طبیعت فراموش شده وعکس های بسیار زیبایی که توسط تلسکوپها گرفته شده می اندازد،در حالی که نجوم یک علم است و علم نجوم یعنی کار زیاد و مداوم و علم ریاضیات و فیزیک است.
تصوری که مردم از یک منجم دارند این است که او را فردی می پندارند که به وسیله ی یک تلسکوپ در یک رصدخانه ی سرد وتاریک مشغول نگاه کردن به آسمان شب است(خوشبختانه اینگونه منجمان سخت کوش پس از گذشت اندکی دیگر تحمل نخواهند داشت)،منجمان تنها اندکی از وقتشان را صرف رصد با تلسکوپ می کنند و در رصد خانه ها معمولا دوربین ها و تلسکوپها و سایر تجهیزات توسط کامپیوترها در یک اتاق گرم نسبتا روشن به وسیله ی منجم کنترل می شوند.

کلمه ی نجوم جمع نجم به معنی ستاره است. اماواژه یastronomy یعنی معادل انگلیسی کلمه ی نجوم از 2 واژه ی یونانی astron به معنای ستاره و nomos به معنای قانون گرفته شده است.
نجوم علمی است که به مطالعه ی حرکات ، ساختار،ویژگی های همه ی اجرام سماوی مثل ستارگان،سیارات و کهکشانها و به تکامل و سرنوشت آنها می پردازد.ویژگی هایی مثل:جرم،رنگ،دما،ترکیبات و ...
علم نجوم پاسخ به سوالات و کنجکاوی های بشر پیرامون جهانی است که در آن واقع شده است.
2 شاخه ی اصلی نجوم عبارتنداز:
_ تئوری :که پدیده های رصد شده را با استفاده از محاسبات و شبیه سازی بر اساس
فیزیک،شیمی و علوم دیگر توضیح می دهد.
_ رصدی: به مشاهده آسمان و اجرام سماوی و اثبات فرضیه ها ی تئوری می پردازد.
هر کدام از این شاخه های اصلی در نجوم خود به زیر شاخه هایی تقسیم می شوند:
1)هیئت و نجوم(astronomy) : به طور کلی درباره ی حرکت اجرام سماوی بحث می کند.
2)اختر فیزیک(astrophysics) : درباره ی ساختا ر،خواص فیزیکی،ترکیبات شیمیایی و تحولات درونی ستارگان بحث می کند و به مطالعه ی حرکات ظاهری و حقیقی ستارگان و تعیین مواضع آنها نیز می پردازد.این بخش از نجوم خود شامل دو قسمت است:
الف)اختر فیزیک کاربردی ( ( applied astrophysics: عمدتا به طراحی ابزار و وسایل نجومی می پردازد و مطالعه ی کاربردی روش های اختر شناسی مورد نظر است.
ب)اختر فیزیک نظری( Theoretical astrophysics) : که به کمک قوانین فیزیک،پدیده های نجومی را توضیح می دهد و تعیین می نماید.
3) کیهان شناسی (cosmology) : این رشته قوانین عمومی تکامل طبیعی و مادی جهان و ساختار آن را بررسی می کند.به عبارت دیگر جهان هستی را به طور کلی در نظر می گیرد و به مطاله ی آن می پردازد،2موضوع مهم مورد مطاله ی کیهان شناسی،بررسی وضع کهکشانها،نواختران و مساله ی اساسی انبساط جهان است.
4)کیهان زایی (cosmogony ) : درباره ی چگونگی پیدایش و منشا کیهان بحث می کند.مسائل مربوط به پیدایش،تحول و تکوین عالم،در قلمرو مطالعات کیهان زایی است.
تفاوت علم نجوم با سایر علوم :
علوم دیگر(عموما) می توانند یک آزمایش را در آزمایشگاه راه اندازی کنند و اتفاقاتی را که رخ
می دهد مشاهده کنند اما علم نجوم محدود شده به مشاهدات آرام و آهسته ای که در عالم رخ
می دهد.
مقیاس ها در نجوم:
نجوم، هم با چیزهای خیلی بزرگ و هم خیلی کوچک سروکار دارد.
توجه کنید:
شعاع توپ بسکتبال: Km 4-10×2
شعاع زمین: Km 6378 (تقریبا 7 10×3 برابر شعاع توپ بسکتبال)
شعاع خورشید: Km 5 10×7 (تقریبا 109 برابر شعاع زمین )
فاصله نزدیکترین ستاره به ما (******ما قنطورس) :1.30 پارسک برابر با 4.24 سال نوری برابر
با Km 16 10×4
شعاع مشاهده شده از عالم: تقریبا 5 گیگا پارسک
طول موج نور مرئی: تقریبا Km 10- 10×5
اندازه ی هسته اتم :Km 13-10
با توجه به این اعداد و ارقام نجومی به ادامه ی موضوع می پردازم.
تاریخچه ای از نجوم :
نجوم یکی از علوم کهن می باشد، نجوم از زمانهای ما قبل تاریخ در حال حرفه ای شدن بوده است.نجوم مدرن بر بسیاری از تئوری های فیزیکی قابل قبول مانند قوانین حرکت آقای نیوتن و قانون جاذبه ی عمومی وی متکی است.
نجوم در گذشته علمی بود که هرکسی می توانست از آن بهره ببرد.بسیاری از افراد به واسطه ی استفاده از علم نجوم برای عملکردهای مفیدی مثل زمان سنجی یا راهیابی در دریا پر آوازه شدند.
کلمبوس و هم عصرانش با استفاده از ستارگان توانستند سرتاسر اقیانوس اطلس را راهیابی کنند.تلسکوپ در سال 1610 به وسیله ی جناب آقای گالیله اختراع شد و وی از آن برای مشاهده ی جزئیات ماه استفاده کرد و با آن کوههای ماه و همچنین 4 تا از اقمار سیاره ی مشتری را که امروزه از آنها با نام اقمار گالیله ای یاد می شود،را رصد کرد.پس از آن آقای نیوتن طرح جناب گالیله را گسترش داد و تلسکوپ بازتابی را اختراع کرد که تا امروز هنوز از این نوع تلسکوپها استفاده می شود.در سال 1781 سر ویلیام هرشل سیاره ی اورانوس را کشف کرد.در سال 1838 از روش اختلاف منظر(جابجایی اجسام نزدیکتر در زمینه ی اجسام دورتر) برای یافتن فاصله ی دقیق ستارگان استفاده شد.
پس از کشف نپتون،پلوتو در سال 1930 کشف شد ولی در حال حاضر پلوتو دیگر جزء خانواده ی سیارات نیست!
نجوم مدرن خیلی پیچیده و پر هزینه است،در عوض در نجوم مدرن علاوه بر رصد امواج مرئی، رصدهایی در محدوده ی طول موج های رادیویی،فروسرخ، پرتوهای X و حتی پرتو های کیهانی صورت می گیرد و در این شرایط تلسکو پهای خارج از جو زمین مانند تلسکوپ فضایی هابل بهترین تصاویر را با بهترین کیفیت و وضوح از کهکشانهای دیگر و از دوردستهای عالم تهیه کردند.
در میانه ی قرن بیستم کشف شد که جهان در حال انبساط است.این موضوع همراه با دیگر شواهد منجر به طرح مدل Big Bang (انفجار بزرگ یا مهبانگ) گردید،همه ی این ها در حالی است که آینده ی نجوم در گرو گسترش تکنولوژی ابزارهای جدید رصدی می باشد،تا به واسطه ی آن جهانی را که در آن واقع هستیم بهتر درک کنیم .

[deltang]

اجزای تشکیل دهنده عالم عبارت اند از:
1- ستارگان

2- سحابی ها

3- سیارات

4- سیارک ها

5- افمار

6-ستاره های دنباله دار( ذو ذنب )

7- شهابواره ها

تو پستای بعدی راجع به هر کدوم جداگانه توضیح میدم.

[deltang]

ستاره چیست؟
ستارگان اجرامی هستند آسمانی که دارای منابع انرژی خود را (انرژی گرانشی، حرارتی وهسته‌ای)را با تابش خود بصورتامواج الکترومغناطیسی خارج می‌کند (ازامواج رادیویی تااشعه گاما). ستارگانگویهای بزرگی از گاز بسیار گرم هستند که بواسطه نورشان می‌درخشند.
ستارگانهمیشگی نیستند، روزی به دنیا آمده‌اند و روزی هم از دنیا خواهند رفت.بطور کلی ستارگان دارای مراحل مختلف جنینی ، کودکی و جوانی و پیری هستند. پس از اکتشافارتباط جرم و انرژی توسطانیشتین،دانشمندان تشخیص دادند، که کلیه ستارگان باید تغییر و تحول یابند. هر ستاره هنگامیکه نور (انرژی) پخش می‌کند، مقداری از ماده خویش را مصرف می‌کند. در سطح دمای آنها هزاران درجه است و در داخل دمایشان بسیار بیشتر است. در این دماها ماده نمی‌تواند به صورتهایجامد یامایع وجود داشته باشد. گازهایی که ستارگان را تشکیل می‌دهند بسیار غلیظتر ازگازهایی هستند که معمولا بر سطح زمین وجود دارند. چگالی فوق العاده زیادآنها در نتیجه فشارهای عظیمی است که در درون آنها وجود دارد. ستارگان درفضا حرکت می‌کنند، اما حرکت آنها به آسانی مشهود نیست. در یک سال هیچتغییری را در وضعیت نسبی آنها نمی‌توان ردیابی کرد، حتی در هزار سال نیزحرکت قابل ملاحظه‌ای در آنها مشهود نمی‌افتد. نقش و الگوی آنها در حال حاضر کم و بیش دقیقا همان است که درهزار سال پیش بود. این ثبات ظاهری در نتیجه فاصله عظیمی است که میان ما وآنها وجود دارد. با این فواصل چندین هزار سال طول خواهد کشید تا تغییرقابل ملاحظه‌ای در نقش ستارگان پدید آید. این ثبات ظاهری مکان ستارگانموجب شده است که نام متداول (ثوابت) به آنها اطلاق شود.

اختر فیزیکدانانبر این باورند که در بعضیکهکشانها ، از جملهکهکشان راه شیری ، ستارگان نوزاد بسیاری در حال تولد هستند، افزون بر آن که پژوهشگراناظهار می‌دارند تکامل ، تخریب و محصول نهایی یک ستاره ، به جرم آن بستگیدارد. در واقع سرنوشت نهایی ستاره که تا چه مرحله‌ای از پیشرفت خواهد رسیدباجرم ستارهارتباط مستقیمدارد.

[deltang]

سحابی چیست ؟
جهان علاوه بر ستاره‌ها حاوی مقادیر زیادی گرد و غبار و گاز وجود دارد که مابین کهکشان ها پراکنده شده است.
چگالی گاز در فضای بین کهکشان‌ها فقط برابر 20 اتم در هر اینچ مکعب است. برای مقایسه می‌توان آن را با تعداد اتم‌های موجود در هوا بر روی زمین و در سطح دریا برابر 10 در هر اینچ مکعب است، مقایسه کرد.

سحابی (nebula) ابر یا هر چیز دیگری است که از گرد و غبار و گاز میان‌ستاره‌ای تشکیل شده است. سحابی‌ها‌ی تابان ابرهایی گازی هستند که به علت نور ستارگان مجاور خود قابل رویت هستند.

بعضی از سحابی‌های تاریک بوده و تنها هنگامی که مانع عبور نور ستارگان یا سحابی‌های تابان از پشت‌شان می‌شوند، می‌توان آنها را دید.

خیلی چیزهایی که زمانی سحابی نامیده می‌شدند، از نو طبقه‌بندی شده‌اند. در قرن‌های پیشین این اشیاء در نظر ستار‌ه شناسان ساختارهای ابر مانند مه آلود بودند، ولی بعدا ستاره شناسان با بهبود تلسکوپ‌ها توانستند این به ظاهر سحابی‌ها را به عنوان کهکشان یا خوشه‌های ستاره‌ای شناسایی کنند.


سحابی‌های تاریک

سحابی تاریک ابری از گرد و غبار و گاز است که گازش نور میدان‌ه‌ا‌ی ستارگان یا سحابی‌های تابان پشت سرش را که از این ابر می‌گذرند، جذب می‌کند. سحابی‌های تاریک، که به سحابی‌های جذبی نیز معروفند، هیچ تشعشعی از خود ندارند، ولی ممکن است نورهای جذب شده را به شکل امواج رادیویی یا انرژی مادون قرمز دوباره بتابانند.

شاید جرم سحابی‌های تاریک چندین هزار بار از جرم خورشید بیشتر باشد. اگر یک سحابی به اندازه کافی جرم داشته باشد، در نقطه‌ای از زمان موادش فشرده شده و تبدیل به ستاره می‌شود. شاید سپس سحابی تاریک با ستارگان جوان گرم حرارت ببیند و به سحابی نشری درخشانی تبدیل شود.

سحابی‌های سیاره‌ای

ستارگان غول سرخ در اواخر عمرشان لایه‌های گازی بیرونی شان را به دور می‌اندازند. این لایه‌ها پوسته منبسط شونده‌ای از گازهای تابان را تشکیل می‌دهند که سحابی سیاره‌ای نامیده می‌شوند. علت این نامگذاری این است که ویلیام هرشل، منجم آلمانی الاصل (1822 - 1783)، تصور کرد که این پوسته‌ها شبیه سیاره‌اند.

شاید از دید ناظر زمینی، این پوسته گازی به شکل ساعت شنی، حباب یا حلقه به نظر آید. این سحابی با سرعت تقریبی 20 کیلومتر (12 مایل) در ثانیه رو به بیرون حرکت می‌کند و بعد از 35 هزار سال در محیط میان‌ستاره‌ای پراکنده خواهد شد.

امواج انفجاری

موج‌های ضربه ای انفجار ابر نواختر با سرعت هزاران کیلومتر در ثانیه در محیط میان ستاره‌ای سیر می‌کنند. این موجهای ضربه‌ای مواد میان ستاره‌ای را آشفته می‌کنند و شاید فرآیند فروریزش گرانشی را که سرانجام باعث تشکیل ستارگان در ابرهای میان ستاره‌ای می‌شود، آغاز می‌کنند.

از هنگام اختراع تلسکوپ، هیچ ابر نواختری در کهکشان ما کشف نشده است. اگر ابر نواختری بوجود می‌آمد، تا چندین ماه، در آسمان به تابناکی ماه می‌درخشید. اگر آن ابر نواختر فرضی به زمین بسیار نزدیک می‌بود، می‌توانست جو زمین را منهدم کند.

سحابی‌های تابان

دو نوع سحابی تابان وجود دارد: نشری و بازتابی، که هر دو با تولد ستاره ارتباط دارند.

گازهای سحابی نشری عمدتا در بخش قرمز یا سبز طیف می‌تابند، زیرا با حرارت ستارگان جوان گرم درون سحابی گرم شده‌اند. غبار سحابی، نور ستارگان جوان داخل و اطراف سحابی بازتابی را پراکنده می‌کند.

دو نوع سحابی تابان دیگر نیز وجود دارند: بقایای ابر نواختری و سحابی‌ها‌ی سیاره‌ای. هر دو این‌ها از مواد دفع شده ستارگان در حال مرگ تشکیل شده‌اند.

بقایای ابر نواختری

هنگامی که ستاره بصورت ابرنواختر منفجر می‌شود، لایه‌های گازی بیرونی آن برای تشکیل بقایای ابر نواختری تابان ، متلاشی شده و با سرعت از هسته‌اش فاصله می‌گیرند. ب

رخی از انفجارات آنقدر شدیدند که حتی خود هسته نابود می‌شود. تقریبا 90 درصد ته مانده‌ها کم و بیش کروی‌اند و بقیه بر اثر نیروی انفجار متلاشی می‌شوند تا انبوهی از شعله‌های گازی فاقد ساختار ظاهری را تشکیل دهند. در مرکز چنان بقایایی، پالسارها (ستاره‌های تپنده) شناسایی شده‌اند.

سحابی انکساری

در سحابی انکساری ذرات غبار نور را منعکس نمی‌کنند، بلکه متواری می‌کنند. نور قرمز می‌تواند آسان‌تر‌ از نور آبی از ابر غبار بگذرد، پس نور آبی بیشتر پراکنده می‌شود، این امر موجب آبی شدن آن ابر می‌شود.

همین خاصیت باعث آبی به نظر آمدن آسمان از زمین می‌شود. ذرات غبار نور خورشید را در جو شدیدا پراکنده می‌کنند و در مسیرهایی به جز سمت خورشید، ناظر آسمان عمدتا نور آبی پراکنده می‌بیند.

سحابی‌های خارج کهکشانی

آنچه به نام سحابی‌های خارج کهکشانی نامیده می‌شود توده‌های عظیم و پیوسته گازی نیست، بلکه مجموعه‌ای است از ستارگانی شبیه ستارگان کهکشان، رصدهای انجام شده نشان می‌دهد خاصیت طیفی نوری که از این سحابی‌ها صادر می‌شود، بسیار شبیه به نوری است که از خورشید خود ما خارج می‌گردد.

بنابراین درجه حرارت متناظر با چنین صدور نوری نمی‌تواند با درجه حرارت سطحی خورشید اختلاف فراوان داشته باشد و این درجه حرارت بایستی به چند هزار درجه برسد. اگر این سحابی‌ها واقعا توده‌های غول پیکر گاز پیوسته‌ای بودند که درجه حرارت سطحی آنها همان درجه حرارت سطحی خورشید بود، ناچار می‌بایستی نوری که از آنها صادر می‌شود با وسعت سطح یعنی با مربع یکی از ابعاد آنها متناسب باشد.

چون قطر متوسط این سحابی‌ها بیلیون بیلیون بار بزرگتر از خورشید است، باید چنان انتظار داشته باشیم که نورانیت کلی آنها بیلیون بیلیون برابر بزرگتر از نورانیت خورشید باشد. ولی نورانیت فعلی سحابی امرأه المسلسله بسیار کوچکتر از این اندازه است و از 1.7 بیلیون برابر نورانیت خورشید تجاوز نمی‌کند.

نور از تمام سطح سحابی صادر نمی‌شود بلکه از عده زیادی از لکه‌های کوچک روشن بر می‌خیزد که مجموع کلی سطح آنها به سختی با یک بیلیونیوم تمام سطح سحابی برابری می‌کند. این همان چیزی است که باید از سحابیهایی انتظار داشته باشیم که از ستارگان متعارفی جدا جدا از یکدیگر ساخته شده‌اند.

[deltang]

سیاره چیست؟
خوب می رسیم به بخشی که به نظر من بخش سختیه چون هر کی یه نظری توش می ده. مثلا ما قبلا پلوتو و زینا رو جزو سیارات به حساب میاوردیم اما الان سیارات شدن 8 تا :
1- عُطارد ( تاکید می کنم به این سیاره به اشتباه عَطارد گفته می شه و بین مردم هم به همین نام رایج شده اما تلفظ درست اون عُطارده) اسم دیگه این سیاره (تیر)ه
2- زهره (ناهید)
3- زمین( من بهش می گم کره ای که داره رو به نابودی میره )
4-مریخ (بهرام) که به این سیاره ها سیارات درونی یا زمین مانند یا خاکی میگن. کہ جنس این سیاره ها از خاک و سنگو ایناهاست در واقع جامدن)
بین مریخ و مشتری پر از سیارکه که بهش کمربند سیارکی می گن.
5- مشتری(هرمَز)
6- زحل (کیوان)
7- اورانوس
8- نپتون که به این دسته سیاره های مشتری گون یا غول پیکر یا گازی یا بیرونی میگن که جنسشون عموما از گازه.
پلوتو(پلوتون) طفلکی هم که از لیست سیارات منظومه خورشیدی اخراج شد و الان یک سیاره کوتوله محسوب میشه.
تو کتاب المپیاد نجوم کانون فرهنگی اموزش ( تبلیغ نشه ها ) نوشته :
طبق تعریف جدید سیاره جسمی است که :
1- مستقلا به دور ستاره ای در گردش است.
2- به تعادل استاتیکی رسیده باشه یعنی جرم کافی برای این که سیاره شکل کروی پیدا کنه داشته باشد.
3- در اطرافش و در مدارش اجزای مشابه نداشته باشه.
تو کتاب نجوم به زبان ساده ( که به نظر من واقعا کتاب خوب و همه فهمیه ) نوشته ( البته چون زیاده خلاصش می کنم) :
سیارات اجرام کروی جامد( البته مشتری اینا که گازن من نمی دونم چرا تو این کتاب فقط به این حالت اشاره شده! )و بزرگی هستن که به دور خورشید می گردن. سیارات نسبتا سردن و بازتاب نور خورشید اون ها رو مریی می کنه.
فرق بین ستاره و سیاره در آسمان شب :
من اولش که نجومی شده بودم نمی فهمیدم اینا (منجما) از کجا می فهمن که این جرم اسمونی یه سیارست یا ستاره (البته با چشم غیر مسلح با تلسکوپ که معلومه دیگه )
اما بعد فهمیدم که 1- سیارات با نوری پایدار می درخشن به قول خودمون ستاره ها چشمک می زنن اما سیاره ها نه 2- سیارات همین طور که از اسمشون مشخصه (سیر کننده ) اسمونو سیر می کنن مثلا ستاره ای که الان کنار یه ستاره س می تونه بعد کنار یه سیاره دیگه باشه اما ستاره ها ثابتن با هم می تونن یه شکل خاصو ایجاد کنن که ما به اون شکل ها می گیم صورت فلکی این که این صورت فلکیا از زمانای خیلی قدیم به یه نام مشخص بودن و تا الانم هستن که این نشون می ده جایگاه اونا نسبت به هم تو اسمون تغییر نکرده .
3- سیاره ها رو اگه از تو تلسکوپ نگاه کنین مثل یه قرص کوچیکه نورانی می بینینش که قطرشو می تونین تشخیص بدین بدیهیه که هر چی بزرگ نمایی تلسکوپ بیشتر باشه قطر سیاره بزرگتر دیده می شه اما ستاره ها با بزرگترین تلسکو پا هم فقط به شکل نقاط نورانی دیده می شن که قطر شون اصلا دیده نمی شه 4- و با حال ترین قسمتش ( که من خیلی دوسش دارم یه بار معلممون سوال کرد چرا ستاره ها همه جا تو اسمونن اما سیاره ها فقط تو یه نوار باریک تو اسمون دیده می شن؟ من تو نت سرچ کردم جایی دستمو نگرفت به خودم گفتم بچه یکم بشین فکر کن و اون جا بود که من یه چیزیو کشف کردم البته حیف که یکم دیر کشف کردم قبلا کشف شده بود ) بله همون طور که متوجه شدین ستاره ها رو شما تو همه جای اسمون می تونین ببنین ( البته اگه سعادت داشته باشین که تو شهرهای بزرگ و پر دود کثیفی زندگی نکین ) اما سیاره ها فقط تو منطقه باریکی هستن که ما بهشون می گیم منطقه البروج، این نوارباریک از سمت شرق اسمون تا غرب اسمون کشیده می شه یعنی همون مسیری که خورشید تو اسمون بالای سر ما طی می کنه ( به مدار حرکت خورشید می گن دایره البروج )
یه نکنه جالب : هر کدوم از شما تو یه ماه نه بهتره بگم برجی از سال متولد شدین مثلا اردیبهشت که بهش می گیم ثور یا خرداد که بهش می گیم جوزا یا دو پیکر این 12 تا صورت فلکی که ما اسم هر کدومو واسه یه برج نعیین کردیم همون صورت فلکیای توی منطقه البروجن مثلا هر وقت خورشید روی صورت فلکیه ثور باشه ( البته از نظر ناظر زمینی نه تو واقعیت ) مثل الان می گیم که ما تو برج اردیبهشت هستیم.
خب دیگه چیز بیشتر از این نه تو کتابی من دیدم نه تو نت نه دیگه بیشتر از این می دونم این هم که این دفعه خودمم این تاپیکو نوشتم به این خاطر بود که تو سرچایی که من کردم اصلا مطلب جالبی ندیدم .( البته دیگه این کارو نمی کنم چون واقعا کار سختیه خسته شدم از بس نوشتمو پاک کردم اما در عوض تایپم تندتر شد.) در ضمن معذرت می خوام اگه بعضی اوقات از بحث اصلی منحرف شدم یا اینکه اگه بد توضیح دادم.
من همیشه اخر پستام منبعشو می گم یه قسمتشو ( همین طور که اشاره کردم ) از کتاب المپیاد نجوم یکمشو از کتاب نجوم به زبان ساده بقیشم از اطلاعات خودم بود، امیدوارم خوشتون بیاد.
تا یادم نرفته بگم جواب اون سوالیم که معلممون پرسیده بود تو پستای بعدی میذارم.

[deltang]

سیارک ها

سیارك ها سیاره هایی در ابعاد كوچك هستند. جنس آنها از سنگ یا فلز است. آنها در واقع قطعاتی از پس مانده های شكل گیری منظومه شمسی هستند. منظومه شمسی حدود 6/4 میلیارد سال قبل تشكیل شده است. بیشتر سیارك ها در منطقه ای بین مریخ و مشتری به دور خورشید می گردند. این منطقه كمربند سیارك ها نام دارد. تعداد خیلی كمی ازسیارك ها خیلی به خورشید نزدیكند. هیچ كدام از سیارك ها جو ندارند.

كمربند سیاركی

كمربند سیاركی مثل یك شیرینی بزرگ حلقوی و توخالی ست. این كمربند بین مدارهای مریخ و مشتری قرار دارد و سیارك ها در آن به دور خورشید می گردند. این كمربند بیشتر به مریخ نزدیك است تا به مشتری. به این ترتیب بیشتر سیارك ها كه در این كمربند قرار دارند 186 میلیون تا 370 میلیون مایل یا 300 میلیون تا 600 میلیون كیلومتر یا 2 تا 4 AU از خورشید فاصله دارند. سیارك ها در كمربند سیاركی به دور خورشید می گردند. بعضی از آنها یك مدار بیضی ملایم دارند و هنگام گردش در مدارشان, از داخل مدار زمین و یا حتی ناهید می گذرند. بعضی از آنها روی یك مسیر دایره ای ازمیان سیاره های خارجی تر عبور می كنند.
سیارك ها در مدارهای بیضی شكل دور خورشید می گردند. حالا اگر جاذبه سیاره غول آسای مشتری و یا برخورد اتفاقی با مریخ یا سیارك دیگری رخ دهد، آنها به بیرون از كمربند سیاركی هل داده می شوند و به سوی فضای اطراف مدار سیارات پرتاب می شوند. برای مثال ماه های مریخ، فوبوس و دیموس، ممكن است از سیارك هایی باشند كه در مدار مریخ گیر افتاده اند.

تعداد سیارك های كمربند سیارك ها
دانشمندانی كه درباره فضاهای خارجی تر مطالعه می كنند حدس می زنند كه بین 30000 تا 40000 سیارك در كمربند سیاركی وجود داشته باشد كه بیش از 5/0 مایل یا یك كیلومتر قطر دارند. حدود سه هزار سیارك فهرست شده اند. تعداد خیلی بیشتری سیارك های كوچكتر هم وجود دارد. اولین و بزرگ ترین سیاركی كه كشف شده "كرس" نام دارد. این سیارك اولین بار به وسیله ستاره شناس ایتالیایی جوزپه پیازی در سال 1801 كشف شد.

بزرگ ترین سیارك
كرس بزرگترین سیارك در كمربند سیارك هاست. این سیارك در مقایسه با سیارك های دیگر به قدری بزرگ است كه تخمین زده می شود جرمش یك سوم جرم همه 3000 سیارك طبقه بندی شده باشد. كرس حدود 578 مایل یا 930 كیلومتر قطر دارد.

جنس سیارك ها
ستاره شناسان سیارك ها را به دو گروه تقسیم بندی می كنند. گروه اول بیشتر از كربن ساخته شده اند. كربن یك ماده نرم و سیاه است كه به وفور روی زمین یافت می شود. سیارك های دسته دوم از نظر داشتن مواد معدنی غنی هستند. این سیارك ها از مواد معدنی كه به وسیله خورشید گرم شده اند به وجود آمده اند.

سیارك ها می توانند ماه شوند
سیارك ها می توانند بر اثر كشش جاذبه ای یك سیاره به خارج از مدار خورشیدیشان كشیده شوند و به جای این كه به دور خورشید بگردند دور سیاره بگردند.ستاره شناسان عقیده دارند كه دو تا از ماه های مریخ, فوبوس و دیموس سیارك های به دام افتاده توسط مریخ هستند.

[deltang]

اقمار :

قمر یک جرم یا شی کوچک فضایی است که در اطراف جرمی بزرگتر حرکت می کند شش سیاره از هشت هر کدام یک یا چند قمر دارند ، هر ساله با کشف خرده قمر های جدید بر شمار اقمار سیارات بزرگ افزوده می شود بسیاری از این اقمار سیارک های به دام افتاده اند.
تعداد اقمار سیارات منظومه خورشیدی :
1- عطارد قمر ندارد.
2- زهره قمر ندارد.
3- زمین یک قمر ( ماه )

4- مریخ دو قمر (فوبوس و دیموس به معنی ترس و وحشت )

5- مشتری با شصت و سه قمر پر تعداد ترین خانواده منظ.مه شمسی را دارد چهار قمر معروف ان که با تلسکوپ های کوچک هم دیده می شوند و به اقمار گالیله ای معروف اند یو ، اروپا ، گانمید و کالیستو نام دارند. اولین تصویر اروپا و دومین یو یا آیو است .

6- زحل میزبان پنجاه قمر است که معروف ترین انها تیتان است که جو غلیظی از متان و امونیاک دارد.

7- اورانوس سی قمر دارد که پانزده تای ان به تازگی کشف شده .
8- نپتون پانزده قمر دارد دو قمر معروف و بزرگ ان تریتون و نرید نام دارند.
تا سال 2004 میلادی برای سیارات منظومه شمسی بیش از 80 قمر کشف شده بود اما اکنون می بینیم که تعداد ان از 160 عدد تجاوز کرده است.
منبع : کتاب نجوم به زبان ساده و المپیاد نجوم

[مهرگان]

من خیلی دوست دارم این پست زیبا و به نظر فراموش شده رو ادامه بدم. اگه اشکالی نداره

دنباله دار ها :
گیسو=Comet
صخره های یخی بزرگی دور تا دور منظومه شمسی ما معلق هستند. گاهی به دلیل اختلالات گرانشی، یکی از آنها مسیر خود را تغییر می دهد و به سمت داهل منظومه شمسی کشیده می شود و با گرفتار شدن در دام گرانش خورشید، در مداری بیضوی به دور خورشید می گردد.
هسته دنباله دارها از صخره های سنگی به ابعاد حدودا 10 کیلومتر تشکیل شده است و روی آن را لایه ای از غبار یخ زده و گاز پوشیده است. با نزدیک شدن این قطعه منجمد به خورشید، بر اثر تشعشعات و باد های خورشیدی ذرات گاز و غبار از سطح دنباله دار تصید و هاله ای مه آلود در اطراف و دو دنباله بلند در پشت مسیر حرکتش ظاهر میشود.
دنباله گازی که به دلیل وجود مونواکسید کربن به رنگ آبی دیده می شود، درست رو به روی خورشید به وجود می آید. دنباله غباری هم که در انعکاس نور خورشید به رنگ زرد کم رنگ دیده می شود، کمی مایل به مسیر حرکت دنباله دار ظاهر می شود. بسته به اندازه و سرعت دنباله دار، طول دنباله دارها ممکن است به صدها میلیون کیلومتر هم برسد.

در مسیر بیضی شکل گردش دنباله، هر چه دنباله دار به خورشید نزدیکتر شود، مواد بیشتری از سطح آن تصید می شود و طول دنباله بلند تر میشود. اغلب دنباله دارهایی که دوره تناوب کوتاه و متوسط دارند (مانند هالی با دوره تناوب 76 سال)، متعلق به صخره های سرگردان کمربند کوییپر هستند که بر اثر اختلالات گرانشی از مدار خود خارج می شوند و شروع به گردش حول خورشید میکنند. بعضی مواقع هم نیروی گرانش یکی از سیارات بخصوص مشتری، آنها را به سوی خود جذب میکند. مانند دنباله دار شومیکر-لویی9 که در سال 1994 در سطح مشتری سقوط کرد. دنباله دارهایی با دوره تناوب بیش از 200 هم بیشتر از صخره های سرگردان ابر آوورت سرچشمه میگیرند. این احرام که در خارج از منظومه شمسی و در فضای میان ستاره ای قرار دارند، از آمونیاک منجمد، متان، یخ آب و صخره تشکیل شده اند. معمولا یک اختلال گرانشی باث راه یافتن آنها به داخل منظومه شمسی می شود. هیل پاب نمونه ای از این دنباله دارهاست که هر بار گردش کامل آن به دور خورشید بیش از 4000 سال طول میکشد.
*ابر آوورت: توده عظیمی از میلیاردها صخره سرگردان است که بصورت هاله ای کروی، دورتادور منظومه شمسی ما قرار گرفته است فاصله این توده ابری تا منظومه شمسی ما 3 سال نوری است.

[مهرگان]

بارش شهابی:meteor shower
شهاب یا تیر شهاب، خطی از نور است که هنگام سوختن شهابواره در جو زمین ایجاد می شود. معمولا در شب هایی با آسمان صاف، حدود ده شهاب در ساعت قابل رویت هستند. بهترین زمان مشاهده شهاب ها، هنگامی اشت که زمین با توده ای از ذرات به جا مانده از دنباله دارها برخورد نیکند.
دنباه دارها هنگام نزذیک شدن به خورشید، درات ریزی را از خود به جا میگذارند. هنگامی که این ذرات ریز با سرعت 132000متر در ثانیه با جو زمین برخورد میکنند بر اثر اصطکاک تا هزار درجه سانتی گراد داغ و ناگهان مشتعل می شوند. به این ترتیب ما خط نور درخشانی را گه حاصل سوختن این ذرات در آسمان است، به شکل تیر شهابی میبینیم. عمل سوختن و یونیزه شدن این ذرات بیشتر در ارتفاع 80 تا 120 کیلومتری بالای سطح زمین رخ میدهد.


به دلیل حرکت تناوبی زمین به دور خورشید، سیاره ما در زمان مشخصی از سال، به این ذرات مغلق برخورد میکند یکی از معروفترین بارش های شهابی را میتوان در شب 20 مرداد ماه هر سال در نزدیکی صورت فلکی سیاوش مشاهده کرد. این بارش شهابی به دلیل عبور زمین از میان توده ذرات به جا مانده از دنباله دار سویفت تاتل و برخورد ذرات شناور به جا مانده از این دنباله دار به جو زمین رخ میدهد. در این شبها، صورت فلکی سیاوش دقیقا در آن نقطه از آسمان دیده می شود که درات شناور دنباله دار به جو زمین برخورد می کنند و مشتعل می شوند و به همین دلیل ما تصور میکنیم تیر های شهابی از میان ستاره های صورت فلکی سیاوش به سوی ما پرتاب می شوند. اینم یه نقشه خیلی خوب که به شما مسیر بارش رو نشون میده:

[رزیتا]

هوای سرد و هوای رصد

این روزها دمای هوا به شدت کاهش یافته است و ایام سردی را تجربه می کنیم. بسیاری از علاقه مندان به نجوم و ستاره شناسی ترجیح می دهند در فصول سرما به یک خواب زمستانی بروند و رصد آسمان را تا بهبود شرایط آب و هوایی کنار بگذارند. اما عده ای نیز هستند که علی رغم سرمای شب


های زمستان از برنامه های رصدی خود دست برنمی دارند و هر از چند گاهی هوای رصد به سرشان می زند! آن ها تحت هر شرایطی در سرمای طافت فرسای شب های بیابان یا کوهستان رصد ستارگان را دنبال می کنند. در مقاله پیش رو به بحث پوشش رصدگر که یکی از موارد قابل توجه در شب های رصدی است خواهیم پرداخت.



همانطور که اکثر طبیعت گردها می دانند، دمای مناسب برای متابولیسم (سوخت و ساز) بدن 37 درجه سانتی گراد است. این درجه حرارت باید برای انجام منظم فعالیتهای حیاتی در بدن مانند قلب، شش ها، مغز و ... ثابت باشد.
اگر این کاهش دمای بخش های درونی بدن ادامه یابد، بدن گردش خون را محدود می سازد تا اتلاف حرارت را از طریق سیستم خون رسانی کاهش دهد. مثل عقب نشینی های نظامی، بدن نیز برای حفظ مغز و مرکز فرماندهی، انگشتان دست و پا و حتی خود دست و پا را قربانی می کند و با کاهش خون رسانی به آنها سعی در حفظ سطح فعالیت های حیاتی بدن دارد. سرما زدگی عموما در این مرحله اتفاق می افتد.
در این شرایط بدن شما هورمون های شیمیایی نیز ترشح می کند. تروکسین که باعث افزایش میزان متابولیسم بدن شده و آدرنالین که فشار خون را افزیش می دهد و سرعت تبدیل کلیکوژن به گلوکز و چربی ها به اسید های چرب را افزایش می دهد. اگر تمام این کارها فایده ای نداشت و دمای درون بدن تان 2 درجه سلسیوس کاهش یافت در این شرایط شما اثرات سرمازدگی را احساس خواهید کرد.

مهم ترین یاور و کمکی که ما در این نبرد داریم، عایق بندی بدن خود با پوشاک مناسب است. نقش پوشاک در اینجا کمک به کاهش انتقال حرارت است که به علت شکل اسفنجی و وجود فضاهای خالی بین بافت آنها انجام می شود. در واقع هوا بهترین عایق برای محافظت بدن در برابر سرماست. فضای خالی بین بافت های لباس باعث کاهش شدت انتقال انرژی از سطح پوست به لایه های بالاتر می شود. در مقابل آب و رطوبت عایق ضعیف تری نسبت به هوا هستند. این فضای خالی در پارچه های حوله ای پلار به بهترین نحو ممکن وجود دارند.

پارچه حوله ای پلار گرم؛ نرم و سبک است و بسیار دیر خیس می شود و زود خشک می گردد. کاپشن و شلوار پلار جایگزینی بسیار مناسب برای ژاکت و پلیور به حساب می آیند؛ بنابر این می توان بر روی لباسهایی که از جنس پلار تهیه می شوند در مواقعی که ما در معرض وزش باد و باران شدید نباشیم به خوبی حساب کرد.

اما زمانی که ما مایل به گذران یک شب سرد در یک محیط مرطوب و یا در معرض وزش بادهای شدید باشیم؛ می توانیم با پوشیدن یک دست لباس گورتکس بر روی پوشش پلار خود؛ از نفوذ رطوبت به لایه های زیرین جلوگیری کنیم.
گرتکس پارچه بسیار پیشرفته ای است که اوایل در صنعت هوا - فضا برای تامین پوشاک خلبانان و فضانوردان مورد استفاده قرار می گرفت. این پارچه بافتی بسیار ریز دارد که ضمن دفع رطوبت ناشی از تعرق بدن؛ از ورود سرما و رطوبت به درون نیز جلوگیری می کند.


با توجه به تفاسیر فوق استفاده از پوشش های زیر برای گذران شبهای به یاد ماندنی در قلب طبیعت برای رصدگران پیشنهاد می شود:
برنامه های رصدی در فصول معتدل سال در نقاط خشک: استفاده از شلوار؛ پیراهن و احیانا دستکش و کلاه پلار و کفش کوه سبک و یا کفش ورزشی.

برنامه های رصدی در فصول سرد سال و بعضا در نقاط مرطوب یا مرتفع: استفاده از یک لایه لباس گورتکس بر روی لایه اولیه پلار همراه با دستکش و کلاه پلار ضخیم و کفش کوه سنگین.
ضمن اینکه در همه حالت توصیه می شود کسانی که قصد سفر به نقاط بکر طبیعی را دارند در کوله پشتی خود یک عدد پانجو (نوعی بادگیر بلند؛ نظیر بادگیرهایی که سربازان به هنگام بارش باران مورد استفاده قرار می دهند) را جهت استفاده به هنگام بارش باران های شدید و بعضا ناگهانی، همراه داشته باشند.

بخش دانش و زندگی
منبع: .astroc.ir