ضرب المثل های کردی .....

[behnam5555]

وتیان به‌ ڕێوی شاهیدت كێیه‌؟
وتی كلـكی خۆم، باوه‌ڕم پێیه
‌
حه‌زده‌كه‌ی دوور بی له‌ گێره‌ و كێشه‌
به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆت پێ ڕابكێشه
‌
به‌سمان به‌سه‌ردا لێده‌ گیزو فیز
پێوه‌دان خۆشه‌ نه‌وه‌ك ویزه‌ویز

له‌ شارو لادێ ئه‌م نه‌قڵه‌ باوه‌
گیای شین به‌ جێگای سه‌خته‌وه‌ ماوه
‌
شه‌ڕنه‌كه‌ر پیشه‌ی زوو دانیشتنه‌
به‌ردی زل به‌ڵگه‌ی نه‌هاویشتنه
‌
ئاو بتبا مه‌چۆ سه‌ر پردی نامه‌رد
چش با بخنكێی به‌ سه‌د ئێش و ده‌رد

وتیان پشیلـه‌، گووت به‌ ده‌رمانه‌
دایپۆشی به‌ خۆڵ ئه‌و بێویژدانه
‌
شوێن بۆ سه‌ر پیشه‌ی خۆی ده‌چێته‌وه‌
گیا له‌سه‌ر پنجی خۆی ده‌ڕوێته‌وه‌

قه‌ل ئه‌ڵێن لاسای كه‌وی كرده‌وه‌
ڕۆینه‌كه‌ی خۆیشی له‌بیر برده‌وه
‌
مه‌شهوره‌ بزن بۆ تاقه‌ شه‌وێ
جێگای خۆش ده‌كا له‌ كوێ وه‌ركه‌وێ

ناشكوری مه‌كه‌ به‌م به‌شه‌ كاكه‌
له‌ قوڕ ئه‌وه‌نده‌ تۆز هه‌ستێ چاكه
‌
قه‌ت مه‌ڵێ بوومان، بێژه‌ هه‌مانه‌
نان ئه‌و نانه‌یه‌ ئه‌مڕۆ له‌ خوانه‌

نانێ ڕۆژ په‌یدا بكه‌ و نانێ شه‌و
هه‌ڵمه‌گره‌ هه‌رگیز منه‌ت له‌م و له‌و

نه‌مدیوه‌ له‌ ئاش گه‌رمتر كاسه‌
مه‌گه‌ر له‌ژێریا هه‌بێ نیوكاسه
‌
قه‌ت له‌ شوێن چووان نه‌چیه‌وه‌ چاكه‌
به‌س لێرو له‌وێ كای كۆن به‌ با كه
‌
هێندێ كه‌س ئازاو ڕژدن له‌ شه‌ڕێ
هه‌تاكو لێیان وه‌ڕاست ده‌گه‌ڕێ

[behnam5555]

ئه‌مه‌شفه‌رموده‌ی قه‌دیمیه‌كانه‌
به‌رد له‌ جێگای خۆی قورس و گرانه
‌
ئه‌مه‌شنه‌قڵێكی له‌مێژ و كۆنه‌
پاداران بگره‌، بێ پا ئێخۆنه

كه‌سێنه‌گبه‌تی بێته‌ سه‌ر شانی
په‌ڵووڵه‌ بخوات، ده‌شكی ددانی

چكۆله‌ترینكرده‌وه‌ی ئینسان
له‌ سه‌د قسه‌ی زل باشتره‌ دیسان

ئه‌گه‌رقسه‌ی حه‌ق له‌ من ده‌پرسی
تێر ئاگای نییه‌ هه‌رگیز له‌ برسی

بۆئیشی بچوك، قه‌ت تێمه‌كۆشه‌
گۆم هه‌تا قووڵ بێ بۆ مه‌له‌ خۆشه
‌
ئاوتخوارده‌وه‌ جارێك له‌ كانی
به‌ردی تێ مه‌خه‌، خۆ تۆ ئینسانی

ئیشبه‌بێ زه‌حمه‌ت مه‌حاڵه‌ بوونی
پیاو ماسی بگرێ، ته‌ڕ ده‌بێ قوونی

قه‌دیمیده‌ڵێن بۆ ده‌سته‌وستان
هیچ فه‌رقی نییه‌ گه‌رمێن و كوێستان

دووڕووهه‌روایه‌ پیشه‌و ڕه‌فتاری
هه‌م له‌ ناڵ ئه‌دات، هه‌م له‌ بزماری

شوانده‌ڵێن شوانیی پێ ئیفتیخاره‌
نانچنینه‌وه‌ی لا عه‌یب و عاره
‌
په‌سندتربووه‌ چ ئێستا، چ زوو
ڕێوی گه‌ڕیده‌ له‌ شێری نووستوو

پشیلـه‌ ده‌می بۆ دووگ نه‌ده‌چوو
ده‌یگوت پێم ناخوری، چه‌ند سوێره‌ په‌ككو

ڕووبه‌ڕووده‌بی له‌گه‌ڵ ژینی تاڵ
چونكی به‌ خه‌یاڵ كه‌س نه‌بووه‌ به‌ ماڵ

پیاوكارێك بكا كه‌ پێی بوه‌ستێ
دوو شوتی هه‌ڵناگیرێ به‌ ده‌ستێ

خۆتلێ نه‌گۆڕێ گه‌ر بوویته‌ گه‌وره‌!
مه‌شهوره‌ دنیا به‌ پێچ و ده‌وره‌

[torkmanyegid]

معانیشم را هم مینوشتی دیگه دوست گلم

[behnam5555]

سلام

دوست عزیزم لطف کن وبه صفحه اول یه نگاهی بینداز؛ ممنون گلم

[گمشده..]

تا دهته نكي بوره بوره.... كوره نهمكيي كار زوره
تا خود دختر .خانوما دلشون نباشه....اقا پسرا نميتونن بهشون نزديك بشن به زور

[دانه کولانه]

ئه‌مه‌شنه‌قڵێكی له‌مێژ و كۆنه‌
پاداران بگره‌، بێ پا ئێخۆنه
سنگ را بسته و سگ را گشوده

كه‌سێنه‌گبه‌تی بێته‌ سه‌ر شانی
په‌ڵووڵه‌ بخوات، ده‌شكی ددانی
برای دریا دست میبرد دریا خشک میشود

چكۆله‌ترینكرده‌وه‌ی ئینسان
له‌ سه‌د قسه‌ی زل باشتره‌ دیسان
دو صد گفتار چو نیم کردار نیست

ئه‌گه‌رقسه‌ی حه‌ق له‌ من ده‌پرسی
تێر ئاگای نییه‌ هه‌رگیز له‌ برسی
از غرقه ی ما خبر ندارد اسوده که بر کنار دریاست ( بیشتر تاکید روی این هست که سیر از گرسنه خبر ندارد)

بۆئیشی بچوك، قه‌ت تێمه‌كۆشه‌
گۆم هه‌تا قووڵ بێ بۆ مه‌له‌ خۆشه
‌(نصیحت یک نهنگ به فرزندش
به موج اويز و از ساحل بپر هيز
به دين ما حرام امد كرانه )
منظور عدم رضایت به زیستنی بی ریسک و خطر و ساده و کوچک است

ئاوتخوارده‌وه‌ جارێك له‌ كانی
به‌ردی تێ مه‌خه‌، خۆ تۆ ئینسانی
آب را گل نکنید شاید در دور دست ....

ئیشبه‌بێ زه‌حمه‌ت مه‌حاڵه‌ بوونی
پیاو ماسی بگرێ، ته‌ڕ ده‌بێ قوونی
نابرده رنج گنج میسر نمیشود ...

دووڕووهه‌روایه‌ پیشه‌و ڕه‌فتاری
هه‌م له‌ ناڵ ئه‌دات، هه‌م له‌ بزماری
دو رو یکی به نعل میزند یکی به میخ

‌
پشیلـه‌ ده‌می بۆ دووگ نه‌ده‌چوو
ده‌یگوت پێم ناخوری، چه‌ند سوێره‌ په‌ككو
سیبی که دستت نرسید بچینی نذر پدرت میکنی ؟

پیاوكارێك بكا كه‌ پێی بوه‌ستێ
دوو شوتی هه‌ڵناگیرێ به‌ ده‌ستێ
ادم کاری را بکند که ممکن باشد دو هندوانه را با یک دست نمیتوان بلند کرد

[گمشده..]

هي هي...يه خواصه كاكه لياسه
اي دادوبيداد..اين خوبه..تويي

[گمشده..]

اينهل كومه كتهل كومه...بگي مرده خر كهو كوهه

[behnam5555]

منایه‌وێ سفره‌ت ڕه‌نگین بێ!یان
نانت جۆیین بێ و خوڵقت گه‌نمینبێ
برای میهمان روی خوش بهتر از سفره رنگین است




حه‌زده‌كه‌ی دوور بی له‌ گێره‌ و كێشه‌
به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆت پێ ڕابكێشه‌!
پاتو به اندازهی گلیم خودت دراز کن

شوێن بۆ سه‌ر پیشه‌ی خۆیده‌چێته‌وه‌
گیا له‌سه‌ر پنجی خۆی ده‌ڕوێته‌وه
هر کسی کو دور ماند از اصل خویش بازجوید روزگار وصل خویش


سوور نه‌بی له‌سه‌ر وه‌عده‌ و به‌ڵێنی
گه‌نجی دونیات بێ، پووشێك ناهێنی
وفای به عهد بالاترین گنج است


قه‌ل ئه‌ڵێن لاسای كه‌وی كرده‌وه‌
ڕۆینه‌كه‌ی خۆیشی له‌بیر برده‌وه
‌زاغ می خواست راه رفتن کبک رابیاموزد راه رفتن خودش را هم فراموش کرد .



ئه‌و كه‌سه‌ دۆستی گیانیگیانیته‌
هاوڕێی نه‌بوونی و لێقه‌وماویته
دوست خوب همسفر سختی های توست


وتیان به‌ ڕێوی شاهیدت كێیه‌؟
وتی كلـكی خۆم، باوه‌ڕم پێیه
‌به روباه گفتند شاهدت کیه گفت دمم


عه‌تر ده‌بێ خۆی بۆن بدا كاكه‌!
نه‌ك عه‌تار بڵێ زۆر عه‌تری چاكه
‌مشک آن است که ببوید نه آن که عطار بگوی


بۆ ئه‌م نه‌زیلـه‌ش گوێ ڕابدێره‌
چێشتی پڕ كابان، بێخوێ یا سوێره
آشپز اگر دو تا شود غذا یا شور می شود یا بی نمک



چكۆله‌ترین كرده‌وه‌ی ئینسان
له‌ سه‌د قسه‌ی زل باشتره‌ دیسان
سعدیا گرچه سخن دان ومصالح گویی
به عمل کار برآید به سخن دانی نیست.

[behnam5555]

1-لووتێکی کا تێری لووتێکی با .
توضیح : کنایه از شاخ فیل افتادن و کسی که زیاد مغرور است .

2-له بانۆ زه‌وقه له خوارۆ ته‌وقه .
توضیح : مَثَل چیزی است که ظاهرش با باطنش در تعارض است .

3-قه‌ل وه‌ قه‌ل یه‌ژێ روو ڕه‌ش.
توضیح : معادل فارسی : دیگ به دیگ می گه روت سیاه .

4- تا دووری سێوی سووری تا نزیکی مارمه‌زووکی.
توضیح : انسان ها تا از هم دور هستند همدیگر را دوست دارند ، اما وقتی در کنار هم باشند آن عطش دوری را ندارند . معادل فارسی : دوری و دوستی

5-قسه‌یه گۆشتی پێ ناگری ، گۆشتی پێ دامه‌نه.
توضیح : سخنی که متناسب با شرایط زمانی و مکانی نباشد از به زبان آوردن آن زیانبار می شوی .

6-له خۆیا سه‌رێ سینیه‌که.
توضیح : کنایه از حلوا پخش نمی کنن است .

7- گوڵ بۆی وه‌نه‌وشه نادا.
توضیح : هر گلی بویی دارد .

8-برامان برایی ، کیسه‌مان جیایی.
توضیح : حساب حساب است کاکا برادر .

9-ڕه‌فیقی نائه‌هل مه‌که و دۆستی بێگانه ، ئه تکا به‌تانه.
توضیح:رفاقت با نااهلان باعث رسوایی ات میشود.

10-شێر به گویچکه ئه‌گرێ.
توضیح : کنایه از شجاعت و شهامت است.

۱۱-ڕاس بچو و حاکم مه‌چوو. ( که لهوڕی )
توضیح : سعی کن رفتارت درست باشد تا دچار مشکل و دردسر نشوی .

۱۲-قه‌وم گۆشتی یه‌ک بخوا ، زوقوانی یه‌ک ناشکینێ.
توضیح : خویشاوندان هر چند بد باشند ولی در حفظ آبرویت می کوشند.

۱۳- ئه‌گه‌ر گوڵ نیه‌ی دڕکیش مه‌به.
توضیح : اگر عامل خیر نیستی شر هم مرسان.

۱۴-دۆس ئه‌وه‌یه بمگرینێ نه‌ک بمکه‌نینیێ.
توضیح:دوست واقعی آن است که مرا بگریاند نه مرا بخنداند.

۱۵-قورواق وه قیڕه قه‌وی ناوێ.
توضیح : معادل فارسی : با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود.

۱۶-بزنێکی گه‌ڕ ، ڕانێ گه‌ڕ ئه‌کات.
توضیح : کنایه از سرایت فساد از انسانهای فاسد به جامعه است.

۱۷-سه‌ری بێ رۆزی هاله ژێر خاکا.
توضیح : هر کسی که در این دنیا هست روزیش مشخص و معلوم است.

۱۸-رۆزی به قول ناگیرێ.
توضیح : رزق و روزی بیش از حدی که مقدر است با سعی و تلاش به دست نمی آید.

۱۹-یه‌ک پێ وه یه‌ک رۆژ ، دوو پێ وه دوو رۆژ.
توضیح : هر چیز به تناسب تکاملش زمانبر است.
۲۰-خوا بدا له که‌سێ ، هه‌ر دوو چاوی کوێر ئه‌کا و باڵی ئه‌وه‌سێ.
توضیح : مأیوس شدن از علائم بدبختی است.

۲۱-کاری گه‌ن مه‌که و له خوا مه‌لاڵێرۆ.
توضیح : گناه نکردن از توبه کردن آسانتر است.

۲۲- نوێژ که‌ری نوورینی ، کار که‌ری شیرینی.
توضیح : نمازگزاردن باعث نورانی شدن چهره و کارکردن باعث جذابیت و دلنشینی انسان می شود.

۲۳- ئاو له گه‌وره‌وه ئه‌رژێ.
توضیح : هر کاری از بزرگتر شروع می شود.

۲۴-فه‌رزه‌ن خاڵو وه‌ڵووه.
توضیح : اخلاق و رفتار فرزند به دایی اش می رود.

۲۵- هه‌وهه‌وی شوێنی گورگ.
توضیح : کنایه از کارهای بیهوده بعد از رخداد فاجعه.

۲۶- کوڕی زرنگ بێت تاریکه شه‌و فره‌س.
توضیح : اگر کسی واقعاً خواهان انجام کاری باشد فرصتهای زیادی برای انجام آن دست می دهد.

۲۷- به‌ردێ که شێت بیخاته بنی گۆم هه‌زار ژیر ده‌ری نایه‌رێ.
توضیح : دردسری که جاهلان به آسانی آنرا ایجاد میکنند دانایان به این آسانیها نمیتوانند چاره کنند.

۲۸- قسه یا له شێت بگره یا له مناڵ .
توضیح : حرفهای صادقانه را از بچه ها و ساده لوحان بشنوید.