مشاهیر و بزرگان كرد در عرصه های مختلف

[behnam5555]

فتانه ولیدی

فتانه... نامی که بار کامیونی معنی آن چنانی دارد و به امتداد زمین تا ستاره ها میان او و بیشتر این معانی فاصله است. غیر... غیر از گم شدن و جنون!
این که چطور شد پرنده ی خوش آواز ما بالش قیچی شد و راه را گم کرد...؟! بیائید قدم به قدم با هم همراه شویم تا در یابیم...
او بعد از چند روز که قدم به دنیای سِباع که یک وجبش سنندج نامیست گذاشت، دارای شناسنامه ای به این نام شد.( فتانه )
ده یه 1330 شمسی بود که برای اولین بار صدای دلنشین دختری نو جوان در رادیو کردستان ایران، می رفت تا تیری شود در قلب تابوها. صدا آن قدر دلنشین بود که در انتهای تاریک ترین ذهن جای خود را باز کرد. هر چند هیچ تاریک دلی معنی هنر را نمی داند اما هنر و هنرمند پاورچین پاورچین در گوشه و کنار همه جا از جمله تاریک خانه می روییند. او دروازه ی تاریک خانه را شکسته بود، و فانوس به دست دشواری راه بند زنان تا قُله ی کوه آبیدر سنندج، جایگاه فاتحین را برای دیگر هنرمندان زن اندکی آسان کرد. در مدت فعالیت هنریش حدود 60 ترانه در رادیو سنندج، کرمانشا و تهران اجرا و به ضبط رساند. آن زمان فضای کردستان حال و هوای تازه ای به خود گرفته بود. نغمه ی زنی از تار و پود پیکر تابوها باریکه راهی جسته بود تا دیگر زنان خوشنوا هم بی آموزند.
صدای زن از روزنه دیوارها نفوذ کرده بود و با بلبلان هم صدا. تولد بهار را مژده می دادند. اما دیری نپائید! زیرا که صاحب، آرزوهای زن را یکی یکی دفن کرد و رویش زفِت بحری مالید.
می گویند، بعد از اتمام دبیرستان به تدریس در یکی از دهات نزدیک سنندج مشغول شده بود و همزمان با شخصی که عاشق هم بودند نامزدی می کند. از بخت بد او پسر صاحب، خان آن ده؛ یعنی صاحب بعدی؛ طالب او می شود و دندان هایش را برای دریدن هستی او تیز می کند. از آن جا که ارباب می داند او نامزد دارد و جواب( نه) خواهد بود، به محافظین خود دستور می دهد که نصف شب بروند و هر طور شده او را گونی پیچ کرده و به حضور پسرش ببرند. یکی از محافظین که عاشق صدای فتانه بوده، خود را به او می رساند و او را از ماجرا با خبر می کند. گویا محافظ به خاطر حفظ جان خود و خانواده اش نمی توانسته بیشتر از آن کمکش کند.
فتانه، فرصت را غنیمت می شمارد و بلافاصله شبانه پیاده از بی راهه خارج می گردد.
*
بعد از بیست و چهار ساعت قالب تُهی فتانه، تابو شکن خوش آواز ما به شهر سنندج می رسد و در اثر ترس و تاریکی، شتاب و پس و پیچ بودن راه، هوش را گم و ناخواسته قالب تهی را تحویل خانواده و طرفدارانش می دهد. بعد از مدت ها مداوای بی ثمر خانواده اش نا امید می شوند بد تر از آن این بود که نامزدش، به محض شنیدن خبر ناگوار از دیدن او سر باز میزند و هرگز به سراغش نمیرود.
طبیبان نظر می دهند که اگر نامزدش یاری کند و به بالین او بیاید در صد نجات او از چنگ جنون و بی خبری بالا خواهد بود. اما افسوس که عشق و خواستن آبکی بود چرا که جناب هرگزرخ ننمودند.
بهر حال همه با هم دست به دست هم دادند تا سال ها قالب تهی او، مدتی روی تخت بیمارستان، توی رختخواب منزل و توی راه مطب های روان شناس در شهرهای مختلف دنبال امید بگردند. اما جواب همه یکی بود! متاسفیم...
او در ضِلال حل گشته و با ظاهری آرام کوچه هایِ بن بستِ جنون را تا به حال جولان می دهد. افسوس صد افسوس که هنوز با آن حال قدم به قدم صاحبان دسته چندم بی رحمانه برای دریدنش دندان تیز می کردند. تعمه سر راه او می گذاشتند و می خواستند به بیابانش بکشند، اما او دیوانه ای بود در لباس ببر و ببری بود ضد صاحب. هر نگاه و عمل بُرنده ای را با سیلی جواب می داد و با نگاهی آمیخته با خشم دندان طمع آن ها را می کند.
بعد از آن دیگر صاحبی حتی جرأت رد شدن از کنار او را نداشت. هر روز توی مکان های عمومی سنندج به دنبال دوگم شده ی خود می گشت، یکی هوشی که کس نمی داند ته کدام دره افتاده بود و دیگری نیمه ی قلبش چون از آبکی آن بی خبر بود، بی خبری که با نگاهش از هر رهگذری سراغ یار می گرفت؟ البته با شناختی که از دنیای سباع داریم نامزد او اگر غیر از آن بود عجیب بود!
در آن حال او حتی خود را به یاد نمی آورد که کیست؟ هیچ چیز و هیچ کس را. تا این که بعد از مدتی گشت و گذار روزی توی خیابان فرح سابق، یکی از خیابان های سنندج، رو به روی مغازه ی بستنی فروشی، با آن حال دلش فرمان ایست می دهد چرا که بستنی فروش نصف سیب گم شده او بود. اگر زمان حال یعنی سیستم دُلمک ها بود می شد گفت آن ها خلبان و دکتر و استاد دانشگاه را بستنی فروش و خیار فروش می کنند، اما زمان، زمان نیم پهلوی بود که بلد بود چطوری سر همه را شیره بمالد و مخالفان را زیر آبی سر به نیست کند. منظور این است که نامزد فتانه خلبان بود و رفتن و گم شدن او ربطی به سیاست نداشت، خود را گم کرد چون یار نبود. شباهت او و بستنی فروش چنان بود که هوش گم شده در فتانه دمی پیدا می شود، چنان که چند روز او را چون تابلو کوبیده بود به دیوار رو به روی مغازه ی بستنی فروشی. اما از آن جا که پر و پرواز ازآن صاحبان است، فرق نمی کند بستنی فروش یا خلبان یا... آن یکی هم قطره آبی شد و روی لب نیستی چکید.
با این وصف او هنوز نزدیک به نیم قرن می شود که هنوز کوجه های بن بست را جولان می دهد که شاید...
در ضمن انگار از قبل می دانست که روزی به عشق یک طرفه گرفتار می شود که از اوائل خوانندگیش چنین ناله ای سر داد.

به خاطر تو

غزل

چی می شد که تو می شدی نسیبم

به خاطر توست که من این جا غریبم

آرام بگیر که چاره ی درد تو هم اینه

لالایی کن لالایی دل من توی گهواره ی سینه

بگذار کم بریزد اشک از چشمان من

آرام بگیر تا که آرامش بگیرد جان من

برای یار خیالی بی قراری نکن

ای دل نا آرام من آنقدر زاری نکن

در کوه مجنون مدفون بشی

تو چرا می خواهی یک طرفه بسوزی ؟

آرام بگیر که چاره ی درد تو هم اینه

لالایی کن لالایی دل من توی گهواره ی سینه

( 2 بار تکرار شود)

مجنون و وامق و عذرا افسانه است

حکایت غم لیلا افسانه است

برای یار خیالی بی قراری نکن

ای دل نا آرام من آنقدر زاری نکن

آواره ای چون مجنون شیدا بشی

تو چرا می خواهی گم راه بشی

آرام بگیر که چاره ی درد تو هم اینه

لالایی کن لالایی دل من توی گهواره ی سینه

( 2 بار ... )

یکطرفه رفتی این اوست که این جا غریبه

یار ساخته ی ذهن توست

از سردی نگاهش پند نمی گیری

آخر چرا تو آرام نمی گیری

برای یار خیالی بی قراری نکن

ای دل نا آرام من آنقدر زاری نکن

آواره ای چون مجنون شیدا بشی

تو چرا می خواهی گم راه بشی

آرام بگیر که چاره ی درد تو هم اینه

لالایی کن لالایی دل من توی گهواره ی سینه

بگذار کم بریزد اشک از چشمان من

آرام بگیر تا که آرامش بگیرد جان من

( 2 بار ... )

این پرنده ی خوش آواز که بیش از چهل سال، جسم و فکراش در بند جنون به چهار میخ کشیده شده است! { متاسفانه تاریخ دقیق در دست نیست} در مصاحبه ای که به دعوت دست اندر کاران تلویزیون عراق، در سال دو هزار و دو یا سه به همراه پدراش دعوت شده بود، نغمه را که سر داد صدا همان پرنده ی خوش آواز نو جوان بود و هست که بیش از نیم قرن پیش پیکر تابوها را پائین کشید و از آن پله ساخت برای صعود دیگران.
عکس پائین این صفحه مربوط می شود به مصاحبه ی مزبور.

م : فریاد

[behnam5555]

ملا احمد شلماشی
ملا اواره

ملا احمد شلماشی خورشیدی ـ ۱۳۴۷ـ۳۵ سال زندگی کرد ه است1312
ملا احمد فرزند ملا محمد امین هموندی شلماشی سال ۱۳۱۲ شمسی در روستای شلماش حو مه سردشت دیده به جهان گشود قران مجید و کتا بهای ناگهانی و اسماعیل نامه و کتاب های متداول فارسی را نزد پدرش اموخت انگاه تحصیلات علوم عربی را در روستای خود ادامه داد سپس برای فراگیری بیشتر به روستای ( اوایی ) نزد ملا صا لح بیژ وه رفت ایشان نیز در راه فراگیری علم متحمل مشقات فراوانی شد ان مرحوم در زمینه های سیاسی فرهنگی و تاریخی و شعر نیز علاقه وافری در خود کشف نموده بود بر همین اساس از همان اغاز علیه رژ یم طا غوتی شاه و خوانین منطقه به مبارزه بر خواست ایشان همیشه تحت تعقیب نیرو های دولتی بودند تا بالا خره بعد از مبارزه بسیاری به تاریخ ۹ شهریور ۱۳۴۷ شمسی طی یک اقدام غیر انسانانه دستگیر و در انظار مردم سردشت اعدام شد .
در جریان شورش مردم کرد عراق علیه حکومت عبدالکریم قاسم به شهر سلیما نیه عراق رفت و در انجا با توجه به افکار بلند و عمیق ملا اواره همراه برادران کرد علیه ظلم و ستم جنگید وی در سال ۱۳۴۳ شمسی به کردستان ایران بازگشت و با چند تن از کادر حزب دمکرات کردستان ایران شروع به فعالیت سیاسی در منا طق الان ـ باسک کو له سه ـ سویسنی علیه حکومت درباری کرد او علاوه بر مبارزه مسلحانه در زمینه شهر و ادب نیز تا ان زمان توانسته بود با تسلط بر زبان فارسی کردی عربی تجربیات زیادی بدست او رد . در کارهای کشاورزی به کشاورزان کمک می کرد در سال ۱۳۴۵ شمسی به کردستان عراق بازگشت ( تبعیدشد) در انجا با انقلابیونی چون سلیمان معین(فایق) اسماعیل شریف پور و عبدا لله معین اقدام به چاپ روزنامه (ارگان روز) کرد که برای بدست اوردن ازادی علیه شاه در ان مطالب چاپ می شد .
۲۲شهریور ۱۳۴۵ با افراد نامبرده در منطقه الان کمیته مرکزی تشکیل دادند . در سال ۱۳۴۷ شمسی دوستان وی هر کدام به یکی از مناطق کردستان رفتند و اواره به تنهایی شروع به فعالیت سیاسی نمود بعد از مدت ۲۰ نفر از عوام به وی یوستند و مسئو لیت وی را سنگین تر کردند . تابستان سال ۱۳۴۷ شمسی چند تن از خود فروشان روستای (دیوالان) از منطقه سویسنی سردشت جهت حل اختلاف از ملا اواره دعوت می کنند که به روستای انان بیایید ملا اواره به همراه دو تن از یارانش( رحمان حه مه دی ـوه تمان چاوشین و ملا که چه (محمد احمدی)به روستای دیوالان می روند که مزدوران رژیم مواد بیهوشی در غذایی انها ریختند و انها را دستگیر می کنند خبر به یاران ملا اواره میرسد که انها نیز به معاصره ده می پردازند اما بعد از چند ساعت در گیری عقب نشینی میکنند ملا اواره و دوستانش را به (جلدیان) می فرستند و سر انجام در ۹ مرداد ۱۳۴۷ در شهر به همراه یارانش مام رحمان ملا که چه به شهادت می رسد و مزار این سه شهید در دامنه کوه گرده سور سردشت دفن شدند (( محل اعدام خری کانی ساردی))

اشعار ملا اواره:

۰هاواری توتنه وانیکی نا و چه سردشت ۱۰۲ بیت
۰بخو ینه وه و ئالان بناسه ۵۰ بیت
۰مو و چه کانی بیژ وه ۴۱ بیت
۰کوردم و کوردستانم ده وی ۵۲ بیت
۰لایی لایی دایکیکی دلسوز بو کورپه ساوایه که ی۲۵ بیت
۰رهش بگیری۶۹ بیت

برخی دیگر از نامداران کرد منطقه سردشت:
۰ملا یوسف اصم
۰شیخ احمد عثمانی
۰ملا محمد ابن الشیخ
۰ملا طالح نجیبی
۰ملا احمد بیژ وه
۰ملا عبدالله ثانی
۰ملا رسول ذکی

[behnam5555]

استاد محمد سیدا (مرد حافظه ایران)

دکتر محمد سیدا مدیر مؤسسه فرهنگی ذهن برتر


رئیس انجمن تقویت حافظه ایران، عضو انجمن تقویت حافظه آمریکا، عضو اتاق فکر سوئیس، سردبیر و مدیر تحریریه ماهنامه ذهن برتر، از بنیانگذاران روشهای نوین یادگیری و حافظه برتر در ایران می باشد.

ایشان در مهاباد متولد شده و استاد افتخاری چندین مرکز علمی و دانشگاهی در سطح کشور می باشند.
در سمیناری که تابستان سال 1380 با حضور نمایندگانی از 74 کشور صاحب نام دنیا در آمریکا برگزار شد مقاله ارائه شده توسط دکتر سیدا در خصوص راهکارهای علمی تقویت ذهن و حافظه حائز رتبه اول گردید و لقب افتخاری مرد برتر حافظه ایران به ایشان اعطا گردید. استاد سیدا در شبکه های داخلی و خارجی برنامه های متعدد سراسری و فرامرزی را جهت آموزش و آگاهی هموطنان عزیزمان ارائه کرده اند که همچنان ادامه دارد.
استاد سیدا روشهای مطالعه و یادگیری نوین و مؤثری را که در طول دوران تحصیل و زندگی روزمره خویش به کار گرفته و به موفقیتهای چشمگیری نائل شده اند در قالب جلسات سخنرانی و دوره های آموزشی در اختیار سازمانها، ارگانهای دولتی و غیردولتی، مراکز آموزشی و عموم علاقمندان قرار می دهند.
کارآیی روشها و تکنیکهایی که در این دوره ها آموزش داده می شوند در طی سالیان متمادی بارها و بارها امتحان شده است و افراد کثیری موفقیتهای تحصیلی، شغلی و زندگی روزمره خود را مرهون بکار بردن این روشها می دانند.
ایشان برای برگزاری سمینار و همایش در این زمینه به کشورهای متعددی مانند آمریکا سوئیس، فرانسه، آلمان، انگلستان، اسپانیا، سوئد، امارات، هندوستان، بلژیک، نروژ، دانمارک، فنلاند، هلند، اتریش، و بسیـاری از دیـگر کشـورهای اروپـایی و آسـیایی سـفر کرده اند.
دکتر سیدا مقالات بیشماری در زمینه اصول مطالعه و یادگیری و تقویت حافظه در نشریات داخلی و خارجی به چاپ رسانده اند، همچنین ایشان کتابهایی در این زمینه به رشته تحریر در آورده اند که راهگشای بسیاری از علاقمندان بوده است.

http://www.zehnebartar.com

[behnam5555]

قالەمەڕە

"قادر عەبدوڵڵازادە" ناسراو بە "قالەمەڕە" ھونەرمەندی شمشاڵژەن ساڵی 1925 لە گوندی "کولیجە" سەربە "بۆکان" هاتۆته ژیانه‌وه. ناوی باوکی ناوی محەمەد بووە و لە لایەن "شێخ محەمەد شێخی بورھان" لە ناوچەی موکریان، کە قادری زۆری خۆشده‌ویست، لەبەرئەوەی مێرمنداڵێکی زۆر ھێدی و ئارام بووە، نازناوی "قاڵەمەڕە"ی پێبه‌خشییه‌وه. له پەنجاکان و ساڵانی دواتردا لە ناوەندەکانی ڕادیۆ و تەلەڤزیۆنی کرماشان، سنە، تاران، مەھاباد و ورمێ بە دەنگی ئه‌فسوناوی و بەربڵاوی شمشاڵەکەی چەندین پارچە موزیکی جوان و ڕەسەنی پێشکەشکردووه و ھونەری موزیکی کوردی بە شکۆیەکی بێوێنەوە ھێناوه‌ته گۆڕەپانی ھونەرییەوە.

دواتر بۆ ماوەی چەندین ساڵێك ھاوکاری ھونەری ھونەرمەندی سترانبێژی بەتوانای کورد "حەسەن زیرەک"ی کردووه و لە پێشکەشکردنی گۆرانییەکانیدا بە ئامێری شمشاڵ یارمەتی داوه. "قاڵە مەڕە" باوکی نەبینیووە و دایکیشی لە تەمەنی شه‌ش ساڵانیدا کۆچی دواییکردووه. ھەر وەك خۆی دەڵێت، تەواوی ژیانی بە نائارامی و برسێتی و چارەڕشی تێپەڕ کردووە. 1945 - 1946 پەیوەندی بە "کۆماری مەھابادە"وە کردووه و دۆستایەتییەکی نزیکی لەگەڵ نەمران "ھەژار" و "ھێمن موکریانی"دا ھەبووە. لە دوای لەسێدارەدرانی "قازی موحەممەد"ی سەرۆک کۆمار، ھانا بۆ ئەشکەوتی "گوڵاڵە" ده‌بات، دواتر پەنا دەباتە ماڵی "عەباس ئاغای سەرکەپکان" و "ئەحمەد ئاغای کۆیە". ساڵانی 1967 - 1968 بۆتە ھاوڕێی "مەلا ئاوارە"، "مەلا مەحموودی زەنگەنە" و "سولەیمانی موعینی". ھەر لەو سەروبەندەدا ماڵیان دەچێتە دەڤەری بۆکان. تا ساڵی 1985 ھەر بە سەڵتی ژیاوە و خێزانی پێکنەھێناوە. ھونەرمەند قالەمەڕە ھەمیشە لە خەباتی کورددا بەشداری کردووە و ھاوڕێ و ھاوشانی تێکۆشەران بووە. تا سەردەمای شۆرشی گەلانی ئێران واتە ساڵی 1987 بە نهێنی لەگەڵ بزووتنه‌وه‌ی کورد و حیزبی دیموکراتی کوردستانی ئێراندا بووە.

گرینگی شمشاڵەکەی قالەمەڕە لە ئاستێکدایە، کە پسپۆڕان و شارەزایانی بواری مۆسیقا نەتەنیا نەیانتوانیوە خۆ لە ھونەرەکەی لادەن؛ بەڵکو تەنانەت وەک بلیمەتێك باسی قالەمەڕ دەکەن. بۆ نموونە مامۆستا "ئەنوەر قەرەداخی" ده‌رباره‌ی "قالەمەڕە" دەڵێت: "پەنجەکانی مامەقالە پەنجەیەکی کورتی ڕەسەن، پەنجەیەکە، کە کەم کەس ھەیە بەم شێوازە بتوانین دەستی بۆ درێژ بکەین و زۆر پێویستە ئێمە بەو پەڕی ڕێزەوە و بەو پەڕی گەورەییەوە بڕوانینە مامە قالە ئه‌زموونی ژیانی ئەو بکەینە نووسراوێك لە کتێبەکاندا بڵاوی بکەینەوە، تا نەوەکانی داھاتوومان دەیان ماستەرنامە و دکتۆرانامەی لە سەری بنووسن."

ھەروەھا مامۆستا "ع.ج. سەگرمە"ش لە سەر ھونەری قالەمه‌ڕ دەبێژێت: "قالەمەڕە شمشاڵژەنێکی بەتوانا و لێهاتووە، شارەزاییەکی زۆری لە مۆزیکی کوردیدا ھەیە و شارەزاییەکەی بۆ بێهتر لە نیو سەته‌ی ژەنینی ئەو ئامێرە ده‌گه‌ڕێته‌وه. دەتوانم بڵێم لووتکەی ژەنینی ئامێری شمشاڵ لە موزیکی کوردیدا، لە ژەنینەکەی قالەمەڕە دایە. ھەروەھا دەتوانم بە حەسەن زیرەکی بەناوبانگی بەراورد بکەم و بڵێم ئەگەر حەسەن زیرەك بەتواناترین و بەناوبانگترین سترانبێژی میللی مووزیکی کوردی سەتەی بیستەم بووبێت، ئەوا قالەمەڕەش بە دڵنیاییەوە چاکترین شمشاڵ ژەنی موزیکی کوردی سەتەی بیستەمە."

مامۆستا "حسێن یوسف زەمانی"، مۆسیقاری بەناوبانگ، دەیان جار لەسەر ھونەر و بلیمەتی قالەمەڕە دواوە.

ھونەرمەندی موزیك و بەیت و حەیران و لاوك و سترانی و مەقاماتی ڕەسەن و فۆلکلۆری کوردستان "قالەمەڕە" خاوەنی چەندین بەرھەمی پڕبایەخ و بەھێز و جوانە، کە ھەموویان مۆرکی تایبەتی ئەم ھونەرمەندەیان پێوە دیارە و ناسنامەی ھونەری موزیکی زه‌نگینی کوردین و بۆ ھەمیشە دەمێننەوە. بابەتی زۆربەی بەرھەمەکانی ئه‌وینانه‌یه و وەبیرھێنەرەوەی سیمای گوند و شارەکان و سروشتی جوانی کوردستانن و ھەر کامەو بە جۆرێك مێژووی نەتەوەی کورد دەگێڕنەوە و لە دەزگا جۆراوجۆرەکاندا زۆر بە جوانی پێشکەشی کردوون.

لە نێو ھونەرمەندانی موزیکزانی وڵاتی ئێران و لە مێهره‌گانه‌ مه‌زنه‌کان و پربایەخەکانی ھونەری موزیك لە ئێران ھونەرمەند "قادر عەبدوڵڵازادە" بە نازناوی "گنج متحرک" ناسراوە واتە "گەنجینەی گه‌ڕۆك" ناسرابوو، ئەمەش بە ھۆی ئەوەی، کە ئەم بلیمەتە وەکوو گەنجینەیەکە، کە پڕە لە موزیك و بەیت و حەیران و لاوك و ستران و مەقاماتی ڕەسەن و فۆلکلۆری ھونەری موزیکی زه‌نگین و رەنگین و جوانی کوردستان.

ھونەرمەند قالەمەڕە لە دوو دەیەی ڕابردوودا لە سەر بانگهێشتی خوێندکارانی کورد لە زۆربەی ھەرە زۆری ساڵوەگەری کارەساتی کیمیابارانی ھەڵەبجە لە زانسگه‌ جۆراوجۆره‌کانی وڵاتی ئێران ئامادە بووە و بە دەنگی بەسۆز و ئه‌فسوناوی شمشاڵەکەی کۆڕەکەی ڕازاندۆتەوە.

قالەمەڕە لە ماوەی ساڵانی کار و ڕاژه‌ی ھونەری خۆیدا لە زۆربەی مێهره‌گانه‌ گرینگەکانی بواری ھونەری موزیك لە وڵاتی ئێراندا به‌شداریکردووه، له‌وانه‌ش لەوانە مێهره‌گانی مۆزیکی فەجر لە تاران، مێهره‌گانی موزیکی ناوچەکانی ئێران لە کرمان و لە بۆنە و مێهره‌گانه‌کانی سنە، کرماشان ئیلام، ورمێ، مەھاباد، سەقز، بۆکان و لە شارەکانی ھەولێر و سلێمانی لە ھەرێمی کوردستان بەشداری کردووە و چەندین خەڵات و شانازی گەورەی بە دەستهێناوە. ھەروەھا لە زۆربەی ئەو مێهره‌گانانه‌ی تابلۆی سوپاس و ڕێزلێنانی پێبەخشراوە.

ھونەرمەندی میللی و شمشاڵ ژەنی ناوداری کوردستان "قادرعەبدوڵڵازادە" ناسراو بە "قالە مەڕە"، شەوی پێنجشەممە 21ی ئایاری 2009 لە کاژمێر 22:15 بەکاتی ھەولێر، لە تەمەنی 84 ساڵییدا بە ھۆی نەخۆشییەکی درێژخایەن لە ماڵی خۆی لە شەقامی مامۆستا ھێمن لە کۆڵانی "لاچین" 15 لە شاری بۆکان کۆچی دواییکرد. ڕۆژی دواتر، ھەینی ڕێکه‌وتی 2009.05.22، بەشداری ھەزاران کەس لە گەلی بۆکان و شارەکانی دیکەی ڕۆژھەلاتی کوردستان تەرمی پیرۆزی له‌سه‌ر وه‌سێتی خۆی لە داوێنی ناڵەشکێنە لە پەنای گۆڕی ھونەرمەندی مەزن حەسەن زیرەك بە داوێنی دایکی نیشتمان سپێردرا.

[behnam5555]

حه‌مه‌ جه‌زا

"حه‌مه‌ جه‌زا عه‌لی" له 1949.02.03 له شاری سلێمانی چاوی پوشکووتووه. هونه‌رمه‌ند حه‌مه‌جه‌زا هه‌ر له‌ منداڵییه‌وه ئاره‌زووی هونه‌ر و سترانی کردووه. زۆرینه‌ی بنه‌مه‌ڵه‌که‌یان به که‌سانی ده‌نگخۆش ده‌ناسرێن و ژماره‌یه‌کی زۆریان وه‌ك "ئه‌ژده‌ر وه‌هبی"، "به‌رهه‌م حه‌سه‌ن" و هتد ناوبانگێکیان له‌ناو هونه‌ری کوردیدا په‌یدا کردووه.

له‌ ته‌مه‌نی 19 ساڵیدا ژیانی هاوسه‌ری پێكه‌وه‌ ناوه‌و خاوه‌نی 6 منداڵه‌ (2 كوڕ و 4 كچ).

له‌ساڵی 1969دا "حه‌مه‌ جه‌زا" ده‌بێته ئه‌ندامی "تیپی هونه‌ر و وێژه‌ی کوردی" و له‌گه‌ڵ هاوته‌مه‌نه‌کانی خۆیدا وه‌ك "عوسمان عه‌لی"، "سه‌لاح مه‌جید"، "حه‌مه‌ی نێرگز" و هتد به‌شدای چه‌ندان ئاهه‌نگی موزیکی ده‌کات.

بۆ یه‌که‌مجار له‌ساڵی 1970دا به‌ره‌وو شاری هه‌ولێر ده‌ڕوات و له ئاهه‌نگی 16ی ئابدا به‌شداری ده‌کات، هه‌روه‌ك خۆی له یادگارییه‌کانیدا ده‌گێڕێته‌وه. دواتر به‌ته‌واوه‌تی له هه‌ولێر نیشته‌جێ ده‌بێت و به‌هۆی خۆشی ده‌نگییه‌وه ژماره‌یه‌کی زۆر له دۆست و هاوه‌ڵانی بۆ په‌یدا ده‌بێت و به‌ته‌واوه‌تی له‌نێو هونه‌رمه‌ندان و ڕۆشنبیراندا ده‌ناسرێت.

یه‌که‌مین به‌رهه‌می تۆمارکراوی له‌ساڵی 1971دا به‌ناوی "بیبی خانم" بڵاوده‌کاته‌وه، که له سلێمانی له‌گه‌ڵ چه‌ند ئه‌ندامێکی "تیپی مۆزیکی باواجی کۆیه" تۆماری ده‌کات.

ساڵی 1977 به‌رهه‌مێکی دیکه‌ی به‌ناوی "ئیشق و ئازدای" هۆنراوه‌ی "هێمن موکریانی" و به‌ژه‌نینی ئامێری عود له‌لایه‌ن "ڕزگار خۆشناو" بڵاوده‌کاته‌وه. ئه‌م به‌رهه‌مه نوێیه‌ش ناوبانگێکی باش به "حه‌مه جه‌زا" دروست ده‌کات و له‌ماوه‌ی ته‌نها دوو ڕۆژدا له‌سه‌رتاسه‌ری کوردستاندا بڵاو ده‌بێته‌وه.

له‌ساڵی 1977دا دوو ستران له‌گه‌ڵ "تیپی مۆزیکی هه‌ولێر"دا تۆمار ده‌کات و له‌ساڵی 1978دا "حه‌مه جه‌زا" چوار سترانی دیکه‌ی له‌گه‌ڵ هه‌مان تیپدا بڵاو ده‌کاته‌وه. له‌ساڵی 1980دا دوو سترانی دیکه‌ له‌گه‌ڵ "تیپی مۆزیکی هه‌ولێر" به‌ئه‌نجام ده‌گه‌ێنێت.

"حه‌مه جه‌زا" زۆرینه‌ی به‌رهه‌مه به‌پێزه‌کان له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندی عودژه‌ن "ڕزگار خۆشناو" به‌ئه‌نجام گه‌یاندووه.

دوای به‌ ئه‌نجام گه‌یاندنی به‌رهه‌می "ئیشق و ئازدای" هونه‌رمه‌ند "حه‌مه‌ جه‌زا" له‌ساڵی 1977دا "شه‌نگه‌بێری" تۆمار ده‌کات و له‌ساڵی 1978یشدا "بووکی ئازادی و جوانی ناو چیا" به‌ئه‌نجام ده‌گه‌ێنێت. هه‌ر هه‌مان ساڵ "ناڵه‌ی جودایی" مامۆستای هێمن " گله‌یی له که‌س ناکه‌م" ئاوێته‌ی هونه‌ری کوردی ده‌کات.

سه‌رجه‌م ستران تۆمارکراوه‌کانی "حه‌مه جه‌زا" 212 ده‌بن، بێجگه له به‌شداربوون له‌ سه‌تان ئاهه‌نگ و مێهره‌گان و ئاهه‌نگی تایبه‌ت.

پاش بێزارییه‌کی زۆر و هه‌راسانکردن و ڕاوه‌دوونان له‌لایه‌ن ڕژێمی به‌عسه‌وه "حه‌مه جه‌زا" له 1981.05.23 شاری هه‌ولێر به‌جێده‌هێڵێت و به‌ره‌وو شاخ ده‌ڕوات. سه‌ره‌ڕای سه‌ختی ژیانی شاخ و پێشمه‌رگایه‌تی هونه‌رمه‌ندی ناوبراو له هونه‌ر دوورنه‌که‌وته‌وه و چالاکی خۆی له‌گه‌ڵ "تیپی مۆزیکی شه‌هید کارزان" درێژ پێدا و کۆمه‌ڵێك له سروودی نشتیمانی بۆ پێشمه‌رگه‌ و خه‌باتی ڕزگاریخوازی کوردستان تۆمارکرد.

پاش ڕاپه‌ڕینی به‌هاری 1991 "حه‌مه‌ جه‌زا" له 1991.10.03 یه‌که‌مین ئاهه‌نگی له "یانه‌ی مامۆستایان" له‌گه‌ڵ "تیپی هونه‌ری هه‌ولێر" له‌شاری هه‌ولێر سازکرد.

"حه‌مه جه‌زا" 1990 له‌گه‌ڵ خانه‌واده‌که‌ی به‌ره‌وو وڵاتی دانیمارك ڕۆیشتن و گیرسانه‌وه‌ی له‌و وڵاته، زۆرجار سه‌ردانی کوردستانی ده‌کرده‌وه و به‌شداری چالاکی هونه‌ری ده‌کرد. له دوای 2000ه‌وه چه‌ندان ئاهه‌نگی له هه‌ولێر، سلێمانی، که‌رکووك، ڕۆژهه‌ڵاتی کوردستان سازداوه و به‌‌شداری ده‌یان به‌رنامه‌ی ڕادیۆیی و ته‌له‌ڤزیۆنی کردووه.

2007 "حه‌مه جه‌زا" دووچاری شێرپه‌نجه‌ی په‌نکریاس ده‌بێته‌وه و به مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ری پزیشکی سه‌ردانی وڵاته یه‌کگرتووه‌کانی ئه‌مه‌ریکا و زۆر شوێنی دیکه ده‌کات، به‌ڵام ڕۆر دوای ڕۆژ ته‌مه‌نی له کورتی ئه‌دا و خه‌ونه‌کانی کاڵ ده‌بوونه‌وه و ژیانی به‌ره‌و لێژه‌ی گڵۆڵه‌بوون ده‌چوو.

"حه‌مه جه‌زا" له‌پاڵ ده‌نگه سازگارییه‌که‌ی، خه‌ریکی نووسینی هۆنراوه‌ش بوو و دیوانێکی گه‌وره‌ی به‌ چاپ گه‌یاندووه و له لاپه‌ڕه‌ی 239دا، که له شاری "هێرلیو له دانیمارك له 2008.11.10 له‌سه‌ر نه‌خۆشییه‌که‌ی ده‌نووسێت: "بۆکرۆزی دێ له سینه‌م، قرچه‌ی سوتانی جگه‌رمه ئه‌تاسێنی هه‌ناسه‌ و دڵ زۆر له‌سه‌رخۆ نه‌رمه نه‌رمه هێدی هێدی گڕ ئه‌سێنێ، ئازار وا گه‌یشته جه‌سته‌م، ده‌زانم ده‌ردم گران، من ده‌رده‌داری شێرپه‌نجه‌، مه‌رگم نزیکه و لێم حاڵی، ده‌وایه‌ک بۆ سه‌ره‌تانم، تا ئه‌و کاته‌ی چاولێك ئه‌نیم، به‌هێوای خۆشی ژیانم."

له 2009.10.26 "وه‌زاره‌تى ڕۆشنبیرى و لاوان" له‌ شاره‌ دێرینه‌كه‌ى كوردان، شاره‌ خۆشه‌ویسته‌كه‌ى "حه‌مه‌جه‌زا"ی هونه‌رمه‌ند، كه‌ ته‌مه‌نێكى زۆرى له‌وێ به‌سه‌ربردبوو، له‌ "هۆڵى پێشه‌وا"ی هه‌ولێر خه‌ڵاتى ڕێزلێنانى به‌خشییه‌ هونه‌رمه‌ند و پێشمه‌رگه‌ "حه‌مه‌جه‌زا".

له‌کاژمێر 1:50 ڕۆژی هه‌ینی 2010.10.01 دڵه گه‌وره‌که‌ی له لێدان که‌وتوو و به‌یه‌کجاری ماڵئاوایی له ژیان کرد. هه‌ر هه‌مان ڕۆژ له کاژاوه‌یه‌کی پڕ شكۆی شایسته‌دا و به‌ ئاماده‌بوونی ژماره‌یه‌كی زۆری بنه‌ماڵه‌ و كه‌سوكار و دۆستان و هاوڕێیانی هونه‌رمه‌ند له‌ گردی سه‌یوان له‌ سلێمانی ته‌رمه‌كه‌ی به‌خاك سپێردرا.

م : خۆزگه

[behnam5555]

ئه‌حمه‌د هه‌ردی

"ئه‌حمه‌د هه‌ردی"، كوڕی حه‌سه‌ن به‌گ، كوڕی عه‌زیز به‌گ"ه. به‌ یه‌كێك له‌ شاعیر ‌و نووسه‌ره به‌ناوبانگه‌کانی کورده داده‌نرێت، كه‌ زۆربه‌ی ته‌مه‌نی له‌بواری وێژه‌ ‌و هۆنراوه‌ی کوردیدا به‌سه‌ربردووه.

ئه‌حمه‌د هه‌ردی 1922 له‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی ڕووناكبیر له‌شاری سلێمانی له‌دایكبووه. هه‌ردی زانیارییه‌كی زۆری له شیعری كوردی، فارسی ‌و عه‌ره‌بی شێوه کلاکسیکدا هه‌بووه و هه‌ربۆیه توانیوێتی كاریگه‌رییه‌كی زۆری له‌سه‌ر شیعری نوێی كوردی بکات‌. "ئه‌حمه‌د هه‌ردی" له‌بزووتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی كورددا به‌شداربووه‌. پاش به‌ستنی "په‌یمانی جه‌زائیر" به‌ره‌وو ئێران ڕۆیشتووه ‌و دواتر 1993 به‌ره‌وو وڵاتی به‌ریتانیا به‌ڕێده‌که‌وێت.

"ئه‌حمه‌د هه‌ردی" له‌زانكۆی سلێمانی ‌و دواتریش له‌زانكۆی سه‌ڵاحه‌دین وه‌كو مامۆستا وانه‌ی‌ وتووه‌ته‌وه‌.

ساڵی 1941 له‌ قوتابخانه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی سلێمانیدا وه‌ك مامۆستا ده‌ستبه‌کاربووه. له‌ كۆتایی چله‌كاندا له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی ڕامیاری له‌سه‌ر کاره‌که‌ی دوورخراوه‌ته‌وه. هه‌ر له‌سه‌ر هه‌ڵوێستی کوردایه‌تی چه‌ندجارێك دووچاری گرتن هاتۆته‌وه.

یه‌كه‌مین كۆمه‌ڵه‌ شیعری ئه‌حمه‌د هه‌ردی له‌ساڵی 1957دا له‌ژێرناونیشانی "ڕازی ته‌نیایی"دا هاتۆته‌ وه‌شاندن و کاتخۆی چه‌ندجارێك له‌چاپدراوه‌. ساڵی 1959 له‌گه‌ڵ‌ كۆمه‌ڵێك هاوڕێیدا "كۆمه‌ڵه‌ی ئازادی ژیانه‌وه‌ی یه‌كێتیی كورد"یان دامه‌زراند، که به‌کورتکراوه‌ی به‌ "كاژیك" ناوده‌برێت. هه‌ردی وه‌ك‌ ‌به‌رپرسی یه‌كه‌م چالاکی خۆی له کۆمه‌ڵه‌ی ناوبراودا بینیووه.

سه‌رده‌مێك ئه‌ندامی ده‌سته‌ی به‌ڕێوه‌بردنی ناوه‌ندی "یه‌كێتی نووسه‌رانی كورد" بووه‌، سه‌رده‌مێكیش سه‌رۆكی لقی سلێمانی بووه‌. ساڵی 1963 په‌یوه‌ندیی كردووه‌ به‌شۆڕشی كوردستانه‌وه‌.

ساڵی 1966 له‌ سه‌رده‌شت له‌لایه‌ن ده‌زگای هه‌واڵگری ئێران (ساواك)‌ ده‌ستگیركراوه‌. دوای ئازادکردنی بۆ باشووری کوردستان گه‌ڕاوه‌ته‌وه. پاش رێكه‌وتننامه‌ی 11ی‌ ئازاری‌ 1970، ساڵی 1973 تا‌ 1974 له‌كۆلێژی ئادابی زانكۆی سلێمانی مامۆستا بووه‌.

له‌گه‌ڵ‌ هه‌ڵگیرسانه‌وه‌ی شه‌ڕدا، ساڵی 1974 دیسانه‌وه‌ په‌یوه‌ندیی‌ به ‌شۆڕشه‌وه کردۆته‌وه‌. پاش هه‌ره‌سهێنانی شۆڕشی ئه‌یلوول، تاساڵی 1979 له‌ ئێران ئاواره‌ بووه‌، هه‌ر له‌و ساڵه‌دا شه‌ڕی نێو پارته‌ کوردییه‌کان نائومێدی ده‌كات، به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ بڕیار ده‌دات، بۆ پاراستنی هه‌ڵوێستی سه‌ربه‌خۆی خۆی،‌ بۆ سلێمانی بگه‌ڕێته‌وه.

له‌گه‌ڵ‌ باڵاگرتنی دڕنده‌یی به‌عسدا، جارێكی تر له‌ساڵی 1988دا په‌یوه‌ندی به‌شۆڕشی كوردستانه‌وه‌ كردووه‌ته‌وه‌، بۆ ماوه‌یه‌ك بووه‌ به‌سكرتێری گشتیی "پارتی سۆسیالیستی كورد" (=پاسۆك). ساڵی 1989 وازی له‌پاسۆك هێناوه‌، وه‌كو كه‌سایه‌تییه‌كی سه‌ربه‌خۆ له‌ڕیزی شۆڕشدا ماوه‌ته‌وه،‌ تا ڕاپه‌ڕینی ساڵی‌ 1991، ساڵی 1992 له‌له‌نده‌ن نیشته‌جێبووه‌، هه‌ر له‌وێش لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ی له‌سه‌ر كێشی عه‌رووز له‌شیعری كوردیدا ته‌واوكردووه‌.

پاش ڕووخانی رژێمی به‌عس بۆ كوردستان گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ ‌و ساڵی 2004 لێكۆڵینه‌وه‌ عه‌رووزییه‌كه‌ی به‌چاپگه‌یاندووه‌. به‌هۆی ژیانی پڕ له‌ئاواره‌یی و ده‌ربه‌ده‌رییه‌وه‌، گه‌لێك لێكۆڵینه‌وه‌، ده‌قی ئه‌ده‌بی، هونه‌ریی فه‌وتاون، ڕووناكییان نه‌دیوه‌. 2006.10.29 له‌ماڵه‌كه‌ی خۆی له‌شاری‌ سلێمانی كۆچی دواییكرد.

كچه‌كه‌ی، "چۆمان هه‌ردی"، نووسه‌رێكی به‌ناوبانگی كورده و هه‌روه‌ها كوڕه‌كه‌ی، "ئاسۆس هه‌ردی" ڕۆژنامه‌وانێكی ناسراوی‌ باشووری كوردستانه، كه‌ بناغه‌دانه‌ری ڕۆژنامه‌ سه‌ربه‌خۆكانی "هاووڵاتی" ‌و "ئاوێنه‌" داده‌نرێت. هه‌روه‌ها "ڕێبین ئه‌حمه‌د هه‌ردی"‌ یه‌كێكه‌ له‌نووسه‌ر و ڕووناكبیره‌ زۆر چالاکه‌کانی‌ كوردستان ته‌ماشا ده‌کرێت ‌و خاوه‌ن تێڕامانێكی‌ جیاوازه‌ له‌نووسه‌ران ‌و ڕووناكبیرانی‌ دیكه‌ی‌ كوردستان.

شیعری "خۆره‌تاو" بۆ منداڵان، ده‌ستنووی خودی ئه‌حمه‌د هه‌ردی.

هه‌ردی له‌وه‌سفی ته‌مه‌نی خۆیدا ده‌ڵێت:

هه‌موو ئاواتی ئاكامم گوڵاڵه‌ی لاله‌زارێ‌ بوو

شریتی سه‌رگورشته‌ی من خه‌وێكی نه‌وبه‌هارێ‌ بوو

هه‌موو پێچانه‌وه‌ی ژینم بریتیبوو له‌چیرۆكی

له‌كورتی‌و زوو به‌سه‌رچوونا بزه‌ی سه‌رلێوی یارێ‌ بوو

به‌وته‌ی‌ شاعیران ‌و شاره‌زایانی‌ بواری‌ ئه‌ده‌بی‌، به‌رهه‌می "ڕازی ته‌نیایی"ی ئه‌حمه‌د هه‌ردی، كه‌ ته‌نها دیوانیه‌تی‌، به‌ باشترین به‌رهه‌م داده‌نرێت. کۆمه‌ڵێك هۆنراوه‌ی ناو دیوانی ناوبراو له‌لایه‌ن سترانبێژه کورده‌کانه‌وه چڕاونه‌ره‌وه و به‌هۆیه‌وه ناوبانگێکی باشیان به‌ده‌ست هێناوه.

به‌رهه‌مه‌كانی‌ ئه‌حمه‌د هه‌ردی‌

- ئاگری سوور

- هاوار

- یاد و خه‌بات

- لاوی كورد

- ئازادی خوا

- ڕازی ته‌نیایی

- مه‌جلیسی موزه‌ییه‌ف

چاوه‌ڕوانی بێهووده‌

هه‌موو ڕۆژێ له‌ به‌ر سه‌یری بتی ئه‌و به‌ژن و باڵایه‌

له‌ سه‌ر ڕێیدا ئه‌وه‌ستم، هه‌تاكوو ئاوی پێم دایه‌ !

به‌ دوو چاوێ كه‌ شه‌وقی چاوه‌ڕوانی ئه‌ی ترۆكێنێ

به‌ دوو چاوێ كه‌ سیڕڕی قووڵی لاوێتی ئه‌دركێنێ

سه‌رنجی ڕێ ئه‌ده‌م ، ڕێگا، هه‌موو شێوه‌ی ئه‌وی تیایه‌

وه‌كوو دنیا له‌ ناو جوانی ئه‌وا توابێته‌وه‌... وایه‌

شنه‌ی با، باسی جوانی ئه‌و به‌ گوێی مندا ئه‌چرپێنێ

هه‌موو ده‌ركه‌وتنی شۆخێ، دڵی من دا ئه‌خورپێنێ

به‌ڵام خورپه‌ی ته‌واوی دڵ له‌ گه‌ڵ هه‌نگاوی ئه‌و دایه‌

كه‌ سه‌رتاپا له‌ ئاوازی به‌هه‌شتی خواوه‌ ... په‌یدایه‌

به‌ڵێ ! كاتێ كه‌ ئه‌و ده‌ركه‌وت، ئیتر من بێ سه‌ر و شوێنم

به‌ تیشكی خۆری جوانی ئه‌و، به‌ جارێ قوڵپ ئه‌دا خوێنم

وه‌كو چۆن نه‌ونه‌مامێ، گه‌رده‌لوول ئه‌یبات و ئه‌ی هێنێ

له‌شم موچڕكی دڵداری، وه‌ها ناخی ئه‌بزوێنێ !

ئه‌گه‌رچی وه‌ك خه‌یاڵی من عه‌با ده‌وری له‌شی داوه‌

له‌ ئه‌ندام و له‌ش و لاری بڵند و ڕێكی ... ئاڵاوه‌

به‌ڵام كاتێ كه‌ با چمكی عه‌باكه‌ی لا ئه‌دا، تاوێ

ئه‌ڕێژێ پووزی نایابی ، له‌ سیحری خوایی، لافاوێ

م : خۆزگه

[behnam5555]

مارف خه‌زنه‌دار

مارف عه‌بدولقادر مارف عه‌زیز ئاغای خه‌زنه‌دار له 1930.11.01 له شاری هه‌ولێر له دایکبووه. بنه‌ماڵه‌كه‌یان خه‌ڵكی سلێمانییه‌ و دوای جه‌نگی جیهانیی یه‌كه‌م چوونه‌ته‌ هه‌ولێر.

مارف خه‌زنه‌دار خوێندنی سه‌ره‌تایی و ناوه‌ندی له هه‌ولێر ته‌واوه ده‌کات و له‌ ساڵی 1951دا به‌سه‌رکه‌وتووی خوێندنی ئاماده‌یی ته‌واو ده‌کات. له ساڵانی 1952 - 1957 له شاره‌کانی هه‌ولێر، کوت و به‌غدا وه‌کو فه‌رمانبه‌رێك له به‌ڕێوبه‌رایه‌تی په‌روه‌رده "مه‌عارف" داده‌مه‌زرێت.

ساڵی 1957دا خوێندنی زانسگه له‌ كۆلێژی ئاداب له‌ به‌غدا و به‌كالۆریۆسی له ‌زمانی عه‌ره‌بی به‌ده‌ستهێناوه. دواتر له ساڵانی 1957 - 1959 له ناوه‌ندی "شه‌رقیه" و ئاماده‌یی "که‌رکووکی ئێواران" له که‌رکووك ده‌بێته مامۆستای زمانی عه‌ره‌بی.

له‌ئاداری 1960دا په‌یوه‌ندیی به "‌البعثة العلمیة العراقية"‌ كردووه و بۆ ماوه‌ی نۆ مانگ له مۆسکۆ بۆته ‌خوێندكار. پاشان له‌ شاری "سانت پترسبۆرگ" نیشته‌جێبووه و بۆته‌ خوێندكاری خوێندنی باڵا له‌به‌شی لێكۆڵینه‌وه‌ی كوردی له‌په‌یمانگای توێژینه‌وه‌کان ڕۆژهه‌ڵات، که سه‌ر به‌ئه‌كادیمییه‌ی زانستی ڕووسیا بووه، له‌وێ بڕوانامه‌ی ماسته‌ری به‌ده‌ستهێناوه. له‌ساڵی 1963دا له‌ كۆلێژی ڕۆژهه‌ڵات له ‌زانسگه‌ی "سانت پترسبۆرگ" بڕوانامه‌ی دكتۆرای به‌كۆی ده‌نگی له‌لایه‌ن لیژنه‌ی گفتوگۆ به‌ده‌ستهێناوه.

پڕۆفیسۆر "مارف خه‌زنه‌دار" له ساڵانی 1968 - 1981 له به‌شی کوردی کۆلێژی ئادابی زانسگه‌ی به‌غدا ده‌بێته پڕۆفیسۆر و له ساڵانی 1973 - 1981 سه‌رۆکایه‌تی ئه‌و به‌شه ده‌که‌وێته ئه‌ستۆی.

پڕۆفیسۆری ناوبراو به دامه‌زرێنه‌ری به‌شی کوردی کۆلێژی په‌روه‌رده‌ی زانسگه‌ی به‌غدا داده‌نرێت و تا ساڵی 1976 سه‌رباهری کارکردنی له کۆلێژی ئادابی زانسگه‌ی به‌غدا سه‌رۆکایه‌تی ئه‌و به‌شه‌ش‌ ده‌کات.

خه‌زنه‌دار له ساڵی 1988 - 2006 له کۆلێژی ئادابی زانسگه‌ی سه‌ڵاحه‌دین ده‌بێته پڕۆفیسۆری ئه‌ده‌بی کوردی.

وه‌كو نووسه‌ر و سه‌رنووسه‌ر له ‌چه‌ندین کۆوار و ڕۆژنامه‌یه‌كدا كاریكردووه‌. سه‌رجه‌م 32 په‌ڕتیوکی چاپكراوی له ‌نووسین و وه‌رگێڕان و لێكۆڵینه‌وه‌و بواری خوێندندا هه‌یه، که له ‌گرنگترین ئه‌و چاپكراوانه‌ش‌ "مێژووی ئه‌ده‌بی كوردی"یه‌، كه‌ له‌حه‌وت به‌گ پێكهاتووه‌.

مامۆستا "مارف خه‌زنه‌دار" ئه‌ندامی سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسانی عێراقه بووه‌. له‌ساڵی 1960دا بۆته ئه‌ندامی یه‌كێتیی ڕۆژنامه‌نووسانی گێتی‌.

له‌ته‌ك‌ نووسین و کاری زانسگه ئه‌ندامێکی كارای "كۆڕی زانیاریی كوردستان" بووه‌.

"مارف خه‌زنه‌دار" له 2010.10.25 له ته‌مه‌نی 80 ساڵیدا له شاری هه‌ولێر ماڵئاوایی له ژیان کرد.

م : خۆزگه

[behnam5555]

وه‌لی دێوانه‌

شاعیری ناودار وه‌لی دێوانه‌ له‌ سه‌رچاوه‌كاندا ساڵی‌ له‌ دایكبوونی‌ ئاشكرا و دیار نییه‌، به‌ڵام گومان له‌وه‌دا نییه‌، كه‌ له‌ سه‌ده‌ی هه‌ژده‌یه‌مدا ژیاوه‌ و كۆچی دوایی كردووه‌ (بگره‌ له‌ ساڵی 1756دا هێشتا له‌ ژیاندا بووه‌). ئه‌م شاعیره‌ هه‌ست ناسكه‌ شه‌یدای شه‌مسه‌ی كچی قادر شێروان ناوێك بووه‌، كه‌ یه‌كێك بووه‌ له‌ سه‌رۆك خێڵه‌كانی تیره‌ی كه‌ماڵه‌یی واته‌ (هه‌مان تیره‌ی شاعیر).
وه‌لی‌ به‌ ته‌واوی دێوانه‌ی "شه‌م" ده‌بێت و گه‌لێك شیعری ناسك و قه‌شه‌نگ و هه‌ستبزوێنی پێدا ده‌ڵێت. ته‌نانه‌ت خۆشه‌ویستیی شاعیر بۆ دڵداره‌كه‌ی له‌ وێژه‌ی كوردیدا ده‌گاته‌ ڕاده‌ی خۆشه‌ویستیی مه‌جنون و له‌یلی‌ و شیرین و فه‌رهاد و مه‌م و زین.
وه‌نه‌بێت وه‌لی دێوانه‌ش كوڕی پیاوێكی هه‌ژار بوو بێت، بگره‌ كوڕه‌ گه‌وره‌ی كه‌سێكی ده‌ستڕۆ و ده‌وڵه‌مه‌ندی نێو تیره‌ی كه‌ماڵه‌یی بووه‌ به‌ناوی حه‌مه‌ سوور، كه‌ زۆر مه‌به‌ستی بووه‌ كوڕه‌كه‌ی به‌ ئاواتی دڵی خۆی بگات. بۆیه‌ چه‌ند پیاوماقووڵێكی خێله‌كه‌ی ناردۆته‌ لای باوكی شه‌م به‌ مه‌به‌ستی داواكردنی كچه‌كه‌ی بۆ وه‌لی‌ دێوانه‌، ئه‌وه‌بوو داواكه‌ی‌ په‌سه‌ند كرا. به‌ڵام له‌ به‌دبه‌ختیی شاعیر، زۆری نه‌برد له‌ كاتی كۆچی هاوینه‌ی جاف به‌ره‌وو كوێستان، ناكۆكی له‌نێوان بنه‌ماڵه‌ی شاعیر و بنه‌ماڵه‌ی خۆشه‌ویسته‌كه‌ی له‌ (كه‌لی په‌یكووڵی)دا، ڕوویداوه‌.
ئیدی به‌هۆی ئه‌و ناكۆكییه‌وه‌، هه‌ردوو دڵدار به‌ یه‌ك نه‌گه‌یشتن و وه‌لی‌ دێوانه‌ تا دواڕۆژی ژیانی ئازار و غه‌مێكی سه‌ختی چه‌شتوه‌، كه‌ له‌ شیعره‌ به‌سۆز و لوتكه‌كانیدا به‌ ته‌واوی ڕه‌نگیان داوه‌ته‌وه‌و دیاره‌. وه‌لی‌ سنبولی‌ خۆشه‌ویستی‌ خێڵی جافه‌ و له‌گه‌ڵ شه‌مدا گه‌وره‌ترین قوربانی‌ تایه‌فه‌یه‌گه‌ریی‌ و كه‌لتوریی‌ سه‌رده‌می‌ خۆیان بوون.

ئێشتاش گۆڕی‌ وه‌لی‌ دێوانه‌ به‌ قه‌د پاڵی‌ كێوی‌ "سه‌ید سادق"ه‌وه‌یه‌ له‌ شارۆچكه‌ی‌ سه‌ید سادقی‌ ناوچه‌ی‌ شاره‌زوور.

http://www.xozga.com

[behnam5555]

قه‌دریجان

قه‌دریجان شاعیر و ڕامیاریناس و چیرۆکنووس و وتارنووس و وه‌رگێڕ، یه‌كێکه له‌و شۆڕه‌سوارانه‌ی بواری جیاجیا. له‌ساڵی 1911دا له شارۆچکه‌ی "دیرك" له نزیك "ماردین" له دایکبووه.
له‌ساڵی 1928 بۆ 1931 له‌خانه‌ی مامۆستایان خوێندوویه‌تی. به‌هۆی جموجۆڵی ڕامیارییه‌وه له‌ده‌ست ته‌نگه‌تاوی ده‌سه‌ڵاتی تورك نیشتمانه‌که‌ی به‌جێهێشتووه و ڕووی کردۆته‌ ڕۆژئاوای کوردستان.
له‌وێ خوێندنی خانه‌ی کشتوکاڵی ته‌واو کردووه، بۆته مامۆستا. دوای چه‌ند ساڵێك چۆته مۆسکۆ، له‌وێ چاوی به بارزانیی که‌وتووه. دوایی گه‌ڕانه‌وه‌ی بارزانی بۆ نیشتمان قه‌دری جان ڕوو ده‌کاته به‌غدا و ده‌بێته میوانی بارزانی.
له‌ساڵی 1939دا ژنی هێناوه. له‌‌ساڵی 1959دا گه‌ڕاته‌وه‌ سوریا و له‌وێ چه‌ند جارێك به‌ندکراوه. شاعیر له دونیای شیعره‌کانیدا گه‌لێك ده‌ست باڵا بووه. زۆربه‌ی ئه‌و ڕووداوه مێژوویانه‌ی، که له کوردستان ڕوویانداوه، جا له هه‌ر پارچه‌یه‌کی بێت، شاعیر له په‌سن و زیندووکردنه‌وه‌یان که‌مترخه‌می نه‌کردووه. ده‌توانرێت بووترێت، که مێژوونووسێك ڕاستی ڕووداوه‌کانی به شیعر تۆمار کردووه. بۆ نموونه له ڕووخانی کۆماری کوردستان و له سێداره‌دانی قازی محه‌مه‌د بناغه‌ و کۆڵه‌که‌یه‌کی دیکه‌ی دوو شیعری قه‌دری جانه، له‌ناوچوونی ئه‌م کۆماره، که له‌و سه‌رده‌مه‌دا ته‌نها هیوا و مه‌به‌ستی هه‌موو کوردێک بووه، ڕووداوێك نه‌بووه، که مرۆڤی کورد لێی بێده‌نگ بێت، هه‌روه‌ها له‌سێداره‌دانی پێشه‌وا، که ویژدانی مرۆڤی هه‌ژاندووه، به‌تایبه‌تی ئه‌و کوردانه‌ی له‌گه‌ڵ ڕووداوه‌کاندا بوون و بێئاگانه‌بوو. شاعیر ئه‌م ڕووداوه پڕ نه‌هامه‌تییه‌ دڵ و گیانی بریندار کردووه و له‌ناخه‌وه هه‌ژاندوویه‌تی. بۆ‌یه له شیعری "شینا پێشه‌وا" ناوه‌ڕۆکی ته‌واوی ڕووداوه‌که‌ی وه‌رگرتووه.
له شیعره‌که‌دا نزا له‌وانه ده‌کات، که هاوکاری شای ئێرانیان کردووه، هه‌روه‌ها له شیعره‌که‌دا ئامۆژگاری ئێزگه‌ی تاران ده‌کات و ده‌ڵێت: "ئیتر با به‌س بێت شاه په‌رستی."
هه‌روه‌ها ده‌ڵێت: "بۆ پاشماوه‌ی کۆماره خه‌م هه‌ڵگره، بۆ منداڵانی بێ باوك، بۆ ژنی بێ پیاو بگرین، بۆ دایکی شه‌هیدان فرمێشك بڕێژه."
شاعیر له بڵاوکردنه‌وه‌ی یه‌که‌م شیعری له ژماره‌یه‌کی گۆڤاری "هاوار"دا له‌ساڵی 1932دا کێشی خۆماڵی به‌کارهێناوه و بایه‌خی به سامان و که‌له‌پووری نه‌ته‌وه‌ییداوه و سوودی له ئه‌فسانه و په‌ند و که‌ره‌سه‌ی فۆلکۆری وه‌رگرتووه. جگه له کاریگه‌ری وێژه‌یی کوردی، سوودی له وێژه‌ی فه‌ڕه‌نسی و تورکیش وه‌رگرتووه. وه‌ك شاعیرێکی داهێنه‌ر هاتۆته گۆڕه‌پانی نووسین.
"قه‌دریجان" به زمانه پاراوه‌که‌ی خۆی له شیعری کۆن جودا ده‌کاته‌وه. چونکه نه‌ته‌وه‌که‌ی به‌که‌م ته‌ماشاکراوه و له منداڵییه‌وه هه‌ستی به‌م هه‌ڵسوکه‌وته‌ی نه‌یرانی کورد کردووه، هه‌ربۆیه هه‌ستێکی نه‌ته‌وایه‌تی کوردی له‌ناخیدا چه‌سپییه‌وه و له نووسینه‌کانیدا تیشکیانداوه‌ته‌وه.
"قه‌دریجان" له 1972.08.09 له ته‌مه‌نی 61 ساڵیدا له شاری دیمه‌شق کۆچی دوایی ده‌کات و ته‌رمه‌که‌ی له گۆڕستانی مه‌ولانا خالیدی نه‌قشبه‌ندی به‌خاك ده‌سپێردرێت.

له کاره‌کانی قه‌دریجان:
چیرۆك

1. Tayê Pora Sipî - ڕۆژنامه‌ی ڕۆناهی، ژماره 3، 1931.
2. Hewar hebe, Gazî li dayê - گۆڤاری هاوار ژماره 1، 1932.
3. Gundê Nû Ava - گۆڤاری هاوار ژماره 2، 1932.
4. Silêman Bedirxan - گۆڤاری هاوار ژماره 3، 1932.
5. Hêviya çarde şevî - گۆڤاری هاوار ژماره 6، 1932.
6. Gelo newisan - گۆڤاری هاوار ژماره 10، 1933.
7. Tabûta bi xwînê - گۆڤاری هاوار ژماره 11، 1933.
8. Bihara Dêrikê - گۆڤاری هاوار ژماره 13، 1933..
9. Dabê - گۆڤاری هاوار ژماره 14، 1933.
10. Sehên zozanan - ڕۆژنامه‌ی ڕۆناهی، ژماره 14، 1933.
11. Gulçîn - ڕۆژنامه‌ی ڕۆناهی، ژماره 16، 1933.
12. Guneh - گۆڤاری هاوار ژماره 16، 1933.
13. Rojên Derbasbyî - گۆڤاری هاوار ژماره 52، 1943.
14. Sond - گۆڤاری هاوار ژماره 33، 1944.

هۆنراوه

1. Tabûta bi xwînê - گۆڤاری هاوار ژماره 2، 1932.
2. Berdêlk - گۆڤاری هاوار ژماره 6، 1932.
3. Hesinker - گۆڤاری هاوار ژماره 7، 1932.
4. Di Şorezarekêda - گۆڤاری هاوار ژماره 10، 1933.
5. Cegerxwîn - گۆڤاری هاوار ژماره 12، 1933.
6. Xewna hişyartî - گۆڤاری هاوار ژماره 13، 1933.
7. Dadê - گۆڤاری هاوار ژماره 14، 1933.

http://www.xozga.com

[behnam5555]

بێخود

بێخود ناوی "مه‌حموود"ه‌ و‌ کوڕی موفتی حاجی مه‌لا ئه‌مینی کوڕی مفتیی گه‌وره‌ حاجی مه‌لا ئه‌حمه‌دی چاوماره،‌ که‌ ناوبانگی به‌ "پیرحه‌سه‌ن" ده‌رکردبوو‌. ئه‌میش کوڕی مه‌لا مه‌حموودی دێلێژه‌یی پیرحه‌سه‌نی کوڕی مه‌لا ئه‌حمه‌دی دێلێژه‌یییه‌، که‌ له‌ ساڵی 1792دا کۆچی دواییکردووه‌. ئه‌میش کوڕی مه‌لا محمدی دێلێژه‌یییه‌ که‌ به‌ناوبانگ بووه‌ به‌ "مه‌لای گه‌وره‌" و‌ له‌ ساڵی 1760دا له‌ دێلێژه‌ کۆچی دواییکردووه‌. ئه‌م که‌سایه‌تییه‌‌ خوێندنگایه‌کی گه‌وره‌ی هه‌بووه‌ له‌ دێلێژه و‌ هاوچه‌رخی شێخ "رضا"ی دێلێژه‌ بووه‌.
مه‌لا محمود پیر حه‌سه‌نیی کوڕه‌زای مه‌لا محمدی گه‌وره‌، لای زانای به‌ناوبانگ "ابن الحاج"ی جێشانه‌یی خوێندوویه‌تی،‌ پاش په‌رمانی‌ وه‌رگرتن له‌ دێلێژه خوێندنگایه‌کی گه‌وره‌ی کردووه‌ته‌وه‌‌،‌ پاش دروست کردنی شاری سلێمانی له‌ 1785دا، چووه‌ته‌ ئه‌وێ و‌ له‌گه‌ڵ شێخ معروفی نۆدێییدا پێکه‌وه‌ له‌ مزگه‌وتی گه‌وره‌ی سلێمانی وانه‌یان وتووه‌ته‌وه‌. وه‌ك ده‌رده‌که‌وێت،‌ پێکه‌وه‌ش فه‌قێی لای "ابن الحاج" بوون.
ئه‌م که‌سایه‌تییه سێ کوڕی زانای پایه‌ بڵندی بووه‌: "مه‌لا حسن"، "مه‌لا حسین"، "مه‌لا أحمد". مه‌لا حسنی ناردووه‌ته‌ "مه‌رگه‌"ی پژده‌ر،‌ مه‌لا حسینی له‌ دێلێژه‌ به‌جێ هێشتووه‌ وه‌ مه‌لا ئه‌حمدی له‌گه‌ڵ خۆی بردووه‌ته‌ سلێمانی. به‌مجۆره‌ باڵی زانستی به‌سه‌ر ئه‌و ناوچانه‌ی کوردستاندا کێشاوه‌. ئه‌م که‌سایه‌تییه‌ له‌ ساڵی 1824دا کۆچی دواییکردووه‌.
مه‌لا ئه‌حمه‌د کوڕی مه‌لا محمودی پیر حه‌سه‌نی، که‌ به‌ "چاومار" به‌ناوبانگ بووه، لای باوکی و لای شێخ معروفی نۆدێی و مه‌لا عبدالله‌ی ڕه‌ش خوێندوویه‌تی، که‌‌ به‌ "مه‌لا ڕه‌ش" به‌ناوبانگ بووه، و‌ "شێخ الاسلام"ی بابانه‌کان بووه‌. ئیجازه‌شی لای شێخ معروفی نۆدێ وه‌رگرتووه‌. ئه‌م که‌سایه‌تییه له‌ مزگه‌وتی "مفتی"دا وانه‌ی وتۆته‌وه‌ و خۆی دروستی کردووه‌. ئه‌م مزگه‌وته‌ش‌ ئه‌که‌وێته‌ نزیکی به‌رده‌رکی سه‌رای ئێستای سلێمانییه‌وه، که هاوکات‌ خوێندنگایه‌کی گه‌وره‌ بووه‌.
ئێستا جێگای ئه‌و خوێندنگایه‌ و ماڵی مه‌لا ئه‌حمه‌د خۆی، ئوتێل و دوکانه‌کانی "حاجی برایم ئاغا"یه‌، زانایانی به‌ناوبانگی وه‌ک مه‌لایی پێنجوێنی و مفتی زه‌هاوی و شێخ ئه‌حمه‌د فائز لای ئه‌م که‌سایه‌تییه‌ خوێندوویانه‌. له‌ ساڵی 1839دا بووه‌ به‌ "رئیس المدرسین"ی سلێمانی، له‌ ساڵی 1863دا پایه‌ی "مفتی"‌یه‌تیی دراوه‌تێ، وه‌ له‌ ئه‌یلوولی 1871دا له‌ حیجاز کۆچی دواییکردووه‌.
له‌ پاش کۆچی دوایی "چاومار"، حاجی مه‌لا ئه‌مینی کوڕی جێگای ئه‌گرێته‌وه‌، له‌ 1886دا بووه‌ به حاکمی سلێمانی، له‌ ساڵی 1890دا بووه‌‌ مفتی و مه‌دالیه‌ی مه‌جیدیی دراوه‌تێ و کراوه‌ته‌ به‌ "وه‌کیلی دائیره‌ی مه‌شیخه‌تی ئیسلامی" له‌ سلێـمانی. ئه‌م که‌سایه‌تی‌ له‌ 1898دا کۆچی دواییکردووه‌. گه‌لێک نووسراوی به‌نرخی له‌پاش خۆی به‌جێهێشتووه.
پاش حاجی مه‌لا ئه‌مین، مه‌لا عبدالعزیزی کوڕه‌ گه‌وره‌ی ئه‌بێ به‌ مفتی سلێمانی، که‌ له‌وکاته‌دا ته‌مه‌نی 21 ساڵ بوو، به‌ڵام پایه‌یه‌کی زانستیی به‌رزی هه‌بووه‌. هه‌ر به‌هۆی ئه‌و پایه‌ی زانستییه‌وه‌ کراوه‌ به‌ ئه‌ندامی کۆڕی زانیاری ده‌وڵه‌تی عوسمانی و مه‌دالیه‌ی مه‌جیدی پێدراوه‌.‌ گه‌لێ ئه‌رکی گه‌وره‌ی تری پێ سپێراوه‌، وه‌ک سه‌رۆکایه‌تیی ئه‌نجومه‌نی مه‌عاریفی سلێمانی و حاکمیه‌تی و وه‌کاله‌تی دائیره‌ی مه‌شێخه‌تی ئیسلامی له‌ ده‌وڵه‌تی عوسمانیدا، که‌ مه‌رکه‌زه‌که‌ی له‌ ئه‌سته‌مبووڵ بووه‌، هه‌روه‌ها به‌هۆی پایه‌ی زانستییه‌وه‌ کاربه‌ده‌ستانی دائیره‌ی مه‌شێخه‌تی ئیسلامی ویستوویانه‌ له‌ خۆیانی نزیک بخه‌نه‌وه‌.‌ له‌ ساڵی 1900دا کردوویانه‌ به‌ مفتی "بۆرسه"، به‌ڵام نه‌چووه‌.‌ له‌ ساڵی 1902دا کردوویانه به‌ مفتی "ئه‌دڕنه‌"، به‌ڵام ئه‌وه‌شی نه‌ویستووه‌.
که‌ ئینگلیزه‌کانیش سلێمانی یان داگیرکردووه، مفتی به‌ربه‌ره‌کانییه‌کی توندی کردوون. له‌به‌ر ئه‌وه‌ به‌توندی له‌گه‌ڵی جووڵانه‌ته‌وه ‌و هه‌موو ئه‌و فرمانانه‌یان لێسه‌ندووه‌ته‌وه،‌ که‌ پێی سپێرابوو.
پاش دامه‌زرانی حوکوومه‌تی خۆماڵیش، مفتی هه‌ر به‌ردوام بوو له‌ به‌جێهێنانی ئه‌رکه‌ ئاینییه‌کانی سه‌رشانیدا بۆ خزمه‌تی ئیسلام و موسوڵمانان، وه‌ سه‌رده‌مێک سه‌رۆکی لقی کۆمه‌ڵی "الهدایة الاسلامیة" بوو له‌ سلێمانی. ئه‌م که‌سایه‌تییه ڕێکه‌وتی 1947.08.20دا ئه‌م جیهانه‌ی به‌جێهێشت.
"بێخود"یش له‌ ساڵی 1879دا هاتوه‌ته‌ دونیاوه‌، ‌ لای زانایانی ناوداری ئه‌و سه‌رده‌مه‌ی سلێمانی خوێندنی ته‌واو کردووه‌.‌ له‌ ساڵی 1900دا کراوه‌ به‌ حاکمی هه‌ڵه‌بجه‌.‌ له‌گه‌ڵ مامۆستایان "رفیق حلیمی" و "زێوه‌ر"دا مامۆستایه‌تیی کردووه‌، بێ ئه‌وه‌ی به‌رانبه‌ر به‌وه‌ هیچ مانگانه‌یه‌ک وه‌ربگرێ.
پێش کۆچی دوایی مفتیی کاکی، چه‌ند ساڵێکی له‌ هه‌ڵه‌بجه‌ به‌سه‌ربردووه‌. ئه‌وجا گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ سلێمانی. تا مردنی له‌ جێگاکه‌ی ئه‌ودا مفتی بووه‌. کاژمێر سێ و چاره‌کی پاش نیوه‌ڕۆی 1955.08.25 بۆ یه‌کجاری ماڵئاوایی کرد. به‌ کۆچی دوای ئه‌م که‌سایه‌تییه‌ سه‌رچاوه‌یه‌کی تری شعیری کلاسیکی کوردی وشک بوو.

چه‌ند پارچه‌یه‌ک له‌ ‌ شیعره‌کانی بێخود

ده‌فه‌رموێ:

ئه‌و سینه‌ له‌ غه‌ش خاڵی یه‌، ئه‌و بێ ڕق و کینه‌
ئه‌و خادیمی شه‌رعی نه‌به‌وی و میلله‌ت و دینه‌
مه‌علووم چووه‌ بۆ خزمه‌تی سالاری مه‌دینه‌
وام زانی که‌ فه‌وتاوه‌ نه‌فه‌وتاوه‌ دڵی من

یان ده‌فه‌رموێ:

ئه‌ی خودا ، ئه‌ی رافیعی نۆ سه‌قفی گه‌ردوون بێ عه‌مه‌د
نیعمه‌تت بۆ ئێمه‌ (لا یحصی)، صیفاتت (لا یعد)
(شکر لله) تا ده‌وامی بێ له‌گه‌ڵ ڕۆحا جه‌سه‌د
پڕ زمان و دڵمه‌ یاڕه‌ب (قل هو الله أحد)
ذیکر و فیکری ظاهیر و باطینمه‌ (الله الصمد)

یان ده‌فه‌رموێ:

هه‌موو ڕۆژێ به‌ باوباپیر و خۆم و که‌سمه‌وه‌ صه‌دجار
له‌ سه‌ر تا پایی من قوربانی سه‌ر تاپایی پێغه‌مبه‌ر

http://www.xozga.com