تعریف جنگل

[رزیتا]

پیدایش جنگلها
پیدایش جنگلها در تمام نقاط کره زمین یکسان نیست. اصولاً برای ایجاد جنگل در یک منطقه، شرایط زیست محیطی خاصی مورد نیاز است.
این شرایط عبارتند از:
حرارت و رطوبت کافی، منظور از حرارت کافی، برای پیدایش جنگل در یک منطقه وجود حداقل ۲ ماه گرم در سال است که به مدت ۶۰ روز درجه حرارت روزانه به طور متوسط از ۱۰ درجه بالاتر باشد، وجود رطوبت کافی، یعنی بارندگی به مقدار کافی نیز ضرورت دارد ه برای رشد جنگل خوب حداقل به ۶۰۰ میلیمتر بارندگی در سال نیاز دارد و از این مقدار حداقل نیمی از آن باید در دوره رشد گیاهی، یعنی دوره گرم سال (بهار و تابستان) ریزش کند. بهطور مثال مناطق شمالی کشور ما این شرایط را دارند و به همین دلیل ما از آستارا در غرب گیلان تا جنگل گلستان در شرق استان گلستان جنگلهای انبوه پهن برگ راش و بلوط داریم. حال چنانچه میزان بارندگی سالانه بین ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلیمتر باشد جنگلهای بهاصطلاح کمپشت یا تنک ظاهر میشوند. (مثل اکثر جنگلهای منطقه زاگرس در غرب و جنوب غربی کشور).
جنگلهای کویری با گونه هايي شبیه تاغ و گز قادر هستند حتی با بارندگی ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیمتر در سال ظاهر شوند. این جنگلها، دیگر قدرت تولید زیاد چوب را نداشته و بیشتر از نظر حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش اهمیت دارند.
در مناطق استوائی حرارت کافی در تمام طول سال وجود دارد و میزان بارندگی سالانه اکثراً بیش از ۲ هزار میلیمتر است و این امتیاز سبب پیدایش جنگلهای انبوه و غنی از گونه های مختلف درختی میشود.
به طور کلی در کره زمین دو نوار جنگلی مهم وجود دارد:
۱) نوار جنگلی استوائی که بیشترین تمرکز این جنگلها در آمریکای جنوبی (برزیل)، آفریقای غربی و مرکزی (کلنگو) و آسیای جنوبشرقی (اندونزی) است
۲) نوار جنگلی دیگر که جنگلهای سوزنی برگ مناطق سرد را در نیمکره شمالی دربرمیگیرد و شامل کشورهای کانادا، اسکاندیناوی و روسیه (سیبری) است. این جنگلها از نظر تولید چوبهای صنعتی و خمیر کاغذ و مقوا اهمیت دارند.
در مقابل، جنگلهای استوائی از نظر تنوع زیستی و ژنتیکی و گیاهان داروئی اهمیت درند و نقش این جنگلهای را اقلیم کرهزمین (بادهای پاسات) در حال افزایش است. امروزه حفاظت از تنوع زیستی در جنگلها، استفاده از اطلاعات ژنتیکی و خواص داروئی گیاهان جنگلی و حفظ تعادل زیستی بین گیاهان و جانوران وحشی جزء اهداف کلی کشورهای جهان است که بعد از کنفرانس ریودوژانیرو در سال ۱۹۹۲ کنوانسیونهای مختلف را امضاء کردهاند و میکوشند با مدیریت صحیح از جنگلهای دنیا چه از طریق حفاظت و چه از طریق بهرهبرداری به روشهای همگام با طبیعت شرایط لازم و کافی را برای توسعه پایدار در اکوسیستمهای طبیعی به وجود آورند.

[رزیتا]

پیدایش جنگل و طبقه بندی آن
جنگلهای دنیا از حدود ۱۴۰-۶۰ میلیون سال پیش به وجود آمدهاند. بسته به نوع درختان تشکیل دهنده، جنگلهای دنیا را به دو نوع سوزنی برگ و پهن برگ تقسیم میکنند.
جنگلهای سوزنی برگ دنیا قدیمیتر از جنگلهای پهن برگ هستند و پیدایش اولیه این جنگلها در دوران دوم زمین شناسی در دوره کرناسه یعنی حدود ۱۴۰ میلیون سال قبل رخ داده است. جنگلهای پهن برگ در مقابل جنگلهای سوزنی برگ تکامل یافته در عین حال جدیدتر هستند. این جنگلها در دوران سوم زمین شناسی در حدود ۶۰ میلیون سال پیش به وجود آمدهاند. از آن زمان تاکنون جنگلهای دنیا دائماً در حال تحول و تکامل بوده و اگر انسان در روند آن دخالتی نداشته باشد سیر تحول و تکامل آنها همچنان ادامه خواهد یافت.
در اواخر دوران سوم زمین شناسی اقلیم کرهزمین رو به سردی گذاشت بهطوری که در اوایل دوران چهارم بارشهای آسمانی اکثراً به صورت برف درآمد و به خصوص در عرضهای جغرافیائی بالاتر از ۴۰ درجه شمالی و یا ترافعات بالای ۳ تا ۴ هزار متری عرضهای پائینی تر، یخچالهای طبیعی تشکیل شدند و بتدریج رشد کردند، بهعبارت دیگر دوران یخبندان بهوجود آمد.
یخچالهای طبیعی اکثر جنگلهای مناطق مذکور (بالاتر از ۴۰ درجه عرض شمالی) را در زیر خود مدفون ساختند. با گرم شدن آب وهوای کره زمین یخچالها ذوب شدند یا به اصطلاح عقب نشینی کردند و پس از مدتی دوباره بر اثر سرد شدن اقلیم یخچالها شروع به پیشروی کردند. در طول یک میلیون سالی که از اوایل دوران چهارم میگذرد چهار دوره یخبندان به وجود آمد. در این زمان کلیه جنگلهائی که بالاتر از عرض ۴۰ درجه بودند از بین رفتند.
آخرین دوره یخبندان در حدود ۱۸ هزار سال پیش به اتمام رسید و هوای زمین رو به گرم شدن نهاد. جنگلهای ایران خصوصاً جنگلهای شمال کشور در این مدت از هجوم یخچالها در امان ماندند و به توسعه خود ادامه دادند ولی اکثر جنگلهای کنونی اروپا پس از پس روی آخرین یخچالها به وجود آمدند، به عبارت دیگر جنگلهای کنونی کشورهای اروپائی شمال آمریکا و آسیای شمالی جنگلهائی جوان هستند و قدمت تکاملی آنها به ۱۹۰ هزار سال نمیرسد.
با توجه به طول تحول و تکامل جنگلهای دنیا جنبش قارهای. نوسانات اقلیمی در سطح کلان و عوامل دیگر، امروزه پنج نوع جنگل در دنیا قابل تفکیک است.
این جنگلها از قطب شمال به طرف استوا عبارتند از:
۱) جنگلهای سوزنی برگ مناطق سرد نیمکره شمالی (جنگلهای بورهآل)
۲) جنگلهای پهن برگ خزان کننده (سبز تابستانه) مناطق معتدله (جنگلهای راش و بلوط)
۳) جنگلهای همیشه سبز مناطق مدیترانهای (جنگلهای زربین و زیتون)
۴) جنگلهای پهن برگ مناطق نیمه استوائی (همیشه سبز و سبز بارانی)
۵) جنگلهای پهنبرگ مناطق استوائی (همیشه سبز بارانی)
در کشور پهناور ما به دلیل پستی و بلندی فراوان و اقلیم متنوع سه نوع از جنگلهای پنجگانه دنیا وجود دارد. جنگلهای سبز تابستانه راش و بلوط در شمال ایران، جنگلهای همیشه سبز مدیترانهای (جنگلهای زربین و زیتون) در شمال و جنوب غرب و همچنین جنگلهای پهنبرگ گرمسیری مختص مناطق نیمه استوائی مثل جنگلهای کهور و کنار و جنگلهای ماندابی (مانگرو) در جنوب.
به طور کلی علل پدید آمدن جنگلهای پنجگانه دنیا عبارت است از:
شرایط کلی تحول و تکامل تاریخ از دوران سوم، پدیده قارهزائی در این دوران و همچنین شرایط کلی اقلیمی و خاکی حاکم بر نقاط مختلف کره زمین که در این مورد نقش اساسی دارند. طبقه بندی ساده تر و گزیده تر، طبقه بندی جنگلهای دنیا به سه نوع، جنگلهای سوزنی برگ، جنگلهای پهن برگ و جنگلهای آمیخته سوزنی برگ و پهن برگ است.

[رزیتا]

پیدایش جنگل
تعریف جنگل و انواع آن جنگل منطقه وسیعی پوشیده از درختان، درختچهها و گونههای علفی است که همراه با جانوران وحشی نوعی اشتراک حیاطی گیاهی و جانوری را تشکیل داده .
تعریف جنگل و انواع آن جنگل منطقه وسیعی پوشیده از درختان، درختچه ها و گونه های علفی است که همراه با جانوران وحشی نوعی اشتراک حیاطی گیاهی و جانوری را تشکیل داده و تحت تأثیر عوامل اقلیمی و خاکی قادر است تعادل طبیعی خود را حفظ کند.
حداقل سطحی که برای تشکیل جنگل از نظر علمی لازم است بسته به نوع گونه درختی، شرایط محیطی و غیره تغییر میکند. این مساحت در شرایط معمولی حداقل ۳/۰ هکتار (۳ هزار متر مربع) است. واژه جنگل از زبان سانسکریت است و به اکثر زبانهای اروپائی نیز وارد شده است و معنای جنگل طبیعی و بکر را میدهد. جنگل بسته به نوع پیدایش آن و خصوصیات ساختاری به جنگل بکر، جنگل طبیعی، جنگل مصنوعی یا جنگل دست کاشت طبقهبندی میشود.
جنگل بکر یا دستنخورده، جنگلی است که بدون دخالت انسان به وجود آمده است و ترکیب گونه های درختی و درختچه هاي و علفی آن طوری است که وضعیت کاملاً طبیعی را نشان میدهد. چوب و سایر فرآوردههای آن در همان سیستم طبیعی تجزیه شده و به خود جنگل برمیگردد. بهعبارت دیگر از جنگل بکر هیچگونه موادی (زنده یا غیرزنده) به خارج از آن حمل نمیشود.
رویش چوبی جنگلهای بکر که به حالت تعادل رسیده باشند عملاً صفر است، یعنی همانقدر که چوب و سایر موادآلی تولید میشود همانقدر هم تجزیه میشود و یا می پوسد، به عبارت دیگر چرخه رفت و برگشت مواد در یک جنگل بکر چرخهای بسته است.
در جنگل بکر بین تولیدکنندگان (گیاهان)، مصرفکنندگان (جانوران) و تجزیهکنندگان (جانوران ریز) یک اشتراک حیاتی متقابل و پایدار برقرار است. جنگلهای بکر از تنوع زیستی بالائی برخوردارند و دارای اطلاعات ژنتیکی ارزشمندی هستند که تا به امروز بسیاری کشف نشده است. امروز ارزش جنگلهای بکر بسیار زیاد است هر چند که متأسفانه روند تخریب کمی و کیفی آنها در دنیا رو به افزایش است.
امروزه سعی بر این است که جنگلهای بکر باقی مانده بر روی کره زمین را حفظ و زا آنها به عنوان ذخیره گاههای اطلاعات ژنتیکی و تنوع زیستی استفاده شود. امروزه تبدیل جنگلهای بکر به جنگلهای صنعتی قابل توجیه نیست و نگهداری آنها حتی از نظر اقتصادی نیز توجیه پذیر است.
جنگل طبیعی، جنگلی است که بدون دخالت انسان بهوجود آمده است ولی انسان به طور مستقیم یا غیرمستقیم در آن دخالت (بهره برداری) کرده است.
جنگلهای بکر، دستخورده و بهره برداری شده تبدیل به جنگلهای طبیعی میشوند. به عبارت دیگر جنگلهای طبیعی، جنگلهای بکر دست خورده هستند. ترکیب درختان و سن آنها و تنوع گونه های گیاهی و جانوری در یک جنگل طبیعی با جنگل بکر متفاوت است و عموماً جنگل طبیعی از نظر زیست محیطی فقیرتر از جنگل بکر است. با وجود این جنگلهای طبیعی قادر هستند چشماندازهای طبیعی هر منطقه را حفظ کرده و در اکثر موارد از جنگلهای مصنوعی یا دست کاشت غنیتر و پایداتر باشند.
جنگلهای مصنوعی یا دست کاشت یا جنگل انسان ساخت جنگلی است که به دست انسان و با هدف مشخصی ایجاد شده است و هدف از ایجاد آن تولید چوب، ایجاد مناظر طبیعی، حفظ آب و خاک، ایجاد مناطق تفریحی و تفرجی و غیره است.
جنگل مصنوعی معمولاً بهصورت نهال کاری (درختکاری) بهوجود میآید، هر چند این جنگلها را می توان با کاشت بذر نیز به وجود آورد. تجربه شده است جنگلهای مصنوعی که با این روش به وجود آمدهاند پایدار و نزدیکتر به جنگلهای طبیعی هستند. جنگلهای مصنوعی که با همه ایجاد شده، قلمستان نامیده می شود (مثل قلمستانهای صنوبر در بسیاری از نقاط کشور). البته باید متذکر شد که قلمستانها در اکثر نقاط دنیا از نظر حقوقی جزء جنگلها محسوب نمیشوند. امروزه ایجاد جنگلهای مصنوعی در دنیا از اهمیت بالائی برخوردار است چرا که به افزایش نیاز چربی در جهان پاسخ میدهد.
چنانچه جنگلهائی در زمینهای زراعی و بایر با هدف تولید چوب با استفاده از روشهای پیشرفته زراعی از قبیل شخم زمین، کود دادن و غیره ایجاد شده باشد به آن زراعت چوب اطلاق میشود. حجم زراعت چوب در زمینهای غیرجنگلی در تمام دنیا در حال افزایش است. علاوه بر سه نوع جنگلی که تعاریف آن ذکر شد در کشور ما از اصطلاح بیشه هم استفاده میشود. ما بیشه را معمولاً برای پوشش گیاهی بهکار میبریم که اطراف رودخانه و شیار درهها در مناطق خشک ظاهر میشوند. این واژه به تجمع درختچه ها و نیزارها نیز اطلاق میشود.