اخبار کوتاه بخش نجوم

[SonBol]

گروهی از سیاره شناسان آمریکایی با استفاده از تصاویری که کاوشگر کاسینی از حلقه های زحل به زمین ارسال کرده است، یک نوار کمربندی را در خارجی ترین حلقه این سیاره کشف کردند که میزبان قمرهای کوچکی است.
دانشمندان دانشگاه کلورادو که نتایج تحقیقات خود را در تازه ترین شماره مجله "نیچر" منتشر کرده اند، با استفاده از تصاویری که کاوشگر کاسینی به زمین ارسال کرده است، فضایی را در خارجی ترین حلقه زحل کشف کردند که میزبان تعداد زیادی قمر کوچک است.
قطر هریک از این قمرها در اندازه یک زمین فوتبال است. این قمرها درپی برخورد یک شهاب سنگ با یک قمر بزرگتر شکل گرفته اند.
تصاویری که کاسینی تهیه کرده است، ۸ شیار به شکل ملخ هواپیما را نشان می دهد که در این شیارها قمرهای کوچک دیده می شوند.
این سیاره شناسان محاسبه کردند که درحدود هزار شیار ملخ شکل در خارجی ترین حلقه ای که به دور زحل می چرخد وجود دارد.
هریک از این شیارهای ملخی شکل درحدود ۱۵ کیلومتر هستند و کمربندی که این شیارها را در خود جای داده است، درحدود ۸/۱ ابعاد تمام حلقه های زحل را می پوشاند.
دراین خصوص این دانشمندان اظهار داشتند:" بعید بنظر می رسد که این اقمار کوچک، بقایای تنها یک فاجعه باشد که سیستم حلقه های زحل را بوجود آورده است. چراکه دراینصورت باید یک گسترش متحدالشکل دیده شود که درمورد این قمرها این گونه نیست. به اعتقاد ما در آینده تحقیق درباره تکمیل حلقه های زحل به نتایج این تحقیقات نیز نیاز دارد."
درحقیقت کشف فضای چگال قمرهای کوچک توانسته است یک تکه دیگر از پازل منشاء و ماهیت حلقه های زحل را پیدا کند.

خبرگزارى مهر

[SonBol]

تقسیم بندی تغییرات سریع ساختار گازی شكل اطراف زحل

محققان تغییرات سریع ساختار گازی شكل اطراف سیاره ونوس یا زحل را در سه منطقه تقسیم بندی كردند.
به نقل از خبرگزاری آلمان؛ محققان انستیتو تحقیقات IASF-INAF رم ایتالیا نتیجه بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات ارسال شده توسط ماهواره ایسا موسوم به ونوس اكسپرس را منتشر كردند.
بنابراین گزارش؛ آنها تغییرات سریع ساختار گازی شكل اطراف سیاره زحل را به سه ناحیه تقسیم كردند.
درناحیه قطب ها اغلب گردبادهای عظیم وجود دارد، در منطقه میانی را می توان بعنوان یك مرحله گذرا با طوفانهای هوا تعریف كرد و منطقه ای كه حول خط استوا قرار دارد .
این گزارش می افزاید؛ برای این تقسیم بندی محققان تغییرات بسیار سریع و روزانه سختار گازی شكل سیاره زحل را اندازه گیری كردند.
بر اساس این گزارش؛ تجزیه و تحلیل های بیشتر در آینده یافته‌های جدیدی را درباره سیاره زحل ارائه خواهد كرد.

باشگاه خبرنگاران جوان

[SonBol]

تازه ترین محاسبات نشان می دهد که سرعت چرخش هسته سیاره زحل هفت دقیقه کمتر از آنچه تصور می شود، است.
گروهی از دانشمندان مرکز جهانی هوا فضای پاسادنا در کالیفرنیا و دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس که نتایج یافته های خود را در ماهنامه علمی ساینس منتشر کرده اند، در محاسبات جدید خود کشف کردند که سرعت چرخش هسته سیاره زحل هفت دقیقه کمتر از محاسبات گذشته است.
این محاسبات که با استفاده از اندازه گیری نیروی جاذبه، سرعت بادهای سیاره و انحراف سیگنال های رادیویی انجام شده است، می تواند به این معنی باشد که هسته زحل از میزان اندکی سنگ و یخ تشکیل شده است.
این محاسبات می تواند درخصوص سرعت و حرکت بادهای اتمسفر زحل توضیحاتی ارائه کند اما همچنین می تواند در درک منشاء سیارات غول پیکر منظومه شمسی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
این دانشمندان در خصوص منشاء سیارات غول پیکر زحل و مشتری اظهار داشته اند که این سیارات از هسته های بزرگ فلزی تشکیل شده بودند که بعدها تبدیل به گاز شده اند.
همچنین فرضیه های دیگر درخصوص منشاء زحل و مشتری نشان می دهد که این سیارات ثمره تکامل دیسک های بزرگ گازی شکلی است که دارای یک هسته کوچک از مواد جامد هستند.

خبرگزارى مهر

[SonBol]

اخترشناسان از حل رموز پیچیده قمر دو چهره زحل موسوم به Iapetus خبر دادند.
در قمر Iapetus تقریبا هیچ رنگ خاکستری دیده نمی شود و به جای آن سطح خشن تماما سفید یا سیاه به چشم می خورد. این مساله سالهای طولانی است که ذهن اخترشناسان را به خود جلب کرده و به معمایی بزرگ تبدیل شده است.
اما اکنون تصاویر دقیق نشان می دهند که نور خورشید در حال ذوب کردن یخ در یکی از سمت های Iapetus است و بدین ترتیب سطح تاریک این قمر در معرض دید قرار می گیرد و این در حالی است که سمت دیگر پوسته یخی انعکاسی خود را حفظ می کند.
بر اساس گزارش "اسپیس" از زمانی که این قمر به وسیله کاسینی در سال ۱۶۷۱ میلادی کشف شده، ظاهر آن اخترشناسان را فریب داده است. لبه جلویی (مقدم) Iapetus همچون قیر سیاه است و این درحالی است که لبه پشتی آن همچون برف روشن است.
Iapetus ۹۰۷ مایل عرض داشته و با فاصله ۲/۲ میلیون مایلی به دور زحل می چرخد.
تصاویر واضحی که ماه گذشته به وسیله کاوشگر "کاسینی-هویگنس" در جریان عبور از سطح این قمر آن هم در ارتفاع پایین ثبت شد جزئیات بیشتری از سطح این قمر مرموز در اختیار اخترشناسان قرار داده است.

خبرگزارى مهر

[SonBol]

کاوشگر کاسینی ۱۰ ساله شد

.

کاوشگر کاسینی ۱۰ سال قبل در ۱۵ اکتبر (۲۳ مهر) ۱۹۹۷ با ماموریت کاوش در حلقه ها و قمرهای سیاره زحل از پایگاه کیپ کارناول فلوریدا به فضا پرتاب شد.
اولین تصاویر استثنائی از حلقه های زحل که تا آنزمان هرگز از یک فاصله بسیار نزدیک و با در نظرگرفتن تمام جزئیات مشاهده نشده بود به برکت کاوش های دقیق کاسینی گرفته شد.
این کاوشگر همچنین تاکنون توانسته است رودخانه های متان مایع را در تیتان، بزرگترین قمر زحل شناسایی کند.
کاوشگر کاسینی ۱۰ قبل در چنین روزی یعنی در ۱۵ اکتبر ۱۹۹۷ از پایگاه کیپ کارناوال فلوریدا به طرف زحل پرتاب شد.
این کاوشگر حاصل همکاری میان آژانس های فضایی آمریکا (ناسا)، اروپا (اسا) و ایتالیا (آسی) است. کاسینی از زمان پرتاب همواره مورد توجه تمام دانشمندان دنیا بوده و اطلاعات با ارزشی را در اختیار این دانشمندان گذاشته است.
اولین بار کاوشگر کاسینی در اول جولای ۲۰۰۴ به حلقه های زحل رسید و تصاویر بسیار واضح و نزدیکی را از زیباترین سیاره منظومه شمسی به زمین ارسال کرد.
در حقیقت کاسینی در آن زمان موفق شده بود با طی مسافتی در حدود ۲۰ هزار کیلومتر در بالای ابرها خود را به حداقل فاصله از سیاره زحل برساند.
این نزدیکترین فاصله ای بود که کاوشگرهای زحل توانسته بودند به آن دست یابند به طوری که سه کاوشگری که پیش از آن تصاویری را از زحل ارسال کرده بودند هرگز موفق نشده بودند تا این اندازه به این سیاره نزدیک شوند.
پیش از کاسینی، پایورنر (Pioneer) در سال ۱۹۷۹، ویاجر ۱ (Voyager ۱) در سال ۱۹۸۰ و ویاجر ۲ (Voyager ۲) در سال ۱۹۸۱ به کاوش در این سیاره پرداخته بودند.
تصاویر و اطلاعات متعددی که کاسینی با درنظر گرفتن جزئیات بی سابقه از این سیاره به زمین ارسال کرد، امکان بررسی و مطالعه مکانیزیم هایی که ۵/۴ میلیارد سال قبل در شکل گیری یکی از زیباترین سیارات منظومه شمسی رخ داده بودند را در اختیار دانشمندان قرار داد.
از میان رکوردهایی که کاسینی به ثبت رسانده است، می توان به اولین تصاویری اشاره کرد که این کاوشگر در ۱۴ ژانویه ۲۰۰۵ از تیتان، بزرگترین قمر زحل به زمین فرستاد.
در حقیقت این تصاویر شگفت انگیز، دنیایی زنده را به تصویر می کشید که در آن رودخانه های هیدرات کربنی در جریان بودند.
همچنین این کاوشگر در بهار سال ۲۰۰۶ موفق شد آثار حضور آب را در یک قمر دیگر زحل با عنوان "انسلادو" (Encelado) کشف کند. تلاش های کاوشگر کاسینی در کشف رازهای زحل و قمرهایش همچنان ادامه دارد.

گزارش: خبرگزارى مهر

[SonBol]

کائناتی درون سیاهچاله ها

یکی از بزرگ ترین اسرار علم فیزیک این است که چه چیزی درون یک سیاهچاله وجود دارد. فرضیه یی که وجود سیاهچاله ها را پیش بینی کرد (نسبیت عام) عنوان می کند که تمام مواد درون سیاهچاله با فشرده شدن تبدیل به یک نقطه مرکزی با چگالی بی نهایت می شوند که «تکینگی» نامیده می شود. «کریستین بوهمر» از دانشگاه لندن می گوید؛ «اما بعد از آن همه چیز از نظر ریاضی تجزیه و خرد می شود. ما می خواهیم که این تکینگی از پدیده سیاهچاله حذف شود.» پژوهشگران زیادی بر این عقیده هستند که یک فرضیه جدید و جهانشمول که گرانش و تاثیرات کوانتومی را به هم پیوند دهد قادر خواهد بود این موضوع را حل کند.
فرضیه تار از شناخته شده ترین این جایگزین هاست. اما «بوهمر» و همکاران وی از فرضیه دیگری به نام «گرانش کوانتوم حلقوی» استفاده می کنند که رقیب فرضیه تار است. بر اساس این فرضیه فضا- زمان به عنوان شبکه یی از حلقه های انتزاعی تعریف می شود که بخش های کوچکی از فضا را به هم متصل می کنند. قبلاً از فرضیه گرانش کوانتوم حلقوی در مقابل ایده تکینگی استفاده شده بود. این فرضیه پیشنهاد می کند که به جای یک مهبانگ، کیهانی اولیه دچار رمبش شده و سپس طی یک «جهش بزرگ» به سمت بیرون منفجر شد.

آسمان پارس

[SonBol]

مادر سالخورده نجوم ایران در بستر فراموشی !

خانه سالمندان توحید میزبان نخستین بانوی استاد فیزیک ایران است، بانوی سالخورده بنیانگذار نخستین رصد خانه تاریخ نجوم کشور اکنون در میان صدها ستاره ای که مانند او دیگر از سو سو افتاده اند روزگار می گذراند.
آلینوش طریان در سن ۸۷ سالگی در خانه سالمندان روزگار کهنسالی را می گذراند و گاه گاهی خبری از حضور او در آن خانه در فضای خبری کشور پراکنده می شود اما هیچ یک از خبرها به این نکته اشاره ای ندارد که هیچ نهاد علمی و فرهنگی در کشور برای حمایت اجرایی و نه معنوی (که وظیفه دولت به عنوان نهاد حمایتی) از این بانوی اول فیزیک ایران گامی به پیش ننهاده است.
پیگیری خبرنگار مهر برای مصاحبه با این بانو به نتیجه نرسید و این گمان را تقویت می کند که احتمالاً بستگان وی به این نتیجه رسیده اند که این حجم مصاحبه و گفتگو برای فردی که روزگار پیری را می گذراند و این فعالیت برای جسم نحیف او آزاردهنده است و از سوی دیگر زمانی که هیچ اقدام عملی و اجرایی برای وی از سوی نهادهای مسئول فرهنگی و دانشگاهی انجام نمی گیرد، چه نیازی به مصاحبه های بیشتر است.
بستگان بانو "طریان" در کمال ادب و متانت درخواست خبرنگار مهر را رد کردند و این مسئله بیشتر ما را به گمانه زنی فوق نزدیک می کند.
دکتر آلینوش طریان از ارامنه ایرانی است که در فرانسه در دوره دکتری فیزیک ستارگان دانشگاه سوربن تحصل کرده است و نخستین رصدخانه و تلسکوپ خورشیدی تاریخ نجوم کشور را بنیان نهاد.
دکتر محمود احمدی نژاد ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در مراسمی که به همت مرکز امور زنان و خانواده به مناسبت سالروز ولادت حضرت زهرا (س) و بزرگداشت مقام زن درتاریخ ۲۶ تیر ماه سال ۱۳۸۵ از زنان نمونه تقدیر کرد که یکی از این افراد اولین بانوی استاد فیزیک ایران خانم دکتر آلینوش طریان بود.
دکتر آلینوش طریان نخستین استاد دانشکده علوم (فیزیک) دانشگاه تهران بود و علاوه بر بنیانگذاری نخستین رصد خانه و اولین تلسکوپ خورشیدی تاریخ نجوم کشور وابسته به مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران را نیز در سال ۱۳۳۸ تأسیس کرد.
او همچنین از سوی برنامه فرزانگان صدا و سیما به عنوان چهره ماندگار در عرصه علمی معرفی می شود.
در سال ۸۲ از زندگی وی فیلمی با عنوان "سوی خورشید" ساخته می شود و در آن زندگی این نخستین بانوی استاد کرسی فیزیک ستاره در دانشگاه تهران به تصویر کشیده می شود.
این فیلم مستند یکی از مجموعه برنامه های "فرزانگان ایران" بود که به سفارش شکبه اول سیمای جمهوری اسلامی ایران تهیه شده و به زندگی و فعالیت های علمی دکتر آلینوش طریان می پردازد.
در بخشی از این فیلم در توضیح زندگی نامه دکتر آلینوش طریان آمده است: "دکتر طریان در سال ۱۲۹۹ در خانواده ای ارمنی به دنیا آمده و برای تکمیل تحصیلات خود به فرانسه رفته است. او بعد از فارغ التحصیلی در رشته دکترای فیزیک از دانشگاه سوربن پاریس ، به ایران بازگشته ، به عنوان اولین استاد زن، در مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران مشغول به کار شده و نخستین کسی است که در رصدخانه دانشگاه تهران به تدریس فیزیک ستاره پرداخته است. علاقه ی او به علم و دانش سبب شده وصیت نامه ای تنظیم کند و منزل مسکونی خود را بعد از مرگ به ارامنه جلفا و دانشجویانی که محل اسکان مناسبی ندارند ببخشد. او تا سالهای اولیه انقلاب مشغول فعالیت بوده و هم اکنون سالهای بازنشستگی خود را طی می کند."
اینکه خانم دکتر طریان منزل مسکونی خود را برای دانشجویان وقف کرده است تا پس از مرگش در آنجا ساکن شوند نشان از علاقه او به علم و دانش دارد و این نکته را هم یادآوری می کند که با وجود اینکه تکریم عالمان و دانشمندان نکته ای است که همیشه و در همه حال مورد تأکید بزرگان دین و کشور بوده است اما این استاد به دلیل نداشتن فرزند و بستگان نزدیک در خانه سالمندان بسر برد.
شاید کسانی باشند که معتقدند که خانه سالمندان مکان بهتری برای نگهداری از یک بانوی سالخورده که گویا دچار آلزایمر شده است باشد اما در این میان توجه لازم از سوی نهادهای مسئول که یکی از آنها دانشگاه تهران است چه خواهد شد.
استفاده از تجربیات گرانقدر گذشتگان و افرادی همچون آلینوش طریان که به نوعی پایه گذار نجوم نوین و حرفه ای در ایران بوده است و تا مدتها پس از انقلاب اسلامی نیز به فعالیت موثر علمی می پرداخته است، جایگاهی فراموش شده در عرصه علم آموزی ایران یافته است.
در حالی که مسئولین و روسای دانشگاهها همواره در مراسم های گوناگونی از لزوم توجه به اساتید بازنشسته و راهکارهای استفاده از تجربیات آنها سخن می گویند اما تاکنون هیچ مرجع علمی به طور عملی و جدی به این مهم نپرداخته است.
اساتید زیادی همچون آلینوش طریان در خانه های گمشده این شهر و دیار زندگی می گذرانند و او نه اولین و نه آخرین فردی است که در بستر فراموشی روزمرگی تند و هیجان زده امروز، روزگار می گذراند.
تقدیر و تشکر از یک استاد وظیفه دانشگاهی است که وی در آن عمر گرانبهای خود را صرف کرده است اما بالاتر از تقدیر توجه و به یادآوردن گچ نوشته های آنها بر دیوار کلاسهای درس است.
خانم دکتر آلینوش طریان این روزها در بستر خود در خانه سالمندان توحید خاطرات روزهای تحصیل و علم آموزی را به یاد می آورد و با این خاطرات روزگار می گذراند.
امید است مسئولان آموزش عالی کشور که توجه به علم و تکریم عالم را شاخصه ویژه آموزش عالی کشور می دانند، تکریم از استاد بزرگوار آلینوش طریان را فراموش نکرده و مانع غروب احساس مادر آسمان و ستاره های ایران شوند.
برای سلامتی این بانوی عالم کشور سلامت روز افزون را از درگاه خداوند مسئلت دارد.

گزارش: خبرگزارى مهر

[shabhaye_mahtabi]

دو شب در آسمان ايران دنباله داري بزرگتر از خورشيد

دنباله دار هولمز كه اندازه آن بزرگتر از خورشيد است ، امشب و فردا در آسمان ‏ايران ديده خواهد شد .‏

اين دنباله دار كه از چند شب پيش با وضوح قابل توجهي ‏ديده شده است ، از امشب در بهترين حالت خود براي رصد قرار خواهد گرفت . اين دنباله ‏دار كه اندازه آن كمي بزرگتر از حجم خورشيد است به جرمي بي رقيب در منظومه شمسي ‏تبديل شده است .قطر دنباله دار هولمز ۴/۱ ميليون كيلومتر تخمين زده شده است .‏
‏ اين دنباله دار استثنائي در اوج شمال شرقي آسمان در صورت فلكي بر ساوشي قابل رصد ‏كردن است .‏
به دليل آلودگي نوري ، ديدن اين دنباله دار زيبا در شهرهاي بزرگ امكان پذير نيست ، اما در ‏حومه شهر هاي تاريك و به دور از نور حتي با چشم غير مسلح نيز قابل رويت است .‏
دنباله دار هولمز به صورت يك توده‌ي كم نور و حجيم قابل شناسايي خواهد بود و بهترين ‏حالت رصد آن در شب دوشنبه ۲۸ آبان (۱۹ نوامبر) خواهد بود كه در كنار ستاره‌ي آلفاي ‏برساوش خودنمايي مي كند و درخشش آن اين ستاره را خواهد بلعيد ، موقعيتي كه به گفته ي ‏كارشناسان نجوم ، حيف است رصد آن از دست برود .‏
با تشکر فریبا

[VAHID]

روسیه مرکز پرتاب جدید خود را که مخصوص ماموریت‌های سرنشین دار طراحی شده است، در خاک کشور خود خواهد ساخت. این پایگاه تا سال 2015 تکمیل می‌شود.

این مرکز پرتاب جدید که در نزدیکی مرز روسیه و چین در ناحیه‌ی «آمور»(Amur) قرار دارد، از سال ۲۰۱۵ آماده‌ی فعالیت خواهد بود.

روسیه از زمان ارسال اولین انسان به فضا تاکنون، برای ارسال ماموریت‌های سرنشین دار خود از پایگاه «بایکانور»(Baikonur) در قزاقستان استفاده کرده است.
مرکز پرتاب بایکانور قزاقستان به همراه مرکز فضایی کندی در ایالات متحده و مرکز «جیوکوان»(Jiuquan) در چین، تنها محل‌های پرتاب فضاپیماهای سرنشین دار به فضا هستند.
پس از فروپاشی شوروی سابق، روسیه پایگاه فضایی بایکانور را با مبلغ ۱۱۵ میلیون دلار در سال از قزاقستان اجاره کرد. بنا بر توافق دو کشور، قرار بود پایگاه بایکانور تا سال ۲۰۵۰ استفاده شود اما در ماه سپتامبر، سقوط یک موشک پروتون در نزدیکی یکی از شهرهای مورد بازدید رئیس جمهور قزاقستان، موجب بروز تردید در ادامه‌ی همکاری دو کشور شد. روسیه مراکز پرتاب بسیاری در خاک کشور خود دارد اما از هیچ یک از آن‌ها برای ماموریت‌های سرنشین دار استفاده نمی‌شود. روسیه قصد دارد تا سال ۲۰۱۸ اولین ماموریت سرنشین دار ارسالی از خاک کشور خود را انجام دهد.

[VAHID]

دانشمندان به تازگی دریافته‌اند كه منظومه شمسی ما با ضربه‌های میدان مغناطیسی بین ستاره‌یی از اعماق فضا دچار فرورفتگی و قرشدگی شده است.

این اطلاعات به وسیله فضاپیمای «وویجر» آژانس فضانوردی آمریكا (ناسا) در طول سفر ۳۰ ساله‌اش به لبه منظومه شمسی به دست آمده است.
ادوارد استون، دانشمند ماموریت «وویجر»(VOYAGER) در موسسه فن‌آوری كالیفرنیا در این زمینه گفت: محققان تا مدت زیادی تصور می‌كردند كه منظومه شمسی خمیده شده اما هرگز تاكنون به مدارك علمی مستقیم و صریح در این زمینه دست نیافته بودند.
به گفته این دانشمندان، فضاپیمای «وویجر - ۲» وارد تكان پایانی شد كه تقریبا یك میلیارد مایل در نیمكره جنوبی هلیوسفر منظومه شمسی از «وویجر - ۱» پیشتر رفته است.
تكانی پایانی یك منطقه متلاطم فراتر از مدار پلوتون است؛ جایی كه بادهای خورشیدی نشات گرفته از خورشید به میزان قابل توجهی به دلیل برخورد با گاز رقیق فضای بین ستاره‌یی آرام می‌شوند.