قوانين شطرنج فيده متن كامل و رسمى نوامبر2000

[حسین پار]

شرح سيستم جبرى
ه ۱. هر مهره با حرف اول و بزرگ نام آن نمايانده مى شود. مثال:
K=شاه [king]
Q=وزير [queen]
R=رخ [rook]
B=فيل [bishop]
N=اسب [knight]
در مورد اسب، براى سهولت، N به كار مى رود.
ه ۲. براى حرف اول نام آن مهره، هر بازيكن مجاز است حرف اول نامى را كه در سرزمينش رواج دارد به كاز ببرد. مثال:F =فو (در فرانسوى به جاى فيل)، L=لوپر (در هلندى به جاى فيل) در مطبوعات، استفاده از تصوير مهره ها توصيه مى شود.
ه ۳. پياده ها با حرف اولشان نمايانده نمى شوند، بلكه با عدم وجود چنين حرفى مشخص مى شوند. مثال: e4 ،d4، a5
ه ۴. هشت ستون (از چپ به راست براى سفيد و از راست به چپ براى سياه) با حروف كوچك و به ترتيب با a b c d e f g h نمايانده مى شوند.
ه ۵. هشت عرض (از پايين به بالا براى سفيد و از بالا به پايين براى سياه) به ترتيب با اعداد ،۸ ،۷، ۶ ،<1 ،2 ،3 ،4 ،5شماره گذارى مى شوند. در نتيجه، در پوزيسيون اوليه، سواره و پياده هاى سفيد در عرضهاى اول و دوم، و سوارها و پياده هاى سياه در عرضهاى هشتم و هفتم قرار دارند
ه ۶. در نتيجه قواعد قبلى، هر كدام از شصت و چهار مربع همواره فقط با مجموع يك حرف و يك عدد نمايانده مى شود.
ه ۷. هر حركت مهر ه ها با (الف) حرف اول نام مهره مورد نظر و (ب) مربع ورود نمايانده مى شود. هيچ خط پيوند (خط تيره) بين (الف) و (ب) وجود ندارد. مثال: Be5،Nf3،Rd1. در مورد پياده ها فقط مربع ورود نمايانده مى شود. مثال: d4.e5
ه ۸. وقتى مهر ه اى عمل گرفتن را انجام مى دهد، يك × بين (الف) حرف اول نام مهره مورد نظر و (ب) مربع ورود گنجانده مى شود. مثال: e5×B،f3×N
وقتى پياده اى عمل گرفتن را انجام مى دهد، ستون خروج، سپس يك ×و بعد يك مربع ورود بايد نمايانده شود. مثال: d×e5، f3×g، a×b5. در مورد گرفتن آن پاسان، مربع ورود آن مربعى است كه پياده گيرنده نهايتاً در آن مستقر مىشود و e.p. به ثبت اين حركت اضافه مىشود.
مثال: d6 ×e e.p.
ه ۹. وقتى دو مهره همسان بتوانند به مربع واحدى حركت كنند، مهره اى كه حركت كرده است به صورت زير نمايانده مىشود:
(۱) اگر هر دو مهره در يك عرض باشند: با (الف) حرف اول نام مهره، (ب) ستون مربع خروج و (ج) مربع ورود.
(۲) اگر هر دو مهره در يك ستون باشند: با (الف) حرف اول نام مهر ، (ب) عرض مربع خروج و (ج) مربع ورود.
(۳) اگر مهره ها در عرضها و ستونهاى متفاوتى باشند، روش (۱) ارجح است. در مورد گرفتن، يك × بايد بين (ب) و (ج) گنجانده شود.

مثالها:
(۱) دو اسب، در مربعهاى g1وe1 وجود دارد، يكى از آنها به مربع f3 حركت مى كند: بسته به مورد ،Ngf3 ياNef3.
(۲) دو اسب در مربعهاى g5 و g1 وجود دارد و يكى از آنها به مربع f3 حركت مى كند: بسته به مورد، N5F3 يا N1f3.
(۳) دو اسب در مربعهاى h2و d4 وجود دارد و يكى از آنها به مربع f3 حركت مىكند: بسته به مورد ، Nhf3 يا Ndf3.
اگر در خانه f3 گرفتن اتفاق افتد، مثالهاى قبلى تغيير مىكنند و يك × گنجانده مى شود: f3×Ng يا f3×Ne (۱) يا
(۲) يا f3×N5 ياf3×N1
f3×Nh يا f3×Nd (۳) يا
بسته به مورد.
ه 10. اگر دو پياده بتوانند يك سوار يا پياده حريف را بگيرند، پياده اى كه حركت كرده است با (الف) حرف ستون خروج، (ب) يك ×، (ج) مربع ورود نمايانده مىشود. مثال: اگر پياده اى سفيد در مربعهاى c4 و e4 باشد و يك پياده يا سوار سياه در مربع d5 باشد، نماد گذارى حركت سفيد، بسته به مورد، d5×c يا d5×e خواهد بود.
ه ۱۱. در مورد ترفيع پياده، حركت انجام شده پياده نمايانده مى شود و سپس بلافاصله حرف اول مهره جديد مىآيد. مثال: g1R,b1B, f8N, d8Q
ه 12. پيشنهاد تساوى بايد با علامت (=) مشخص شود.
اختصارات ضرورى
o-o قلعه رفتن با رخ h1 يا رخh8 (قلعه رفتن در جناح شاه)
o-o-o قلعه رفتن با رخ a1 يا رخ a8 (قلعه رفتن در جناح وزير)
× مى گيرد
]+ كيش
# مات
e.p " آن پاسان" مى گيرد.

و. مقررات بازى نا بينايان و معلولان بينايى
و ۱. مديران مسابقات بايد اختيار داشته باشند كه مقررات زير را با شرايط محل تطبيق دهند. در مسابقات شطرنج ميان بازيكنان بينا و بازيكنان معلول بينايى (قانوناً نابينا) هر يك از طرفين مى توانند استفاده از دو صفحه را تقاضا كند، به اين صورت كه بازيكن بينا از صفحه متعارف و بازيكن معلول از صفحه مخصوص استفاده كند. صفحه مخصوص بايد شرايط زير را داشته باشد:
الف. حداقل 20 × 20 سانتى متر
ب. خانه هاى سياه اندكى برآمده
ج. يك سوراخ حايل در هر خانه
د. هر مهره داراى ميخى در قسمت زيرين است كه در سوراخ حايل فرو مى رود.
ه. مهره ها از نوع استنتن، و مهره هاى سياه با علامت مخصوص مي باشند.
و ۲. قواعد زير بر بازى حاكم است:
۱. حركتها بايد به طور واضح اعلام و توسط حريف تكرار و در صفحه او اجرا شوند. براى وضوح هر چه بيشتر در اعلام حركت، استفاده از نامهاى زير به جاى حروف متناظر آنها پيشنهاد مى شود كه نمادگذارى جبرى آنها عبارت است از:
A-آنا / Bـ بلا / Cـ سزار / Dـ داويد / Eـ اوا / Fـ فليكس/ Gـ گوستاو/ Hـ هكتور
عرضها از طرف سفيد به طرف سياه با عددهاى آلمانى:
۱ـ آينس / ۲ـ تسواى / ۳ـ دراى / ۴ـ فير / ۵ـ فونف / ۶ـ زكس / ۷ـ زيبن / ۸ـ آخت
قلعه رفتن با " لانگه رودشاده " ( لفظ آلمانى براى قلعه بزرگ ) و " كورتسه رودشاده" ( لفظ آلمانى براى قلعه كوچك) اعلام مى شود.
نام مهره ها عبارت است از كونيگ (شاه)، دامه (وزير)، تورم (رخ)، لويفر (فيل)، اشپرينگر (اسب)، باوئر (پياده).
۲. در صفحه بازيكن معلول بينايى، مهره هنگامى "لمس شده" تلقى مى شود كه از سوراخ حايل بيرون آورده شده باشد.
۳. حركت را هنگامى بايد " انجام شده" تلقى كرد كه:
(الف) در صورت گرفتن ، مهره گرفته شده ، از صفحه بازيكنى كه نوبت اوست برداشته شده باشد؛
(ب) مهرهاى در يك سوراخ حايل ديگر قرار گرفته باشد؛
(ج) حركت اعلام شده باشد.
فقط در اين هنگام بايد ساعت حريف را به كار انداخت.
در بندهاى ۲و۳، در مورد بازيكن بينا مقررات متعارف اعتبار دارد.
۴. استفاده از ساعت شطرنج مخصوص معلولان بينايى مجاز است. اين ساعت بايد ويژگيهاى زير را داشته باشد:
(الف) صفحه اى با عقربه هاى محكم، كه در آن هر پنج دقيقه با يك نقطه و هر پانزده دقيقه با دو نقطه برآمده مشخص شده باشد.
(ب) پرچمى كه بتوان به سادگى آن را لمس كرد. بايد مراقب بود كه پرچم طورى قرار گيرد كه بازيكن بتواند عقربه دقيقه شمار را در پنج دقيقه آخر يك ساعت كامل لمس كند.
۵. بازيكن معلول بينايى بايد حركتها را به صورت بريل، يا به خط معمولى، ثبت كند يا آنها را روى نوار ضبط كند.
۶. هرگونه لغزش كلامى در اعلام حركت را بايد بلافاصله و قبل از به كار افتادن ساعت حريف، تصحيح كرد.
۷. اگر در حين بازى، پوزيسيونهاى متفاوتى در دو صفحه پديد آيد، بايد به كمك شخص كنترل كننده و با مراجعه به ثبت حركات هر دو بازيكن، پوزيسيونها را تصحيح كرد. اگر ثبت هر دو بازيكن مطابقت داشته باشد، بازيكنى كه حركت را درست ثبت كرده اما غلط انجام داده است بايد پوزيسيون خود را تصحيح كند تا با حركت مشخص شده در برگه ثبت حركات مطابقت يابد.
۸. اگر پوزيسيونهاى متفاوتى در دو صفحه پديد آيد و برگه هاى ثبت نيز فرق داشته باشند، بازى را بايد حركت به حركت عقب كشيد تا به جايى رسيد كه دو برگه ثبت مطابقت دارند و شخص كنترل كننده بايد ساعتها را نيز مطابق آن مجدداً تنظيم كند.
۹. بازيكن معلول بينايى حق دارد از دستيارى استفاده كند كه هر يك يا همه وظايف زير به عهده او باشد:
(الف) اجراى حركت هر يك از دو بازيكن بر صفحه حريف
(ب) اعلام حركتهاى هر دو بازيكن
(ج) ثبت حركتهاى بازيكن معلول بينايى و به كار انداختن ساعت حريف او (با توجه به بند ۳ (ج))
(د) آگاه كردن بازيكن معلول بينايى از تعداد حركات كامل شده و زمان مصرف شده هر دو بازيكن، فقط در صورتى كه خود بازيكن تقاضا كند.
(ه) طرح ادعا در مورد نتيجه بازى در مواقعى كه حد زمان سپرى شده باشد و مطلع كردن شخص كنترل كننده به هنگامى كه بازيكن بينا يكى ازمهره هاى خود را لمس كرده باشد.
(و) اجراى تشريفات ضرورى در صورتى كه بازى ناتمام بماند.
اگر بازيكن معلول بينايى از دستيار استفاده نكند، بازيكن بينا در صورت تمايل مى تواند از دستيارى استفاده كند كه وظايف مذكور در بندهاى ۹ (الف) و ۹ (ب) را انجام دهد.