آداب و رسوم و فرهنگ ِ اقوام ایران زمین

[افسون 13]

سابقه ی تاریخی بله برون

مهربرون (مهربران) یا خرج برون (خرج بران) یکی از مراسم قدیمی‌ و سنتی ازدواج در ایران است . برخلاف آنچه که امروز می‌بینیم ، این مجلس در واقع یک مجلس مردانه است که در آن مهریه و شیربهای عروس توسط خانواده های دو طرف (عروس و داماد) تعیین می‌شود .

نوع زنانه همین مجلس را بله بران می‌گویند که در واقع مراسم کسب توافق خانواده ها درباره جزئیات ازدواج است . اما امروز این دو رسم با هم یکی شده اند و در آنها زن و مرد و بچه و بزرگ حضور دارند . معمولاً این مراسم مهم ، بعد از جلسه خواستگاری و قبل از عقدکنان برگزار می‌شود .


سابقه تاریخی بله برون

مجلس بله بران بیشتر هنگام شب و با حضور بزرگان و ریش سفیدان دو خانواده دختر و پسر و در خانه پدر دختر برگزار می‌شود . هدف از این مجلس ، تعیین شرایط مادی و معنوی عروسی و ازدواج و پذیرفتن شروط خانواده عروس از طرف خانواده داماد است .


حالا چرا بله برون؟

بعد از آنکه مراسم خواستگاری به سرانجام رسید و دو خانواده کم و بیش اطمینان به سرانجام یافتن ازدواج پیدا کردند ، خانواده داماد از خانواده عروس درخواست برگزاری جلسه «مهر بران» می‌کند . در گذشته رسم بر این بود که هر موقع خانواده داماد برای روز مشخصی درخواست می‌کردند ، خانواده عروس مخالفت کرده و یکی دو روز دیرتر را قرار می‌گذاشتند . علت هم این بود که خانواده عروس نشان دهند عجله‌ای در شوهر دادن دختر خود ندارند! در روز تعیین شده ، داماد به اتفاق چند نفر از مردان معتبر خانواده‌اش به خانه عروس می‌رفتند . پدر عروس هم مردان معتبر خاندانش را دعوت می‌کرد . هدف از برگزاری این جلسه ، توافق بر سر میزان مهریه عروس است. معمولاً نتیجه توافق دو خانواده بر برگه‌ای با خط خوش نوشته می‌شد و داماد زیر آن قباله را امضا می‌کرد و متعهد می‌شد که به آن پایبند باشد . دیگران هم با امضای قباله آن را گواهی می‌کردند .

بزرگان دو فامیل درباره میزان مهریه ، شیربها و در برخی از فرهنگ ها باشلق و کم و کیف پرداخت آن ، اسباب سرعقد ، پول حمام عروس ، رخت و لباس و زیورآلات و جواهرات عروس ، هزینه های عروسی و نحوه تأمین آن ، کم و کیف مراسم و جشن عروسی ، تعداد مهمانان عروس و... تصمیم می‌گیرند . بعد از توافق طرفین ، تعهدات در دو نسخه مکتوب می‌شود و پدر داماد و پدر عروس و بزرگان مجلس امضا می‌کنند .


اسامی‌ مختلف بله برون

در فرهنگ ها و قومیت های مختلف ایران ، مراسم بله بران نامهای متفاوتی دارد :
در تهران به این مراسم بله بری یا بله برون یا خرج بُری می‌گویند. مردم گیل و دیلم ؛ صورَت هَگیری (صورت گرفتن) یا ثبت هگیری (ثبت گرفتن) می‌گویند . خراسانیها به بله برون ؛ جواب اِستَنی (جواب استاندن یا جواب گرفتن) و یا کفش پاکِنی (کفش به پاکردن) می‌گویند . در شاهرود ؛ حرف تمام کردن . در کازرون ؛ شرط کنان . در توابع دماوند ؛ خرج بُری . در سروستان فارس ؛ بله برون . در قم گلاب گیرون یا مهربرون . در شیراز ؛ مهر برون یا بله برون . در ایل ممسنی ؛ باشلُق برون یا کدخدا کِشون و در روستاهای گرگان ؛ قندشکنی می‌گویند .


آداب و رسوم بله برون

در بیشتر فرهنگهای ایران زمین ، رسم است در مراسم بله برون ، که خانواده داماد هدایایی را برای عروس می‌برند و او را نامزد یا نشان پسرشان می‌کنند و به میمنت و مبارکی این پیوند ، قند می‌شکنند . در خراسان یک حلقه انگشتر و در روستاهای خراسان یک جفت کفش و گاهی یک دست لباس اضافه بر انگشتر و کفش به همراه مقداری نقل و نبات و قند و چای و حنا و چند سکه نقره نیز به خانه عروس می‌برند .


پذیرایی در بله برون

پذیرایی در مجلس بله برون معمولاً ابتدا با چای و شربت و میوه شروع می‌شود و بعد از انجام توافقات شیرینی توزیع می‌شود . به همین علت گاه به این مراسم شیرینی خوران نیز می‌گویند . در برخی از فرهنگ ها و خصوصاً در فرهنگ هایی که خرج بله برون را خانواده داماد می‌داده ، شب بعد از مجلس بله برون ، داماد و بستگانش را به شام دعوت می‌کنند . برخی هم همان شب بله برون ، از کلیه مهمانان در منزل پدر عروس با شام پذیرایی می‌کنند .


منبع : tgju.ir