روانشناسی شخصیت

[رزیتا]

درمان بی‌خوابی

مقدار خوابی که افراد نیاز دارند کاملا متفاوت است. برخی از افراد کم خواب چون تصور می‌کنند به خواب بیشتری نیازمندند به دنبال دارو می‌روند هر چند که آنان با همان مقدار خواب معمولی هم احساس راحتی می‌کنند باید به چنین افرادی اطمینان داد که هر مقدار خواب که به نظر کافی برسد واقعا کافی است.
دارو درمانی

جای تردید نیست که رایجترین روش دارویی برای مبارزه با بی خوابی استفاده از داروهای خواب آور است. اما بی خوابی مرضی نیست که بتوان آن را توسط دارو آنگونه که انسولین ، دیابت را درمان می‌کند، درمان کرد. چون بی خوابی یک علامت است. اگر بی خوابی به علت درد یا ناراحتی باشد مرض عامل بی خوابی را درمان کرد. اگر بی خوابی نسبت به مشکلات شخصی و اختلالات روان شناختی ثانوی باشد باید با این مشکلات بطور مستقیم برخورد کرد.

در بیماران تحت درمان با داروهای خواب آور تحمل دارویی ایجاد می‌شود که اگر دارو قطع شود به برگشت علایم مبتلا خواهد شد. یعنی دارو کارایی خویش را از دست می‌دهد و در نتیجه آنان از پزشک خود درخواست داروی بیشتری می‌کنند. اگر بیمار تصمیم بگیرد بدون دارویی که بدان عادت کرده است و یا حتی با میزان کمتری از داروی شبانه خوب به خواب رود احتمالا دچار اثرات ترک دارو یعنی آشفتگی شدید در خواب می‌شود. ممکن است بیمار به این نتیجه برسد که وضع بی خوابی وی بدتر شده است و برای راحتی به داروی بیشتری روی آورد.

روان درمانی

آرامیدگی

برای مبارزه با بی خوابی اخیرا از روشهای روان شناختی استفاده می‌شود. برخی از این روشها مستقیما تنش را کاهش می‌دهند. مثل تمرینهای مربوط به شل کردن ماهیچه‌ها.
مبارزه با ترسهای اغراق آمیز

خواب مخصوصا پس از تلاش بدنی به ما نیرو می‌دهد. ولی ما اغلب مساله ناشی از کمبود خواب را خیلی بزرگتر جلوه می‌دهیم. در اینصورت می‌توانیم باورهای جانشینی را جایگزین باورهای اغراق آمیز منفی کنیم.
چند باور اغراق آمیز

• اگر نخوابم فردا احساس خستگی خواهم کرد.
• اگر زیاد نخوابم از نظر سلامتی آسیب خواهم دید.
• اگر زود نخوابم تا صبح بیدار خواهم ماند.
• اگر خوب نخوابم بعید است که خوب امتحان بدهم.

باورهای جانشین

• عیب ندارد اگر خسته شدم فردا شب زودتر می‌خوابم.
• الزاما اینطور نیست، برخی اشخاص حتی با دو سه ساعت خواب نیز سلامتی کامل دارند.
• هیچ ایرادی ندارد اگر خوابم نبرد بلند می‌شوم به کارهایم می‌رسم و مطمئن هستم که فردا صبح سر ساعت نیز بیدار می‌شوم.
• ممکن است اما مثل این است که من زیادی می‌ترسم نتیجه امتحان نباید به چند ساعت خواب وابسته باشد.

اجتناب از نشخوار فکری در رختخواب

وقتی به رختخواب می‌روید به مسائل فردا فکر نکنید. وقتی به منظور خواب به رختخواب می‌روید، می‌توانید روز بعد را در چند دقیقه برنامه ریزی کنید اما به دنبال آن بتوانید خود را به دراز کشیدن و خیالبافی کردن اختصاص دهید. اگر مساله مهمی به ذهنتان رسید آن را روی تکه کاغذی که دم دست دارید یادداشت کنید تا فراموش نشود. با این همه اگر فکر خیال همچنان سماجت کرد از رختخواب بیرون بیاید و به کارهای دیگر بپردازید. کاری کنید که رختخواب محل استراحت و خواب باشد نه دفتر کار. رختخواب به هر صورتی که باشد مخزن افکار نیست.
داشتن نظم

دیر بیدار شدن می‌تواند شما را از پیش برای بی خوابی آماده کند. اگر به کمک زنگ ساعت بیدار می‌شوید آن را روی ساعت معینی میزان کنید صرف نظر از این که چند ساعت خوابیده‌اید سر ساعت بلند شوید. وقتی بیدار شدن خود را ثابت نگه می‌دارید خود به خود ساعت خوابیدن هم ثابت می‌شود و در نتیجه خواب و بیداری نظم می‌گیرد.
استفاده از خیال پردازی

به نظر سینگر خیال پردازیها یا رویاهای زمان بیداری پدیده‌ای است که بطور طبیعی پیش از خواب اتفاق می‌افتد. شما می‌توانید به هنگام ساعت خواب به خیال پردازیها اجازه دهید که بطور آزادانه پیش بیایند تا خود از خیالبافیها برای خوابیدن استفاده کنید. مثلا مجسم کنید که در کنار دریا هستید روی ماسه‌ها دراز کشیده‌اید هوا آفتابی است و موجها ماسه‌ها را به ساحل می‌آورند یا در یک چمنزار خوش آب و هوا دراز کشیده‌اید. شما می‌توانید در ذهن خود به مسافرتهای دور و دراز بروید و جزئیات آنها را نقاشی کنید. این نوع مسافرت به شما اجازه می‌دهد که در صفهای اتوبوس و فروشگاهها منتظر نباشید و در نتیجه در وقت و هزینه صرفه جویی کنید.

[رزیتا]

رویا




رویا (خواب دیدن)


رویا یعنی وجود تصاویر ذهنی در غیاب تحریکات خارجی درست مثل خاطرات زنده و خیالبافیها. برخی خیالبافیها به قدری به واقعیت نزدیک‌اند و به قدری خوب سازمان یافته‌اند که خیال می‌کنیم واقعیت دارند و پیش خود می‌گوییم که بعید است این بار هم در حال رویا باشیم.

مثال

ممکن است شما در شب امتحان رویا ببینید در جریان رویا شما امتحان می‌دهید و نمره 20 می‌گیرید. برخی دیگر از رویاها سازمان ندارند و تغییر شکل یافته‌اند. ممکن است ما در طول هر یک از مراحل خواب ، رویا داشته باشیم اما رویاهایی که در طول خواب عمیق بوجود می‌آیند، جذابیت بیشتری دارند. در نتیجه امکان دارند این رویاها ، با اینکه یک قسمتشان غیر واقعی باشد، تصاویر روشن و روابط منسجمی داشته باشند.

گاهی به هنگام بیداری تصور خواهید کرد در مدت رویا زمان طولانی‌تر شده است. به نحوی که محتوای یک رویای 10 یا 15 دقیقه‌ای به نظرتان روزها یا هفته‌ها طول کشیده است اما رویاها تمایل دارند «زمان واقعی» را طی کنند. 15 دقیقه از رویداد ، تقریبا 15 دقیقه از رویا را به خود اختصاص می‌دهد. سینماهای رویای شما تا اندازه‌ایی انعطاف‌پذیر است. شما می‌توانید رویاهای سیاه ، سفید و حتی رنگی داشته باشید.

نظریه‌های مربوط به رویا

نظریه فروید

زیگموند فروید این فرضیه را ارائه کرد که رویا تمایلات و آرزوهای نا آگاه را منعکس می‌کند. به نظر فروید ، رویا اجازه می‌دهد تا ما تمایلاتی را که در مدت روز سانسور می‌کنیم، نشان دهیم. به علاوه ، او متعقد بود که محتوای رویا سمبل چیزهای ناآگاه خیالی است. بنابراین اکثر رویاهای ما ، احتمالاً بیانگر تمایلات سرکوب شده ، حتی به صورت مبدل هستند.

نظریه فعال خواب

طبق نظریه فعال خواب ، که بوسیله هوسبون و مک کارلی پیشنهاد شده است، رویا اصولاً فعالیت زیستی مغز را منعکس می‌کند نه فعالیت روان شناختی آن را. طبق این نظریه ، زیادی استیل کولین در مغز و مکانیسم سازمان یافته در برآمدگی مغز ، واکنشهایی ایجاد می‌کند که نتیجه آن رویاست. یکی از این واکنشها دستگاه فعال ساز شبکه‌ای است که ما را تحریک می‌کند اما در حدی که ما را بیدار کند. در مدت بیداری ، تخلیه این سلولها در دستگاه شبکه‌ای ، به حرکات و مخصوصا به حرکات نیمه خودکار مثل راه رفتن ، دویدن و سایر اعمال فیزیکی وابسته است. با این همه در طول خواب ، یک بازداری کلی نیز در مورد فعالیت حرکتی (ماهیچه‌ای) وجود دارد به نحوی که ما به هنگام رویا حرکت نمی‌کنیم. ماهیچه‌های چشم تحریک می‌شوند و به همراه رویا حرکات چشمی سریع نشان می‌دهند.

به علاوه دستگاه فعال ساز شبکه‌ای فعالیت عصبی آن قسمت از کرتکس را تحریک می‌کند که در بینایی ، شنوایی و حافظه دخالت دارد. آن گاه کرتکس بطور خودکار ، این منابع تحریک را ترکیب می‌دهد یا آنها را گروه بندی می‌کند تا ماده اولیه رویا بوجود آید. نظریه فعال خواب معتقد است که ما تمایل داریم رویدادهای روزانه را نیز در خواب ببینیم. رایجترین فعالیت عصبی کرتکس عبارت است از باز نمایی رویدادها یا نگرانیهای روزانه. با این همه ، به نظر می‌رسد که هوسبون نشان می‌دهد برخی رویاها می‌توانند اشتغالات روانی فرد را شامل شوند اشتغالاتی که درباره «راهبردهای زندگی» یا راههای سازگاری او یک دید کلی می‌دهند.

نظریه کریک و میچستون

کریک و میچستون نظریه دیگری درباره عملکرد رویاها ، که از چشم انداز هوش مصنوعی نشات گرفته است، ارائه می‌دهند. آنها معتقدند که خواب عمیق به مغز اجازه می‌دهد تا از تراکم شدید اطلاعات جلوگیری کند. به عبارت دیگر ، رویا فضای حافظه را آزاد می‌کند تا بر رویاهای روز بعد تمرکز داشته باشد.

[رزیتا]

خواب مصنوعی



خواب مصنوعی (حالت هیپنوز)

خواب هیپنوز بوسیله هیپنوتیزم ایجاد می‌شود و در حالتی است که ذهن نقاد و پرخاشگر به کنار گذاشته شده و در این شرایط افکار و تلقینات لازم به سوژه داده می‌شود. یعنی آگاهی محدود شده سوژه به کمک هیپنوتیزم کننده اظهار می‌شود.

حالات جسمانی سوژه

در حالت هیپنوز قبل از همه چشم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. پس تمام عضلات شکل بی‌حال شده و موج سستی و بی‌حالی تمام وجود سوژه را فرا می‌گیرد. این سستی گاهی به حدی است که بازوها مانند سرب سنگین می‌شوند و وقتی آنها را بلند کنیم هیچ مقاومتی از خود نشان نمی‌دهند و اگر رها کنیم، چون قطعه‌ای چوب به طرف پایین سقوط می‌کند. در این حالت عامل باید محیط را برای احتمال و افتادن سوژه آماده کرده باشد.

در حالت هیپنوز تمام بدن به حالت سستی و خواب رفتگی قرار گرفته و بیهوشی و بی‌حسی تمام قسمت‌های بدن را کلی یا جزیی در بر می‌گیرد. در حالت خواب عمیق ، انسان به بازگشت کامل سن ذهنی می‌رسد. ضمن اینکه حالتهای دیگری همچون بیهوشی ، بی‌حسی کامل ، فراموشی جزئی و موقت ، درگیری با توهم و خیالات مثبت و منفی همچنین انتقال کامل احساس به مکانی دور (تخلیه قالب) در او پیدا می‌شود.

حالت خواب افراد مقاوم

برای خواب کردن کسانی که در مقابل عمل هیپنوتیزم از خود مقاومت نشان می‌دهند، می‌توان از تکنیک‌های ریزتری استفاده نمود. مثلا می‌توان به آنها آب داد و گفت:


در این آب داروی خواب‌آور ریخته شده و شما با خوردن آن به خواب خواهید رفت.


آیا حالت هیپنوز تمرین پذیر است؟

هرگاه فردی را چند بار برای مدت طولانی به خواب هیپنوز برده شود، اعصاب او به این خواب عادت کرده و در دفعات بعد زودتر به خواب خواهد رفت. ولی تلقینات عامل کمتر در او اثر می‌گذارد. برای همین اگر خواب کردن برای درمان باشد، باید بیمار را دیرتر و با فاصله زمانی زیاد خواب هیپنوز قرار داد.

قیاس خواب هیپنوز و خواب طبیعی

خواب هیپنوتیزم اگر چه به خواب عادی شباهت دارد، با این حال بسیار از آن متفاوت است. در خواب هیپنوز ، معمول هم خواب است و هم بیدار ، هم بطور مستقل فکر می‌کند و هم تحت تاثیر تلقینات عامل قرار دارد. حال آنکه در خواب معمولی چنین نیست. اما بدانید که برخی از سوژه‌ها که به راحتی بیدار نمی‌شوند، احتمال دارد خوابشان عمیق شده و از مرحله خواب مصنوعی به خواب طبیعی وارد شده‌اند و لذا از بیدار نشدن سوژه نگران نباشید.

نکات آموزنده از حالت هیپنوز

• در حالت هیپنوز قابلیت تمرکز و هدایت بسیار زیادی پدیدار می‌شود.
• هر چه حالت هیپنوز عمیق‌تر ایجاد شود، القا پذیری سوژه بیشتر خواهد بود. برای همین برای درمان بیماریهای عمیق روحی، عامل باید بتواند با بهره گیری از مهارت‌های خود ، بیمار را به خواب خیلی عمیق برده و بیماری وی را کشف و درمان نماید.
• توجه و تمرکز سوژه به اعمال و تلقینات عامل ، موجب کرختی تدریجی اعصاب سوژه شده و او را به خوابی عمیق می‌برد.
• ایمان و اعتقاد به فن هیپنوتیزم و همچنین اشتیاق سوژه برای خواب رفتن ، باعث تسریع در خواب رفتن سوژه می‌شود.
• هرگاه میل شخص برای هیپنوتیزم شدن از طریق ضمیر ناخودآگاه او سر چشمه گرفته باشد، زودتر و بهتر به خواب خواهد رفت ولی اگر از ضمیر خودآگاه سوژه ناشی شود، تشویق و اضطراب در وی بیشتر می‌شود. برای همین ، هیپنوتیزم کردن افراد تحصیل کرده ، مشکل‌تر از افراد کم سواد است.