ادبیاتی برای همه قرون استعماری

[SonBol]

نظریه پردازان معتقدند که استکبار در جهان از سه طریق عمل می کند:

1- تهدید سخت: که مربوط به جنگ و تهدیدات نظامی است.

2- تهدید نیمه سخت: که سیاسی- اقتصادی است و با گماشتن حکومت دست نشانده و وارد کردن مواد مخدر و ... و ضعیف کردن کشورها از داخل انجام می شود.

3- تهدید نرم: این نوع تهدید پیچیده تر است. در اینجا قصد، تصرف سرزمین نیست. بلکه تهدید متوجه مغزها و قلبهاست و به بیان دیگر تسخیر مغزها. راه تصرف قلب، ایجاد عشق و نفرت است و راه تصرف مغز ایجاد شبهه و شک و یقین است که از دومی بیشتر استفاده می کنند.

امروزه سینمای هالیوودی این وظیفه را برعهده گرفته و در کنار سایر عناصر، مهمترین تهدید نرم برای کشورها محسوب می شود. اما باید توجه کرد که قبل از سینما، این ادبیات استراتژیک بوده که زمینه را فراهم کرده است و این امر به ویژه از طریق کشوری چون انگلستان پیگیری می شده که به نوعی مروج فرهنگ انگلوساکسون بوده است. در زیر به چند مورد کوتاه اشاره می شود:
داستان "رابینسون کوروزوئه" را تقریبا همه شنیده اید که از روی آن چندین فیلم هم ساخته شده است، داستان مردی است که در جزیره ای گیر می افتد و با آدم خواران آنجا رابطه برقرار می کند و بعد از آن از جزیره فرار می کند. مردم بومی آنجا ابتدا رابینسون را کافر می پندارند ولی به مرور این رابینسون است که با فرهنگی موسیونری مذهبی آنها را تربیت می کند. این ظاهر ماجراست اما باید توجه کرد که این داستان زمانی نوشته شد که آفریقا و استرالیا و هندوستان و آمریکا دست انگلیس بود. محاسبه کنید این داستان چقدر در توجیه صاحبان اصلی سرزمین های اشغال شده مورد نیاز و مفید بوده است.
اما مهمترین داستان استراتژیک جدید "سفرهای گالیور" است. در این داستان دنیای اطراف، لی لی پوتی و کوچک و کف دست یک سفید پوست دیده می شود که عامل نجات آنهاست. در داستان اصلی، صحنه ای هست که کاخ شاه لی لی پوت در حال سوختن است. گالیور وسیله ای برای خاموش کردن او نمی یابد پس بر روی کاخ ادرار می کند. همسر شاه خطاب به گالیور می گوید که چرا این جسارت را کردی؟ و گالیور حق به جانب می گوید:� اگه این کار رو نمی کردم شما می­سوختید.� شاید خوب باشد که این تفکر گالیور را با اتفاقاتی که در عراق و افغانستان در حال وقوع است مقایسه کنیم: خرابی و ویرانی و غارت و در نهایت حق به جانب بودن دول غربی در مقابل این اتفاقات.
تارزان قصه ادگار باروز است که در 1912 خلق شد و 22 مجموعه کتاب به 56 زبان در 15 میلیون کپی از آن انتشار یافت. نگاه نژاد پرستانه و توجیه برتری سفید پوستان در پایان داستان به وضوح دیده می شود.
مهمترین ویژگی این داستانها که امروزه در فیلمها نیز پیگیری می شود، علاقه مندی دختری از اهالی سرزمین بومی، به یک سفید پوست مهاجم است. از آنجا که زن نمادی از "مام میهن" است این تصویر سازی به نوعی تسخیر سرزمین را مدنظر قرار می دهد.
برگرفته از نشریه آیینه هنر، سینمای استراتژیک، در گفتگو با دکتر حسن عباسی ،شماره 20 و21، بهار 87