په ندي پيشينيان ( امثال و حکم ) کردي

[behnam5555]

*ئه‌گه‌ر که‌رێک زۆریش تێر بێ،وێنجه‌ی ته‌ڕی بۆ به‌ری ده‌یخوا

.
*تاژی به‌گزاده‌ی سه‌گه
‌.
*سیرمان ده‌خوارد و زوڕنامان لێده‌دا.


*مێشکی مێشووله‌ و هێلکه‌ی مێرووله‌ تێکه‌ڵ بکه‌ و چاوی پێ برێژه‌،جندۆکه‌ ده‌بینی

.
*کوێره‌ چت ده‌وێ،دوو چاوی ساغ

.
*که‌ر له‌ کوێ که‌وتووه‌ و کونده‌ له‌ کوێ دڕاوه
‌.
*نه‌ هێنده‌ تاڵ به‌ تفت که‌ن ،نه‌ هێنده‌ شیرین به‌ قووتت ده‌ن


*ئه‌وه‌ بزانه‌ که‌ رووت و ره‌جاڵ و بێ ماڵ بی.که‌س رفیق و دۆستت نییه‌

.
*قه‌ت خۆت به‌ نێوی باب و باپیرته‌وه‌ به‌ خه‌ڵک مه‌ناسێنه‌،حه‌ول بده‌ خه‌ڵک بڵێن فڵانه‌ که‌س باوکی ئه‌و کوڕه‌ باشه‌ بوو

.
*هه‌ر که‌س ده‌بێته‌ رفیقت،به‌ دڵ ساده‌یی خۆتی ته‌سلیم مه‌که‌

.
*بۆ نان خواردن ده‌عوه‌تی که‌سێک بکه‌ له‌ نانه‌که‌ت مه‌منوون بێ.

[behnam5555]

*ئه‌گه‌ر مریشکی بۆ هێلکه‌ کردن لاسای قاز مه‌که‌وه
‌.
*بێچووی مشک هه‌نبانه‌ ده‌بڕێ

.
*عیلم ئه‌گه‌ر خۆشت نه‌وێ هه‌ر باشه‌ بیزانی

.
*سه‌گ ده‌ژی و ئێمه‌ش ده‌ژین

.
*کێچ له‌ باغه‌ڵما ئامانه‌ خانم ده‌ڵێ.


*چا به‌ تاڵی ده‌خۆنه‌وه‌ و له‌ دووره‌وه‌ ته‌ماشای قه‌ند ده‌که‌ن

.
*خه‌ر بوزه‌ به‌ ره‌نگ نییه
‌.
*ته‌ندوور هه‌تا گه‌رمه‌ نانی پێوه‌ بده
‌.

*ئه‌بله‌ به‌ خه‌یاڵ نه‌بووه‌ به‌ ماڵ

[behnam5555]

.
*ده‌ڵێی ده‌غڵی نه‌گه‌یوی

.
*له‌ قڕژاڵیان پرسی:بۆ به‌ دوو سه‌ر ده‌ڕۆیی؟کوتی: له‌ جه‌حێڵان هیچ عه‌یب نییه
‌.
*هه‌ڵپه‌ڕین و پێکه‌نین ده‌بزێوێ هه‌ستی ناسکم

.
*دایک و دڵدار و گوڵ،یه‌ک به‌ شوێن یه‌کدا سه‌رچاوه‌کانی یه‌که‌مین خۆشه‌ویستین،دوایه‌ منداڵ و هونه‌ر

.
*هه‌ر قامکێ خوینی خۆی لێدێ

.
*هه‌ر گوڵێ عه‌تر و بۆنی خۆی هه‌یه
‌.
*دونیا دوو رۆژه‌ و فاتیحا خوێنی سێ رۆژه‌، رایبوێره‌ خه‌م دات نه‌گرێ

.
*ئاواره‌ وسه‌ر گه‌ردان " ماڵی کرێ نشین

"
*رێگای سه‌ر به‌ره‌و ژوور " ژن هێنان

"
*جه‌وهه‌ری به‌ده‌ن " پووڵ

"
*بێ تاقه‌تی ژنان " بنێشت

"
*که‌وشی کۆنه‌ له‌ بیابانا نێعمه‌ته‌.

[behnam5555]

.

*هه‌ر که‌س قیبله‌ی ماڵی خۆی،بۆ خۆی چاتر ده‌زانێ

.
*ماڵ بۆ گیانه‌،گیان بۆ گۆڕه
‌.
*ژن داوێنی خۆی لێ دوژمنه‌،پاڵه‌وانێش بێ هه‌ر ژنه
‌.
*کاتێک مامان ناشی بێ منداڵ چه‌وت و چه‌وێڵ دێته‌ دونیاوه‌.


*خووی خراپ دوژمنه‌ و دایم له‌ دووته
‌.
*گورگ له‌ پێستی مه‌ڕدا

.
*رابردوو چرایه‌ بۆ داهاتوو

.
*شیر هه‌تا نه‌کوڵێ،هه‌ڵ ناچێ

.
*چیای سه‌ر که‌ش ببینه‌،قه‌ت سه‌ری بێ هه‌ور و ته‌م نابێ

.
*بۆ مه‌حبووب شتێک جوانتر له‌ ئاوێنه‌ نییه‌ تا جوانی خۆی تێدا ببینێ

.
*سه‌رۆک که‌ خراپ بێ چاره‌ ره‌شی و به‌د به‌ختی بۆ گه‌له‌.

[behnam5555]

*هه‌زار دۆست که‌مه‌ ،به‌ڵام دوژمنێک زۆره
‌.
*رازت لای یه‌کێ دانێ و پرست لای هه‌زار

.
*نه‌زان منداڵه‌ ئه‌گه‌رچی پیریش بێ

.
*ده‌می سه‌گ به‌ تیکه‌ ببه‌سته
‌.
*هه‌ر دارێ نه‌رم بێ کرم ده‌یخوا

.
*دز بازاڕی شێواوی ده‌وێت

.
*چاکه‌ له‌ چاکه‌ ده‌بێته‌وه‌،تیر له‌ که‌وان ده‌رچوو ناگه‌ڕێته‌وه
‌.
*که‌ڵ بۆت هاتۆته‌ به‌ر نیری

.
*گا ره‌ش بێته‌ به‌ر نیری دووره‌ له‌ به‌ختی فه‌قیری

.
*تامی سێو له‌ نێو سێوه‌که‌ دا نییه،له‌ پێکگه‌یشتنی سێوه‌که‌ و مه‌ڵاشوودایه‌

.
*پیاوی ئازا له‌ ژیانا،ته‌نیا یه‌ک جار ئه‌مرێت،به‌ڵام ترسه‌نۆک هه‌موو رۆژێک ئه‌مرێت.

[behnam5555]

*دوژمنی زانا له‌ دۆستی نه‌زان باشتره
‌.
*ئینسانی موسڵمان به‌ بێ دراوسێ تێر نابێ

.
*به‌رتیل(رشوه‌) به‌رد نه‌رم ده‌کا

.
*قه‌ناعه‌ت ماڵێکه‌ نابڕێته‌وه
‌.
*خۆشترین شت ،خه‌وه
‌.
*به‌هێزترین شت بایه
‌.
*عیلم تا بیبه‌خشی زیاد ده‌کا

.
*که‌م زانین و زۆر کوتن،وه‌کوو که‌م پووڵی و زۆر خه‌رج کردن وایه
‌.
*ئه‌گه‌ر هه‌ر هیچ نازانی،گۆچان هه‌ڵگره‌ بۆ شوانی

.
*قه‌رز خه‌فه‌تی شه‌وه‌ و زه‌لیلی رۆژ

.
*سووک بڕۆ ،سڵامه‌ت وه‌ره‌وه
‌.
*پۆ به‌ ده‌میه‌وه‌ نییه‌،یانی بێ حه‌یایه‌.

[behnam5555]

*پێکه‌وه‌ رزگارین،شه‌پۆلـــــی زۆردارین،به‌ ته‌نیا سیس ئه‌بین،پێکه‌وه‌ نابه‌زین،یه‌ک بگرین ئه‌مێنین،زوڵم و زۆر ئه‌شکێنین

.
*پیاو تا ژن نه‌هێنێ نابێ به‌ پیاو،ئه‌گه‌ر ژنیشی هێنا له‌ پیاوه‌تی ده‌خه‌ن

.
*هه‌موو رۆژێ ده‌بێ بایی سه‌د تمه‌ن نان بکڕم تا هێزم هه‌بێ له‌ سه‌فی نانه‌وادا بوه‌ستم

.
*قۆڕه‌ قۆڕی زگ جوانترین شێعری برسییه‌تی و فه‌قیرییه
‌.
*مه‌رگ سێبه‌ری ژینه
‌.
*نه‌خۆش مه‌ره‌زی قه‌ندیشی هه‌بێ ،ده‌بێ شیرینی بۆ به‌ری

.
*قسه‌ کردن له‌ کێشه‌ی مشک و پشیله‌دا پیاوی پێ سووک ده‌بێ

.
*زستان له‌ ماڵی فه‌قیر زۆر به‌ بێ ته‌عارف ده‌چێته‌ ژێر لێفه‌که‌یان و تێده‌خزێ

.
*زه‌وی په‌ڵه‌ی دابوو،پلووسک شانازی پێوه‌ ده‌کرد

.
*زه‌رده‌واڵه‌ هه‌ر مێشه‌هه‌نگوینی وه‌ر شکه‌سته‌یه‌.

[behnam5555]

بووم بووم حیساب نییه‌،هه‌مه‌ هه‌مه‌ حیسابه
‌.
*له‌ جه‌وانی مه‌ستی،له‌ پیری سستی،ئه‌ی که‌ی خودا ده‌په‌ره‌ستی؟


*له‌ حه‌وزێکدا که‌ ماسی تێدا نه‌بێ،بۆق پادشایه
‌.
*ده‌ست که‌ زۆر بوو ،به‌ره‌که‌ت که‌م ده‌بێ

.
*دووکه‌ڵ کونی خۆی ده‌زانێ

.
*قه‌یسی ده‌خۆن بۆ چه‌قاله‌که‌ی

.
*ژنی خراپ ئه‌گه‌ر له‌ شیشه‌ی بخه‌ن کاری خۆی ده‌کا

.
*بێوه‌ژنیان بۆ میوه‌که‌ی ده‌وێ

.
*ده‌بێ سمێڵی چه‌ور بکه‌ی،یانی به‌رتیلی پێ بده‌ی

.
*هه‌موو رۆژێک که‌ڵ نامرێ کفته‌ به‌ شاییه‌ک بێ

.
*سه‌گ بی ،چکۆله‌ی ماڵ نه‌بی،یانی ته‌واوی بنه‌ماڵه‌ کارت پێده‌سپێرن


*شه‌ریک ئه‌گه‌ر باش بوایه‌،خوداش شه‌ریکی ده‌گرت

.
*مشک چییه‌ که‌ سه‌ر و پێی هه‌بێ:کارێکی چکۆله‌ کاکڵی(نتیجه‌)گه‌وره‌ی لێبکه‌وێته‌وه‌.

[behnam5555]

*مێشکی که‌ری خواردووه‌،یانی زۆر دواکه‌وتووه
‌.
*که‌چه‌ڵ کڵاوه‌که‌ی سه‌ری با بردی ،ده‌یکوت بۆ سه‌رم گه‌وره‌ بوو

.
*هه‌ر کاتێک ماستت خوارد،هێواش کاسه‌که‌ی بخه‌ ژێر سه‌رته‌وه
‌.
*ماسی هه‌ر کاتێک له‌ ئاو بیگری تازه‌یه
‌.
*مریشک هه‌رچی قه‌ڵه‌وتر بێ چاوی چکۆله‌تره‌،یانی ده‌وڵه‌مه‌ند سه‌قیله
‌.
*تۆپینی که‌ر ،زه‌ماوه‌ندی سه‌گه
‌.
*سه‌ودا له‌ گه‌ڵ خۆیی غه‌می به‌ دواوه‌یه
‌.
*که‌سێ که‌ مار پێوه‌ی بدا له‌ په‌تی ره‌ش و سپی ده‌ترسێ

.
*که‌سێ به‌ هه‌تاوی به‌یانی گه‌رمی نه‌بێته‌وه‌،قه‌ت به‌ هه‌تاوی ئێوارێ گه‌رمی نابێته‌وه
‌.
*که‌سێک له‌ گورگ بترسێ مه‌ڕ راناگرێ

.
*کڵاوه‌که‌ی په‌شمی نییه‌،یانی کارێکی له‌ ده‌ست نایه
‌.
*جه‌ڕه‌ی تازه‌ ئاوه‌که‌ی سارده‌.

[behnam5555]

*گای نێو چاوان قه‌شان،یانی زۆر ناوداره
‌.
*هه‌نگوین نی که‌ قامکت لێده‌ن

.
*ده‌رزی هه‌موو شتێک داده‌پۆشێ،به‌ڵام بۆ خۆی رووته‌،یانی زۆر ده‌ست و دڵبازه
‌.
*بووکی جه‌حێڵ و زاوای پیر به‌ ته‌لیس منداڵیان ده‌بێ

.
*چه‌قۆ ده‌سکی خۆی نابڕێ

.
*سه‌گی قه‌ڵه‌و گۆشتی ناخورێ،یانی کابرای ده‌وڵه‌مه‌ند ده‌بێ له‌ خێری بگوزه‌ری

.
*له‌ ژێر مه‌نجه‌ڵدا ئاور هه‌یه‌ و له‌ ژێر مرۆڤدا مرۆڤ

.
*سه‌ر به‌ لۆکه‌ ده‌بڕێ،یانی به‌ زمانی خۆش هه‌موو کارێک ده‌کا

.
*له‌ سه‌ر قه‌برێک بگری که‌ مردووی تێدا بێ،یانی ئامۆژگاری که‌سێک بکه‌ که‌ گوێ رادێر بێ

.
*دوژمنه‌کان له‌ زینداندا ده‌بنه‌ دۆست

.
*درگای گیرفانی جاڵجاڵۆکه‌ ته‌نیوێتی

.
*راسته‌ که‌س بێ ئه‌جه‌ل نامرێ،به‌ڵام تۆ خۆت مه‌خه‌ گه‌رووی هه‌ژدیهاوه‌.