نظام آموزشي عربستان سعودي

[SonBol]

فراورده هاي اقتصادي

نفت

در عربستان سعودي نفت در سال 1938 م در الدام كشف شد. با اين حال جنگ جهاني مانع توسعة اين توليد نفت شد. از نيمة دهة 1940 م به بعد يك رشته منابع ديگر در اين كشور كشف شد. توليد نفت خام سعودي توسط شركت نفت عربستان – آمريكا آرامكو صورت مي گيرد كه بصورت اشتراك تحت مالكيت استاندارد اويل كاليفرنيا (30 درصد), استاندارد اويل نيوجرسي (30 درصد) تگزاكو (30 درصد) و موبيل (10 درصد) قرار دارد. در سال 1971 م نفت خام از 9 حوزة ساحلي يعني ابقيق, ابوحدريه, بري, دمام, فاضلي, غوار, خريز, خورسانيه و القطيف و چهار حوزه دور از ساحل ابوصفه, منيفه , مرجان و سفانيه توليد مي شد. بخش عمدة توليدات نفت خام عربستان از طريق يك خط لوله از حوزه هاي نفتي به پايانه بزرگ نفتي در رأس تنوره منتقل مي شود؛ اما مقداري از طريق خط لوله زيردريايي به بحرين حمل و در آنجا تصفيه مي گردد. بخش ديگري از توليدات نفت توسط خط لوله سراسري عربستان به ساحل مديترانه صيدا منتقل مي شود.بزرگترين پالايشگاه عربستان سعودي با ظرفيت سالانه 18 ميليون تن در رأس تنوره واقع شده و در مالكيت آرامكو قرار دارد. يك پالايشگاه بسيار كوچكتر نيز توسط شركت ملي نفت عربستان پترومين مشغول به كار مي باشد اين شركت برنامه ريزي لازم براي احداث پالايشگاه ديگري در رياض را در دست اقدام دارد. پترومين بازار داخلي توليد نفت را در دست دارد و از منافع توليد كود نيز بهره مي برد. اخيرا اكتشاف در مناطق خارج از قلمرو شركت آرامكو, توسط شركتهاي خارجي انجام مي شود؛ فعاليتهاي اخير در امتداد ساحل درياي سرخ گوياي آن است كه احتمالا در اين منطقه منابع نفت نيز وجود دارد. نظر به اينكه عربستان سعودي خط تاس زيادي با آب دريا دارد لذا بيشترين تأسيسات ساحلي را دارا مي باشد.بدون شك معروفترين خط لوله در خاورميانه خط لولة سراسري عربستان است كه حوزه هاي نفتي عربستان را به درياي مديترانه متصل مي كند اين خط لوله در سال 1950 م يعني زمان احداث آن با 1600 كيلومتر طول و 2/76 تا 7/78 سانتي متر قطر و با وجود شش تلمبه خانه در امتداد مسير خود, بزرگترين خط لوله جهان بود و 80 ميليون پوند صرف هزينه احداث آن شد. ظرفيت اوليه اين خط لوله 15 ميليون تن در سال بود, اما بعدها تا 25 ميليون تن در سال افزايش يافت و اين مقدار نشانگر حدود يك نهم توليد جاري عربستان سعودي را شامل مي شود.بطور كلي نفت اين كشور در تأمين نيازهاي داخلي و صادرات آن بعنوان مهمترين منبع درآمد داراي نقش بسيار مهم و تعيين كننده مي باشد.
منابع معدني

عربستان سعودي از نظر منابع معدني غني مي باشد ولي بهره برداري از اين منابع به علت تأكيد بر بخش نفت و گاز مورد غفلت قرار گرفته است. علت ديگر عدم اهتمام به منابع موجود, دور بودن محل بسياري از آنها است. از آنجا كه منابع قابل توجهي از طلا, نقره, سنگ آهن, مس, فسفات, اورانيوم, هيدروكسيد آلومينيوم, ذغال سنگ, تونكستن, سرب و روي در عربستان موجود مي باشد, دولت اين كشور علاقمند است كه اقتصاد را از اتكاي به نفت دور نمايد و فرصتهاي شغلي ديگري را براي اتباع عربستان بهبود بخشد.
آب وكشاورزي

يكي از مشكلات كشور عربستان, مسئله كمبود آب مي باشد, كه اين امر دولت را براي تأمين آب آشاميدني مردم و آب قابل استفاده براي كشاورزي با مشكلاتي مواجه كرده است. قسمت اعظم خاك كشور از صحراهاي شنزار و لم يزرع تشكيل شده است كه به هيچ وجه قابل كشت و بهره وري نيستند. اما در سواحل درياي سرخ و خليج فارس قسمتهائي وجود دارد كه در اثر بارندگي موسمي جويبارهائي بوجود آمده و در بعضي نقاط ديگر نيز با حفر چاه زمينهائي را قابل كشت كرده اند.دولت پس از تأسيس وزارت كشاورزي و آب؛ ((وظيفه تأمين آب آشاميدني مردم؛ آب قابل استفاده براي كشاورزي, توسعه نواحي زيركشت و رسيدگي به وضع كشاورزان)) را بر عهده دارد. به همين دليل واحدهاي كشاورزي متعددي تأسيس نموده كه وظيفه اين واحدها راهنمائي كشاورزان و دادن كود و ماشين آلات به آنها مي باشد وزارت كشاورزي طرحهايي را در دست اقدام دارد كه مهمترين آنها عبارتند از؛ احياي صحراي شمال, اسكان عشاير خانه بدوش, آبياري و زه كشي در احساء, بهبود آبياري و زه كشي در قطيف, توزيع اراضي باير, جلوگيري از حركت شن و ماسه در احساء و سدسازي در عربستان.
دامداري

همراه با گسترش و تنوع كشاورزي در سراسر عربستان, دامداري, شباني دچار بحران شديدي خواهد شد. اين امر ممكن است بجز منافعي كه در آينده از بيشتر قسمتهاي عربستان به دست خواهد آمد بر گرايشهاي سنتي و عزت نفس مردم صحرانشين و بومي نيز تأثيري عميق داشته باشد.در شمال عربستان دامداري در اثر دو تحول بلند مدت دچار بحران شده است. (( عبدالعزيز بين سعود)) به دلايل سياسي و مذهبي, يكجانشين كردن عشاير در جوامع كشاورزي را بسيار زود – يعني در اوايل قرن بيستم – آغاز كرد و پس از او اين سياست از سوي جانشينان وي ادامه يافت.توسعة زمينهاي قابل كشت يك عامل فشار است. زيرا زمينهاي كشاورزي در بخشهايي توسعه مي يابد كه چراگاههاي مناسب وجود داشته باشد. و از اين مهمتر سياستهاي دولت, در مورد كنترل عشاير باقيمانده و تأمين منابع آب دائمي براي آنان است. چراگاههاي اطراف منابع آبي دائم, تا چندين كيلومتر بكلي از بين رفته است و امروزه علوفه را بايد از خارج كشور وارد كنند. همچنين چراگاههاي دورتر در اثر استفاده بي رويه در معرض خطر نابودي قرار گرفته اند. زيرا انتقال آسان آب و آذوقه به وسيله كاميون و زندگي چادرنشيني صنعتي در ميان بعضي گروهها اين امر را تشديد مي كند.
جهانگردي

جهانگردي در عربستان به سه بخش عمده تقسيم مي شود:
جهانگردان داخلي
بازديدكنندگان تجاري
شركت كنندگان در مراسم زيارت و مناسك حج
دولت عربستان سعودي از طريق وزارت حج و اوقاف كليه امور مربوط به حجاج را سرپرستي و رسيدگي مي نمايد.لازم به تذكر است كه اگرچه عربستان سعودي كشوري است در مراحل اوليه رشد و توسعه و در بسياري از موارد در امور اجرايي مواجه با اشكالات است اما امور مربوط به حج و رسيدگي بوضع حجاج را به شكل مطلوبي انجام مي دهد, زيرا با توجه باينكه هر سال متجاوز از چند صد هزار نفر براي انجام مناسك حج و زيارت باين كشور سفر مي كنند, در تمام شبانه روز مأمورين مربوطه ضمن آشنائي بوظايف خاص خود با دقت و سرعت در تمام مراحل موجبات تسهيل انجام مناسك حجم و ساير اعمال زيارتي را جهت رفاه و آسايش حجاج فراهم مي كنند.وزارت حج و اوقاف اين كشور بتدريج اقدامات لازم را براي احداث بناهاي مورد احتياج و فراهم نمودن ساير وسايل موردنياز انجام مي دهد. از جمله كارهائي كه در اين زمينه انجام شده تأسيس سه مركز نمونه براي حجاج است كه دو مركز در جده و يكي در بندر ينبع واقع است. اين مراكز را اصطلاحا شهر حجاح (مدينه الحجاج) مي نامند. اين شهرها شامل مراكز و ساختمانهائي است كه وسايل موردنياز حجاج در آنها داير شده است. از مراكز موجود در جده يكي در كنار فرودگاه جده و ديگري در كنار بندر جده ايجاد شده و محل اقامت حجاجي است كه با هواپيما و يا كشتي مسافرت مي كنند.دولت عربستان درآمد ساليانه خود را از محل عوارضي كه كليه حجاج مي پردازند تأمين مي كند, به اين معني كه كليه حجاح مبلغ 84 ريال سعودي بابت عوارض ورود بايد بپردازند. علاوه بر مبلغ فوق 35 ريال سعودي بابت هزينه رفت و آمد به عرفات, 300 ريال بابت چادر, 25/11 ريال بابت رفت و آمد به مكه و جده 25/1 101 ريال بابت هزينه رفت و برگشت به مدينه با اتومبيل از كليه حجاج دريافت مي شود.

[SonBol]

ملاحظات علمي

طي سنين4تا6سال كودكان عربستاني در مراکز پيش دبستاني مختلط ثبت نام مي گردند و اين درحاليست که درسن 6سالگي با آغاز دوره آموزش رسمي،دختران و پسران درمدارس جداگانه به تحصيل مي پردازند.
دوره آموزش ابتدايي6سال، آموزش مقدماتي متوسطه 3سال و آموزش تکميلي متوسطه نيز3سال است. در مقطع متوسطه دانش آموزان مجاز به انتخاب رشته علمي يا هنري جهت ادامه تحصيل خود مي باشند. تا سالهاي دهه 1960، آموزش دختران در زمره آموزش غير رسمي به شمارمي آمد و اين درحاليست که طي دهه1980،سيستم آموزشي دختران و پسران يكنواخت شد.درحال حاضربسياري اززنان نيز در دانشگاه مشغول تحصيل مي باشند.طبق آمار سال 1995، 8/62درصدازشهروندان عربستاني ازنعمت سواد برخوردار مي باشند.طبق آمارسال1994،جمعيت بي سواد15سال و بالاترکشور بر2880562 نفر (درصد2/29کل جمعيت) بالغ مي گردد.تحصيلات در عربستان صعودي از نظر جنسيت مجزا بوده و به سه سيستم اداري تحصيلات عمومي پسران ، تحصيلات دختران وتحصيلات اسلامي سنتي(براي پسران) تقسيم ميگردد. وزارت آموزش كه درسال1952تأسيس شد، برتحصيلات عمومي پسران نظارت داشته و تحصيلات دختران تحت نظارت نهاد عمومي نظارت برتحصيلات دختران است.هردو جنس دورة تحصيلي مشابهي را گذرانده و ازامتحانات ساليانة مشابهي برخوردارند.تحصيلات اسلامي پسران افرادي را براي پيوستن به جامعة علماء (واعظين مذهبي)تربيت مي كنند.دورة تحصيلي مدارس سطح دوم مذهبي شامل دورة تحصيلي مدارس عمومي آكادميك سطح دوم است که به طور عمده بر تعليمات عربي و اسلامي تأكيد مي نمايند.مدارس مذهبي سطح دوم تحت سرپرستي دانشگاه اسلامي «امام محمد بن سعود» و دانشگاه اسلامي «مدينه » اداره مي گردند. پس ازمدارس سطح دوم امكان تحصيل درمؤسسات مذهبي تحصيلات سطوح بالاتر به موازات سيستم غير ديني،وجود دارد.تأسيس مدارس غيرديني الگوگرفته ازغرب پس ازجنگ جهاني دوم ،سيستم سنتي تحصيلات اسلامي راسست كرد.هر جند قسمت عمده اي ازتحصيلات نوين نيز به مذهب اختصاص يافته است ، به خصوص حفظ قرآن ، تفسير و ادراك قرآن و روش كاربرد سنت اسلام در زندگي روزمره مورد تأكيد قرار دارد.علوم ديني درسطح دانشگاهي نيز دركنار ساير مطالب تدريس گرديده و براي کليه دانش آموزان الزامي است. بسياري از مردم عربستان سعودي بيسواد هستند. و دولت در راه مبارزه با بيسوادي و بالا بردن سطح تعليم و تربيت با مشكلات زيادي مواجه است و بايد با جديت تمام بايد كه در اين راه بكوشد.مشكل مهمي كه دولت در راه باسواد نمودن مردم دارد, نداشتن معلم است كه هرسال بناچار تعداد آموزگار و دبير از كشورهاي عربي ديگر استخدا مي نمايد. از جمله مشكلات ديگر اين كشور پراكندگي جمعيت, زندگي عشيره اي, كوچ نشيني و همچنين عامل مذهب را مي توان ذكرنمود، زيرا هنوز بسياري از مردم اين كشور با داشتن تعصبات مذهبي غلط خود مانع بزرگي در راه پيشرفت فرهنگ و آموزش هستند.با اين تفاسير دولت در ظرف چند سال اخير سعي نموده است بتدريج در راه گسترش فرهنگ و با سواد كردم مردم كه شايد تعداد بيسوادان آنها بيش از ساير كشورهاي جهان باشد, اقداماتي بنمايد. بهمين جهت با تأسيس آموزشگاههاي شبانه كه مدت تحصيل در آنها چهار سال است و به دو دوره تقسيم مي شود قدم مؤثري در اين راه برداشته است. لازم بذكر است كه ميزان باسوادي در ميان بزرگسالان در اين كشور 63 درصد مي باشد
نرخ ثبت نام ناخالص بنا به سطوح مختلف آموزشي طي سال 1996
پيش دبستاني : 8درصد
اولين سطح : 76درصد
دومين سطح : 61درصد
سومين سطح : 3/16درصد