کشکول نکته ها

[behnam5555]

اقوام و نژادهای ایران

ایران کشوری است که از اقوام گوناگونی تشکیل شده است. در زیر به برخی از مهم ترین این اقوام اشاره می‌شود. لازم به ذکر است که خود این اقوام نیز در مواردی به شاخه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.
ترکمن‌ها

ترکمن‌ها از نژاد اقوام ترک هستند. این قوم اصولا در منطقه ترکمن صحرا (جلگه واقع در شرق استان مازندران و شمال استان خراسان و در همسایگی جمهوری ترکمنستان) زندگی می کنند. به لحاظ تاریخی در نتیجه قراردادی که برای تعیین مرز بین المللی بین ایران و شوروی سابق توسط حاکمان وقت ایران و روسیه به امضا رسید، تعداد زیادی از ترکمنها در داخل مرز ایران ماندند. در آن قرارداد رودخانه اترک بعنوان مرز مشترک دو کشور تعیین گردید.
کردها

کردها یکی از اقوام ساکن خاورمیانه‌ هستند که در غرب آسیا و در بخش غربی فلات ایران زندگی می‌کنند. کردها به زبان‌ کردی، از شاخه غربی زبان‌های ایرانی سخن می‌گویند. کردها در ناحیه گسترده ای در خاور میانه پراکنده اند، از شرق ترکیه ( که 10 میلیون کرد در آن ساکنند ) گرفته تا شمال شرقی عراق و از قسمتهایی در مرز سوریه تا مناطق غرب و شمال غرب کشور ایران. به علت اینکه آمارگیری دقیقی از جمعیت کردها انجام نگرفته تمام آمارهای ارائه شده تخمینی هستند.
بنا به برآوردهای غیررسمی جمعیت و مساحت این منطقه به طور تقریبی ۲۰ میلیون نفر در سال ۲۰۰۳ در محیطی به وسعت ۱۹۰۰۰۰ کیلو متر مربع است. کردی که اکثر کردها در (ترکیه, ایران , عراق و سوریه) با آن صحبت می‌کنند زبان ادبی و نیمه رسمی به شمار می‌رود و در کشور عراق از زمان اشغال قوای انگلیس تا کنون در مدارس تدریس می‌شود خود به دو بخش تقسیم می‌شود:
۱. کرمانجی شمالی یا اصطلاحا کرمانجی
۲. کرمانجی جنوبی یا اصطلاحا سورانی
کرمانجی شمالی گویش کردهای شمال خراسان، ناحیه مرزی ایران و ترکیه، آناتولی شرقی و شمال عراق است. از لحاظ جمعیتی اکثر کردها با یکی از دو لهجه فوق صحبت می‌کنند. سایر گویش های کردی عبارتند از گویش‌ زازا که در قسمت کوچکی از کردستان ترکیه بدان تکلم می‌شود و گویش‌های اورامی، ایلامی، کرمانشاهی، کلهری، کلیایی، پیروندی، لکی، فیلی (و یا پهلی) که در کردستان ایران تکلم می‌شوند. از لحاظ مذهبی اکثریت کردها مسلمان (و اهل‌سنت) هستند. در استان‌های کرمانشاهان، ایلام و بخش اعظم لرستان ایران نیز جمعیت قابل ملاحظه‌ کرد شیعه‌ زندگی می‌کنند. البته در بین کردها نزدیک به ۵۰ هزار خانوار و شاید بشتر یزیدیانی هستند علاوه بر این گروهی نیز که به یارسانیا سلسله اهل حق معروفند در بین کردها هستند و بقیه‌ کردها مسیحی یا یهودی هستند.
بلوچ‌ها

بلوچ نام یکی از اقوام خاورمیانه در ایران و پاکستان و افغانستان است. مردم بلوچ‌تبار در جنوب شرقی ایران و شرق پاکستان ساکنند. زبان بلوچی یکی از زبان‌های ایرانی شاخه شمال غربی است. بلوچ ها، که نامشان در لغت به معنای آواره است، از معدود نژادهای ایرانی اند که عمدتا شیوه زندگی نیمه بادیه نشینی خود را حفظ کرده اند. بیابان‌های وسیع و بسیار کم جمعیت که منتها الیه جنوب شرقی ایران و نواحی دور افتاده غرب پاکستان را در بر می گیرد، سکونتگاه طبیعی بلوچهاست. بلوچ‌ها سوارکاران ماهر و چابکی هستند و مسابقات شتردوانی آنها بسیار مشهور است.
بختیاری‌ها

بختیاری نام یکی از قوم‌های بزرگ لر ایران معروف به لر بزرگ است که در زاگرس میانی سکونت دارند. (لر کوچک نیز نقریباً ساکنین لرستان و ایلام امروزی هستند). مناطق دورافتاده استان چهار محال و بختیاری و خوزستان سکونتگاه اکثر مردم بختیاری است. ولی امروزه تعداد بسیار زیادی از آنان در روستاها و شهرهای ساکن شده اند. گویش بختیاری یکی از گویش‌های پارسی‌تبار یعنی از دسته جنوب غربی زبان‌های ایرانی است. گویش‌ها و زبان‌های پارسی‌تبار عبارت‌اند از فارسی، لری، بختیاری، لارستانی، و کومزاری. برخی از زبانشناسان، بختیاری را زیرشاخه‌ای از لری به شمار می‌آورند و برخی آن را شاخه‌ای جدا می‌دانند. یکی از اقوامی که در کنار بختیاری‌ها هویت جداگانه ای کسب کرده اند عرب های کمری هستند.
این اصطلاح را در مورد عرب‌هایی به کار می برند که در مجاورت بختیاری‌ها زندگی می‌کنند و با ایشان وصلت کرده‌اند؛ لذا از نظر رسم و رسوم و زبان و... اشتراکات زیادی با بختیاری‌ها پیدا کرده‌اند. اما در اصل بختیاری نیستند. در حقیقت عرب کمری‌ها اعرابی هستند که اصطلاحاً در کوه و کمر زندگی می‌کنند و وجه تسمیه ایشان نیز همین است. زبان ایشان در اصل عربی است که به عربی عراق بیشتر نزدیک است تا اعراب خوزستان و به مرور زمان با گویش بختیاری ترکیب شده است و اصطلاحاتی مخصوص به خود پیدا کرده است طوری که فهم آن هم برای اعراب و هم برای بختیاری‌ها ممکن نیست.
قشقایی‌ها

قشقائی یکی از دو ایل بزرگ ایران است (ایل بزرگ دیگر بختیاری است.) بیشتر ایل قشقایی در استان فارس ساکن هستند. بسیاری از آنها هنوز بصورت سیار در فصول مختلف سال از ییلاق به قشلاق کوچ می کنند. قشقایی‌ها ترک تبار هستند. یكی از مناطق مهم عشایری ایران, استان فارس می باشد و بزرگترین ایل ایران (ایل قشقایی) با شش طایفه در فارس به كوچ روی ادامه می دهند. علاوه بر ایل قشقایی، ایل خمسه و ایل محسنی و همچنین طوایف كوچكتری به زندگی عشایری خود در فارس ادامه می دهند. ایل قشقائى یکى از ایلات مهم ترک زبان ایران است. قشقائى‌ها در دوره‌هاى مختلف به ‌تدریج به این سرزمین کوچیده و در آن ساکن شده‌اند. در بررسی ایلات و عشایر ایران این نکته نیز اهمیت دارد که عشایر ترک‌زبان در سراسر ایران پراکنده هستند. این مساله بویژه با حکومت سلجوقیان، مغولان، تیموریان و صفویه شدت یافت. قشقائی‌ها شیعه جعفری هستند و به آداب و رسوم خود علاقه‌مندند. زبان قشقائی‌ها ترکی قشقائی آمیخته به فارسی است و همه آنها فارسی را خوب می‌دانند و به آن به آسانی سخن می‌گویند. جمعیت ایل قشقائی نزدیک به 30 هزار خانوار یعنی 150 هزار نفر است. سازمان ایل قشقائی به ترتیب از فرد تا ایل به صورت زیر است: نفر. خانوار . ایشوم . تیره – طایفه . ایل. هر طایفه از چندین تیره و هر تیره از چندین«ایشوم» و هر چند ایشوم از چند خانوار تشکیل شده است.
لرها

لرها از نژاد آریایی آمیخته با قوم کاشی یا کاسیت هستند. در طول تاریخ گروه‌هایی از اعراب و ترک‌ها نیز با لرها اختلاط نژادی پیدا کردند ولی در مجموع اصالت نژادی آنها دست نخورده باقی مانده است. لرها که دو درصد جمعیت کشورمان را تشکیل می دهند، عمدتا در استانهای لرستان و کرمانشاه و تا حدودی همدان ساکنند.
پارسی‌ها (‌فارس‌ها‌)

بیش از 65% از جمعیت ایران از نژاد فارس (پارس) هستند. فارس ها از اعقاب نژاد ایلامی یا آریایی هستند که در هزاره دوم پیش از میلاد در فلات میانی ساکن شدند و نام پارس (‌پرشیا‌) را برای ایران برگزیدند. فارسی‌زبانان ایران ترکیبی از اقوام مختلف ایران باستان هستند. فارسی‌زبانان، افزون بر ایران در افغانستان، تاجیکستان، سمرقند در ازبکستان نیز وجود دارند. فارسی‌زبانان در ایران بزرگ‌ترین گروه زبانی به‌ شمار می‌آیند. زیرا طی چند دهه اخیر میلیون‌ها مهاجری که از مناطق زبانی دیگر به تدریج به استان تهران و دیگر شهرهای بزرگ ایران مرکزی آمده‌اند و زبان فارسی زبان اول یا تنها زبان نسل دوم یا سوم آنها گشته، درصد فارسی ‌زبانان ایران را تا درجه زیادی بالا برده است.
فارسی، پارسی، (نام قدیمی: پارسی دری) زبانی است که در کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، و ازبکستان به آن سخن رانده‌ می‌شود. زبان فارسی از خانوادهٔ زبان‌های هندو اروپایی است. نیاکان این زبان زبان‌های پارسی میانه (پهلوی) و پارسی باستان هستند. در این زبان البته در ایران ۳۲ حرف وجود دارد که به مجموع آنها الفبا گفته می‌شود.
اعراب

حدودا 4 درصد (دو و نیم میلیون نفر) جمعیت ایران عرب تبار هستند که بیشتر آنها در استان خوزستان و جزایر خلیج فارس سکنا گزیده اند. اکثر عربهای ایران هنوز به زبان عربی تکلم می کنند. آغاز کوچ عربها به خوزستان از پیش از اسلام در دوران ساسانیان بوده است. البته پس از اسلام نیز قبایل عرب در پی لشکریان فاتح، به سوی کشورهای گشوده شده از جمله مناطقی از ایران کوچ کردند که در خوزستان به علت وجود اعراب پیش از اسلام، پس از اسلام نیز قبایل و عشایر بسیاری به این منطقه آمدند. البته امروزه جمعیت عربهای خوزستان نسبت به اقوام فارسی‌زبان (بختیاریها، شوشتری و دزفولی‌ها) در اقلیت قرار دارند.
آذری‌ها

آذربایجان نام منطقه‌ای جغرافیایی است در شمال غرب ایران شامل استانهای آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل. این منطقه سکونت‌گاه اصلی آذری های ایران است. ترک‌های آذری بزرگترین اقلیت قومی ایران و تشکیل دهنده 25 درصد کل جمعیت ایرانند. هر چند عمده ترک‌ها در استانهای آذربایجان شرقی، غربی و اردبیل زندگی می کنند اما شمار انبوهی از آنان در سایر استانهای کشور ساکنند.
ارامنه و یهودیان

شمار مردم ارمنی‌تبار در جهان پیرامون ۹ میلیون نفر برآورد شده‌ است که از این میان حدود ۳ میلیون نفر از ایشان در جمهوری ارمنستان زندگی می‌کنند و بقیه در بسیاری از کشورهای جهان پراکنده‌اند و بین ۴۰۰ الی ۵۰۰ هزار نفرشان در ایران ساکن هستند. ارامنه و یهودیان در نقاط مختلف شهری ایران زندگی می کنند. شمار زیادی از ارامنه در تهران و اصفهان ساکنند. یهودیان ایران نیز قدمتی 2500 ساله دارند. ولی بعد از 1357 تعداد اندکی از آنان در ایران ماندگار شدند که عمدتا در چهار شهر تهران، همدان، اصفهان و شیراز باقی مانده اند.
آشوریان

بر اساس شواهد و مدارک موجود، آشوری‌ها، قرن‌ها در ایران سکونت داشته‌اند، لیکن نمی‌توان تاریخ دقیق ورود آنان را به ایران مشخص کرد. برخی از این‌ مهاجرت‌ها در زمان تیگلات پلسر اول (۱۰۱۵-۱۰۷۷ ق‌.م‌) امپراتوری آشور، سناخریب‌، سرحدون و آشور بنی‌پال، شاپور اول (خسرو انوشیروان‌)، خسرو پرویز، خلافت عمر یکی از خلفای راشدین‌ و بالاخره در سال‌های اولیه جنگ جهانی اول پس از کشتار عظیم ارامنه و آشوری‌های ترکیه‌ توسط ترکان عثمانی بوده اند. به طور کلی می‌توان گفت که اسکان آشوری‌ها در ایران با تاریخ این سرزمین عجین بوده است‌. واقعیت این است که آشوری‌ها پس از سقوط امپراتوری در بین‌النهرین‌، جزئی از ملت ایران شده و با مردم این سرزمین سرنوشت مشترک پیدا کرده‌اند.
آشوری‌ها خود به فرقه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. فرق مذهبی آشوری‌ها عبارت است از کلیسای شرق آشوری‌، کلیسای کاتولیک (کلدانی آشوری‌)، کلیسای انجیلی آشوری‌، کلیسای جماعت خدا یا برادران آشوری (پنطیکاستی‌). در حال حاضر تدریس زبان آشوری‌، در مدارس اختصاصی آشوریان ایران و برپایی مراسم و آیین‌های دینی و مذهبی در کلیساهای چهارگانه آشوری به موجب قانون اساسی ایران آزاد است و انجام می‌شود. همچنین آشوریان ایران در مجلس شورای اسلامی دارای یک نماینده هستند که این نماینده صاحب اختیاراتی همانند ۲۹۰ نماینده دیگر مجلس است.
ایل‌ها

عمارلو خراسان

عمارلو نام یکی از ایلهای کرد کرمانج است که مرکز ایشان دشت ماروش Maarus یا ماروسک Maaruzsk در شهرستان نیشابور می‌‌باشد. بنا به کتاب حرکت تاریخی کرد به خراسان نوشته کلیم الله توحدی، آنها را شاه عباس صفوی به اینجا آورده و در زمان نادر شاه افشار گروهی ازایشان را به فرماندهی ولی خان عمارلو به استان گیلان و شهرستان رودبار آورده شدند تا در برابر قوای روس مدافع خاک ایران باشند. عده‌ای نیز بر این باورند که ایشان از اقوام آماردAamaard هستند که زمانی تمدن مارلیک را در کرانه سپیدرود بنیان نهادند. نام قدیمی عمارلو خورگام بوده است. فرزندان ولی خان عمارلو امروزه خوانین جیرنده می‌‌باشند و دو خانواده زند Zand و مهرابی Mehraabi را تشکیل می‌‌دهند. به این ترتیب این ایل هم اکنون در شهرستان طارم (استان زنجان) و بخش عمارلوی شهرستان رودبار در استان گیلان نیز وجود دارند.
تالش

نام قومی است که در شمال غرب گیلان و و در بخش جنوبی جمهوری آذربایجان و استان اردبیل (عنبران نمین ) ساکن هستند و به زبان تالشی گویش می کنند. مردم تالش را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:
۱. مردم یکجانشین که در روستاها و شهرها زندگی می‌کنند و پیشه‌شان کشاورزی است و به آنها "تالش" می‌گویند.
۲. ساکنان مناطق کوهستانی که پیشه آنها دامداری است و اصطلاحا "گالش" نامیده می‌شوند.
زبان تالشی یکی از زبانهای شمال‌غربی ایرانی است که همریشه با زبانهای کرانه خزر همچون گیلکی و مازندرانی است ولی با آنها تفاوت دارد.
منابع:

درگاه ملی آمار
پایگاه اینترنتی تبیان
ایرنا - خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران
ایرانشناسی، تنظیم از بهدا فرهنگ، سایت ایراس، ۱۴ اسفند ۱۳۸۵
اطلس جغرافیایی استان‌های ایران؛ تهران: مؤسسه گیتاشناسی، ۱۳۸۳

[behnam5555]

بی‌خطرترین ضدعفونی‌کننده طبیعی

آب اکسیژنه که ترکیبی از آب و اکسیژن است، موثرترین و در عین حال بی‌خطرترین پاک‌کننده و ضدعفونی‌کننده طبیعی در جهان است که باکتری‌ها و میکروب‌های بیماری‌زا را از بین می‌برد. این مایع شفاف برای پاکسازی محیط خانه و آشپزخانه از باکتری و از بین بردن جرم، مورد استفاده قرار می‌گیرد.آب اکسیژنه ظرفیت اکسیدسازی بالایی دارد و می‌تواند میکروب‌ها را از بین ببرد و به همین دلیل مناسب‌ترین ماده برای حفظ بهداشت محیط است.
هم چنین برای آن که سیستم دفاعی بدن به درستی وظیفه خود را انجام دهد، بدن آب اکسیژنه را برای مقابله با عفونت‌ها تولید می‌کند. گلبو‌ل‌های سفید خون، آب اکسیژنه را به عنوان اولین راه دفاعی علیه باکتری‌ها، ویروس‌ها و مواد سمی تولید می‌کنند. هم چنین آب اکسیژنه قابلیت بالایی در پاکسازی سطوح کثیف دارد.
در مطالعه‌ای مشخص شد پاکسازی سطوح بیمارستانی با استفاده از آب اکسیژنه بخش قابل توجهی از میکروب‌ها را از بین می‌برد. این ماده به دلیل قابلیت بالای باکتری‌زدایی برای درمان عفونت‌های واژن، مشکلات سینوس، عفونت گوش و آکنه هم چنین برای ضدعفونی کردن سبزیجات استفاده می‌شود.
آب اکسیژنه یا (پراکسید هیدروژن) یک ضدعفونی کننده عمومی و میکرب کشی قوی است. بیش تر به عنوان رنگ‌بر و سفیدکننده استفاده می‌شود. محلول‌های رقیق آن به عنوان دهان‌شوی و همین طور در برخی قطره‌های گوش برای خارج کردن موم گوش هم استفاده می‌شود. آب اکسیژنه برای پوست، کمی سمی است. برای اینکه این ماده خراب نشود، باید دور از نور و در شیشه‌های تیره نگهداری شود.
H2O2 چیست؟
آب اکسیژنه یا (H2O2؛ پراکسید هیدروژن) اولین بار به وسیله آقای تنارد در سال 1818تهیه شد. وی با اسیدی کردن پراکسید باریم و خارج کردن آب اضافی از طریق تبخیر در خلاء موفّق به تهیه آب اکسیژنه شد. آب اکسیژنه خالص بی رنگ و در برخی موارد آبی کم رنگ به نظر می آید. دمای ذوب و جوش H2O2 به ترتیب -89°C و 150°C می باشد. در 20°C در حالت مایع دارای دانسیته 1.438 است. در آب و الکل و اتر به هر نسبتی حل می شود. درجه اکسیداسیون اکسیژن در آب اکسیژنه برابر 1- است. پراکسید هیدروژن به صورت محلول 6%، 12%و یا 30%آن بیان می گردد که به صورت پراکسید هیدروژن 20 حجم، 40 حجم و یا 100 حجم نیز گفته می شود. ثابت دی الکتریک آب اکسیژنه بالا می باشد. مایع خالص آن در دمای 25°C، ε=93 و محلول آبی 60% آن ε=120 می باشد. بنابراین ترکیب جزء حلال های یونی کننده خیلی خوبی هستند ولی به علت قدرت اکسید کنندگی زیاد و نا پایداری، قدرت حل کنندگی آن ها محدود است. محلول مایع آب اکسیژنه به مرور طبق واکنش زیر به آب و اکسیژن تبدیل می شود. 2 H2O2 → O2 + 2 H2O در غیاب کاتالیزور سرعت تجزیه آب اکسیژنه بسیار ملایم است ولی در مقابل فلزاتی چون Pt، Ag و یا ترکیباتی چون MnO2 واکنش شدت می گیرد و به همین دلیل آب اکسیژنه را در ظروف غیر فلزی همراه با یک پایدار کننده مانند اوره نگهداری می کنند. برای پایدار کردن، آن را با موادی از قبیل اسيد فسفریک، اسيد سیتریک و گلیسرول که خاصیت ضد کاتالیزوری دارند، مخلوط می کنند. خاصیت اکسید کنندگی آب اکسیژنه به علت سهولت آزاد شدن يک اتم اکسیژن فعال است. H2O2 → O + H2O آب اکسیژنه به صورت یک اکسید کننده و یا احیا کننده در محیط های اسیدی و بازی می تواند به کار رود. آب اكسيژنه خالص مایعی است بیرنگ كه در بسیاری از خواص فیزیكی به آب شباهت دارد و حتی میزان تجمع آن از طریق پیوند هیدروژنی بیشتر بوده و 40%از آب سنگین‌تر است. آب اکسیژنه، مایع ناروانی است که کمی آبی رنگ می‌باشد و با زحمت زیاد می‌توان آن را تهیه نمود. آب اکسیژنه‌ای که در داروخانه‌ها به اسم آب اکسیژنه رقیق فروخته می‌شود محلولی است از آب اکسیژنه در آب که در 100 قسمت آن سه قسمت آب اکسیژنه است و مانند آب بی‌رنگ و بی‌بو است و مزه تلخی دارد و کمی اسیدی است. آب اکسیژنه به مرور تجزیه و تبدیل به آب و اکسیژن می‌گردد. این عمل تجزیه در محیط بازی سریع تر و در محیط اسیدی کندتر تا در محیط خنثی صورت می‌گیرد. ممکن است که اگر مدّت مدیدی آب اکسیژنه را انبار کنند، به طور کامل تجزیه و تبدیل به آب گردد. بر اثر گرد بعضی اجسام عمل تخریب آب اکسیژنه تسریع می‌گردد، مانند؛ گرد بی‌اکسید منگنز و گرد فلزات و … آب اكسیژنه دارای ثابت دی‌الكتریك بالا است و لیكن كاربرد آن به عنوان حلال یونیزه كننده به واسطه‌ی خاصیت اكسندگی قوی و تجزیه‌ی سریع آن در حضور حتی مقادیر جزئی از یونهای فلزات سنگین طبق واكنش زیر، محدود می‌شود: H2O2 = 2H2O + O2 تغییر انتالپی = 99- kj/mol. پراکسید مشتقات پراکسید هیدروژن است که در آن به جای هر هیدروژن يک فلز يک ظرفیتی و یا دو ظرفیتی وجود دارد. پراکسید فلزات قلیایی و قلیایی خاکی به ترتیب دارای فرمول M2O2 و MO2 می باشند. پراکسید ها به دو دسته تقسیم می شوند:
1) پلی اکسید ها که با اسيد سولفوريک تولید اکسیژن می کنند.
2) هیپراکسید ها که با اسيد سولفوريک رقیق تبدیل به آب اکسیژنه می شوند. به این دسته نمک های آب اکسیژنه می گویند.
از موارد استفاده آب اکسیژنه می توان به اثر سفید کنندگی در الیاف سلولزی و پارچه ها، ضدعفونی کنندگی و هم چنین تولید برخی از مواد شیمیایی اشاره کرد.
خواص و موارد استعمال آب اکسیژنه
اگر بر روی محلول آب قدری از اجسام پایدار کننده مانند اسید فسفریک، اوره، اسید بنزوئیک و نظیر آن ها بیافزایند، عمل تخریب بسیار کند می‌گردد. آب اکسیژنه اثر میکروب کشی و بوبری دارد چنان که اگر یک تکه کالباس قرمز را درون ظرف محتوی آب اکسیژنه قرار دهیم پس از چند روز محتویات ظرف به طور کامل بی‌بو شده و بوی گندیدگی نمی‌دهد. آب اکسیژنه رنگ ها را نیز تخریب می‌کند به همین دلیل تکه کالباس درون ظرف بعد از مدّتی بی‌رنگ می‌شود. آب اكسیژنه هم در محیط اسیدی و هم در محیط بازی اكسنده‌ای بسار قوی است و آب اكسیژنه فقط در مقابل اكسنده‌های بسیار قوی مثل یون منفی MnO4-نقش كاهندگی دارد. محلول های رقیق یا 30% آب اكسیژنه، به طور وسیعی به عنوان اكسنده مورد استفاده قرار می‌گیرند. عمل اكسایش به وسیله آب اكسیژنه در محیط اسیدی كند است، در حالی كه در محیط بازی سریع است. تجزیه آب اكسیژنه به آب و O2 كه ممكن است به عنوان خود اكسایش در نظر گرفته شود، در محیط بازی با سرعت بیشتر انجام می‌شود، بنابراین بهترین روش برای از بین بردن مقادیر اضافی H2O2، گرما دادن آن در محیط بازی است.
از آن جایی که آب اکسیژنه بوبر است در موقع معالجه زخم های بدبو مورد استعمال قرار می‌گیرد. هم چنین لکه شراب قرمز، خون، قهوه و غیره را هم می‌توان به وسیله آب اکسیژنه پاک نمود. در قرص های اریتزون 36% آب اکسیژنه به 64% اوره متصل است و چون این قرص ها را در دهان بگذارند، اکسیژن می‌دهد. پس هم میکروب های دهان را می‌کشد و هم دندان ها را سفید می‌نماید. بسیاری از خمیر دندان ها و سایر اجسامی که برای پاک کردن دندان ها به کار می‌رود در موقع استعمال تولید آب اکسیژنه می‌کنند و اکسیژن این آب اکسیژنه دندان را سفید می‌نماید. آب اکسیژنه در بی‌رنگ کردن شاخ، پشم گوسفند، پنبه، کتان، کنف، کاه، چوب، کاغذ، روغن، چربی، واکس، صابون، ابریشم، عاج، پر و غیره به کار می‌رود. رنگ بعضی لکه‌های صورت را هم آب اکسیژنه تخریب می‌کند. اگر موی سیاه را پس از شستن با کربنات سدیم(تا چربی آن برطرف شود) در محلول آب اکسیژنه بگذارند به رنگ روشن در می‌آید. اگر موی سیاه سر را با مخلوطی از 100گرم آب اکسیژنه 30% و چهار قطره محلول 25%آمونیاک تر نمایند و پس از 10 تا 20دقیقه با آب خالص و سپس با محلول اسید استیک‌دار بشویند، بور مایل به قرمز می‌شود. وجود آمونیاک از این جهت لازم است که آب اکسیژنه در حضور قلیاییها سریعتر اکسیژن می‌دهد و در نتیجه موها تندتر بور می‌شوند. مصرف مکرر آب اکسیژنه برای مو مضر است زیرا که مو را شکننده می‌نماید. در جنگ جهانی دوم آب اکسیژنه 85%برای اکسیداسیون سریع الکل در زیر دریایی ها و موشک ها مصرف می‌کردند. آب اکسیژن رقیق را برای قرقره کردن هم به کار می‌برند.
آب اکسیژنه درمانی
هیدروژن پراکساید ( H2O2 ) یک مایع بی رنگی است که به آسانی با آب مخلوط می شود مخلوط حاصل را به ازون نسبت می دهند چون وقتی ازون در آب جوشانده شود تبدیل به هیدروژن پراکساید می شود و این ترکیب در غلظت های گوناگون استفاده می شود، غلظت 3٪ در آن برای زخم های پوستی و یا زخم های دهان مورد استفاده قرار می گیرد. مخلوط 6 درصد آن برای شستشوی موی سر استفاده می گردد.درجه ی غذایی هیدروژن پراکساید یک غلظت 35 درصد است که از آن در صنایع غذایی به عنوان یک ماده ی گندزدای غیرسمی استفاده می شود. آب اکسیژنه با غلظت 03/0 درصدی در یک محلول آب نمک نرمال برای بیماری های سیاهرگی مزمن و یا برای درمان پنومونیا و یا آنفلوآنزا بکار می رود تزریق داخل وریدی آب اکسیژنه همچنین به نظر می رسد که با تحریک تولید گلبول های سفید خون مثل لنفوسیت های T کمکی، به سیستم ایمنی کمک می کند. همین طور آب اکسیژنه با غلظت 03/0 درصد را می توان برای درمان آرتروزها و سایر حالات به داخل مفصل تزریق کرد. افزودن یک پیمانه از آب اکسیژنه 35درصد به یک وان محتوی آب گرم به درمان بیماری پزوریازیس (Psoriasis ) و عفونت های قارچی، سخت شدن عضلات و جوش ها کمک می کند البته در این مورد باید فرد مریض به مدت 20 دقیقه در داخل وان قرار داشته باشد و این عمل باید یک تا سه بار در هفته تکرار شود تا عفونت بهبود پیدا کند.
شناسایی آب اکسیژنه
در یک لوله آزمایشی که از قبل، چند سانتی‌متر مکعب محلول بی‌کرمات پتاسیم و قدری اسید سولفوریک رقیق ریخته‌ایم آب اکسیژنه می‌افزاییم در نتیجه رنگ آبی تند که بعدا تبدیل به سبز می‌شود، ظاهر می‌گردد. به همین طریق می‌توان وجود آب اکسیژنه را در اریتزن ثابت نمود. اگر بر روی محلول آب قدری از اجسام پایدار کننده مانند اسید فسفریک اوره اسید بنزوئیک و نظیر آن ها بیافزایند، عمل تخریب بسیار کند می‌گردد. آب اکسیژنه اثر میکروب کشی و بوبری دارد چنان که اگر یک تکه کالباس قرمز را درون ظرف محتوی آب اکسیژنه قرار دهیم پس از چند روز محتویات ظرف به طور کامل بی‌بو است و بوی گندیده نمی‌دهد. آب اکسیژنه رنگ ها را نیز تخریب می‌کند بهمین دلیل تکه کالباس درون ظرف بعد از مدّتی بی‌رنگ می‌شود. از آن جایی که آب اکسیژنه بوبر است در موقع معالجه زخم های بدبو مورد استعمال قرار می‌گیرد. هم چنین لکه شراب قرمز و خون و قهوه و غیره را هم می‌توان بوسیله آب اکسیژنه پاک نمود. در قرص های اریتزون آب اکسیژنه به اوره متصل است و چون این قرص ها را در دهان بگذارند، اکسیژن می‌دهد. پس هم میکروب های دهان را می‌کشد و هم دندان ها را سفید می‌نماید. بسیاری از خمیر دندان ها و سایر اجسامی که برای پاک کردن دندان ها به کار می‌رود در موقع استعمال تولید آب اکسیژنه می‌کنند و اکسیژن این آب اکسیژنه دندان را سفید می‌نماید. آب اکسیژنه در بی‌رنگ کردنشاخ، پشم گوسفند پنبه کنف، کاه، چوب کاغذ روغن ابریشم، عاج، پر و غیره به کار می‌رود. رنگ بعضی لکه‌های صورت را هم آب اکسیژنه تخریب می‌کند. اگر موی سیاه را پس از شستن با کربنات سدیم(تا چربی آن برطرف شود) در محلول آب اکسیژنه بگذارند به رنگ روشن در می‌آید. اگر موی سیاه سر را با مخلوطی از 100گرم آب اکسیژنه 30%و چهار قطره محلول آمونیاک تر نمایند و پس از 10 تا 20دقیقه با آب خالص و سپس با محلول اسید استیک‌دار بشویند، بور مایل به قرمز می‌شود. وجود آمونیاک از این جهت لازم است که آب اکسیژنه در حضور قلیایی ها سریعتر اکسیژن می‌دهد و در نتیجه موها تندتر بور می‌شوند. مصرف مکرر آب اکسیژنه برای مو مضر است زیرا که مو را شکننده می‌نماید. در جنگ جهانی آب اکسیژنه 85%برای اکسیداسیون سریع الکل در زیر دریایی ها و موشک ها مصرف می‌کردند. آب اکسیژن رقیق را برای قرقره کردن هم به کار می‌برند.
روش تهیه صنعتی آب اکسیژنه
1. فرایند خود اکسایش:
از مشتقات آنتراکینون بر اثر واکنش با هیدروژن در مجاورت کاتالیزگر پالادیم به آنتراهيدروکينون تبدیل می شود. با عبور هوا از این ماده، محلول پراکسید هیدروژن 20%وزنی به دست می آید.
2. روش الکتروليز:
از الکتروليز محلول اسيد سولفوريک 50%وزنی یا محلول اسيد سولفوريک و سولفات گمونم با شدت جریان زیاد، پراکسو دی سولفات(و در نهایت از هیدرولیز آن پراکسید هیدروژن) در آند و هیدروژن در کاتد بدست می آید. پراکسید هیدروژن را در دمای بالا و فشار کم جداکرده و پس از تغلیظ سازی، محلول 30% وزنی بدست می آید.
طرز شناسایی آب اکسیژنه
مقدار كمي از پودر MnO2 را در يك لوله آزمايش مي ريزيم و به آن قطره قطره آب اکسیژنه را اضافه مي كنيم كه بر اثر اين فرايند از لوله آزمايش حباب خارج مي شود. یک روش خوب برای شناسايي پراکسید هیدروژن استفاده از پرمنگنات در محیط اسیدی است. در شناسايي پراکسید هیدروژن به وسیله پرمنگنات باید مراقب باشیم تا دی اکسید منگنز به وجود نیاید. زیرا MnO2 به صورت کاتالیزور عمل کرده و پراکسید هیدروژن را تجزیه می کند. جهت رفع این مشکل باید محلول به حد کافی اسیدی باشد و هم چنین پرمنگنات را خیلی آهسته به محلول پراکسید هیدروژن اضافه نمود. مقدار 1ميلي ليتر از محلول پتاسيم يديد را در يك لوله آزمايش ريخته ومحيط را اسيدي مي كنيم و به آن قطره قطره آب اكسيژنه اضافه ميكنيم تا رنگ محلول زرد يا قهوهاي شود وبا استفاده از معرف چسب نشاسته وجود يد را در محلول شناسايي مي كنيم رنگ محلول به رنگ آّبي و به علت نا پايداري به قهوهاي تيره تغيير رنگ ميدهد. مقداري پودر سولفات آهن را در آب مقطر حل مي كنيم وبعد محيط را اسيدي مي كنيم و به محلول آب اكسيژنه را اضافه مي كنيم و شناسا گر [Fe(CN)6] را به محلول اضافه مي كنيم تا رنگ محلول به رنگ آبي تغيير رنگ دهد.
اسامی انواع گندزداها
در حالت کلی کلمه گندزدا(Antiseptic) برای ضدعفونی و تمیزکردن زخم‌ها و پوست(بافتهای زنده) به کار می‌رود. برخی از ضدعفونی کننده‌ها مثل اسید بوریک، اکسید روی، ترکیبات ید و کلرید جیوه در صابون‌های طبی و برای درمان بیماری‌های پوستی، قارچی و عفونی به کار می‌روند. تنها محدودی از این ضدعفونی کننده‌ها را می‌توان برای زخم‌های باز و تازه به کار برد.
اسید بنزوئیک
اسید بنزوئیک برای محافظت مواد غذایی به کار می‌رود. از این ماده در ترکیب با اسید سالسیلیک یک نوع داروی ضد قارچ پوستی می‌سازند. این ماده هم چنین در خمیر دندان به عنوان ضدعفونی کننده استفاده می‌شود.
الکل اتیلیک (اتانول)
الکل اتیلیک که به الکل طبی و الکل سفید معروف است، بیشتر به عنوان حلال در ترکیبات ضدعفونی کننده استفاده می‌شود. از الکل نباید برای ضدعفونی زخم‌های باز و تازه استفاده کرد. این ماده خاصیت میکروب کشی نیز دارد. کشتن باکتری‌ها توسط الکل اتیلیک خیلی سریع و کمتر از دو دقیقه صورت می‌گیرد.
بتادین
بتادین در حال حاضر، رایج‌ترین ترکیب ید به عنوان ضدعفونی کننده پزشکی است، و به عنوان از بین برنده تمام میکرو ارگانیسم‌ها است. بتادین بر روی زخم، سوزش ایجاد نمی‌کند و می‌توان برای ضدعفونی و تمیز کردن زخم‌ها، سوختگی‌ها و عفونت‌ها استفاده کرد. هم چنین از آن برای شستشوی روزانه و ضدعفونی دست‌ها، درمان عفونت‌های مهبلی و برفک دهان استفاده می‌شود.
تنتورید
تنتورید برای زخم‌های باز و تازه زیان‌آور است و غلظت بالای آن، باعث سوختگی پوست و تاخیر در بهبود زخم می‌شود. تنتورید برای میکروب‌هایی مثل میکروب کزاز که وارد زخم‌های سطحی و عمقی بدن می‌گردد، بسیار موثر است. قبل از قرار دادن پانسمان، برای جلوگیری از تشکیل تاول، باید پوست به طور کامل خشک شود. سرعت عمل تنتورید خیلی زیاد و کمتر از یک دقیقه است. در جاهایی که آب تصفیه شده در دسترس نیست، برای ضدعفونی آب آشامیدنی، می‌توان چند قطره تنتورید را در هر لیتر آب ریخت. بعد از 30 دقیقه، آب قابل استفاده و خوردن می‌شود.
سرکه (محلول اسید استیک 5%)
سرکه برای شستشوی زخم‌های پوستی مناسب است. محلول غلیظ اسید استیک باعث التهاب‌های پوستی می‌شود.
اسامی انواع ضدعفونی کننده ها
ضدعفونی کنندها دسته‌ای از مواد شیمیایی هستند که با اثر بر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، اسپور باکتری ها و سایر اورگانیسم‌ها، آن ها را از بین می‌برند و یا از رشد آن ها جلوگیری می‌کنند. مواد ضدعفونی کننده ‌ای را که برای سطح پوست و بدن و در بافت‌های زنده استفاده می‌شوند، گندزدا(Antiseptic) می‌نامیم. مواد ضدعفونی کننده ابزار، وسایل، لباس‌ها، کاشی‌ها، وان حمام، دستشویی و حمام را ضد عفونی کننده(Disinfection) می‌نامند. استفاده از ضدعفونی کننده‌ها برای تامین سلامتی بسیار ضروری است و از عوامل مهم پیشگیری از بیماری‌ها بخصوص، بیماری‌های مسری می‌باشد.
آب ژاول
ماده اصلی موجود در آب ژاول، هیپوکلریت سدیم است و ترکیبی فوق‌العاده قوی است که درصد خیلی کم از آن(5 درصد) را در آب حل می‌کنند و با نام‌های مختلف تحت عنوان سفید کننده به بازار عرضه می‌کنند و برای ضدعفونی لگن و وان حمام، لباس‌ها، دیوارهای حمام، توالت و آشپزخانه مناسب است و نیز در ضدعفونی آزمایشگاههایی که در معرض ویروس هپاتیت قرار دارند(بخش همودیالیز)، استفاده می‌شود. محلول هیپوکلریت یا آب ژاول، تمام میکروب‌ها اعم از قارچ، ویروس و باکتری را نابود می‌کند. آب ژاول را باید در ظروف مات و سربسته نگهداری کرد و از به کار بردن آن به همراه جوهر نمک باید جدا خودداری کرد.
ساولن
ساولن در ضدعفونی سریع ابزارها و وسایل پزشکی و جراحی و هم چنین شستشوی دست جراح و تمیز کردن زخم‌ها کاربرد دارد. هم چنین محلول یک درصد آن برای ضدعفونی زخم‌ها و شستن پوست دست و بدن بسیار مناسب است. این ماده باکتری کش قوی است، ولی بر ویروس‌ها اثری ندارد. از تماس ساولن با چشم و گوش باید جلوگیری کرد. ورود آن در گوش باعث کر شدن می‌شود. ساولن باید به دور از نور و در ظرف‌های کدر نگهداری شود. درب ظروف محتوی ساولن نباید چوب پنبه‌ای و پلاستیکی باشد. زیرا این مواد، ساولن را خراب می‌کنند. ساولن توسط صابون شسته و بی‌اثر می‌شود.
فرمالدئید
فرمالدئید، میکروب کشی قوی است و تمام انواع میکروب‌ها را نابود می‌کند. غلظت یک درصد آن، ضد میکروب سل است. از این ماده برای ضدعفونی اماکن و وسایل، ابزار جراحی، دستگاه دیالیز و آندوسکوپی استفاده می شود. فرمالدئید برای ضدعفونی کردن مکان‌هایی که میکروب‌های تب‌زا، میکروب عامل سوزش طحال، میکروب سل و میکروب عامل خونریزیهای شدید آلوده شده باشند، بسیار مناسب است. برای این منظور می‌توان نیم لیتر از این محلول را در ظرفی روی اجاق قرارداد تا بخارهای حاصل از آن، اتاق را ضدعفونی کند. توجه کنید که بخارات آن سمی است و نباید در معرض آن قرار گرفت. از فرمالدئید می‌توان برای ضدعفونی کردن زخم و پوست استفاده کرد. چون سمّی و فرار است.
فنل
فنل در غلظت دو درصد، اکثر میکروب‌ها را از بین می‌برد. در بیمارستان‌ها برای ضدعفونی سطوح و ظروف آزمایشگاهی استفاده می‌شود و نیز در صابون‌ها و شامپوها به عنوان ماده محافظ به کار می‌رود. فنل یک ضدعفونی کننده مناسب برای مدفوع است، لذا از محلول 50 درصد آن در برخی از صابون‌های دستشویی نیز استفاده می‌شود. فنل برای انسان سمی است.
کلر
کلر، عنصری است که در ساختمان بسیاری از رنگ برها و سفیدکننده‌ها و ضدعفونی کننده‌ها به کار می رود. کلر، در مورد هر سه دستـﮥ میکروب‌ها(قارچ، باکتری و ویروس) فعال است. کلر برای ضدعفونی آب استخر و آب آشامیدنی استفاده می شود و هم چنین از پرکلرین، برای ضد عفونی سبزی‌ها و میوه‌جات استفاده می‌شود.
چند نکته قابل توجّه در استفاده از ضدعفونی کننده‌ها
از آن جا که این مواد تنها برای استعمال خارجی است،لذا باید از ورود آن ها به دهان، چشم، گوش و دستگاه تنفسی جلوگیری کرد. نکات قابل توجّه دیگر عبارت است از:
- این مواد را باید در مقادیر کم استفاده کرد.
- این مواد را نباید با هم استفاده کرد. به طور مثال؛ صابون، ساولن را بی‌اثر می‌کند.
- اثر میکرب کشی این مواد با آب داغ بیش تر می‌شود.(با آب ژاول و ید، این کار را نکنید.)
- عوامل بی‌اثر کننده این مواد را باید شناخت و از تماس آن ها با هم جلوگیری کرد. به طور مثال؛ تی‌ کشیدن و تمیز کردن با ابر و اسفنج، باعث بی‌اثر کردن مواد ضدعفونی کننده می‌شود. علت این امر را این گونه می‌توان بیان کرد که چوب، کتان، پارچه، لاستیک‌ها و پلاستیک‌ها، سبب خنثی و بی‌اثر کردن این مواد، از جمله؛ فنل‌ها و ساولن می‌شوند.
منابع:
دانشنامه رشد
خبرگزاری ایسنا

[behnam5555]

کاریکلماتور

1 . هر موقع از كنار كسي رد شدي كه تو را نشناخت، تو بشناسش؛ بذار اونايي كه از كنارت رد ميشن، بدونن تو شهر كهربايي تو، غريبه نيستن.
2 . وقتي از سرزميني رد شدي و يه خار از بوته‌هاش به پات فرو رفت، در نيارش؛ بذار بمونه تا با سوزش اون يادت بياد از كجا رد شدي.

3 . وقتي خواستي از يه درخت بلند بالا بري و نتونستي، نردبان زير پاهات نزار؛ اجازه بده و تلاش كن تا پاهات گره‌ها و خشكي پوست درخت را احساس كنه، اون وقته كه بالاي درخت رسيدن معني داره.

4 . وقتي خواستي از رودخونه ماهي بگيري و هيچ ماهي گيرت نيومد، لاك‌پشت را كتك نزن؛ خودت ديروز همه ماهي‌ها را گرفتي و چيزي نموند.

5 . اگه يه روز خواستي خونه تازه درست كني، خونه قبلي را خراب نكن؛ بذار لونه گنجشك‌ها بشه، شايد خودت يه روز گنجشك بشي و بري پيش اونا.

6 . هر وقت خواستي اسب‌ها را رام كني، اونا رو به بند و حصار نكش؛ فقط صادقانه صداشون كن، صداي تو را مي‌شنون و رام مي‌شن.

7 . وقتي براي كسي نامه مي‌نويسي به دست قاصد نسپُر؛ قاصدك سر به هواست، مي‌ره لاي گل‌ها گير مي‌كنه و مي‌مونه، گل‌ها نامتو مي‌خونن و رازت فاش مي‌شه، به دست باد بده، زودتر به مقصد مي‌رسونه

[behnam5555]

آش نخورده و دهان سوخته

مردى در بازارچه شهر حجره‌اى داشت و پارچه می‌فروخت.
او شاگرد خوب و مؤدبى داشت که کمى خجالتى بود. همسر تاجر هم دستپخت خوبى داشت و آش‌هاى خوشمزه او دهان هر کسى را آب می‌انداخت.
روزى مرد بیمار شد و نتوانست به دکانش برود. آن‌روز، شاگرد دکان را باز کرده و جلوى آن‌را آب و جارو زده بود، ولى هر چه منتظر ماند از تاجر خبرى نشد.
قبل از ظهر به او خبر رسید که حال تاجر خوب نیست و باید دنبال دکتر برود.
پسرک رفت و دکتر را به منزل تاجر برد. دکتر، مرد را معاینه کرد و برایش دارو نوشت. پسر رفت و داروها را خرید. وقتى به خانه تاجر برگشت، دیگر ظهر شده بود. پسرک خواست دارو را بدهد و برود، ولى همسر تاجر خیلى اصرار کرد که او ناهار را آن‌جا بخورد.
پسرک هم که در رودربایستی مانده بود، قبول کرد. همسر تاجر براى ناهار آش پخته بود.
سفره را انداختند و کاسه‌هاى آش را گذاشتند. تاجر براى شستن دستهایش به حیاط رفت و همسرش به آشپزخانه برگشت تا قاشق‌ها را بیاورد پسرک خیلى خجالت می‌کشید و فکر کرد تا بهانه‌اى بیاورد و ناهار را آنجا نخورد.
فکر کرد بهتر است بگوید دندانش درد می‌کند. دستش را روى دهانش گذاشت. تاجر به اتاق برگشت و دید پسرک دستش را جلوى دهانش گذاشته، به او گفت: دهانت سوخت؟
حالا چرا این‌قدر عجله کردى، صبر می‌کردى تا آش سرد شود، آن‌وقت می‌خوردى؟
زن تاجر که با قاشق‌ها از راه رسیده بود به تاجر گفت: این چه حرفى است می‌زنى؟
آش نخورده و دهان سوخته؟ من که تازه قاشق‌ها را آوردم!
وقتی‌ کسی‌ را به کـــاری متهم کننـــد که انجــام نداده است، گفته‌ می‌شود:
آش نخورده و دهان سوخته.

[behnam5555]

آب

آب مایه حیات است و در سطح زمین به وفور یافت می‌شود.آب در سه حالت جامد، یخ، مایع و بخار که نامرئی‌است.ابرها شامل قطرات آب معلق در هوا و بخار آب اشباع است. فرمول ملوکولی آب H۲O است.آب مایه حیات و فراوان‌ترین مادهٔ مرکب برروی سطح کره زمین و بستر اولیه حیات به شکلی که امروزه می‌شناسیم. بیش از ۷۵٪ جرم یک انسان از آب تشکیل شده‌است و نیز بیش از ۷۰٪ سطح کره زمین را آب پوشانده است (نزدیک به ۳۶۰ میلیون از ۵۱۰ میلیون کیلومتر مربع) با وجود این حجم عظیم آب تنها دو درصد از آبهای کره زمین شیرین و قابل شرب است و باقی آن به علت محلول بودن انواع نمک‌ها خصوصاً نمک طعام غیر قابل استفاده است. از همین دو درصد آب شیرین بیش از ۹۰ درصد به صورت منجمد در دو قطب زمین و دور از دسترس بشر واقع شده‌است. آب در گویش‌های محلی به نام های مختلف یاد می‌شود. مثلاً در گویش دزفولی با تلفظ O انگلیسی یا "او" از آب یاد می‌شود.در فیزیک بر اساس حالت ماده آب معمولاً به این نام‌ها خوانده می‌شود: جامد؛ یخ مایع؛ آب گاز؛ بخار آب پلاسما:بخار آب گرم تر
در علم هواشناسی حالت‌های مختلف آب بر اساس نوع بارش یا معلق بودن آن در جو طبقه بندی می‌شود: 1. باران، 2. تگرگ، 3. برف، 4. رگبار، 5. مه، 6. ابر، 7. شبنم، و 8. بخار. در علم محیط زیست: 1. آب آشامیدنی، 2. فاضلاب یا پساب، 3. رواناب، 4. آب جاری، 5. مردآب، 6. گندآب، 7. تالاب، و 8. دالاناب. بر اساس منبعی که آب در آن قرار دارد و یا از آن به دست می‌آید:1. آب زیرزمینی، 2. آب معدنی، 3. آب سطحی، 4. آب دریا، 5. آب چشمه، 6. آب قنات، و 7.آب چاه. بر اساس نوع مصرف:1.آب آشامیدنی (یا آب شیر یا آب شرب)2. آب معدنی3.آب خالص بر اساس کیفیت فیزیکی:1. آب سخت2.آب شیرین بر اساس مشخصات شیمیایی:1.آب سنگین2.آب مقطر بر اساس مسائل مذهبی: 1. آب جاری (اسلام) 2. آب کر (اسلام)، 3. آب قلیل (اسلام)، 4. آب مضاف (اسلام)، 5. آب مطلق (اسلام)، و 6.آب مقدس (مسیحیت).
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی
آب (مولکول) فرمول شیمیایی آب، H۲O است؛ مولکول آب از دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن تشکیل شده‌است که با پیوندهای کووالانس به هم متصل شده‌اند. اتم‌های هیدروژن دارای بار مثبت هستند و با زاویه نزدیک به ۱۰۵ درجه در اطراف اتم اکسیژن قرار گرفته‌اند که این موضوع باعث قطبی شدن پیوندهای مولکول آب شده‌است.[۳] جرم مولی آب برابر ۱۸ گرم بر مول می‌باشد.
خواص فیزیکی آب (مقطر)
بی‌بو، بی‌رنگ و بی‌طعم. آب خواص ویژه‌ای دارد که آن را از دیگر مایعات متمایز کرده‌است. از این خواص ویژه می‌توان به ظرفیت گرمایی بالا، افزایش غیرعادی حجم به هنگام انجماد، کشش سطحی بالا، گرانروی بسیار پایین و بالا بودن گرمای نهان تغییر فاز اشاره نمود. دلیل بسیاری از این خاصیت‌ها وجود پیوند هیدروژنی در میان مولکول‌های آب است.[۵] چگالی آب در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد و فشار ۱ آتمسفر برابر ۰.۹۹۸ گرم بر سانتمیتر مکعب است. آب در فشار ۱ آتمسفر در دمای ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌جوشد و در دمای صفر درجه سانتی‌گراد منجمد می‌شود.همچنین آب در ۴ درجه سانتی گراد بیشترین چگالی یعنی ۱ گرم بر سانتیمتر مکعب را دارد، که این مسئله از لحاظ علمی بسیار جالب است و یک استثنا به شمار می‌آید.
منابع آب در کره زمین
موجودیت آب در کره زمین اگر کسی از فضا به زمین نگاه کند، آن را یک سیاره آبی رنگ و پر از آب خواهد دید. حجم کل آب‌های موجود در کره زمین، رقمی در حدود ۱٬۳۶۰ میلیون کیلومتر مکعب تخمین زده شده‌است. این حجم با توجه به چرخهٔ آب به طور دائم در بین منابع مختلف در حال جابه‌جایی‌است.
مهمترین منابع آب در کره زمین عبارتند از:1. آب‌های زیرزمینی (چاه، چشمه و قنات)2. آب‌های جوی (باران و برف)3. آب‌های سطحی (رودخانه، دریاچه، دریا و اقیانوس) همچنین بخشی از آب موجود در کره زمین به‌صورت بخار در آتمسفر و بخش دیگری نیز به‌صورت جامد در یخچال‌های طبیعی وجود دارد.حجم تقریبی میزان آب ذخیره شده در این منابع به این شرح است:
1. اقیانوس‌ها: حدود ۱٬۳۲۰ میلیون کیلومتر مکعب (۹۷٫۲٪)
2. یخچال‌های طبیعی: حدود ۲۵ میلیون کیلومتر مکعب (۱٫۸٪)
3. سفره‌های زیرزمینی: ۱۳ میلیون کیلومتر مکعب (۰٫۹٪)
4. آب‌های شیرین موجود در در دریاها، دریاچه‌ها و رودها: ۲۵۰ هزار کیلومتر مکعب (۰٫۰۲٪)
5. بخار آب در هواکره حدود ۱۳ هزار کیلومتر مکعب (۰٫10٪)
استفاده از آب
میانگین جهانی توزیع میزان استفادهٔ آب در بخش‌های مختلف در سال ۲۰۰۳ به صورت زیر بود:
1. کشاورزی: حدود ۶۹٪
2. صنعت: حدود ۲۳٪
3. مصارف خانگی: حدود ۸٪
بخش کشاورزی به دلیل آبیاری محصولات میزان زیادی آب مورد استفاده قرار می‌دهد. از سال ۱۹۶۰ میانگین جهانی میزان برداشت آب از منابع به منظور آبیاری زمین‌ها ۶۰٪ افزایش یافته‌است و این در حالی‌است که بین ۲۰٪ تا ۳۰٪ آن تبخیر یا جاری می‌شود و به هدر می‌رود . میزان برداشت آب در کشورهای درحال توسعه به علت نداشتن ابزار مناسب دوبرابر کشورهای توسعه‌یافته برای هر هکتار است، درحالی که میزان محصولات کشاورزی آن‌ها یک‌سوم می‌باشد. به‌علاوه، در اکثر نقاط خشک و نیمه‌خشک، به علت کمبود بارش‌های جوی، ۹۰٪ آب مورد نیاز برای آبیاری زمین‌ها از آب شیرین تأمین می‌گردد، درحالی که کشورهای توسعه‌یافته این رقم را به ۴۰٪ رسانده‌اند.توزیع میزان استفادهٔ آب به‌منظور مصارف خانگی نیز در نواحی گوناگون مختلف می‌باشد. به طور مثال و طبق آمار منتشر شده توسط برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶، میانگین میزان آب مصرفی در ایالات متحده حدود ۵۷۵ لیتر و در اروپا بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ لیتر در روز برای هر شخص می‌باشد، درحالی که در کشور موزامبیک این رقم حدود ۱۰ لیتر می‌باشد.
کمبود آب
وضعیت کنونی بحران آب در جهان اگرچه حجم کلی آب‌های موجود برروی زمین نسبتاً زیاد می‌نماید اما متجاوز از ۹۷٪ این آب‌ها در دریاها و اقیانوس‌ها متمرکز هستند و حدود ۲٪ نیز به صورت یخ و یخچال‌ها در مناطق قطبی تجمع یافته‌است. از یک درصد آب باقی‌مانده نیز بخش زیادی در اعماق زمین بوده که استخراج آن مشکل و از دسترس انسان به دور است.به‌علاوه، منابع آب شیرین در سطح زمین به طور یک‌نواخت توزیع نشده‌اند. درحال حاضر، ۹ کشور ۶۰٪ کل منابع آب شیرین را به خود اختصاص می‌دهند: کانادا، چین، کلمبیا، پرو، برزیل، روسیه، ایالات متحده آمریکا، اندونزی و هند.در مقابل حدود ۸۰ کشور با کمبود آب مواجه‌اند که برخی از آن‌ها تقریباً به هیچ منبع آب شیرین قابل توجهی دسترسی ندارند: کویت، بحرین، مالت، امارات متحده عربی، سنگاپور، اردن و لیبی.با توجه به افزایش روزافزون جمعیت، توسعهٔ صنایع و افزایش آلودگی منابع آب شیرین، دسترسی به آب کافی و مناسب در برخی از کشورها به یک بحران جدی تبدیل شده‌است.آلودگی آب‌های رودخانهٔ تیته در برزیل. در بسیاری از کشورها، علارغم وجود منابع کافی آب شیرین، تأمین آب آشامیدنی سالم با مشکل روبه‌رو است. طبق آمار برنامه عمران سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۶:
1. ۱٫۱ میلیارد نفر به آب آشامیدنی دسترسی ندارند.
2. ۲٫۶ میلیارد نفر به آب کافی برای بهداشت دسترسی ندارند.
3. ۷۰۰ میلیون نفر در ۴۳ کشور با مشکل کمبود پیوستهٔ آب مواجه هستند.
4. ۱٫۸ میلیون کودک زیر ۵ سال هر روز از ابتلا به اسهال به علت آشامیدن آب ناسالم می‌میرند.
آلودگی آب شرب و اهمیت تصفیه آب
آب بیش از سه‌چهارم سطح کره زمین را پوشانده‌است. ۹۷٫۲ درصد از آب‌های موجود در این سیاره در اقیانوس‌ها و دریاها انباشته شده‌اند، لیکن تنها حدود ۸/۲ درصد از آب‌های موجود قابل شرب می‌باشد. مقدار قابل توجهی از کل آب‌های سطح کره زمین به‌صورت مناطق قطبی، یخچال‌های طبیعی، رطوبت هوا و خاک می‌باشد که عملاً غیرقابل دسترسی‌است و تنها ۰٫۶۲ درصد از آن در رودخانه‌ها جاری بوده و یا به‌صورت دریاچه‌های آب شیرین و منابع زیرزمینی قرار گرفته‌اند و انسان‌ها آب آشامیدنی خود را از این منابع تأمین می‌نمایند.امروزه این منابع محدود آب شیرین قابل دسترس در معرض انواع آلودگی‌های میکروبی و شیمیائی قرار گرفته، و آلاینده‌های فراوانی از طریق فاضلاب‌های صنعتی و کودهای شیمیائی منابع حیاتی انسان‌ها را به طور جدی تهدید می‌نماید.
۱. متأسفانه با توسعه تمدن جدید و صنعتی شدن جوامع، فاضلاب‌های صنعتی، مواد سمی، فلزات سنگین و آلودگی‌های مضر که برای سلامتی موجود تهدید به شمار می‌آید، از قبیل اسیدیته آزاد، مواد قلیائی، گازهای سمی، مواد رادیواکتیو، میکروارگانیسم‌های بیماری‌زا، چربی و روغن و... را وارد آب‌های شیرین قابل دسترس می‌نمایند.
۲. مواد شوینده که در عصر ما بسیار توسعه یافته و حجم وسیعی را تشکیل می‌دهد، هر روز و هر ساعت از طریق چاه‌های فاضلاب وارد آب‌های زیرزمینی گردیده و مولکول‌های کربن‌دار حلقوی (هیدروکربورها) موجود در آنکه به آسانی قابل استحاله و تغییر نیستند، را وارد آب‌های زیرزمینی می‌گردانند و آلودگی شیمیائی ایجاد می‌نمایند. متأسفانه با تمام تلاشی که به عمل آمده در حال حاضر فقط ۲۵ درصد از پاک کننده‌ها (دترجنت‌ها) در شرایط معمولی تجزیه می‌گردند (جزء انواع تجزیه شونده می‌باشند) و ۷۵ درصد آن‌ها استحاله نمی‌گردد و مولکول‌های حلقوی کربن‌دار آن‌ها شکسته نمی‌شوند.
۳. تصفیه‌خانه‌های آب شرب جهت مبارزه با آلودگی‌ها با اضافه کردن مقداری کلر که ارزان‌ترین و قابل دسترس‌ترین آنتی‌اکسیدان است، میکروب‌ها و ویروس‌ها را در شرایطی خاص (نه به طور کامل) از بین می‌برند. هنگامی که کلر به عنوان گندزدائی کننده در تصفیه آب به کار می‌رود، در اثر ترکیب کلر با مواد آلی مثل اسید هیومیک تولید تری‌هالومتان‌ها THMs یا هالوفرم‌ها را می‌نماید، تری‌هالومتان‌های اصلی عبارتند از: کلروفرم (CHCL3)، برمودی کلرومتان (CHBrCL2)، دی‌برموکلرومتان (CHBr2CL) و برموفرم (CHBr3). شواهدی در دست است که این ترکیبات خاصیت سرطان‌زائی دارند، که برای سلامتی انسان‌ها جداً زیان‌بخش تشخیص داده شده‌اند. در شکل تصفیه آب به‌صورت رایج این‌گونه مواد همچنان در آب باقی می‌مانند و کلر اضافی باقی‌مانده نیز اثر زیان‌آور خود را بر سلامتی انسان‌ها وارد می‌سازد. در هر حال تصفیه‌های اولیه تأثیر زیادی در رابطه با مقابله با آلودگی شیمیائی و عناصر محلول در آب نمی‌توانند انجام دهند. فلزات مضر و نمک‌های زیان‌آور همچنان از طریق آب آشامیدنی وارد بدن انسان‌ها می‌گردند و اثرات تخریبی خود را به‌جای خواهند گذاشت.
۴. آب حاوی محلول نمک‌ها و فلزات زیان‌آور، که میزان آن با: رسانایی الکتریکی و مجموع جامدات محلول[۱۶]، مشخص می‌گردد، متابولیسم سلولی و سوخت و ساز سلول‌های بدن انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و دررسیدن غذا و اکسیژن کافی به نسوج و بافت‌های بدن اختلال ایجاد می‌نماید. این اختلال به‌صورت خستگی مفرط، ناراحتی‌های پوستی، ضعف در عضلات بدن، سردرد و... ظاهر می‌گردد. مواد زائد آب در سیستم گردش خون به‌صورت رسوباتی در جداره رگ‌ها باقی می‌مانند و موجب تصلب شرائین، فشار خون، کاهش کارائی کلیه‌ها و کاهش ترشحات مفید غدد بدن و نهایتاً سکته‌های قلبی، مغزی و سایر عوارض خطرناک می‌گردند.
۵. میزان آب موجود در بدن انسان ۶۶ درصد تا ۸۵ درصد است که مقدار آن در خون ۷۹ درصد می‌باشد. آب سالم و بهداشتی آبی‌است که قادر به انجام مأموریت‌های ضروری برای حیات پرنشاط و سالم باشد. سوخت و ساز سلولی عمدتاً توسط آب صورت می‌پذیرد و آب به طور دائم سلول‌ها و بافت‌ها را با حمل مواد غذائی تغذیه کرده و سپس مواد زائد آن‌ها را به خارج از بدن حمل می‌کند، که در صورت اشباع بودن مولکول‌های آب از عناصر زائد این توانائی کاهش می‌یابد و عوارض آن به‌صورت‌های گوناگون در زندگی ما ظاهر می‌گردد.
۶. توجه به امر بهداشت آب آشامیدنی و مضرات ناشی از آلودگی‌های مختلف آب در سال ۷۸ توجه همراهان گروه تصفیه آب را به خود جلب نمود. آنان جهت پرهیز دادن از امراض و ناراحتی‌های ناشی از این آلودگی‌ها، و توسعه آگاهی عمومی نسبت به آن‌ها تلاش‌های خود را آغاز کردند. استفاده گسترده از سیستم‌های تصفیه اسمز معکوس از نتایج این فعالیت‌هاست. اسمز معکوس سیستمی‌است که با بهره‌گیری از قانون اسمز در طبیعت می‌تواند آب‌های آلوده و ناسالم با عبور دادن از *****ی مخصوص به نام غشاء به آب سالم بهداشتی تبدیل نماید، که نزدیک به مختصات استاندارد سازمان بهداشت جهانی می‌باشد. این سیستم مولکول‌های آب را غربال کرده و مولکول‌های اشباع نشده و سالم را از مولکول‌های اشباع شده جدا می‌نماید. انواع میکروب‌ها و ویروس‌ها که در اندازه‌های فیزیکی ۰۳/۰ تا ۳ میکرون مشخص می‌گردد و همچنین انواع فلزات سنگین و نمک‌های زیان‌آور را به‌صورت پساب خارج می‌نماید و تنها به آب سالم و بهداشتی اجازه عبور و خروج از سامانه را می‌دهد که قابل شرب و اطمینان‌آور است.
جنبه دینی
آب که از دیرباز به سبب حیاتی بودن‏ مقدس شمرده می‌‏شود در یک آیین معنوی‏ کاربردی تقدس‌‏بخش پیدا می‏کند. تقدس آن‏ به‏‌گونه‌ای است که از یک سوی نماد زیست و زندگی و از سوی دیگر نماد پالایش و طهارت‏ می‏‌باشد. آب در ترکیب با یک آیین‌های پاکیزگی و طهارت تبدیل به رکن اساسی در آیین‌‏های مذهبی می‏‌شود.برخی باورهای دینی برای این عنصر مادی به خاطر پالایندگی جسم مرتبه پالایندگی روح نیز قائل شده‌اند. در بیان اسطوره‏ ایزیس از ایزدان مصری آمده‌است که پیکر مرده ایزیس در آب‏‌های نیل شناور بود و به زندگی برگشت به این خاطر که در آب‏‌های نیل غسل داده شد. ایزدبانوی ماه، در اساطیر قبایل مائوری نیوزیلند، به نام مارما پس از اینکه به‏ طور کامل از بین می‏‌رود، هرگاه در آب‏‌های زندگانی خود را شست‌‏وشو می‏‌دهد دوباره شکوه گذشته خود را بازمی‌یابد.نام وایورا، ایزدبانوی تندرستی در جزایر پلی‌نزی مرکزی، به‏ معنای «آب زندگانی» است. در داستان حماسی گیلگمش، وقتی گیلگمش خسته و درمانده به دنبال زندگی جاودان رهسپار می‏‌شود، با سیدوری‏ برخورد می‏‌کند. او در پاسخ گیلگمش که زندگی جاودان‏ را خواستار است، نخست به او گوشزد می‌‏کند که زندگی جاودان ویژه ایزدان است و در این میان سهم انسان، لذت بردن از مواهب زندگی‏ است. او خطاب به گیلگمش می‏‌گوید پوشاک نو به تن کن، تن را در آب‏ بشوی و...در این اسطوره شستن تن در آب، جزیی از سهم و قسمت انسان‏ از زندگی، و از مواهب ارزشمندی که خدایان به انسان‏‌ها بخشیده‌‏اند، محسوب می‌‏شود.
فواید آب
1. هضم غذا را در بدن بهبود می بخشد.
2. اجابت مزاج را فعال می سازد.
3. جریان ادرار را منظم می کند.
4. پوست را پاک می کند ومنافذ را برای تعریق آماده می سازد.
5. تعریق را کم کنیم وقتی بیش از حد باشد.
6. درجه حرارت را در هنگام تب کاهش می دهد.
7. درجه حرارت را در هنگام لرز زیاد می نماید.
8. جریان خون را تسریع می بخشد.
9. التهاب واحتقاق را در هر جای بدن کاهش می هد.
10. از عفونی شدن قسمت ملتهب جلو گیری می کند.
11. تشنگی را رفع می نماید.
12. تمام ضایعات از قبیل زخم بریدگی، سقوط، شکستگی، سوختگی ها و... را ترمیم می نماید.
13. درد را به شیوه طبیعی ، بدون داشتن اثرات ناگوار شیوع داروهای سمی را کم می نماید.
14. سموم را از بدن دفع می نماید.
15. اسیب های کبد، سنگ صفرا، یبوست چاقی و بسیاری از بیماریها را شفا می دهد.
16. تپش قلب، روماتیسم، ضعف جنسی و.. را بهبود نماییم.
منابع:
دانشنامه آزاد ویکی پدیا
پایگاه اطلاع رسانی ستاد توسعه فناوری آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معانت علمی و فناوری ریاست جمهوری
کتاب شیمی سال اول دبیرستان دانش‌آموزان ایران فصل اول.
ایران هیدرولوژی
«منابع تأمین آب» ‎(فارسی)‎.مدخل.دانشنامه رشد۱۷ فروردین۱۳۸۵.
مجله «کتاب ماه هنر» آبان ۱۳۸۷ - شماره ۱۲۲. (از صفحه ۱۰۶ تا ۱۱۳).
بلمکی، بهزاد - تقوایی، آزاده: هنر، اسطوره و کارکردهای آیینی در شکل‌گیری حمام.
کتاب شیمی سال اول دبیرستان دانش‌آموزان ایران فصل سوم (روش به دست آوردن جرم مولی)

[behnam5555]

الكل-1

در شیمی به هر ترکیب شیمیایی که یک گروهِ هیدرکسیل (‎-OH‏) متصل به کربن یک آلکیل داشته‌باشد، الکل گویند. فرمول کلی یک الکل سادهٔ عیر حلقه‌ای ‎CnH2n+1‏ است. در شیمی الکل‌ها در شمار گروه مهمی از ترکیب‌های شیمیایی هستند و در واکنش‌های گسترده‌ای شرکت می‌کنند و بسیاری از ترکیب‌های شیمیایی از آن‌ها به دست می‌آیند، به طوری در کتاب شیمی آلی موریسن و بوید آمده‌است که اگر به شیمی‌دانی بگویند او را با ده ترکیب شیمیایی دریک جزیره تنها خواهند گذاشت الکل یکی از آن‌ها خواهدبود.به طور کلی، زمانی که نام الکل به تنهایی به کار می‌رود، معمولاً منظور اتانول است که همان الکل گرفته‌شده از جو یا عرق یا همان مشروبات الکلی می‌باشد. اتانول مایعی بی‌رنگ و فرار وبا بویی بسیار تند است که از تخمیر شکرها به دست می‌آید. همچنین گاه به هر گونه نوشیدنی که الکل داشته‌باشد، الکل می‌گویند. هزاران سال است که معمولاً الکل به عنوان یکی از عامل‌های اعتیادآور به شمار می‌آید.الکل‌های دیگر بیشتر با صفت‌های مشخص‌کنندهٔ ویژهٔ خود می‌آیند مانند الکل چوب (که همان متانول است) یا ایزوپروپیل الکل. پسوند «ول» نیز در پایان نام شیمیایی همهٔ الکل‌ها می‌آید.الکل را زکریا رازی طبیب ایرانی کشف کرد.الکل‌ها بیشتر بویی تند و زننده دارند و اتانول از دوران پیش از تاریخ به دلیل‌های گوناگون بهداشتی، رژیمی، مذهبی و تفریحی به عنوان نوشیدنی الکلی به کار می‌رفته‌است. هرچند استفادهٔ کم و گهگاه الکل می‌تواند بی‌زیان باشد، اندازه‌های بیشتر آن سبب مستی شده و در مقدارهای بیشتر می‌تواند به اختلالات تنفسی و حتی مرگ نیز بینجامد.[به کربنی که به کربن دیگر متصل نباشد، کربن نوع صفرم و به کربنی که تنها به یک کربن دیگر متصل باشد، کربن نوع اول می‌گویند. کربن نوع دوم و نوع سوم نیز بر همین اساس نامگذاری می‌شود.]الکل‌های دیگر سمی‌تر از اتانول هستند، که این نیز بیشتر به دلیل نیاز به زمان بیشتر برای تغییر در فرایند سوخت و ساز است و حتی گاه در فرآیندهای دگرگشت(متابولیسم) ماده‌هایی سمی می‌سازند. برای نمونه متانول، که همان الکل چوب است، به وسیلهٔ آنزیم‌ها در جگر اکسایش می‌یابد و مادهٔ سمی فرمالدهید تولید می‌کند که می‌تواند سبب کوری یا مرگ شود.یکی از راه‌های کارا در پیشگیری از سمیت فرمالدهید، فراهم آوردن اتانول در کنار آن است چون آنزیم‌های هیدروژن‌زدایی که از متانول فرمالدهید می‌دهند بر اتانول اثر بیشتری دارند، بدین گونه از پیوند و عمل بر روی متانول پیشگیری می‌کند. در این زمان متانول باقی‌مانده وقت دفع از راه کلیه‌ها را پیدا کرده و فرمالدهید باقی‌مانده نیز به فرمیک اسید‌ تبدیل می‌شود.
شناخت الكل

الکل خالص، مایعی شفاف است و معمولا درجه خلوص آن 96 تا 97 است، یعنی در 100 حجم آن، 97 حجم الکل و 3 حجم آب و دیگر ناخالصی ها وجود دارد. الکل اتانول در طبیعت تقریبا در همه جا یافت می شود. در بسیاری از انواع تخمیرها همیشه مقداری از این الکل به وجود می آید و مقدار کمی از آن نیز در آب های طبیعی و معدنی یافت می شود. برای تهیه الکل از شیوه های تخمیر مواد نشاسته ای و قندی، یا از شیوه های سنتز و مصنوعی استفاده می کنند.
1. الكل و انواع آن

از نظر علم شيمى هر ماده‏اى كه در فرمول شيميايى آن عامل هيدروكسيل(OH-) وجود داشته باشد، يك الكل محسوب مى‏شود. الكل از مشتقّات هيدروكربن هاست كه در آن‏ها هرمولكول، تركيبى از چند اتم هيدروژن و كربن مى‏باشد. نهايت، يك عامل (OH) جانشين يك اتم هيدروژن مى‏گردد. و بنابر تعداد عامل (OH)، الكل‏ها را يك يا چند ظرفيت مى‏گويند.(1) الكل انواع زيادى دارد كه ذيلاً به برخى از آن‏ها اشاره مى‏كنيم:
الف) الكل متيليك

ساده‏ترين الكل‏ها، الكل متيليك‏(2) است كه مبناى الكل‏هاى يك ظرفيتى مى‏باشد. الكل متيليك از تقطير چوب به دست مى‏آيد و از اين رو به آن عرق چوب نيز مى‏گويند. اين ماده مايعى است بى رنگ كه در 66 درجه سانتى‏گراد مى‏جوشد، با شعله كمى آبى رنگ مى‏سوزد و چون با آب مخلوط گردد، تقليل حجم يافته و توليد حرارت مى‏كند.
الكل متيليك، در صنايع رنگ‏سازى كاربرد دارد. به علاوه سمّى است قوى كه با شرب 8 تا 10 گرم آن اختلالات هاضمه و اغلب كورى دست داده و تلف مى‏كند.(3)پس از الكل متيليك يا متانول بقيه الكل‏هاى يك ظرفيتى يا يك عاملى را به الكل‏هاى نوع اول، دوم و سوم طبقه‏بندى مى‏كنند.(4) اتانول كه موضوع بحث ماست، در زمره الكل‏هاى نوع اول است. هم‏چنين الكل‏هاى دو ظرفيتى و سه ظرفيتى و ... نيز وجود دارد كه مى‏توان از ضدّيخ به عنوان الكل دو ظرفيتى (يا الكل دو عاملى اشباع) و گليسيرين به عنوان الكل سه ظرفيتى (يا الكل سه عاملى اشباع) نام برد.(5)
ب) الكل اتيليك

اگر واژه الكل بدون هيچ پسوند يا پيشوندى به كار رود، مقصود الكل اتيليك يا اتانول‏(6) است كه معروف‏ترين انواع الكل مى‏باشد. در آينده خواهيم ديد كه الكل اتيليك در صنايع گوناگون و در زندگى روز مرّه مردم، كاربرد زيادى دارد.چنان كه در مقدمه اشاره شد، موضوع بحث ما در اين نوشتار منحصراً الكل اتيليك يا اتانول است. و هر كجا در اين رساله، واژه الكل را بدون افزودن كلمه ديگر به كار بريم مقصودمان همين نوع الكل مى‏باشد.اتانول به طور طبيعى و به مقدار بسيار كم در نان (0/5 درصد)، مغزانسان و گياهان وجود دارد. علاوه بر مخمّر(7) و بعضى باكترى‏ها، بدن انسان نيز مقدار چشمگيرى الكل توليد مى‏كند. در اكثر موارد، تمام اين توليد، مربوط به ميكروب‏هاى موجود در روده انسان مى‏باشد. براى آشنايى بيش‏تر با اين ماده، به تبيين اوصاف الكل و آثار ظاهرى الكل برجسم و روان آدمى مى‏پردازيم.

[behnam5555]

الكل-2
2. ويژگیهاى الكل و آثار آن

الكل اتيليك در 78/3 درجه سانتى‏گراد به جوش مى‏آيد و در 114-درجه ذوب مى‏شود. الكل مطلق، آب گونه‏اى است بى‏رنگ و زود آتش‏گير، با بويى ويژه، در برودت زياد ابتدا قوام آمده و سپس مانند شيشه منجمد مى‏گردد.(8)الكل برخلاف پندار بعضى، اثر تحريكى بر اعضاى بدن ندارد، بلكه اثر آن تخدير يعنى تضعيف فعاليت‏هاى بدن و كاستن از دقت در انجام رفتارهاى گوناگون است. در كتاب‏هاى علمى نيز، الكل را در رديف تخدير كننده‏ها هم‏چون اِتِر و غيره مى‏آورند. يكى از دانشمندان در اين زمينه مى‏گويد: «اين واقعيت كه افراد تحت تأثير الكل، خجالتشان از بين مى‏رود و زياد حرف مى‏زنند، به علت اثر تحريكى الكل بر مغز نيست، بلكه به دليل از بين رفتن كنترلى است كه مراكز عالى مغز در ميانه‏روى و اعتدال شخص از خود انجام مى‏دهند.»(9)به هر حال، تمامى مشروبات الكلى، حاوى مقدارى الكل مى‏باشند و هرگونه آثار تخديرى كه از مشروبات الكلى بروز مى‏كند مربوط به وجود اين ماده در آن هاست. ميزان اين تخدير كه ما از آن به «مستى» تعبير مى‏كنيم بستگى به درصد الكل موجود در اين گونه مشروبات دارد. چنان چه شخص مقدارى الكل بنوشد، قريب‏15 آن فوراً به وسيله جدار معده داخل در خون و بقيه در امعاء وارد مى‏گردد. مقدارى هم ممكن است به وسيله ريتين يا با ادرار خارج شود. ولى قسمت اعظم آن در هر حال در بدن مى‏ماند و در آن جا متدرّجاً اكسيد شده و احتياجى به هضم و گوارش ندارد.(10)كبد انسان قادر است در هر ساعت، 8 گرم الكل را اكسيد كند. مقادير زيادتر در جريان خون ظاهر شده ولى غلظت كم‏تر از 0/05% علامتى در شخص به وجود نمى‏آورد. از غلظت 0/05% به بالاست كه علائمى نظير كاهش توازن اعمال فيزيكى و اختلال در ديد پيش خواهد آمد.غلظت بالاتر از 0/25% علائم مشخصى به وجود مى‏آورد. و اگر غلظت به 1% در خون برسد، اختلال تنفسى و قلبى و نهايتاً مرگ ايجاد مى‏شود هر چند مقدار كشنده آن برحسب افراد فرق مى‏كند.پيتركوپر نيز در اين زمينه چنين مى‏نويسد: «الكل از تمام راه‏ها جذب بدن مى‏شود ولى جذب آن از راه دهان و معده بسيار كم است. روده كوچك 80% يا بيش‏تر مقدار خورده شده را جذب مى‏كند. كم‏تر از 10% بى‏تغيير از راه ادرار و تنفس دفع مى‏شود. الكل در بافت‏ها به سرعت منتشر شده و در حدود 8 گرم در ساعت اكسيد و به گاز كربنيك و آب تبديل مى‏شود.(11) بدين ترتيب مهم‏ترين اثر الكل، تضعيف دستگاه اعصاب مركزى است. الكل در نتيجه تأثير برروى اعصاب، واكنش در رگ‏ها ايجاد نموده و خون را به سطح بدن جريان مى‏دهد و از اين طريق، پوست را قرمز مى‏كند و ابتداءاً در بدن ايجاد حرارت مى‏نمايد. اما اين اثر ديرى نمى‏پايد، چرا كه پس از مدّت كوتاهى، بدن حرارت خود را تا دو برابر از دست مى‏دهد.شخصى كه الكل مى‏نوشد ابتدا فعاليت او بيش از حد معمول مى‏شود و به ترتيبى كه ذكر شد، درجه حرارت بدن بالا رفته و تنفس شديد مى‏شود. آن گاه مركز تكلّم در مغز تحت تأثير الكل قرار گرفته و شخص پرچانگى مى‏كند. سپس مركز سمعىِ مغز متأثر شده و شخص صداهاى بى‏خود مى‏شنود. بعد مركز بينايى مغز دچار اختلال گشته و شخص تصاوير موهوم مى‏بيند. و بالاخره مركز حفظ تعادل تحت تأثير الكل قرار گرفته و كسى كه مشروب الكلى نوشيده، توازن اعمال فيزيكى خود را از دست مى‏دهد.(12)بدين ترتيب با نوشيدن الكل، خويشتن‏دارى شخص كه به عنوان منشأ حجب و حيا در انسان پايه‏گذارى شده است، تقريباً از بين رفته و باعث بروز اعمال ناهنجار مى‏شود.از ديدگاه متخصصين اعصاب و روان، الكل، عالى‏ترين اعمال توقفى را فلج مى‏كند و انسان را به سيرت و منش عارى از ملكات اخلاقى و برى از دانش و بينش سوق مى‏دهد. استعمال الكل موجب دگرگونى در شخصيت انسان مى‏شود و انسان با شرم و حيا را افسارگسيخته و بى‏بندوبار مى‏نمايد.عوارض مصرف الكل، غالباً منشأ ارتكاب اعمال شنيع و ارتكاب جرايم مى‏گردد. طبق مطالعاتى كه مؤسسات جرم‏شناسى به عمل آورده‏اند، اغلب جنايات جنسى و در حدود 70% جرايم ضرب و جرح و 80% قتل‏ها، خود آزارى و ديگر آزارى‏ها در اثر استعمال نوشابه‏هاى الكلى واقع مى‏شوند. ازدياد تصادفات وسايط نقليه در كشورهايى كه مجاز به نوشيدن الكل هستند براثر مستى رانندگان مزاحم است و روى همين اصل، استعمال مشروبات الكلى را اغلب قوانين ممنوع دانسته يا محدود نموده‏اند.(13)در كشورهاى سويس و فرانسه اگر ميزان الكل در خون بيش از 0/5 سانتى‏گرم در ليتر خون باشد، شخص مجاز به رانندگى نيست و تكرار كننده اين جرايم از حق رانندگى براى شش ماه محروم مى‏شود. در دانمارك اين مقدار يك سانتى‏گرم و در انگلستان 0/8 مى‏باشد.(14)اثرات سوء نوشيدن الكل منحصر در آن چه گفتيم نيست. الكل نه تنها اعتدال روانى و تنظيم حركات و فعاليت‏هاى انسان را مختل مى‏سازد بلكه آثار مخرّب ديگرى بر دستگاه‏هاى مختلف بدن مى‏گذارد؛ به عنوان نمونه، مصرف الكل، باعث سوءهاضمه و اختلال دستگاه گوارش و كبد مى‏شود، زيرا به علت جاذب الرطوبه بودن آن، آلبومين‏هاى سلول‏هاى كبد و معده را منعقد مى‏كند. در نتيجه معده اسيدكلريدريك پس نمى‏دهد و سلول‏هاى كبد حالت مومى شكل (تشمّع كبدى) به خود مى‏گيرند.(15)اين است كه اسلام با نوشيدن هر نوع مشروبات الكلى، خريد و فروش و هر نوع بهره‏بردارى از آن‏ها به شدت برخورد كرده است. خمر در آيات قرآنى، پليدى و رفتار شيطانى تلقّى گرديده، نوشيدن آن، گناه كبيره قلمداد و هم‏چون قمار بازى موجب برانگيختن بذر عداوت و دشمنى دانسته شده است.(16)براساس روايات اسلامى، كسى كه خمر مى‏نوشد، تا چهل روز، نماز او پذيرفته نمى‏شود. بلكه در تمامى اديان الهى، هنگامى كه كامل گشته‏اند، تحريم خمر جزء برنامه‏هاى قطعى آن‏ها بوده است.(17) نوشنده خمر در روز قيامت با صورت سياه و زبان بيرون آمده در حالى كه آب دهان او بر سينه‏اش مى‏ريزد و فرياد العطش برمى‏آورد، محشور مى‏گردد. كسى كه جرعه‏اى شراب بنوشد، روح ايمان از وى گرفته مى‏شود و روح ناپاك و پَست جايگزين آن مى‏گردد.(18)متاسفانه هم اكنون در كشورهاى لائيك و عمدتاً در كشورهاى غربى مقادير زيادى الكل به صورت مشروبات الكلى مصرف مى‏شود. تنها در سال 1955 در فرانسه مطابق گزارش رسمى وزارت دارايى اين كشور، تعداد 455054 مشروب فروشى داير بود؛ يعنى براى هر 86 نفر يك باب مشروب فروشى وجود داشته است.اين در حالى است كه مصرف الكل سال به سال به طور مرتب در اين كشورها افزايش يافته است. هم اكنون دانشمندان كتاب‏هاى متعددى درباره الكلى‏سم و مسائل كيفرى و ناهنجارى‏هاى اجتماعى‏نوشته‏اند. پروفسور سيگار در كتاب خود تحت عنوان «الكلى‏سم از گذرگاه اجتماعى» الكلى‏سم را يكى از مهم‏ترين علل شكست فرانسه در جنگ دانسته و آكادمى علوم فرانسه، قطع‏نامه‏اى به همين مضمون در محكوميت مصرف نوشابه‏هاى الكلى صادر نموده است.از لحاظ علم ژنيتك نيز، اكثر فرزندان افراد الكلى، مبتلا به روان‏پريشانى‏هاى شديد مى‏گردند و به همان جهت، عقب‏ماندگى‏هاى مختلف شعورى در آنان ايجاد مى‏شود.(19)
3. كاربرد الكل

از الكل، به عنوان پرمصرف‏ترين ماده شيميايى در فرايند ساخت و سنتز، جدا سازى و توليد مى‏توان نام برد.در صنعت، الكل را جهت تهيه لاك، ورنى و رنگ‏هاى انيلين و دواجات به كار مى‏گيرند. الكل در آزمايشگاه‏ها به عنوان سوخت كاربرد دارد. ولى استفاده از آن به اين منظور، به صرفه نيست.الكلى كه در صنعت به كار گرفته مى‏شود، از لحاظ ماهيت، هيچ تفاوتى با الكل طبى ندارد و هر دو همان الكل اتيليك يا اتانول مى‏باشند. منتها به دلايلى نظير گرفتن ماليات از نوشابه‏هاى الكلى و يا جلوگيرى از سوءاستفاده از آن‏ها، كارخانجات توليد كننده الكل، مواد سمّى، بد بوكننده (هم‏چون متانول يا عرق چوب) و مواد رنگين كننده (هم‏چون پريدين) به آن مى‏افزايند.(20)الكل بهترين حلال آلى است و لذا در آزمايشگاه‏ها و صنايع دارو سازى كاربرد بسيار زيادى دارد. در مواردى نيز الكل جهت محافظت از رشد ميكروبى در فرآورده‏هاى دارويى، ساخت روكش قرص‏ها، و ضدعفونى كننده پوست به كار مى‏رود.(21)در پزشكى نيز الكل جهت ضدعفونى كردن ابزارهاى طبى و غيره به كار گرفته مى‏شود. به علاوه قطعات تشريحى را به خوبى مى‏توان در الكل از گنديدن و عفونت محافظت نمود. هم‏چنين الكل در ساختن ادكلن‏ها و لوازم آرايشى نيز كاربرد فراوان دارد.برخی از کاربردهای الکل:
1) حلّال،
2) سوخت خودرو،
3) کاربردهای پزشکی و گندزدایی.
4. روش‏هاى تهيه الكل
الكل اتيليك يا اِتانول اولين تركيب آلى است كه انسان تهيه نموده است، چرا كه قدمت صنعت الكل تقريباً به اندازه قدمت صنعت‏نان است.
الكل مورد بحث از راه‏هاى گوناگونى تهيه مى‏شود كه مى‏توان آن‏ها را به دو روش كلى تقسيم نمود: روش طبيعى(تخمير) و روش صنعتى. ذيلاً اين روش‏ها را مورد مطالعه قرار مى‏دهيم:
الف) روش تخمير يا فِرمانتاسيون‏(22)

در حقيقت پديده تخمير چيزى جز تجزيه قند نيست. نهايت قند به صورت‏هاى گوناگون در طبيعت يافت مى‏شود:انگور،كشمش،خرما،جو، برنج، سيب‏زمينى، ذرّت و مانند اين ها به ميزان زيادى قند در بردارند و لذا اين‏گونه موادمى‏تواند منابع اوليه جهت تهيه مايع الكلى باشد.قارچ يا مخمّرها موجوداتى هستند كه قادرند به طريق بى‏هوازى رشد نمايند؛ يعنى در محيط واجد اكسيژن فراوان، مخمّرها مواد قندى را با تنفس هوازى به گاز كربنيك و آب تجزيه مى‏كنند. و در غياب اكسيژن، مواد قندى را تخمير و گاز كربنيك و اتانول يا الكل اتيل توليد مى‏كنند. هم اكنون ثابت شده كه تخمير در واقع توسط يك آنزيم به نام «زيماز» كه توسط سلول‏هاى قارچ توليد شده عملى مى‏گردد. اين آنزيم‏ها يك نوع كاتاليزر آلى هستند كه باعث اجراى عمل و سرعت آن شده ولى خود دخالت مستقيم نمى‏كنند.(23)نتيجه فرايند تخمير، مايعى است كه عمدتاً محتوى آب و الكل است كه آن را خمر مى‏ناميم. ولى مواد ديگرى چون گليسيرين و اسيدسوكسينيك نيز به مقدار كم در آن يافت مى‏شود. در كنار اين‏ها ماده‏اى هم به نام روغن فوزل در نتيجه تخمير به دست مى‏آيد.(24)به هر حال مايع به دست آمده درجه الكلى بسيار پايينى در حد تقريبى 18 درصد دارد. براى اين كه غلظت الكل در اين مايع را كه از آن به درجه الكلى تعبير مى‏كنند، افزايش دهند، از فرايند تقطير مجزّا(25) استفاده مى‏كنند. اساس اين عمل، تفاوت دماى جوش الكل و آب است. الكل تقريباً در 78 درجه سانتى‏گراد مى‏جوشد. در حالى كه آب براى جوشيدن بايد به دماى صد درجه برسد. از اين تفاوت نقطه جوش استفاده كرده مايع الكلى را كه همان خمر است در ديگ‏هايى ريخته و حرارت مى‏دهند. الكل كه نقطه جوش پايين‏ترى دارد سريع‏تر بخار مى‏شود. بخار به دست آمده را از لوله‏اى كه اطراف آن را هواى سرد پوشانده عبور مى‏دهند و به حالت مايع در مى‏آورند.هر چه اين عمل را - كه «ركتيفيكاسيون» ناميده مى‏شود - بيش‏تر تكرار كنند، الكل درجه خلوص بيش‏ترى پيدا مى‏كند به طورى كه بيش‏تر الكل‏هاى كاربردى در صنايع مختلف داراى درجه خلوص 96 مى‏باشند. در حالى كه مشروبات الكلى درجه الكلى بسيار پايين‏ترى دارند؛مثلاًآب‏جو4الى‏6درصد،شرا ب‏16تا20درصدو عرق يا ويسكى تا 40 درصد در بردارنده ماده سكرآورالكل‏مى‏باشند.
ب) روش صنعتى

مواد اوليه جهت تهيه الكل به روش صنعتى، از منابع طبيعى نظير نفت، گاز طبيعى، ذغال سنگ و توده‏هاى زيستى به دست مى‏آيد. اين مواد طى فرايندهاى گوناگون و احياناً پيچيده به الكل تبديل مى‏شوند.(26) در اين فرايندها ماده‏اى به نام استيلن (CH=CH) در مجاورت جيوه با آب تركيب شده و ماده ديگرى به نام استالدئيد يا اتانال به دست مى‏آيد سپس ماده مزبور را با هيدروژن تركيب و اتانول يا الكل اتيل به دست مى‏آورند.هم‏چنين ماده ديگرى به نام اتيلن (CH2 = CH2)را در مجاورت اسيدسولفوريك با آب تركيب و از آن الكل اتيل تهيه مى‏كنند. هر دو ماده مزبور (اتيلن و استيلن) از فراورده‏هاى نفتى مى‏باشد. هم اكنون روش تخمير در تهيه الكل كم‏تر مقرون به صرفه است و بيش‏تر الكل مورد نياز صنايع به طريق شيميايى و به كمك صنايع نفت توليد مى‏گردد. ولى با اتمام ذخاير نفتى مسلّماً اهميت تخمير در ساخت الكل به مراتب بيش‏تر خواهد بود.
پی نوشت ها:

1. دكتر ابوالحسن شيخ، شيمى‏آلى(ارگانيك)، ج 1 ، ص 114.
2. نام ديگر آن متانول است با فرمول(CH3OH) يعنى يك اتم كربن، سه اتم هيدروژن و يك عامل هيدروكسيل.
3. دكتر ابوالحسن شيخ، همان، ص 125-124.
4. الكل نوع اوّل مانند اتانول و الكل نوع دوّم مانند 2 - پروپانُل يا ايزوپروپيل الكل، و الكل نوع سوّم مثل: 2 - متيل - 2 - پروپانُل يا ترسيوبوتيل الكل.
5. براى مطالعه بيش‏تر در زمينه انواع الكل‏هاى و ساختمان شيميايى آن‏ها ر. ك: دكتر ابوالحسن شيخ، همان، ص 120 و ص 136.
6. Ethanol با فرمول شيميايى (C2H5OH) يعنى دو اتم كربن، پنج هيدروژن و يك عامل هيدروكسيل.
7. در مبحث آتى و به هنگام بحث از روش تخمير در تهيه الكل با اين لفظ آشنا خواهيم شد.
8. دكتر ابوالحسن شيخ، شيمى آلى ، ج 1 ، ص 131.
9. جى. اچ. بِرن، مبانى فارماكولوژى، ترجمه دكتر مرتضى فرخ سير و دكتر محمود بهزاد، ص 65.
10. دكتر ابوالحسن شيخ، شيمى آلى ، ج 1 ، ص 133.
11. پيتركوپر، مسموميت به وسيله داروهاى شيميايى، ترجمه دكتر مرتضى فرخ سيرو دكتر محمد خوئى، ص 162.
12. دكتر ابوالحسن شيخ، شيمى آلى، ج 1 ، ص 133؛ دكتر اردوبادى، بررسى فرآورده‏هاى الكل از نظر فقه اسلامى، ص 33.
13. دكتر سعيد حكمت، روانپزشكى كيفرى، ص 142.
14. مقدار مزبور از طريق بوى دهان با وسايل خاصى قابل تشخيص است.
15. دكتر اردوبادى، بررسى فرآورده‏هاى الكل از نظر فقه اسلامى، ص 74.
16. بقره(2) آيه 219؛ مائده(5) آيه‏هاى 91-90.
17.تحريم خمرو مذمّت آن در جاهاى مختلف تورات و انجيل آمده است. به عنوان نمونه در تورات، سِفرلاويان، باب دهم چنين آمده‏است: «و خداوند هارون را خطاب كرده گفت: تو و پسرانت با تو چون به خيمه اجتماع داخل شويد، شراب و مسكرى ننوشيد مبادا بميريد. اين است فريضه ابدى در نسل‏هاى شما.»در انجيل نيز در رساله اوّل پطرس رسول، باب چهارم، مى‏گسارى در كنار بت‏پرستى و فسق و فجور تحريم شده است.در متون اسلامى نيز چنين آمده است: «ما بَعَثَ اَللَّهُ نبيّاً قطُّ الاَّ و قد عَلِمَ اللَّه أنّه اذا أكَملَ له دينَه كان فيه تحريم الخمر، و لم تزل الخمر حراماً»(وسائل ، ج 17، ص 237)
18. وسائل الشيعه، ج 17، ابواب اشربه محرمه، باب 1، حديث 5، و باب 9 ، احاديث 1 و 2 و 4 و 25؛ به روايات باب 11 و 12 نيز مراجعه شود.
19. دكتر سعيد حكمت، روانپزشكى كيفرى، ص 144؛ ديويدايبراهمس، روانشناسى كيفرى، ترجمه دكتر پرويزصانعى، ص 196 و 275.
20. اصطلاح علمى، تقليب ماهيت يا denaturation است. تقطير و تخليص الكل تقليبى بسيار مشكل مى‏باشد.(دكتر ابوالحسن شيخ ، شيمى آلى، ج 1، ص 134).
21. بحث تفصيلى از ميزان تركيب الكل در فرآورده‏هايى دارويى را به هنگام بحث فقهى از طهارت و حليّت اين گونه فرآورده‏ها مطالعه خواهيم كرد.
22. Fermentation به معناى جوشش يا غليان از واژه لاتين‏Fermentatio گرفته شده است. به طور كلى توليد انرژى در موجود زنده به سه طريق صورت مى‏گيرد: تخمير، تنفس و فتوسنتز. ساده‏ترين راه توليد انرژى، تخمير مى‏باشد. از نظر صنعتى مخمّر Saccharomyces Cervisiae بيش‏ترين اهميت را داراست و در تهيه الكل و هم‏چنين نان به خدمت گرفته مى‏شود. براى مطالعه بيش‏تر در اين زمينه ر. ك: Encyclopedia Of Chemical Technology و kirk - Othmer و P:352
23. دكتر ابوالحسن شيخ، شيمى آلى، ج 1 ، ص 127؛ پديده تخمير به صورت فرمول شيميايى زير نشان داده مى‏شود:H5 OH+2CO2 2C2 توسط مخمّر زيماز C6 H12 O6
24. روغن فوزل كه به مقدار زياد در نتيجه فرايند تخمير به دست مى‏آيد، نتيجه تخمير الكلى نيست بلكه از مواد سفيده قارچ‏ها به وجود مى‏آيد.
25. Rectification .
26. از جمله آن‏ها فرايند كراكنيگ(Cracking)، فرايند اُكسو(oxo) و هيدراسيون است كه تبيين آن‏ها خارج از اين نوشتار بوده و در رشته شيمى آلى مورد مطالعه قرار مى‏گيرد.
منابع:

شبکه بلاغ
موریسن، و بوید. شیمی آلی. ترجمهٔ سید احمد شکرایی و عیسی یاوری. چاپ چاپ اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵. ISBN 964-01-0778-6.

[behnam5555]

زن در چشم و دل مولانا

اگرچه بیش از هفت قرن از حیات مولوی می‏گذرد، نکته‏ها و آموزه‏های بسیاری در آثار او وجود دارد که هنوز به کار ما در این عصر پیچیده می‏آید. نگاه انسانی و عرفانی او به حیات این جهانی، گمشده‏ی هر حقیقت‏جویی است. او انسان را بسیار فراتر از جهان مادی می‏دید و تقسیم انسان‏ها را به مؤنّث و مذکّر، تقسیمی راه‏گشا و حقیقت‏نما نمی‏شناخت. در مثنوی می‏گوید: اصل و حقیقت انسان، روحانیت او است، نه جسمانیتش. از سوی دیگر، تفاوت زن و مرد، در جسمانیت آن دو است، نه در روح و روان‏شان. بنابراین میان زن و مرد، تفاوت گوهری و مهمی وجود ندارد؛ زیرا آن‏چه به آدمی، شخصیت و حقیقت می‏دهد، روح او است و روح در مرد و زن یکسان است:

لیک از تأنیث جان را باک نیست

روح را با مرد و زن اشراک نیست

از مؤنّث و ز مذکّر برترست

این نه آن جان است کز خشک و ترست

این نه آن جان است کافزاید زِ نان

یا گهی باشد چنین گاهی چنان 1

به عبارت دیگر، روح انسانی در قالب مرد و زن محدود نمی‏شود. زنی و مردی از عوارض روح‏اند، نه اصل و گوهر آدمی. روح، نه مؤنث است و نه مذکر و چون اصل آدمی، روح او است، پس زن و مرد در اصل و در گوهر، همسان و یکسان‏اند.
در جایی دیگر، روح را لطیفه‏ای می‏داند که در مرد و زن، مشترک است و از «ما و من» رها است:

ای رهیده جان تو از ما و من

ای لطیفه‏ یْ روح اندر مرد و زن

مرد و زن چون یک شود آن یک تویی

چون که یک‏ها محو شد آنک تویی

این من و ما بهر آن بر ساختی

تا تو با خود نرد خدمت باختی

تا من و توها همه یک جان شوند

عاقبت مستغرق جانان شوند 2

در بیتی دیگر عشق و علاقه به همسر و فرزند را مساوی با دنیاپرستی ندانسته، می‏گوید:

چیست دنیا؟ از خدا غافل شدن

نه قماش و خانه و فرزند و زن

یعنی: دنیا، غفلت از خدا است؛ نه عشق به همسر و فرزند.
زن در اشعار مولانا از سویی نماد عشق الهی، روح، جان، زمین و رویش است و از سوی دیگر نماد جسم، نفس، دنیا و حرص. البته این دو‏گانگی، ریشه در فرهنگ تاریخی ما دارد، زیرا هر موجود دیگری نیز می‏تواند نماد دنیاپرستی باشد؛ حتی آن‏چه به نظر اخروی و آن جهانی می‏آید.
هم‏چنین در کلام مولانا، مهر مادری کیمیا و معجزه‏ی الهی است که در این آینه، می‏توان محبت خدا را به بندگانش مشاهده کرد:

حق هزاران صنعت و فن ساخته است

تا که مادر بر تو مهر انداخته است 3

یعنی مهر مادر، کیمیایی است که فقط در کارخانه‏ی الهی ساخته و پرورده می‏شود.
در مثنوی، گاه زن نماد عشق الهی است. عشق و محبت، اکسیر حیات است و بهانه‏ی بودن. در جهان‏بینی عرفانی مولانا، همه‏ی محبت‏ها از حضرت حق است و از او است که محبت در همه‏ی هستی جاری و ساری می‏شود. بنابراین مهر و محبت میان زن و مرد هم قطره‏ای از دریای بیکران محبت الهی است. چنان که مولانا می‏گوید:

ای تو پناه همه روز مِحَن

باز سپردم به تو من خویشتن

قلزم مهری که کناریش نیست

قطره‏ی آن، الفت مردست و زن 4

مولانا از سویی دیگر زن را نماد روح و جان هم می‏داند. او روح و جان آدمی را از این نظر که لطیف‏ترین بخش وجود و پرده‏نشین کالبد انسان است، مؤنث و از جنس زن می‏شمارد:

سیمرغ کوه قاف رسیدن گرفت باز

مرغ دلم ز سینه پریدن گرفت باز

خاتون روح خانه‏نشین از سرای تن

چادرکشان ز عشق دویدن گرفت باز

در جهان‏بینی مولوی، آسمان و زمین در نظام هستی، هم‏چون زن و مرد هستند. قدما معتقد بودند که هفت سیاره در هفت فلک آسمان، پدران آسمانی‏اند و چهار عنصر آب و باد و خاک و آتش، مادران زمینی که از ازدواج آن‏ها و تأثیر و تأثرشان، جماد و نبات و حیوان متولد می‏شوند:

هست هر جزوی ز عالم جفت‏خواه

راست هم‏چون کهربا و برگ کاه

آسمان مرد و زمین زن در خِرد

هر چه آن انداخت این می‏پرورد

مولانا هم‏چنین نیاز به همسر و هم‏دم مؤنث را از نیازهای مهم و اصلی مرد می‏داند که حتی اگر پیامبر هم باشد از آن بی‏نیاز نیست:

آن‏که عالم مست گفتارش بُدی

«کلمینی یا حمیرا» می‏زدی
5

یعنی کسی که عالَم، مست سخن و کلام او بود (پیامبر اسلام)؛ هرگاه دلش می‏گرفت، خطاب به همسرش می‏فرمود: «با من سخن بگو». 6

رضا بابایی

منبع:


پی‏ نوشت‏ ها:

1. مثنوی معنوی، دفتر اول، بیت 1977ـ 1975.
2. همان، بیت 1785 ـ 1783.
3. همان، دفتر دوم، بیت 328.
4. دیوان غزلیات.
5. مثنوی، دفتر اول، بیت 2428.
6. ر. ک: غزالی، احیاء العلوم، ج 3، ص 98.

[behnam5555]

ویژگی های طلا

طلا، عنصری شیمیایی است که در جدول تناوبی با نشان Au، لاتین aurum و عدد اتمی 79 وجود دارد. طلا فلزی نرم، براق، زرد رنگ، چکش‌خوار، قابل انعطاف است که به دو صورت یک ظرفیتی و سه ظرفیتی وارد واکنشهای شیمیایی می شود و به علت اینکه با هیچ ترکیب شیمیایی واکنش ندارد، پایدارترین فلز در طبیعیت شناخته شده و تنها دو واکنش شیمیایی کلر و تیزاب سلطانی هستند که می توانند روی طلا تأثیر بگدارند.
طلا به عنوان یک فلز، دارای خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و عارضه هایی در استفاده از آن برای مردان است. تحقیقات متعددی طی سال های مختلف در کشورهای غربی درباره مضرات استفاده از طلا انجام شده است. طلا از واژه سانسکریت Jval گرفته می شود واژه آنگلوساکسون آن gold و به لاتین aurum گفته می شود. از دوران هیروگلیف مصری از 2600 قبل از میلاد در کتاب عهد عتیق فلز طلا برای اولین بار به عنوان یک فلز درخشان با ارزش مورد اشاره قرار می گیرد.
طلا به عنوان نمادی برای پاکی، ارزش، سلطنت درجهان شناخته شده است و کیمیاگران که طلا را خدای فلزات معرفی می کردند و تمام آرزویشان این بود که فلزاتی چون مس را به طلا تبدیل کنند. این نکته قابل توجه است که این آرزو تحقق یافته است، در سالهای اخیر دانشمندان روسی توانسته اند با استفاده از یک مکانیسم طبیعی و استفاده از سیستم بیولوژیکی بدن مرغ مس را به طلا تبدیل کنند. یکی از توانمندیهای نانوفناوری این است که آرزوهای کیمیاگران را چون رسیدن به اکسیر جوانی و تبدیل مس به طلا تحقق بخشیده است.
فلز طلا به عنوان زیبا ترین، قابل انعطاف ترین و چکش خوارترین فلز جهان شناخته شده است. اگر کل طلای پالایش شده در جهان را چکش کاری کرده و گردهم جمع کنیم به یک مکعب یکپارچه با هر ضلع به طول 20 متری تبدیل می شود. طلای بومی هشت تا ده درصد نقره دارد. این مقدار می تواند کم و زیاد شود و برای همین طلا با رنگهای مختلف به وجود می آید. هرچه مقدار نقره بیشتر شود رنگ طلا سفیدتر و جرم ویژه آن کمتر می شود. آلیاژهای مختلفی چون مس، آهن و آلومینیوم با طلا ترکیب می شود و رنگهایی چون قرمز، سبز و ارغوانی را به وجود می آورد. بیشترین مصرف طلا در ضرب سکه و جواهرات است و برای مبادلات پولی استفاده می شود. به علت هدایت الکتریکی خوب و مقاومت خود در برابر فرسایش و سایر ویژگیهای این فلز، طلا به عنوان مهمترین فلز در صنایع پیشرفته (High-tech) مورد استفاده قرار می گیرد. همانند نقره که با جیوه مخلوط می شود و برای پرکردن دندان استفاده می شود ترکیب طلا و جیوه نیز می تواند ماده محکمی برای مصرف دندانپزشکی فراهم کند. درجدیدترین استفاده طلا از نانو مواد طلا، نمک طلا است که در مقیاس نانومتریک است که برای مصارف بیولوژیکی و پزشکی استفاده می شود و در درمان سرطانها و بیماریهای کبدی کاربرد دارد. از نمکهای خاص طلا برای درمان رماتیسم مفصلی استفاده می کنند. طلا به عنوان یک منعکس کننده خوب برای نور است، از این رو از طلا یا ورقه های بسیار نازک آن به عنوان محافظ سطح بسیاری از ماهواره ها استفاده می کنند. چرا که ماهواره ها در برابر نورهای مادون قرمز ماورای بنفش و نورستارگان تحت تأثیر قرار گرفته و می تواند در برنامه ها اختلال ایجاد کند کشیدن یک سطح نازک از طلا می تواند به انعکاس این نور کمک کند. بدن انسان طوری است که فلز طلا و همین طور نقره و پلاتین را جذب نمی کند به این معنا که ترکیبات طلا چندان سمی نیست اما براساس گزارش های منتشر شده 50 درصد بیماران ورم مفاصل که با داروهای ایزوتوپ طلا درمان شده اند دچار آسیب های کلی بر کبد شده اند این تحقیق تنها در حد گزارش بوده و تا کنون مستنداتی در این رابطه ارائه نشده است.
مضرّات طلا برای مردان
از نظر پزشکی طلا روی گلبول های قرمز خون مردان اثرگذار است و سیستم ایمنی بدن آنها را دچار مشکل می کند. وقتی طلا با پوست مردان تماس پیدا کند ، یون های آن وارد بدن می شود چرا که در ساختار چربی پوست آقایان و خانوم تفاوتهایی است. مقدار چربی پوست آقایان کمتر است از این رو، طلا به راحتی می تواند به صورت یون از پوست مردان عبور کرده و در کبد آنها موجب اختلال شود. در تحقیقات انجام شده در سال 2010 در ونکوور کانادا مشخص شد طلا دارای خاصیت شبه القایی است که بر پوست و خون مردان اثر منفی دارد می تواند علاوه بر اثر منفی در کبد، موجب غلظت خون شده و به مرور زمان به امراض قلبی و سکته برای آقان منتهی می شود.
نقره و آرامش بخشی

مسئله تحریکات عصبی از دیگر عوارض است. دکتر احمد صبور اردوبادی در کتاب " بهداشت در اسلام" این مسئله را مورد اشاره قرار داده است و نتایج تحقیقات دانشمندان را منعکس کرده است. طلا می تواند روند فعالیت ارگانیسم مردان را تسریع کند و به تحریکات عصبی منتهی شود، برخلاف طلا نقره برای مردان ایجاد آرامش می کند.
تأثیر طلا بر عقیم شدن

استفاده طولانی از طلا روی تمام هورمونهای مردان به ویژه هورمونهایی که از ناحیه هیپوفیز در بدن پخش می شود تأثیر منفی می گذارد و در آن میان می توان به کاهش ترشح تستسترون و کمبود اسپرماتوزوئید، در نهایت کاهش قدرت جنسی و در نتیجه عقیم شدن آنها اشاره کرد. در تحقیقاتی مشخص شده است که شیرمادرانی که از طلا استفاده می کنند در سیستم جنسی نوزادان جمع می شود اما این امر برای نوزادان دختر صادق نیست. به طوری که 70 تا 105 نانوگرم طلا در یک میلی لیتر مایعی که اسپرم در آن وجود دارد به شدت تحرک و رشد اسپرم را دچار اختلال می کند.از میان دیگر عوارضی که طلا برای مردان ایجاد می کند می توان به تحقیقاتی اشاره کرد که در سال 1990 در آمریکا انجام شده است. محققان با مطالعه روی افرادی که با طلا ارتباط دارند به این نتیجه رسیده اند که طلای موجود در بدن آنها باعث ایجاد اختلالات هورمونی شده و هورمونهای پرولاکتین و FSH بیشترین تأثیر منفی را از طلای موجود در بدن آنها گرفته و بیشترین تجمع طلا در دستگاه تناسلی مردان مشاهده شده است.
منبع:

خبرگزاری مهر

[behnam5555]

سکه

سکه یک تکه کوچک از فلز، دایره وار و تخت، معتبر شده توسط یک دولت برای استفاده در داد و ستد اقتصادی یک جامعه است.
سکه، کهن ترین یادگار بشری

سکه از کهن ترین یادگارهای بشر، به ویژه در بعد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی است. در همه زمانها، سکه یک پادشاه، به معنای تسلّط و حاکمیّت وی در یک مقطع معیّن بوده و مردم آن را نشانه قدرتمندی او می دانستند.
اهمیت سکه به عنوان یکی از کهنترین یادگارهای بشری، از مسائلی است که در ۱۵۰ سال گذشته، مورخان بیش از هر دوره دیگر به اهمیت آنها پی برده، روی آن تحقیق و تأمل کرده و تاکنون هزاران مقاله و کتاب در این زمینه منتشر شده است.اهمیت سکه از هر نوع و شکل، از چندین جنبه قابل تأمل و بررسی است. تنها یک بعد قضیه جنبه «تاریخی» آن است که خود این جنبه هم مباحث گوناگونی را در خود دارد. جنبه هنری و به ویژه جنبه نمادین آن برای شعارها و باورهای دینی و مذهبی در جامعه ای که سکه در آن ضرب میشود، از مباحث اصلی مربوط به ضرب سکه است.
هر سکه به لحاظ تاریخی، حاوی چند مطلب است: نام سلطان، محل ضرب، تاریخ ضرب، شعارها و باورهای دینی که معمولا در یک یا دو جمله خود را نشان میدهد. این مطالب معمولا در پشت یا روی سکه، به صورت متن و حاشیه و گاه روی لبه های سکه در دورادور آن حک می شود.فواید تاریخی که یک مورخ می تواند از یک سکه به دست آورد نیز به لحاظ اتقان تاریخی و به عنوان یک سند مهم ، تنها با اسناد رسمی قابل مقایسه است و بدون تردید بر متون تاریخی و خاطرات و دیگر منابع تاریخی، ترجیح دارد. این را برای این جهت تأکید کردم که سکه به عنوان یک یادگار ملی تا چه انداز برای تاریخ اهمیت دارد.
بدین نکته هم باید توجه داشت که ضرب سکه، اعم از طلا یا نقره و حتی مس، گاه به صورت تزیینی، اما به طور عمده برای استفاده اقتصادی میان مردم است.تا آنجا که به تاریخ برمی گردد، برخی از اطلاعات روی سکه ها، به ویژه از برخی ادوار تاریخی، چنان و چندان منحصر به فرد است که تنها منبع برخی از اطلاعات مربوط به یک دولت و قوم به شمار می آید.
دولت عیونی که امیران آن، نزدیک ۱۷۵ سال در منطقه عیونی در قرن پنجم تا هفتم حکومت کردند، تنها نشانه تشیّع آنان سکه های فراوانشان است که جمله «علی ولی الله» روی همه آن ها حک شده است. اکنون روی سخن نویسنده با دستاندرکاران ضرب سکه در ایران است. مقصودم تنها سکههای طلا نیست که در قالب سکههای بهار آزادی یا به مناسبت هایی چون سال پیامبر (ص)، امام علی (ع) یا امام خمینی منتشر میشود، بلکه حتی سکههای معمول از نقره و مس و در دسترس مردم است که با پشتوانه دولت، ارزش اقتصادی و مبادله ای دارد. در کنار این، باید اسکناس را هم افزود، زیرا از این زاویه، اسکناس هم اهمیت خاص خود را دارد، هرچند باقی ماندن آن برای هزاران سال در تاریخ، قدری محل تأمل است، اهمیت آن به عنوان نمادی برای شعایر دینی و ملی در روزگار حاضر و تا چند صد سال دارای اهمیّت است. تأکید خاص روی شعایر دینی و مذهبی است و جز آن جنبه های ملی یا حکومتی مورد توجه کنونی من نیست. سابقه ضرب سکه در جهان اسلام، نشان میدهد که تقریبا در همه دولتهای اسلامی، شهادتین روی سکه ها حک میشده و جمله «لا اله الا الله» و «محمد رسول الله» به عنوان پایه ثابت سکه های اسلامی مطرح بوده است.افزون بر آن، دولت های شیعه دست کم با دو شعار، هویت خود را روی سکه ها نشان می دادند؛ نخست با تعبیر «علی ولی الله» که روی سکه های دولت های شیعی مانند آل بویه یا سربداران و صفویان دیده میشده و دوم نام مبارک دوازده امام که روی سکه های ایلخانی دوره الجایتو به عنوان یک سلطان شیعه دیده میشود، سکه هایی که حوالی سالهای ۷۰۹ ـ ۷۱۲ در شهرهای ایران ضرب شده است. بگذریم که روی بیشتر سکه های دوره صفوی، به ویژه عهد شاه عباس اول (۹۹۶ ـ ۱۰۳۸) تعبیر «کلب آستان علی» یا این جمله «از بهر خیر این سکه را کلب علی عباس زد» نیز حک می شد. یا روی سکه های اسماعیل دوم، این شعر آمده بود که: «ز مشرق تا به مغرب گر امام است ـ علی و آل او ما را تمام است». یا سلطان محمد پدر شاه عباس روی سکه اش نوشت: «غلام امام مهدی علیه السلام». و یا عباس دوم نوشت: «به گیتی آن که اکنون سکه صاحبقرانی زد ـ ز توفیق خدا کلب علی عباس ثانی زد». چنان که پشت سکه های صفوی معمولا نام دوازده امام یا چند تن از آنان حک می شد.برخی از آن چه در جمع روی سکه ها یا اسکناس های جمهوری اسلامی هست، نشانی از تشیع و ولایت و امامت اهل بیت دارد، اما در جمع به نظر می رسد سیاست منسجمی برای این کار در بانک مرکزی وجود ندارد. دلیل آن این است که به دنبال نوعی انقطاع که در تاریخ قدیم و جدید ما رخ داده، آن شعارها از محدوده تعریف شده برای ضرب سکه حذف شده و شعارهای تازهای جایگزین آن ها شده است.این که به طور موقت سکه ای به نام امام رضا (ع) ضرب شده و یادی از سکه هایی است که زمان مأمون به نام حضرت بوده نمی تواند نشان گر سیاست رسمی در ضرب سکه تلقی شود. صد البته متشکریم که به نام نامی رسولالله، در سال پیامبر (ص) یادگارهایی ضرب شد، اما آنچه درخواست نویسنده از بانک مرکزی در امر سیاستگذاری در ضرب سکه است، توجه به شعارهای اساسی اسلام و تشیع است، هرچند با توجه به دست به دست شدن سکه ها، باید مراقب بی احترامی نکردن به نام های مبارک هم بود.
تاریخچه سکه

کهن‌ترین سکهٔ یافت شده در جهان متعلق به سناخریب پادشاه آشور است که در حدود 700 پیش از میلاد تهیه شده است. کهن‌ترین پول فلزی کشف شده در جهان در موهنجودارو (در پاکستان فعلی) بدست آمده‌است که حدود ۵۰۰۰ سال پیش تهیه شده‌است. در شوش در جنوب غربی ایران حلقه‌های متعلق به ۴۰۰۰ سال پیش در کشفیات باستان‌شناسی فرانسویان بدست آمده‌است. کهن‌ترین سکه یافت شده در جهان متعلق به سناخریب پادشاه آشور است که حدود ۲۷۰۰ سال پیش تهیه شده‌است.در همین حدود (۲۷۰۰-۲۶۰۰ سال پیش) در لیدیه (واقع در ترکیه کنونی) سکه‌های از جنس الکتروم ضرب شد. سکه‌های که شاهنشاه لیدیه رواج داد بنابر نام شاهنشاه یعنی کرزوش به کرزویید (کرزوسی) معروف گشت. بعد از فتح لیدیه توسط کورش بزرگ سردار ایرانی این سکه‌های در ایران آنزمان (۲۵۵۰ سال پیش) رواج یافت. در زمان داریوش بزرگ وی سکه‌های دریک طلا و شِکِل نقره ضرب کرد.
سکه‌های یادبود

سکه‌های یادبود سکه هایی هستند که در مناسبت های مذهبی و سیاسی خاص یا در گرامیداشت چهره های علمی و فرهنگی هر کشور ضرب می شوند. مثل:سکه‌های مصنوعی ۲۵۰ ریالی در سفره هفت‌سین در ایستگاه راه آهن تهران - نوروز ۱۳۹۰.
نام گذاری سکه‌ها با:

• نام شهر: نیشابوری، لاری، مکی، فلوری
• رنگ سکه: آقچه (سفید) پول سیاه (مسی)
• جنس سکه: فضی (نقره ای) آئوروس (طلایی)
• نقش روی سکه: تیرانداز (نقش دریک هخامنشی)
• اجزا و اضعاف سکه: ربعی، بیستی تومان (ده هزار)
• لقب حاکم: شاهی، قران، ریال (سلطنتی برگرفته از Royal)
• نام حاکم: یمینی (یمین الدوله محمود غزنوی) دریک (داریوش هخامنشی)، عباسی (شاه عباس صفوی)، پهلوی (رضا شاه پهلوی)

سکه های یادبود ضرب شده از سال 1320 هجری خورشیدی تا 1357:

• سکه یک ریالی (FAO)؛ سال های 1350 و 1351 و 1352 و 1353.
• سکه ده ریالی (FAO)؛ سال 1348.
• سکه های 1 و2 و5 و 10 و 20 ریالی پنجاهمین سال سلطنت پهلوی؛ سال 1355 ( روی سکه ها تاریخ 2535 شاهنشاهی ضرب شده است ).
• سکه 20 ریالی بازی های آسیایی تهران؛ سال 1353.
• سکه 20 ریالی (FAO)؛ سال های 1356 و 1357.
• سکه 20 ریالی یادبود پنجاهمین سالگرد تاسیس بانک ملی ایران؛ شهریورماه سال 1357.

منابع:

اتحادیه زرگران و جواهر فروشان تبریز
سکه‌های شاهان ایران، جمال ترابی طباطبایی، تبریز
سكه ها:آیینه گذشته ها، محسن جعفری مذهب، تاریخ شناسی،کتاب درسی دوره پیش دانشگاهی1374.
مشكل رو و پشت سكه های اسلامی، محسن جعفری مذهب، باستانشناسی و تاریخ، شماره21-22 1376.