شعر كردي ...

[behnam5555]

غه ريبی

له به ر ده ردی غه ريبی و ژانی دووری

له دل دانيمه ساتی کيش سه بووری

په روشی چاره نوسی خه لکی کوردم

له حه سره ت حالی کورد داماو و وردم

ئه ره ئه ی دله خوشی نه بينی

که ساس و بی که س تالی ببينی

شه مال تو بی و کزه ی جه رگی هه ژاران

په يامی من به ره بو دوست و ياران

بلی خاکی غه ريبی بو به به شمان

ئه دی کوا ئه و بليسه ی ئاگری گه شمان

[behnam5555]

کچی هه تیو


له ویرانه یه کی چول و بی ده نگا
له نیو مالیکی سه رد و دل ته نگا

خه و توه خه مین کچیکی هه تیو
هه تیوی خوشی له دونیا نه دیو

دایکی به ینیکه دوره له دونیا
ئه و کچه ماوه له ویدا ته نیا

مندالی بچوک له نیو به رگی خه و
ئه دا له گونایی شه وقی مانگه شه و

به لام ئه و کچه هه تا کو به یان
گو تو ویژ ده کا له گه ل ئه ستیران

له وان ده پرسی دایکی وا له کوی
بو چی به ته نیا هیشتویه ته جی

ساتی فرمیسکی لی جیا نا بی
ئا خو مندالو دلنیا نابی

گوی بگره ساتی به سه ر هاتی ئه و
له گه ل ئه ستیران چی ده کرد ئه و شه و

ئه ی مانگی جوان ئه ی ئه ستیره کان
ئیوه ده بینن له نیو ئا سمان

باغی به هه شتی خودا له کوی دا
ده لین دایکی من وا له ئه ویدا

ئه ی ما نگ تو دایکی ئه ستیره کانی
تو خودا پیم بلی ئه گه ر ده زانی

ئه ستیره کانت کو بو نه ته وه
وان له گه ل خوتا چه شنی هه ر شه وه

پیم بلی دایکی من که ی دیته وه
منیش ئه ستیره م مانگی من ئه وه

[behnam5555]

ئه م شیعره جوانه له ماموستا هیمن شیلان ئه وی
۱۳۲۷

پینووس

پینووس ریگای پیروزی منه
پینووس ریگای پیروزی ئیمه یه
سویند به و خوینه ره شه که له گه روویه وه ده تکی
سویند به و ناله و هاواره ی که له سینگی دیته ده ره وه
که قه ت ریگای پیروزم نافروشم
نایده مه ده ست زوره وه
نایده م به کیسه ی زیرین
نایخه مه سه ر قامکی دوورووی و ریاوه
ده ستم ده که م به پینووس و پینووس له ده ست دانانیم
چاوه کانم کویر ده که م
گویه کانم کپ ده که م
پیم ده شکینم
جمگه جمگه قامه کانم ده برم
سینگم ده قلیشینم
دلم له ترپه ده خه م
ته نانه ت زبانم ده برم و لیوه کانم به یه ک ده درووم
به لام
پینووسه که م ناده م به ده ست بیگانه وه

[behnam5555]

بو قه ره جیک

به س ته ماشای ناو له پم که!
خو من نامه وی پیم بلیی،
ده بم به باوکی چه ند منال،
زه نگین ده بم، یا هه روا لات...
ته نیا شتیکم پی بلی:
هه تا ماوم وه ک تو ده ژیم،
یا خو ده بمه خاوه ن ولات؟!

************

ئاسمانی تو - به ر پیی خوته.
سه رت شور که،
ملت که چ که،
چاو مه گیره
بو ئاسمان و ئه ستیره و خوا-
ئه وه ی بستیک خاکی نه بی،
خوا و ئه ستیره و ئاسمانی کوا؟!
************
مه راق مه خو،
سه غله ت مه به، من بو تومه.
به ری ده ستم که س تیی ناگا-
نهینییه که ی هه ر لای خومه.
ناو له پ نییه!
نه خشه یه کی پر نه وال و چیا چومه!

عه بدوللا په شیو

[behnam5555]

له به ر ده رگه

شه و راشکا،
ئه ژنوم شل بوو
مانگ به تاقی ئاسمانه وه هه لپرووکا.
ده رگه که تم لی بکه وه!
ئه م شه و هاتووم
بو چنینی
چه پکه نیرگزیکی چاوت،
بو وچانی،
بو خه ونی، توزه گریانی،
له سه ر هه وری قژی خاوت.
******************************

ئه م شو هاتووم ...
ترووسکایی شاری یادگار بانگی کردووم.
له گه ل سیمای منالیما،
له گه ل خه می شوره بیما،
هاتووم و ناگه ریمه وه.
یا پیت ده گه م،
یا وه ک مومیک
ده سووتیم و ده تویمه وه
******************************

ده رگه که تم لی بکه وه!
هه ر دلداره که ی جارانم،
هه ر کیلگه که ی به ر ده رگه تم،
هه ر تینووه که ی به ر کریوه و با و بارانم.
******************************

ده رگه که تم لی بکه وه!
من ئه و که سه م،
تا دوینی بوو،
له ناو گه رووی رووناکیدا ده تشاردمه وه.
له ناو جامی مه ترسیدا ده تخواردمه وه.
******************************

کات - له ژیر بالی ئاسماندا خه ریکه باویشک ده دات.
شوین- قوله ره شیکی کپه.
ده رگه که تم لی بکه وه،
شتیک نییه شیرین تر بی
له خشپه ی پی و چرپه ی چپه.
******************************

ده رگه که تم لی بکه وه،
کفت و ماندووی ریگه ی دوورم:
وه کوو جاران،
که میک له لات ده مینمه وه و راده بوورم.
******************************

شه و راشکا،
ئه ژنوم شل بوو
مانگ به تاقی ئاسمانه وه هه لپرووکا:
ده رگه که تم لی بکه وه،
دار و به ردی به ر ده رگه تان هاتنه تکا!

1969- هه ولیر

ع.په شیو

[behnam5555]

شنو له نارنج خوش رنگ وخوشبو
وت اي داش انار و ارواي ليمو

منيش وينه تو و شاخه داربيم
چو سلطان و تخت ويم برقراربيم

گوشم هميشه و نغمه سازبي
سرم شوريده كرشمه و نازبي

صبا وزير بي شبنم ناظربي
بلبل له بزمم دايم حاضربي

نسيم داده پيم يه يادرگاري
عطري نمونه مشك تاتاري

من و يادگار نسيم دوسم
هنوز بوي عطرش ميو ژپوسم

يه ي روژ بدبختي هاته ديارم
باغبان پير كفته هاوارم

در دم فرمان دا صندوق هاوردن
منيش وينه تو بي چاره كردن

منيش وينه تو كفتم وامار
حاشاله وفا و رسم روژگار

يه له وهار بي شنو له پاييز
بشنو له دونياي دون غم انگيز
شامي كرمانشاهي

[behnam5555]

له‌ بیرت بێ

له‌ بیرت بێ!
ئه‌ وه‌ تۆ بوی
هه‌ ناسه‌ ی منت خسته‌ وه‌ ستان
له‌ پێچی کۆچی ئه‌ م ئه‌ ستێره‌ دا
که‌ ته‌ نیا شه‌ قامێکی مابوو بۆ ماڵه‌ که‌ تان
ناغافڵ خه‌ ڵتانی خوێن بوو
چاوه‌ کانم
گه‌ ر چی چه‌ قۆ کێشی هیچ کۆڵانێ نه‌ بووم بیجگه‌ له‌ عه‌ شق!
له‌ بیرت بێ!
من دوورترین ئه‌ ستێره‌ کانم ئاگر دا
وه‌ ک سیگارێک ده‌م نا به‌ لێوی
به‌ رزترین بورج و مناره‌ کانی شاروه‌
به‌ ڵکوو تۆ حه‌ ز بکه‌ی له‌ پیاسه‌ کردن له‌ گه‌ڵ شاعێرێک دا
له‌ بیرت بێ!
من ناوی ساڵۆنه‌ کانی چاوه‌ روانیم گۆری
به‌ سالۆنی عاشقانی جیهان.
له‌ بیرت بێ! ته‌نیا چاوه‌ روانی منه
‌که‌ یه‌خه‌ کراسی عه‌شق ده‌دڕێت و
ترمیناڵ وه‌ ڕه‌س ده‌ کات!
له‌ بیرت بێ!
کورسی و نیمکه‌ت نه‌ ماوه‌ له‌ م شاره‌ دا
له‌گه‌ڵ خۆت یان خه‌ یاڵی کراسه‌ به‌نه‌وشه‌ که‌ت دا
دانه‌نیشم
له‌ بیرت بێ!
من یه‌ که‌م که‌س بووم له‌ دونیادا
که‌ له‌ ب تاپم کرد به‌ ده‌فته‌ری شێعر

[behnam5555]

"فرهاد پیربال" شاعر، نویسنده و پژوهشگر کرد، در سال 1961 در شهر "هولیر" (اربیل) کردستان عراق متولد شد.
کودکی و نوجوانی‌اش را درهمان شهر گذراند و بعدها به سلیمانیه رفت تا دردانشگاه آنجا زبان و ادبیات کردی تحصیل کند.
پیربال به خاطر مبارزاتش با حکومت صدام ابتدا به ایران پناهنده شد و سپس زندگی در تبعید را در کشورهای سوریه، دانمارک،ایتالیا، آلمان و فرانسه سپری کرد.
در دانشگاه سوربن فرانسه دکتری تاریخ و ادبیات معاصر کردی را گرفت.
او آثار بسیار ارزنده‌ای در شعر،داستان، رمان، نمایشنامه و پژوهش‌های ادبی و تاریخی مربوط به کردها خلق کرده است.
مجموعه شعرهای exile (تبعید)، "سیاهی‌های درون سپید و سپیدی‌های درون سیاه" و "برای رودان پسرم" از جمله آثار شعری او هستند.


رمان‌های "سروان تحسین و چیزهای دیگر"، "سانتیا کودی کومپوستلا" و "یک مرد کلاه سیاه پالتو آبی"، و مجموعه‌داستان‌هایی چون "سیب‌زمینی خورها" و نیز نمایشنامه‌های متعدد و بیست کتاب پژوهشی،‌از جمله آثار قلمی وی‌ هستند.
پیربال به کار روزنامه‌نگاری وترجمه نیز اشتغال داشته و گزیده‌ای از اشعار "رمبو"،‌ "بودلر" و شاعران معاصرفرانسوی را همراه با نمایشنامه‌هایی از "استریندبرگ" و "آرتور.ی. آداموف" و همچنین آثار نویسندگان سوررئالیست فرانسوی، به کردی ترجمه کرده است.
او هم اکنون در هولیرزندگی می‌کند و در دانشگاه‌های سلیمانیه و زادگاهش سمت استادی دارد.
سردبیری مجله "ویران" و مدیریت یک مرکز فرهنگی مستقل به نام "خانه شرف‌خان بطلیسی" نیز از مشاغل دیگر او برای بازسازی فرهنگ مردمان کرد است.
فرهاد پیربال در شعرش به روایتی نوستالژیک از معشوقی از دست رفته پرداخته و آن طور که در شعرهایش نمایان است، این معشوق نامزدش بوده که گویا بعد از مهاجرت پیربال دست به خودکشی به شیوه تلخ خودسوزی زده است.
زندگی وی در تبعید منجر به تالیف وخلق آثاری شده است که مشکلات و معضلات کردها و ستم‌هایی را که بر این قوم رفته، بازمی‌تابانند. پیربال در آثارش دست به ابتکارات فرمی و زبانی خاص و غیرمتعارفی نیززده و به امضای خاصی رسیده است که آثار او را منحصر به فرد جلوه می‌دهد.

پیش از خواندن بد نیست به این نکته اشاره شود که پیربال در شاعری از شاعران معاصر ایرانی مانند فروغ فرخزاد و نیمایوشیج متاثر بوده و این مولفه در بعضی از آثار او به وضوح نمایان است.

غروب‌ها ( از کتاب: پیشگامان شعر معاصر کرد )

شعر از فرهاد پیربال

ترجمه ازمختار شکری پور

به یادم باش
در غروب‌ گاراژها
در آن هنگام که خورشید
پیراهنی نیمه تاریک به تن خیابان‌ها می‌کند

دوست دارم در آن دم
شاهد رخسار خسته و بیچاره‌ی سربازانی باشم
که غم و غبار بر سرشان نشسته
و آشفته و دردمند
از سنگرهای دور جنگ
باز می‌گردند

****

به یادم باش
در غروب خیابان‌ها
در آن هنگام که خورشید پیراهن عزا
بر تن چهارراه ها می‌کند

دوست دارم در آن دم
همراه با خانه به دوش تنهایی
خودم را به هیاهوی پر کیف و حال باری* بسپارم

***

به یادم باش
در غروب پارک‌ها
در آن هنگام که خورشید
پیراهنی از بنفشه
به تن درختان می‌کند

دوست دارم در آن دم
- همچون ابری خسته از سفر-
دست در گردن تنهایی بیندازم
و با نعره‌ای زبونانه
بگریم و بگویم:

" آه
معشوقه‌ی من"

[behnam5555]

وتم: زانی ک چه ن ساڵه دڵم لاێ تو به جی ماوه

وتی: ئه م دڵه بێ ناو‌‌‌ه هنی تووه ک بێ خاوه

وتم سوتانت نه دیوه ک ئه م به زه ت به سه ر لێوه

وتی:سوتان ک بو یاره تۆ بۆچی ره نگت په ریوه

جور خوه ر هه ڵاتی، شه واران نه مه ن

وه هار هاته دڵ زمسانان نه مه ن

خه م و خوسه چگ،شه وق هاته و وه دڵ

بارکۆڵه ێ ژان بان شان نه مه ن

زنه ێ هاته جوش قوڵ وسا ده لیو

ده س به سێاگ وه رو زرانان نه مه ن

مه م ره سی وه زین، فه رهاێ وه شرین

بولبول دی بێ گوڵ له شاخان نه مه ن

ده روه ده ر ده شار شاعیر هاته وه

مانگ ره نگ زه رد وه رو ئاسمان نه مه ن

هاتی ده ئه وین، هه ست پاک وتی

توریان و چییه ن ده مه یان نه مه ن

هاوار هات:هیوا جیایێ نه مه ن

دیم گیشت خه وه هووچ رامان نه مه ن

[behnam5555]

ئامان هه ێ ئامان

ئامان هه ێ ئامان، ده رون پر ده رده ن

ده رون دارزێاگ، ده ئاه سه رده ن

ئامان هه ێ ئامان ده دووری یاران

دی ره ێێن نێێه فه سڵ وه هاران

ئامان هه ێ ئامان واێ شه ماڵ هاكو

زوڵفه ێل شێوێیاگ تاڵ وه تاڵ هاكو

ئامان هه ێ ئامان چه ن بوشم ئامان

ئه وانه گ یاروون گیشت چێگن ده لامان

ئامان هه ێ ئامان هیوا مه ن بی كه س

ده ده روه چ عشق ره سی وه بنبه س