مرداد 1373 و ورود موبایل به ایران

[دانه کولانه]

تلفن همراه و فرهنگ ايرانی

همه چیز از مرداد سال 1373 شروع شد، وقتی اولین
موبایلها به راه افتاد و ایرانیان با پدیده ارتباطی جدیدی آشنا شدند.


متقاضیان تلفن موبايل که بعدها در رسانه های رسمی نام ایرانی فرنگی تلفن

همراه برای آن به کار رفت، در سالهای نخست و با توجه به قیمت میلیونی اين

کالای ارتباطی تازه، بیشتر کسانی بودند که پس انداز مناسبی داشتند و می

توانستند قسمتی از آن را برای هزینه های تجملی بپردازند اما چیزی نگذشت که

تلفن همراه به وسیله ای درآمدزا تبدیل شد.

رکود اقتصادی دهه هفتاد راه را برای آن قبيل درآمدهايی که با سرمايه تلفن همراه

به دست بيايد هموار کرد؛ اجاره تلفن همراه درهمین سالها باب شد که در آن،

صاحب تلفن طی اجاره نامه ای تلفن همراه خود را اجاره می داد و مستأجرمتعهد

می شد ماهيانه مبلغی را که درآن سالها کم نبود پرداخت کند.

می شود حدس زد که تلفن همراه در دو سه سال اولی که به ايران وارد شده بود

تنها برای همین درآمدزایی یا از سر نیاز خریداری می شد و هنوز به صورت کالایی

همگانی درنیامده بود.


با این حال، استقبال ایرانيها، بويژه تهرانيها که اولین بار شبکه تلفن همراه در سال

73 در شهرشان افتتاح شده بود، غیرمنتظره بود، به گونه ای که شرکت مخابرات که

در همان سال با 9200 شماره، شبکه تلفن همراه را به راه انداخته بود، سال بعد

چهارهزار شماره بر آن افزود و شبکه تلفن همراه را به شهرستانها هم گسترش داد

تا اینکه در سال 83، سه میلیون و چهار صد و چهل و نه هزار و هشتصد و هفتاد و

هشت شماره تلفن همراه راه اندازی شد.

در سالهای اولیه راه اندازی تلفن همراه، هنوز شغلی به نام "موبایل فروشی"

رسمیت نداشت، تعداد محدود تلفنهای همراه در دست مردم امکان پاگرفتن این

شغل را به وجود نیاورده بود و علاوه بر آن، شرکت مخابرات به متقاضیان هم خط

تلفن و هم گوشی آن را می داد: گوشيهای نوکیا و صا ایران.


اما از سال 75 به بعد با فزونی گرفتن شماره های واگذارشده و ورود گو شيهای

شرکتهای مختلف سالهای رونق موبایل فروشها آغاز شد.

در این سالها تب موبایل بالاگرفت و تلفن همراه به نشانه تشخص تبديل شد، بویژه

آنکه بیشتر استفاده کنندگان آن میانسالانی بودند که یا از مدیران محسوب می شدند

یا از متمکنان.


تلفن همراه را کمتر می شد در دست جوانان دید و اگر هم بود، جوانان ثروتمند

شمال شهربودند که با داشتن موبایل می توانستند طبقه اجتماعی خود را به رخ

دیگران بکنند.

به سه گانه سعادت ایرانیان، يعنی خانه و ماشین و ویلا، موبایل هم افزوده شد.

اما رشد روز به روز تعداد تلفنهای همراهی که شرکت مخابرات واگذارمی کرد و

همچنین فروش اقساطی تلفن همراه توانست آن را همگانی کند.


گرچه اجاره تلفن همراه از سکه افتاد اما جای آن را خرید و فروش قبض دريافت

تلفن همراه از شرکت مخابرات گرفت؛ خرید تلفن همراه به قیمت دولتی و فروش آن

به نرخ بازار آزاد می توانست سود تضمین شده خوبی برای سرما یه گذاران داشته

باشد.

همگانی شدن موبایل و تلفن به دست شدن جوانان، فرهنگ تجملی موبایل را از خط

تلفن همراه به گوشی آن منتقل کرد و از این پس، گوشی تلفن همراه بود که می

توانست تشخص تازه ای برای دارنده اش به همراه بیاورد.

بازار موبایل فروشان را گوشيهايی که با رنگها و زنگهای متنوع عرضه می شد گرم

کرد؛ گوشيهایی که امکان آهنگ گذاری را فراهم می کرد مشتریان بیشتری پيدا کرد

با این حساب می شد از نوع زنگ انتخابی، منش شخص دارنده تلفن همراه را گمانه

زنی کرد.


در سالهای اخیر با ورود گوشيهای مجهز به دوربین عکاسی و فیلمبرداری امکانات

صوتی فراموش شده است.

بیشتر مشتریان جوانانی اند که برای خریدن مدلهای جدید و ناشناخته به بازار می

آیند و این در حالی است که میانسالان تنها به کیفیت گوشی اهمیت می دهند و

چندان دنبال مد نیستند، اما گوشيهای به اصطلاح "مدیریتی" میان آنان هم طرفدار

دارد.


این گوشيها به دليل اندازه و رنگ موقر خود در میان مدیران دولتی و خصوصی

هوادار دارند و به صورت عرفی میان مدیران خریدار پیدا می کنند، گوشی سونی زد -

25 که تا چند سال پیش گوشی مدیران به حساب می آمد اکنون جایش را به چند

محصول شرکت نوکیا داده است.

امروزه تلفن همراه میان بسیاری از ایرانیان به عنوان جزئی از زندگی روزمره درآمده

که با نبودش بخشی از زندگی مختل می شود.


تلفن همراه را می توان در دست همه دید، ازکارگر ساختمانی تا مدیر عاليرتبه.


با روزافزون شدن خطراتی که در اجتماع جوانان را تهدید می کند، پدر و مادرهای

ایرانی ترجیح می دهند هزینه تلفن همراه را بپردازند تا کنترل بیشتری بر

فرزندانشان داشته باشند.

تلفن همراه در عين حال وسیله ارتباط آزادی شده است که دختران و پسران می

توانند دور از چشم خانواده ها از آن استفاده کنند، گرچه خاموش بودن گوشی،

برقرار نشدن ارتباط و هر گونه اختلال دیگری می تواند به سوء تفاهم منجر شود.


امکان اس ام اس یا پیام مکتوب که شرکت مخابرات مدتی است در

اختیار مشتریانش قرار داده نیز ادبیات جدیدی به فرهنگ کاربرد تلفن همراه ميان

ایرانیان افزوده است.


هر پیام مکتوب تنها سی در صد هزینه مکالمه را در بردارد که از نظر اقتصادی

مقرون به صرفه است اما بیشتر باید به جنبه رسانه ای آن توجه کرد.

پیامهای مناسبتی و تبریکهای روز تولد و نوروز هم از نمونه های پرطرفدار پیامهای

مکتوب است.

به نظر می رسد فرهنگ استفاده از تلفن همراه در ایران با فراز و نشیبی که

داشته، به گونه ای بومی و ایرانی درآمده است که بنابر ویژگيهای اجتماعی ایران

تعییر و تحول می یابد.
__________________