هوشنگ کامکار : خودخواهی برخی اساتید/ موسیقی نوروزی فراموش شده است

[دانه کولانه]

هوشنگ کامکار : خودخواهی برخی اساتید/ موسیقی نوروزی فراموش شده است

خودخواهی برخی اساتید/ موسیقی نوروزی فراموش شده است خبرگزاری مهر - گروه موسیقی: سپری شدن دوران پدرخواندگی در هنر موسیقی، نبود حمایت کننده، نقش پدر کامکارها در رشد و شکل گیری گروههای شیدا و عارف، دلایل ماندگاری و انسجام کامکارها و ...از جمله مواردی است که هوشنگ کامکار در دیدار نوروزی با مهر مطرح کرده است. * خبرگزاری مهر- گروه موسیقی : سابقه تشکیل گروه موسیقی کامکار به چه دورانی برمی گردد؟
-هوشنگ کامکار: پدر خانواده ما موزیسین و رهبر ارکستر نظام بود و مانند بسیاری از هنرمندان آن زمان به دلیل مخالفتهای پدرش سازهای بسیاری را از دست داده بود اما علاقه او موجب شد تا موسیقی را از دست ندهد. او پس از تحمل سختیهای بسیار ویولن را به عنوان ساز اصلی خود انتخاب کرد و رهبری ارکسترهای بزرگ مثل ارکستر بزرگ نظام رضاییه (ارومیه) را به عهده گرفت و همچنین کلاسهای موسیقی را در سنندج تشکیل داد و من به عنوان نخستین فرزند خانواده به محض اینکه به سن مناسب برای ساز زدن رسیدم به یکی از کلاسهای پدر رفتم و پس از آن هریک از برادران و خواهرم نیز به این کلاسها آمدند.
پس از تشکیل اداره فرهنگ و هنر پدرم در آن مشغول به کار شد و گروههای موسیقی ویژه بزرگسالان، بانوان و خردسالان را تاسیس کرد و در ادامه این روند برای بچه های خود گروهی را تشکیل داد و مدام مشغول تمرین ما بود خوب یادم هست که شبها در حیاط خانه به ما تمرین می داد و همسایه ها بالای بامهای مشرف به حیاط خانه ما می آمدند و تمرینهای دوران کودکی ما را از نزدیک نظاره می کردند.
*با این اوصاف شما، خواهر و برادران شما جزو خوش شانس ترین موزیسینها هستید که نه تنها سازهایتان شکسته نشد بلکه پدری داشتید که هم ساز به دستتان داد و هم دستگیری کرد.
- پدرم تمام دستمزد خود را می داد تا برای هر یک از ما ساز بخرد. تنها آرزوی پدرم این بود که گروهی پایدار از خود به یادگار بگذارد و تنها وصیتی هم که کرد این بود که هنر موسیقی را در خانواده حفظ کنیم. ما هم همه تلاش خود را کردیم تا این اتفاق بیفتد و خوشبختانه این هنر نه تنها در خانواده بلکه در میان نوه های این مرد بزرگ رواج پیدا کرده و حالا افسوس می خورم و می گویم که ای کاش امروز بود ومی دید که گروه خانواده کامکار به واسطه سازی که او به دستمان داد جهانی شده است.
*چطور شد از سنندج به تهران آمدید؟
- به دنبال جریانات انقلاب به تهران آمدم و بعد از آن برای تحصیل در حوزه موسیقی به آمریکا رفتم. پس از آن هم برادران و خواهرم به همراه پدر و مادر به تهران آمدند که بعد از ورود آنها هسته های اصلی گروه شیدا و عارف تشکیل شد در آن دوران محمدرضا لطفی در گروه بزرگسالان حسن کامکار مشغول بود که با ازدواج با خواهر من حضورش در بین کامکارها رسمیت یافت و به صف شیداییان پیوست و از همان دوران بود که فعالیت در حرفه موسیقی را به طور جدی دنبال کردیم.
*شما هم در گروه شیدا فعالیت داشتید یا از همان ابتدا به لطفی سپرده شد؟

- پدرم وقتی که به تهران آمد تمام زندگی خود در سنندج را فروخت و پول آن را به لطفی تقدیم کرد با این نیت که گروه شیدا و عارف به طور جدی کار خود را آغاز کند و بعد از آن من و لطفی سیستم و لوازم مورد نیاز را خریداری کردیم در واقع تمام هستی چند ساله پدرم صرف این گروه شد ولی متاسفانه در حال حاضر شاهد هستیم که هیچ اسمی از پدرم برده نمی شود. در واقع کسانی که از گروه شیدا آن زمان باقی ماندند یک نکته مهم را فراموش کرده اند که مدیون پدر من هستند البته این اسم بردنها و یاد کردنها برای گروه کامکار مهم نیست چرا که به اندازه کافی رشد کرده و در دنیا شناخته شده است.
* با این اوصاف پدر شما مردی تاثیرگذار در حوزه موسیقی کردی و فارسی بوده است؟
-این سخن ادعای بیهوده نیست زیرا تاریخ می داند که او مردی تاثیرگذار در جریان موسیقی ایرانی وموسیقی فولکلور کردی بوده است. در واقع سختکوشی و جدییتی که در کار داشت یکی از نکات مهم در راه پیشرفت او بود. یکی دیگر از خصوصیات بارز پدر حفظ شخصیت،عزت نفس و نفروختن هنر خود به هر قیمتی بود.
*به شناخته شدن گروه کامکار در دنیا اشاره کردید، رمز موفقیت و ماندگاری این گروه چیست؟
- یکی از ویژگیهای گروه کامکار این است که هریک از ما در کار خود متبحر و از نظر تکنیک و خلاقیت نوزانده های پرتوانی هستیم و از سوی دیگر به جرات می گویم که خیلی از نوازنده های فعال در سایر گروهها از دامن این گروه رشد کرده اند. از سوی دیگر، درست است که اعضای گروه کامکار روابط خانوادگی با هم دارند و همچنین فرزندان هر یک از ما به فراخور حال خود به گروه آمدند اما جدا از بحث فامیلی فکر می کنم که ما برادران و به همراه تنها خواهر خود افرادی استثنایی از نظر محبت، عشق و علاقه به یکدیگر هستیم و این وابستگی درونی است که از پدر و مادر به ارث برده ایم و حاضریم از همه دارایی و وجود خود برای یکدیگر گذشت کنیم بنابراین به عقیده من مجموع این عوامل است که موجب شده موسیقی گروه کامکار خودش را نشان دهد البته در این رهگذر انتقادها را با جان و دل می پذیریم و نکته دیگر اینکه ما تنها گروهی هستیم که هیچ حامی جز خدا نداریم.
*اجرای مقامهای کردی یکی از ویژگیهای گروه شما نزد مخاطب است آیا وفادار ماندن به زبان مادری باعث اجرای ملودیهای کردی شده و یا از ابتدا هدف دیگری را هم دنبال می کردید؟
- گروه کامکار در فرهنگ موسیقی کردی ابداعی کرده که به نوعی موجب مانگاری ملودیهای کردی شده است. به این معنا که این نوع موسیقی با همه قدرت بیانی که داشته درگذشته تنها در مراسم غیرررسمی مطرح بوده و کسی پولی برای اجرای زنده موسیقی کردی پرداخت نمی کرد اما ما از ابتدا در کنار موسیقی فارسی تصمیم گرفتیم موسیقی کردی را به شکل درست ارائه دهند تا شاید از این حالت بیرون آید. درواقع این موفقیت جدا از زبان مادری دانشی بود که تک تک اعضا از موسیقی داشتند چرا که از ابتدا سعی کردیم موسیقیهایی را که از قدیم به جا مانده را استفاده کنیم و پس از آن آثاری با ملودیهای کردی نوشتیم که مورد استقبال قرار گرفت.
*یکی از نکات بارز در عرصه موسیقی حضور موسیقیدانان صاحب نام در چند سال اخیراست که البته در کنار این حضور مشکلات، حرفها و حدیثهای بسیاری نیز به وجود آمده است نظر شما به عنوان مدیر هنری گروه کامکار درباره مسائل کلی هنر موسیقی چیست ؟
- به عقیده من بخش بزرگی از مشکلات آهنگسازان و نوازندگان و همه کسانی که در عرصه موسیقی فعالیت می کنند طرز تفکر، هدف و اینکه چه چیزی از موسیقی می خواهند برمی گردد اما متاسفانه باید متذکر شوم که اکثر هنرمندان به خصوص کسانی که به درجات عالی هنری دست یافته اند از مسیر اصلی دور مانده و محتوا و همچنین داشتن اندیشه نو در اجرای آثارشان را از دست داده اند از سوی دیگر کیفیت اجرای این هنرمندان صاحب نام در کنسرتهایشان از بین رفته و دیگر برای هنرمند اهمیتی ندارد که با چه تیمی کنسرت می دهند و تنها هدفشان این است که سالی دوبار آن هم به مدت پنج شب با انگیزه های مالی کنسرتی را اجرا کنند فقط برای اینکه فراموش نشوند و بگویند که هنوز روی صحنه حضور دارند. به عنوان مثال، در سال گذشته در چندین کنسرت که همه بزرگان موسیقی حضور داشتند به سختی توانستم برخی از آنها را تا زمان آنتراکت تحمل کنم و به نظر من همه این کنسرتها در سطح بسیار ابتدایی برگزار شد. در واقع آثاری را که از این اساتید شنیدم از سطح تفکر و توقع مردم هم پایین تر بود .
نکته تاسف بارتر اینکه همین هنرمندان در اوایل دهه 60 کنسرتهایی جذاب با ملودیهای زیبا، تکنوازیهای بی نظیر قطعات و تصانیف پر محتوایی و با تکنیکی را روی صحنه بردند اما در حال حاضر در کنسرتهای این موزیسینها هیچ نشانی از زیبایی و شکوه کنسرتهای آن دوران نیست و این در حالی است که همین هنرمندان به خصوص در حوزه موسیقی سنتی وامدار شهرت اوایل انقلاب هستند.
*اما تصور عامه این است که این هنرمندان همچنان با قدرت همان دوران روی صحنه می آیند و از سوی دیگر همانطور که اشاره کردید این هنرمندان نوعی حس پدرخواندگی نسبت به موسیقی ایران دارند.
این تصورعامه به دلیل حس نوستالژی است که نسبت به آن دوران وجود دارد وگرنه در شرایط حاضر همین اساتید دانشی افزونتر از گذشته را به مخاطب ارائه نمی کنند. به همین دلیل داشتن این حس نوعی خودخواهی است. در اروپا وقتی اساتید موسیقی به مرحله ای می رسند که متوجه می شنود شاگردانشان از آنها جلوتر هستند خود را کنار می کشند و کشتی هنر را با همه تجاربی که دارند به آنها واگذار می کنند و دست از فعالیت برمی دارند و اجازه می دهند که حس روزهای پرافتخار کاری خود در اذهان همچنان خوب باقی بماند اما در ایران چنین چیزی مطرح نیست واقعیت امر این است که در حال حاضر برخی از افراد از افتخار سالهای گذشته خود استفاده می کنند و مردم را با ترفندهای مختلف به سالنها می کشانند و سی دی های خود را به مردم قالب می کنند و بی جهت برای خود تبلیغ می کنند.
*تکلیف نوازنده های جوانی که پیشرفت خود را تنها در کنار اساتید بودن می بینند چیست؟
- این احساس از سرخوردگی ناشی از عدم حمایت جوانان ایجاد می شود و برای پرکردن این خلاء به اعتبار این موزیسینها پناه می برند و این در حالی است که اگر شرایط رشد دوران انقلاب برای هریک از آنها پیش آید به خوبی می توانند دراین عرصه فعالیت کنند.
*نوروزخوانی یکی از میراث کهن ولی فراموش شده ما ایرانیان است که موسیقی نقش بسیاری در آن دارد برای احیای این سنت چه باید کرد؟
- یادم هست برخی ملودیهای کردی یکماه قبل از نوروز توسط نوازنده های محلی با دهل، سرنا، دوزله و دف نواخته می شد و با این موسیقیهای روستایی که همگی برگرفته از دل طبیعت بود شادی می کردیم به خصوص شب چهارشنبه سوری تمام بامهای سنندج از آتش چهارشنبه سوری روشن می شد و در یک نگاه شهر را روی آتش می دیدیم و بازیهای نوروزی مثل قاشق زنی با موسیقیهای خاص را انجام می دادیم و یا برخی از جوانهای ده به کوه بزرگ آبیدر می رفتند و مراسم آتش بازی را روی کوه برپا می کردند اما افسوس از آن روزها تنها یاد و خاطره اش باقیمانده است.
*به عنوان آخرین سئوال سر سفره هفت سین چه دعایی می کنید؟
- برای خانواده خودم و خواهر و برادرانم به خصوص برای سلامتی بیژن عزیزم دعا می کنم و بعد از آن موفقیت روزافزون گروه را از خدا می خواهم.

خبرگذاری مهر