نام شناسی و ریشه واژه ها

[behnam5555]

ریشه واژه ی « خـَ fـَـ ــنْ » چیست ؟

واژه ای نو پدید است . { ناچارم این کلمه را به گونه ای بنویسم که گرفتار **********ینگ نشوم .} تا بیست سال پیش چنین واژه ای نبود . با راهیابی اینترنت به خانه ها و با دیدن برخی عکس ها این کلمه به فارسی و دیگر زبان های ایران راه یافت .« خـَ fـَـ ــنْ » از ریشه ی خَفه است . گویا « خـَ fـَـ ــنْ » آدم را خفه می کند . کسی که صحنه ی زیبا ، وسوسه انگیز و گیرایی را می بیند ؛ برای چند دمی نَفَس در سینه اش زندانی می شود ؛ گویا دارد خفه می شود. آمدن دو حرف « خ » و « ف » در کنار هم اشاره به گونه ای بی حسی و نهفتگی دارد . خفه ، خفقان ، خفتن ، خِفت کسی را گرفتن ، خِفّت ، خفا ...

اگر واژه « خـَ fـَـ ــنْ »به سادگی در میان جوانان و پس از آن در میان همگان راه یافته است به دلیل با مسمّا بودن آن است .ببخشید خواستم یک عکس هم برای این کلمه بگذارم ولی دیدم نمی شود.
« خـَ fـَـ ــنْ » : خفه کننده

[behnam5555]

ریشه واژه ی خِیلی چبست ؟


ریشه واژه ی خِیلی از « خَیل » است . خیل یعنی گله ی اسبان . از آنجا که گله ی اسبان پر جمعیت است ؛ خیلی به معنی « بسیار» در زبان فارسی به کار رفته است . در فارسی این واژه از معنای اصلی اش بیرون رفته است و معنای نوینی یافته است .

[behnam5555]

enter همان اندر به فارسی و doctor همان دستور در فارسی است.

در ایران باستان چون ایران و روم ابرقدرت بودند و صاحب تمدن درخشانی بودند واژه هایی از فارسی و لاتین به سایر زبانها رفت . یکی از این کلمات همین اینتر است . که اصل آن اندر است . اندر یا اندرون یا درون همان در است یعنی درون.واژه دکتر هم ریشه فارسی دارد . مفصل بحث را در دهخدا می توانید کامل و مستند ببینید .واژه دُستور در عربی که به معنی قانون اساسی است نیز از همین ریشه است .بعداً یک پست برای دکتر که فارسی است می نویسم .
البته واژگان مشابه بسیاری در فارسی و زبانهای اروپایی و هندی وجود دارد که به خاطر هم ریشه بودن است مانند:brothr برادرfather پدر no نه عدد نه nine هشت eight بد bad موش mouse اردک duck لنگ leg

[behnam5555]

ریشه واژه « جـَـهـان »


ریشه واژه جهان از جهیدن است . جهان پیوندی از « جَه + ان » است . جهان یعنی آنچه جهیده است .
این واژه آدمی را به یاد داستان « انفجار بزرگ » big bang می اندازد . پس نیاکان ما واژه بامزه ای را برای نامگذاری برگزیده اند .
اما برخی بر این باورند که جهان دگرگون شده ی گیهان است . مانند گیان در کردی و پهلوی که در فارسی جان شده است .

[behnam5555]

قُــدِّسَ سِــرُّهُ یعنی چه ؟

در زبان فارسی به ویژه پس از انقلاب رسم شده که از واژگان و اصطلاحات و جمله های عربی دشواری بهره گیری شود که گاهی خود عرب زبان نیز معنی آن را نمی داند . قُــدِّسَ سِــرُّهُ نیز یکی از همین هاست و به معنی « خاک قبرش مقدّس بادا » و یک جمله ی دعایی است . قُــدِّسَ فعل مجهول و در معنای دعایی است .. « سِرّ » نیز همان خاک است . زیرا خاک قبر به مانند سرّی است که کسی از آن با خبر نیست . چه کسی زیر خاک است و کجا می رود ؟ و...؟

[behnam5555]

نام های به معنی شیر

همه ی این نام ها به معنی شیر درنده هستند.:
اُسامه / حیدر / اسد /ضِرغام / لیث / ضَیغَم /قَسوَرة /غضنفر در عربی
اَصلان یا ارسلان یا آسلان یا اَسلان در ترکی
نام های دیگر به معنی شیر که البته پرکاربرد نیستند و در عربی به ندرت و تنها در متون کهن به کار رفته است :
ابوالابطال . ابوالاحیاس . ابوالنامور. ابواجر. ابوالاجری . ابوالجرا. ابوحفض . ابوالحذرة. ابورزاح . ابوالزعفران . ابوشبل . ابوالاشبال . ابوالضیغم . ابوعریس . ابوالعرین . ابوفراس . ابوالولید. ابولیث . ابومحراب . ابومحظم . ابوالنخس . ابوالهیضم . ذواللبد. (مرصع). ابوالعریف . ابومحراب .ابومحطم . ابوالنحس . ابوالهیصم . ابوالعباس . ابوالابطال . ابوجرد. ابوالاخیاس . ابوالتامور. ابوالحراة. ابوحفص . ابوالحذر. ابورزاح . ابوالزّعفران . ابوشبل . ابولیث . ابولبد. (از المزهر سیوطی ). ابوالحذر. ابوالحرارة.ابوالحرث . ابوالابیض . ابوالاشهب . ابوالاشبال . ابوفراس .ابوعدی (بچه شیر). ابوالحارث . بوالحارث . اسدة. اسامة. باقر. بیاض . بربار. بهنس . بهینس . متبهنس . بیهس . مُجَهْجَه ْ. حلبس .حلبیس . حطام . حطوم . مِحْطَم . حیةالوادی . حادر. دلهث . حمارس . حمز. دلاهث . دلهاث . ساعدة. ضبارم . ضمزر. ضمزز. طیثار. عنسة. عنترة. عفرنا. متبلل . مبربر. محمی . لبوة. لبوءة (ماده شیر). مبیح . محتصر. متحرب . محرب . مریمة. مبرر. هرماس . (یادداشت مؤلف ). سرحان . (لغت نامه ٔ مقامات حریری ). هزبر. (دهار). ابولبید. ابولِبَد. اخثم . اخنس . اربد. ارقب . اسجر. اشجع. اشدخ . اشهب . اصبح . اصحر. اصدع . اصهب . اصید. اضبط. اغثر. اغثی . اغثی ̍. اغلب . افضح . اقدم . الیس . جائب العین . جاهل . جأب . جراض . جرائض . جرئض . جریاض . جرواض . جرهام . جری ٔ. جلنبط. جواس . جهضم . جهم . خابس . خبوس . خبعثنة. خباس . خثعم . خبعثن . خیس .خیتعور. خزرج . خشام . خطار. خنابس . خنوس . خنافس . خوان . دبحس . دریاس . دبخس . ذوالزوائد. ذولبیدة. راهب . رئبال . ریبال . رزم . رماحس . زفر. زائف . زباف . زنبر. زهدم . سلاقم . سلقم . سرحان . سوار. سندری . سید. ساعدة. سبر. شجعم . شداقم . شدقم . شدید. شرابت . شرنبث . شریس . شنابث . شنبث . شندخ . شَکِم . شیظم . شیظمی . صارم . صعب . صلام . صلادم . صلقم . صلقام . صیاد. صم . صلهام . صمصام . صمة. صمادحی . صمصم . ضابط. ضبثم . ضیثم . ضموز. ضنبارم . ضنبارمة. ضباث . ضبارک . ضباثم . ضبوث . ضبر. ضبور. ضبث . ضبراک . ضرضم . ضراک . ضیغم . ضیغمی . ضیغنی . ضرغام . ضرغامة. ضرغم . ضرز. ضغز. ضمرز. طحطاح . طحن . طیشار. عارن . عثمثم . عترس . عَتَرَّس . عجوز. عرس . عذافر. عرزم . عِرْزَم . عَرازِم . عِرازِم . عرندس . عرصم . عِرْصام . عراصم . عرفاس . عفراس . عزام . عَرْهَم . عَرْهَم ّ. عُراهِم . عروة. عسرب . عَسْلَق . عِسْلِق . عَسَلَّق . عسالق . عضمر. عطاط. عفرفرة. عفرن . عفرین . عفرناة. عَفَرْنی ̍. عشارب . عَشْرَب . عَشَرَّب . عشرم . عشارم . عَمَیْثَل . عنابس . عنبس . عائث . عیاث . عیوث . عوف . عابس . عبوس . عباس . عیار. غثوثر. غادی . غثاغث . غثث . غشرب . غدف . غضب . غَطَمَّش . غضوب . غالی (به لغت یونانی ).غَضَوَّر. غضافر. غیال . فدوکس . فراسن . فراس . فروس . فصافصة. قائت . قارح . قداحس . قرضاب . قرضابة. قراضب . قرشب . قرثع. قرحان . قساقس . قسقاس . قسقس . قسور. قسورة. قصال . قِصْمِل . قَصْمَل . قُصَمِل . قضقاض . قطوب . قعنب . قعانب . قموص . قفصل . کفأت .. کهمس . کِرْشَب ّ. کعانب . کعنب . لائث . لابد. لَحِم . لیث عفرین . متربد. متجبر. متقدی . متناذر. مختلی . متورد. مجالح . مُجَهْجَه ْ. مجتری ٔ. مخسف . مختبس . مدرب . مخشف . مخثعم . مخیف . مرزبان الرازة. مرمل . مرثد. مُرَمِّل . مرزم . موهوب . مساری . مستری . مسافع. مستلحم . مِشَب ّ. مُشَرْشِر. مصحر.. مصطاد. مصمعد. مفترس .مفاجی ٔ. مضبث . مقبقب . مضطبث . مضطهد. معید. معتزم . مُعْتَلی ̍. مقتمی . معیل . مضرج . مِطْحَر. مُغِب ّ. مقصمل . مقرنصف . ملبد. ممقر. مِنْهَت . مَنْهَس . منیخ . مودی . مهتصر. مهصار. مهرب . مهراع . مهرع . مهیب . مهصم . مهصیر. مهصر. نَتَّآت . نَتَّآج . نجید. نحام . نهام . نَهّامة. نَهامة. نهد. ناهد. نَهِر. نهوس . نهاس . نهیک . ورد. وهاس . هاصر. هاضوم . هبرزی . هترک . هدب . هزابر. هزبر. هرّ. هراثم . هرات . هرثمة. هراهر. هَرِت . هرثم . هروت . هریت . هرهار. هَسَد. هشمة. هصار. هصام . هصم . هُصَر. هَصِر. هَصْوَر. هصورة. هضام . هضوم . هصرة.هلقام . همام . هماس . همهم . هموم . همهام . هنبع. هَوّام . هَیْزَم . هیصار. هیصم . هیصور. (منتهی الارب ( :

[behnam5555]

ریشه یابــی واژه « مُــزَخْــرَف » . چرا این واژه را در معنای عکس آن به کار می بریم ؟


« مُـزَخْــرَف » یعنی « آراسته به زر » . ولی ما این واژه را به معنای « بیهوده ، جَفَنگ ، چرت و پرت و بیخود » به کار می بریم .
چرا این طور شده است ؟
گاهی چیزی را با ضدّ آن توصیف می کنیم . به آدم قد کوتاه می گوییم : ماشاء الله چه قدّ بلندی ! به چاق از روی ریشخند می گوییم : « چقدر لاغره ! » واژه ی مزخرف نیز چنین حالتی برایش پیش آمده است .
ریشه واژه ی مزخرف از « زُخْــرُف » است که عربی است و معنی « زیور و زینت » دارد. . مزخرف اسم مفعول است .

[behnam5555]

بررسی واژه « من » در چند گویش ایرانی :

« مَــن » در زبان کردی کُرمانجی یعنی کردهای آذربایجان غربی ( بخش هم مرز با ترکیه ) و نیز ده استان کُرد نشین ترکیه و نیز کردهای شمال خراسان ( اطراف قوچان و شیروان و کردهای جنوب ترکمنستان و بخشی از شما عراق می شود : « اَز »جالب است که قوم تالشی ( ساکن ماسوله ، تالش ، ماسال و کلاً غرب گیلان ) و نیز تالشی های جنوب جمهوری آذربایجان ) نیز به « مَن » می گویند : « اَز » مثلاً « اَز زونُم » یعنی « من می دانم . » و در کردی کرمانجی « اَز دَزانِم . » همین معنی را می دهد .
در زبان تاتی مانند زبان مردم اشتهارد نیز اینگونه است . اشتهاردی ها نیز به « من می دانم » می گویند : « اَز زونُم »
در زبان پهلوی نیز به من می گویند « اَز »
« اَز » را با « ایش » در آلمانی مقایسه کنید . همانندی کمی دارد . هرچند در « از » حرف « ز » و در « ایش » حرف « ش » هست . ولی این دو حرف دارای دو مخرج نزدیکند . « روز » در پاره ای لهجه ها به « روش ، روژ و روچ » تبدیل می شود . خود واژه « روشن » و « روشنایی » نیز دارای « روش » است که همان « روز » است .

[behnam5555]

ریشه یابی اصطلاح « نارسیسیسم » یا خود شیفتگی :

بارها اصطلاح « نارسیسیسم » را در زندگی روزانه به کار می بریم . می گوییم فلانی « نارسیسیست » یا « خود شیفته » است . شاید ریشه اش را برخی ندانند.
نارسیسم از ریشه ی واژه ی یونانی‌شدهٔ نارسیس (نرگس، اسطوره نارسیسیوس) گرفته شده‌است. نارسیس یا نرگس , مرد جوان زیبایی بود که از عشق اکو دوری کرده‌است و برای همین محکوم به دوست داشتن بازتاب رخسار خود در یک استخر آب می‌شود.
نام گل نرگس برگرفته از این افسانه است, نارسیس وقتی به عشق خود (یعنی بازتاب چهره اش در آب استخر ) نمی‌رسد, اندوهگین بر لب چشمه می‌نشیند از بسیاری اندوه درون آب می افتد و غرق می شود آنگاه خدایان او را به گل زیبایی که ریشه از نام او دارد تبدیل می کنند . خدایان این کار را کردند تا همواره نارسیس بتواند بر لب چشمه نگرنده ی چهره ی زیبای خود باشد .
در روان‌شناسی نارسیسیسم یعنی عشق به خود ، دوست داشت افراطی خود،شیفته ی خود شدن .
فروید _ روان شناس نامی – بر این باور بود که بسیاری از ویژگی های نارسیستی از زمان زاده شدن با آدمی زاده می شوند و او نخستین کسی بود نارسیسم را با روانکاوی توضیح داد.

[ساقي]

سپاس آقاي بهنام عزيز
بسيار زيبا بود ، ياد گرفتم ممنونم