چۆن دۆن کیشۆتم وه‌رگێڕاوه‌ ؟ محه‌مه‌د قازی

[behnam5555]

چۆن دۆن کیشۆتم وه‌رگێڕاوه‌ ؟

محه‌مه‌د قازی



وه‌رگێڕانی:سوله‌یمان ئیبراهیمی

پاش "دوڕگه‌ی په‌نگوئێنه‌کان" ، ئه‌و کتێبانه‌م وه‌رگێڕان‌ و پێشکه‌شم کردن :

له‌ باوه‌شی خاو و خێزاندا به‌رهه‌می هێکتۆر مالۆ ، ساویلکه‌ به‌رهه‌می ڤۆلتێر، شازاده‌ و گه‌دا به‌رهه‌می مارک تواین و میره‌ چکۆل به‌رهه‌می جوان و شاعیرانه‌ی ئانتوان دۆسێنت ئێگزۆپێری و دوای ئه‌ویش نۆبه‌ی سه‌رجه‌می دۆن کیشۆت گه‌یشت . ئه‌من زۆر ئۆگری چیرۆکی دۆن کیشۆت بووم - ره‌نگه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی بۆن و به‌رامه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی ده‌دا – و له‌ ساڵه‌کانی 1317-1318 فیلم نامه‌یه‌کم لێ وه‌رگێڕابۆوه‌ و له‌ لایه‌ن بنکه‌ی چاپه‌مه‌نی نیل ، پێشنیاری وه‌رگێڕانی سه‌رجه‌می ئه‌و به‌رهه‌مه‌ به‌ ئه‌من درا و پڕ به‌ دڵ قه‌بووڵم کرد . دوو وه‌رگێڕانی جیاوازی دۆن کیشۆت به‌ زمانی فه‌ڕانسه‌م له ‌کن بوو و بنکه‌ی چاپه‌مه‌نی نیلیش وه‌رگێڕانێکی دیکه‌ی له‌و به‌رهه‌مه‌ مه‌زنه‌ بۆ هێنام که‌ سه‌د ساڵ له‌وه‌ پێش له‌ لایه‌ن لۆیی ویاردۆ ئه‌دیبی فه‌رانسه‌وی وه‌رگێڕدرا بوو . وه‌رگێڕانی لۆیی ویاردۆ که‌ پشت به‌رگه‌که‌ی وێنه‌ی دۆن کیشۆت وسانکۆپانزا(ئاغا و مه‌یته‌ر) به‌رهه‌می وێنه‌کێشی به‌ناوبانگی فه‌رانسه‌وی ، گۆستاو دووره‌ی پێوه‌ بوو ، ده‌قێکی زۆر خۆش بوو و په‌خشانێکی شیرین و ئاهه‌نگاویی بوو که‌ وه‌ک نووسراوه‌ کلاسیکه‌کانی سێسه‌د ساڵ له‌وه‌ پێش ده‌هاته‌وه‌ .

لایه‌نی باشی دیکه‌ی ئه‌و وه‌رگێڕانه‌ ئه‌وه‌ بوو که‌ مامۆستایه‌ک وه‌ک مۆریس باردۆن ، ئوستادی ئه‌ده‌بیاتی زانکۆی لیۆن و پسپۆڕی زمانه‌کانی ئیبری(ئیسپانیایی و پۆرته‌غالی) ، پێشه‌کییه‌کی زانایانه‌ی بۆ وه‌رگێڕانه‌که‌ی لۆیی ویاردۆ نووسیوه‌ و له‌وێدا باسی ئه‌وه‌ی کردووه‌ که‌ 56 وه‌رگێڕانی جیاوازی دۆن کیشۆتی به‌ زمانی فه‌ڕانسه‌ وه‌گیر خستووه‌ و به‌ وردی خوێندوونیه‌ته‌وه‌ و له‌ نێو ‌وانیشدا ، وه‌رگێڕانی ویاردۆی پێ چاکترین و متمانه‌ترین بووه‌ .
پاشان ئه‌و وه‌رگێڕانه‌ی له‌ سه‌ره‌تاوه‌ تا کۆتایی ‌ده‌گه‌ڵ ده‌قه‌ سه‌رچاوه‌ ‌ ئیسپانیاییه‌که‌ی پێک گرتۆته‌وه‌ و له‌ گه‌ڵکوو تووشی هه‌ڵه‌ و خه‌تایه‌ک بووه‌ ، له‌ په‌ڕاوێزدا دروسته‌که‌ی نووسیوه‌ .

ئه‌من ئاوه‌ها ده‌قێكم بۆ کاری خۆم له‌ هه‌ر لایه‌که‌وه پێ باشتر بوو و له‌ ڕووی ئه‌و ده‌قه‌وه‌‌ خه‌ریکی وه‌رگێڕان بووم و سێ ساڵی ڕه‌به‌ق زه‌حمه‌تم پێوه‌ کێشا . له‌ وه‌رگێڕانی دۆن کیشۆتدا زۆر تووشی گرفت بووم و ته‌واوی گرفته‌کانم به‌ پرسیار و که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ خزمه‌ت ئه‌و پسپۆڕانه‌ی که‌ له‌ ‌گه‌وره‌یی و زاناییان چ گومانێک نه‌بوو ، چاره‌سه‌ر ده‌کرد .
جاری وابوو بۆ دیتنه‌وه‌ی هاوسه‌نگێکی جوان و پڕ به‌ پێستی وشه‌یه‌ک ، چه‌ند رۆژان بیرم ده‌کرده‌وه‌ و له‌ خاوه‌ن ڕا و لێزانان که‌ڵکم وه‌رده‌گرتن و تا ئاخرییه‌که‌ی بۆ خۆم یان هاوڕێی جوانه‌مه‌رگم مه‌سعوودی حاته‌می – ڕوحی شاد بێ – وشه‌ی شایانمان ده‌دیتنه‌وه‌ . به‌ڕاستی ئه‌من له‌ هه‌ست ناسکی و زانایی خوا لێخۆش بوو حاته‌م ، زۆرم که‌ڵک وه‌رگرت و زۆر شتیش فێر بووم ؛ هه‌ر بۆیه‌ چاپی یه‌که‌می دۆن کیشۆتم پێشکه‌ش به‌ وی کرد . یه‌که‌م ڕسته‌ی پێشه‌کی کتێبه‌که‌ به‌ قه‌ڵه‌می نووسه‌ر و ڕوو له‌ خوێنه‌ر ئاوا ده‌ست پێ ده‌کا :

Letuer inoccupe[ای خواننده‌ی فارغ البال] ( ئه‌ی خوێنه‌ری بێ خه‌م وخه‌یاڵ) .

بۆ وشه‌ی فه‌رانسه‌وی inoccupe له‌ فه‌رهه‌نگه‌ فه‌رانسه‌وی – فارسییه‌کاندا چه‌ندین واتای بۆ لێک دراوه‌ته‌وه‌ . وه‌کوو: ئاسووده‌ ، بێکار ، بێ گرفت ، به‌ڕه‌ڵا ، بێ شوغڵ . به‌ڵام هیچ کام له‌و هاوسه‌نگانه‌ مه‌به‌ستی منیان نه‌ده‌پێکا .

هه‌تا ئاخریه‌که‌ی وشه‌ی ڕێک وپێک و پڕ به‌ پێستی[فارغ البال] " بێ خه‌م وخه‌یاڵ"م به‌ زه‌یندا هات و له‌وانه‌ بوو له‌خۆشیان وه‌ک ئه‌ره‌شمیدۆس هه‌ڕڕا که‌مه‌ کۆڵانان و هه‌را که‌م " دیتمه‌وه‌ ! دیتمه‌وه‌!" زۆر بابه‌تی له‌و ده‌سته‌ هه‌بوون که‌ ته‌نیا به‌ سه‌واد و که‌ڵک وه‌رگرتن له‌ فه‌رهه‌نگی وشه‌ ، چاره‌سه‌ر نه‌ده‌کران و ده‌بێ هه‌ستی ناسکت هه‌بێ هه‌تا بتوانی هاوتایه‌کی جوان و ڕێک وپێك بۆ وشه‌یه‌ک وه‌بینی .یه‌کی دی له‌و گرفتانه‌ ، نازناوێک بوو که‌ نووسه‌ر له‌ زۆر جێدا ، پاڵه‌وانی کتێبه‌که‌ی خۆی پێ ناودێر کردبوو و ئه‌ویش ده‌سته‌واژه‌ی نێوداری chrvalier de la triste figure بوو که‌ ئه‌من کردمه‌ [پهلوان افسرده‌ سیما] " پاڵه‌وانی خه‌م لێ نیشتوو" .له‌ حاڵیکدا ده‌مانتوانی بۆ وشه‌ی chevalier نه‌جیب زاده‌ و بۆ وشه‌ی triste ناڕه‌حه‌ت و ماته‌م گرتوو و خه‌مبار و بۆ وشه‌ی figureڕوخسار ، ڕوو ، سیما و سه‌روچاو ده‌کار بکه‌ین . لێره‌دا ده‌بێ بیسه‌لمێنین هه‌ر وه‌ک شاعیریی هه‌ست ناسکیی ده‌وێ نه‌ک واتا وده‌ربڕین ، وه‌رگێڕانیش ته‌نیا به‌ سه‌واد و زانینی زمانی بیانیی جێ به‌جێ نابێ ؛ سه‌ره‌ڕای ئه‌وانه‌ش که‌ زۆر پێویستن به‌ڵان به‌س نین ، وه‌رگێڕ ده‌بێ فێڵ و لێزانیی تایبه‌تی وه‌رگێڕان ، به‌هره‌ی تایبه‌تیی ، ده‌‌گه‌ڵ هه‌ست ناسکیی شێعرناسیی و جوان په‌رستیی پێکه‌وه‌ هه‌بن .یه‌کی دی له‌ گرفته‌کانی وه‌رگێڕانی دۆن کیشۆت ئه‌و هه‌مووه‌ په‌نده‌ پێشینانه‌ بوون ،که‌ سانکۆپانزا مه‌یته‌ری پاڵه‌وان وه‌خت و ناوه‌خت قسه‌کانی خۆی پێ ده‌ڕازاندنه‌وه‌ .
ئه‌و په‌ندانه‌ تایبه‌ت به‌ زمانه‌ سه‌رچاوه‌که‌ بوو که‌ ته‌نیا بۆ ئورپاییان ناسراو بوون یان ده‌یانتوانی وه‌ریگێڕنه‌وه‌ و لێی حاڵی بن و بۆ ئێمه‌ی ڕۆژهه‌ڵاتی بێتوو هه‌روا وه‌رگێڕدرابان تامی نه‌ده‌بوو و لێی حاڵی نه‌ده‌بووین .

ئه‌وه‌ بوو که‌ ئه‌من له‌و که‌سانه‌ی له‌ ڕازی فۆلکلۆریکی زمانی فارسی ئاگادار بوون که‌ڵکم وه‌رده‌گرت و زۆریش له‌ به‌رهه‌می"په‌ندی پێشینان"[امثال وحکم]ی دێهخودا – ورد بوومه‌وه‌ و بۆ هه‌ر کامیان په‌ندێکی هاوسه‌نگ ده‌گه‌ڵ په‌نده‌ سه‌رچاوه‌که‌م ده‌دیته‌وه‌ و له‌ ده‌قی وه‌رگێڕاوه‌که‌دا دام ده‌نا و پاشان په‌نده‌ سه‌ره‌کییه‌‌کانم له‌ په‌ڕاوێزدا ده‌هێنان تاکوو بزانن سه‌رچاوه‌که‌ی چ بووه‌ و ئێمه‌ چمان له‌ جێگه‌ی په‌نده‌ سه‌رچاوه‌که‌ی داناوه‌ ، که‌ به‌ زمانی ئیسپانیایی بوو . گرفتێکی دیی وه‌رگێرانی دۆن کیشۆت ئه‌و ده‌سته‌واژانه‌ بوون که‌ به‌ زمانی لاتین یان زمانی ئیتالیایی سه‌رده‌می دانتێ(سه‌ده‌ی 14ی زاینی) نووسرابوون و ئه‌من بۆ چاره‌سه‌ر کردنی ئه‌و گرفته‌ش ڕۆژانه‌ ده‌چوومه‌ به‌ر ده‌رکه‌ی کلیسای کاتۆلیکان له‌ شه‌قامی فه‌ڕانسه‌ و کێشکم ده‌دا تا تووشی قه‌شه‌یه‌ک بوایه‌م که‌ شاره‌زای ئه‌و دوو زمانه‌ بوو و یارمه‌تیم لێ ده‌خواست .

په‌ککوو چ پیاوێکی دڵۆوان و له‌ به‌ردڵان بوو جه‌نابی قه‌شه‌ ئادۆنتیست ! هه‌موو جارێک به‌ ڕووی خۆشه‌وه‌ ڕاده‌وه‌ستا و پرسیاره‌کانی جواب ده‌دامه‌وه‌ و حاڵیی ده‌کردم .

پێشی وابوو من خه‌ریکم به‌رهه‌می ئاریۆست شاعیری نێوبه‌ده‌ره‌وه‌ی سه‌ره‌تای سه‌ده‌ی 16ی ئیتالیا وه‌رده‌گێڕمه‌وه‌ . له‌ هه‌مووان گرینگتر ئه‌وه‌ بوو په‌خشان(نه‌سر)ێک‌ ببینمه‌وه‌ که‌ پڕ به‌ پێستی نه‌سرێکی که‌ونارا و کۆنی وه‌ک دۆن کیشۆت بێ و سه‌یر ئه‌وه‌ بوو ته‌نیا هه‌ست ناسکیی ئه‌منی هان دا هه‌تا ئه‌و نه‌سره‌ ببینمه‌وه‌ . هه‌ر وه‌کی ته‌واوی خوێنه‌رانی دۆن کیشۆت باوه‌ڕیان وایه‌ که‌ ئه‌من له‌ دیتنه‌وه‌ی په‌خشانێکی هاوسه‌نگ سه‌رکه‌وتوو بووم ، مامۆستا دوکتور عه‌بدولحسێنی زه‌ڕین کوب ، مامۆستای ئه‌ده‌بیات ومێژووی زانکۆی تارانێ له‌ پێدا هه‌ڵگوتنێک به‌ سه‌ر وه‌رگێرانی دۆن کیشۆت ، له‌ گۆڤاری "سخن" باسی ئه‌وه‌ی کردووه‌ . نووسه‌ری گه‌وره‌ جه‌مالزاده‌ش له‌ گۆڤاری"راهنمای کتاب"دا له‌ باره‌ی باسی وه‌رگێڕانی دۆن کیشۆتدا گه‌وره‌یی و لوتفی خۆی ئاوه‌ها نواندووه‌ :
" ...بێتوو سێروانتێس فارس زمان با‌ و ویستبای شاکاره‌که‌ی خۆی ، دۆن کیشۆت ، به‌ زمانی فارسی بنووسێ ، قه‌ت جوانتر له‌وه‌ نه‌ده‌بوو که‌ وه‌رگێڕی دۆن کیشۆت نووسیویه‌تی ."له‌ لایه‌که‌وه‌ به‌ڕێز ده‌ریابه‌نده‌ری ، وه‌رگێڕی گه‌وره‌ش له‌ وتووێژێک که‌ له‌ لایه‌ن چاپه‌مه‌نی کتێبی "امروز" به‌ڕێوه ‌چوو – ده‌قی وتووێژه‌که‌ له‌ گۆڤاره‌که‌دا چاپ بووه‌ - یه‌که‌م پرسیاری ئه‌وه‌ بوو که‌ ئه‌من چۆن توانیومه‌ په‌خشانێکی شیاوی قه‌د وباڵای دۆن کیشۆت ببینمه‌وه‌ . جودا له‌وه‌ش له‌ خودی ده‌قی دۆن کیشۆت نێونێوه‌ نه‌سری کۆن به‌ شێوازی جۆراوجۆر هاتووه‌ که‌ شیاوی ده‌قه‌ سه‌رچاوه‌که‌یه‌ و سه‌باره‌ت به‌وه‌ش پرسیاری لێ کردم که‌ چۆن سه‌رم له‌و شیوازه‌ جۆراوجۆرانه‌ ده‌رچووه‌ و بۆ هه‌ر به‌شێک په‌خشانی هاوسه‌نگم داناوه‌ . ئه‌من خۆم له‌م باره‌وه‌ ڕام وایه‌ که‌ نه‌سری ئه‌و به‌رهه‌مه‌ی وه‌رگێڕ خه‌ریکی وه‌رگێڕانیه‌تی باشترین ڕینوێنی ئه‌وه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی (ناخودئاگا)ی ئه‌و نه‌سره‌ی وا ده‌بێ بۆ وه‌رگێڕان که‌ڵکی لێ وه‌ربگرێ و ئه‌من دایم له‌ وه‌رگێرانه‌کانی خۆم ده‌ربه‌ستی ئه‌و ئه‌سڵه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌ بووم که‌ نه‌سری نووسراوه‌که‌ هاوسه‌نگ له‌ گه‌ڵ ڕاوێژ و شێواز و زمانی نووسراوه‌ی به‌رهه‌م و تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی ڕوحی نووسه‌ر بێ . به‌ هه‌رحاڵ ، پاش ئه‌وه‌ی وه‌رگێڕانی دۆن کیشۆت له‌ دوو به‌رگدا به‌ هۆی چاپه‌وه‌ ڕازاوه‌ و بڵاو بۆوه‌ ، کۆڕه‌ ئه‌ده‌بییه‌کان به‌ گه‌رمی پێشوازییان لێ کرد و بڵاوکه‌ره‌وه‌(ناشر) هانی دام ئه‌و به‌رهه‌مه‌ له‌ کێ به‌ركێی باشترین وه‌رگێڕانی ساڵ ، که‌ له‌ لایه‌ن گۆڤاری "سخن"ه‌وه‌ به‌ڕێوه‌ ده‌چوو ، به‌شداری بده‌م .
به‌ داخه‌وه‌ کتێبه‌که‌ ئه‌و مه‌رجانه‌ی تێدا نه‌بوو که‌ له‌ کێ به‌ركێدا به‌شداری بکا ، چونکه‌ یه‌کێک له‌ مه‌رجه‌کانی وه‌رگرتنی به‌رهه‌مێک بۆ به‌شداری کردن له‌ کێ به‌ركێ که‌دا ئه‌وه‌ بوو که‌ کتێب له‌ زمانی سه‌ره‌کییه‌وه‌ وه‌رگێڕدرابا ، نه‌ک له‌ ڕووی وه‌رگێڕانێكی دی . نامه‌یه‌کم بۆ کۆڕی هه‌ڵسه‌نگاندنی "سخن " – که‌ بریتی بوون له‌ مامۆستایانی به‌ نێوبانگی زانکۆیه‌ – نووسی و به‌ڵگه‌م بۆ هێنانه‌وه‌ که‌ شه‌رتی وه‌رگێڕان له‌ ده‌قی سه‌ره‌کییه‌وه‌ بۆ کتێبێکی وه‌ک دۆن کیشۆت بێ ئینسافییه‌ ؛ چونکه‌ خوێنده‌وارانی وڵاتی مه‌ له‌وانه‌یه‌ به‌ سه‌ر یه‌ک یا دوو یا سێ زمان له‌و زمانانه‌ی له دنیا باون وه‌ک ئینگلیزی ، فه‌رانسه‌، رووسی ، یان ئاڵمانی شاره‌زا بن ، به‌ڵام ژوماره‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که ئه‌و زمانانه‌ی ‌له ‌پله‌ی دووهه‌م دان وه‌ک :

ئیسپانیایی ، پۆرته‌غالی ، ئیتالییایی ، سۆئیدی ، نۆروێژی ،‌‌ چینی و ژاپۆنی و...ده‌زانن ، زۆر که‌من و له‌وانه‌یه‌ پتر له‌ قامکه‌کانی ده‌ست نه‌بن .

جا بۆیه‌ نابێ چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌مان هه‌بێ که‌ به‌رهه‌مه‌ نووسراوه‌کانی ئه‌و زمانانه‌ که‌ له‌وانه‌شه‌ له‌ جیهاندا به‌ نێوبانگ بن ، حه‌تمه‌ن له‌ زمانی سه‌ره‌کییه‌وه‌ وه‌رگێڕدرێن . پاشان بۆم ڕوون کردنه‌وه‌ که‌ دۆن کیشۆت له‌ ڕووی ده‌قێکی ئه‌وتۆ وه‌رگێڕدراوه‌ که‌ قسه‌ی له‌ سه‌ر نییه‌ و ئه‌و دڵه‌ ڕاوکێیه‌ی که‌ بۆ وه‌فادارمانی وه‌رگێڕان ده‌بێ هه‌بێ مامۆستا دوکتور مۆریس باردۆن له‌ پێک گرتنی وه‌رگێڕانی لۆیی ویاردۆ ده‌گه‌ڵ ده‌قه‌ سه‌ره‌کییه‌که‌ هه‌یبووه‌ و چونکه‌ به‌ هه‌ڵه‌ و خه‌تاکانی وه‌رگێڕانی وه‌رگێڕدا چۆته‌وه‌ ، ئه‌منی له‌ دووپات کردنه‌وه‌ی ئه‌و هه‌ڵه‌ و خه‌تایانه‌ ڕزگار کردووه‌ . نامه‌که‌میان له‌ کۆڕی هه‌ڵسه‌نگاندن لێک داوه‌ و حه‌قم پێ درا و کتێبه‌که‌م پاش ئه‌و له‌مپه‌ره‌ ، ناردرا به‌شی کێ به‌رکێ و خه‌ڵاتی یه‌که‌می وه‌رگرت و سه‌ردێڕی باشترین وه‌رگێڕانی ساڵی به‌ ده‌ست هێنا .پێموابێ ئه‌و ڕووداوه‌ له‌ سه‌ره‌تای ساڵی 1336 بوو . جا سه‌یر ئه‌وه‌ بوو وه‌ختایه‌ک نێوی من وه‌ک باشترین وه‌رگێڕی ساڵ و وه‌رگری خه‌ڵاتی کێ به‌رکێ هه‌ڵبژێردرا ، ئاغای سارمی حیسابداری گۆڤاری "سخن" که‌ گه‌وره‌ حیسابداری سه‌ربه‌خۆی (دوخانیاتی) ئێرانیش بوو ، بێ گومان پێی وابوو من ته‌نیا ئه‌ندامێكی ساده‌ی ئیداره‌ی دوخانیاتم ، وه‌ختایه‌ک چه‌کی خه‌ڵاته‌که‌ی دامێ ، به‌ سه‌ر سووڕمانه‌وه‌ تێی ڕوانیم و گوتی : فڵانی هیچ پێموانه‌بوو ئه‌و ئه‌ندامه‌ ساده‌ وسه‌ربه‌خۆیه‌ی دوخانیاتی ئێرانێ که ‌له‌ کن هه‌مووان پیاوێكی ئاسایی بوو ، که‌سێک بێ که‌ ئه‌وڕۆ گه‌وره‌ترین خه‌ڵاتی ئه‌ده‌بی وه‌رگێڕان ، وه‌رده‌گرێ . ئه‌تۆ بۆ ئیداره‌ی مه‌ جێی شانازیی و دوخانیات ده‌بێ به‌ ڕاستی شانازیت پێوه‌ بکا . گوتم :

سپاس ، به‌ڵام ئه‌من به‌ کارمه‌ندیی ئیداره‌ی ئێوه‌وه‌ هه‌ست به‌ هیچ شانازییه‌ک ناکه‌م . من له‌ به‌ر چاوی ئیداره‌ی ئێوه‌ قه‌در و قیمه‌تی کارمه‌ندێکی ساده‌ی ده‌ست و پێ سپیلکه‌م هه‌یه‌ و له‌وانه‌شه‌ کارمه‌ندێکی زیادی بم که‌ نه‌ قازانجم بۆ خۆم هه‌یه‌ و نه‌ بۆ ئێوه‌ش ؛ هه‌ر بۆیه‌ بۆ ئیداره‌ی ئیوه‌ پیاوێکی جێگر و زیادییم که‌ له‌خۆڕا جێگایه‌کم له‌و ئیداره‌یه‌ گرتووه .

پێکه‌نی و بۆ سبه‌ی به‌ هه‌را وهه‌نگامه‌ و ته‌شریفاتێکی زۆره‌وه‌ ئه‌منی به‌ هه‌موان ناساند . هه‌رچه‌ند ئه‌و ناساندنه‌ زۆری نه‌ خایاند و شتێکی وه‌ها نه‌بوو که‌ قه‌در و حورمه‌تم له‌و ئیداره‌یه‌ زیاد بکا و ته‌نیا که‌ف وکوڵێک بوو .‌ سه‌رچاوه‌ :

گۆڤاری "سمرقند" ژوماره‌ 9 لاپه‌ڕه‌ی 109 تا 113 . ‌ ‌