تیراندازی با سلاح ساچمه زنی: تاریخچه؛ آشنایی؛ قوانین؛ مسابقات، آشنایی انواع سلاح ساچمه زنی

[چرو]

تایپیک کلی سلاح ساچمه زنی:تاریخچه؛آشنایی؛قوانین؛مساب� �ات،انواع سلاح ساچمه زنی

آشنايي بيشتر با انواع تفنگ هاي ساچمه زني

تفنگ هاي ساچمه زني؛ به طور کلي به تفنگ هايي گفته مي شود که در فشنگ هايش به جاي گلوله از ساچمه استفاده شود و به خاطر نحوه ي فشنگ گذاري و مسلح کردن به چهار گروه کمرشکن (Break open)،گلنگدني (Bolt)، دستکش (Slide) و نيمه خودکار (Semi Automatic) تقسيم مي شوند. در ادامه با اين گونه از اسلحه ها بيشتر آشنا مي شويم.
نوع کمرشکن که قديمي ترين تفنگ ساچمه زني محسوب مي شود در دو مدل تک لول و دو لول ساخته مي شود. نوع تک لول از جهت اينکه قيمت ارزاني داشته مناسب است، اين تفنگ براي شکارچيان تازه کار يا نوجواناني که تازه وارد عرصه شکار و تيراندازي مي شوند، سلاح مناسبي است. ولي معايب زيادي چون تک تير بودن دارد. نوع دو لول آن از هر نظر نسبت به تک لول برتري دارد ولي نسبت به تفنگ هاي ديگر، محبوبيت کمتري دارد. البته نوع دو لول روي هم آن نيز در اروپا طرفداران زيادتري دارد زيرا بسيار خوش دست، سبک و زيباست. از محاسن تفنگ هاي دو لول مي توان گفت چون دو فشنگ در لوله ها وجود دارد، تيراندازي دو تير پياپي (تير و پس تير) جهت شکار انواع پرندگان امکان پذير است. همچنين نظافت، نگهداري و تعويض لوله هاي اضافي آن ساده تر است. در ضمن اگر هنگام شکار يکي از لوله ها دچار اشکال شود، مي توان از لوله دوم استفاده کرد.
بايد اضافه کرد که چون در تفنگ هاي دو لول، قطر لوله ها در هر دو يکسان نيست امکان تيراندازي بهتر صورت مي گيرد. اين موضوع مربوطه به چوک (Choke) لوله تفنگ و پاترن (pattem) است. چوک به معني ميزان تنگي دهانه ي لوله در تفنگ هاي ساچمه زني بوده و پاترن يعني درصد ميزان پخش ساچمه که در محاسبات در فاصله 40 متري روي هدف ثابتي به قطر 86 سانتي متر در نظر مي گيرند. اين بدين معني است که هر قدر تعداد اصابت به هدف بيشتر باشد، احتمال اينکه بعضي از ساچمه ها به نقاط حساس شکار اصابت کرده و آن را از پا درآورند نيز بالاتر مي رود. هدف از وجود چوک در دهانه لوله، اين است که مسير حرکت ساچمه ها را کنترل کرده و آنها را به سمت هدف بفرستيم. وقتي طول قطر لوله يکنواخت باشد به آن تمام چوک (Choke Full) مي گويند که پاترن (الگوي پخش) آن حداکثر 75 درصد است. اين نوع لوله جهت مسابقات تيراندازي تراب و همچنين جهت شکار پرندگاني چون اردک کله سبز (Mallard) و غازها به کار مي رود.
هر چقدر چوک لوله کمتر مي شود درصد اصابت ساچمه ها پايين تر مي آيد. به طور مثال در حالت يک چهارم چوک (Cylinder Improved) درصد اصابت به هدف پايين آمده و حداکثر 45 درصد مي شود. اين مسئله در شکار خيلي مهم است. مثلاً اگر با تفنگ ساچمه زني فول چوک يا حتّي سه چهارم چوک، بخواهيد به فاصله کم مثلاً 20 متري تيراندازي کنيد، چون پاترن بيش از حد متراکم است، حطاي تير زياد شده و يا اگر هم اصابت کند، گوشت شکار به خاطر ساچمه هاي زيادي که به بدنش اصابت مي کند، هدر مي رود. به خاطر اين کار، بايد صبر شود که شکار فاصله بيشتري بگيرد و آنگاه شليک صورت گيرد. در تفنگ هاي دو لول معمولاً درجه ي چوک لوله ها با هم متفاوت است. مثلاً اگر درجه يکي از لوله ها يک دوم چوک (Modified)باشد، درجه چوک لوله ديگر سه چهارم چوک (Improved Modified) است. بدين ترتيب شکارچي مي تواند براي مسافت هاي نزديک از لوله گشادتر و براي مسافت هاي دورتر از لوله تنگ تر استفاده کند.
اين هم يکي ديگر از مزاياي تفنگ هاي دو لول است، زيرا در تک لول مجبور هستيد فقط انواع ويژه اي از شکار را انجام دهيد مگر آنکه لوله آن را عوض کنيد و يا از چوک سرلوله. چوک سرلوله متغير اتوماتيک، در تفنگ هاي مدل دستکش يا گلنگدني کاربرد موثري دارد و معمولاً داراي دو درجه چوک هستند. بدين معني که سپس از تيراندازي فشنگ اول، درجه چوک به طور اتوماتيک کوچکتر تنظيم مي شود و تفنگ براي تيراندازي به مسافت دورتر آماده مي شود.

ساچمه

ساچمه ها انواع مختلفي دارند و شامل نمره BB،نمره ي 2،4،5،6،7/5،8و 9 هستند ساچمه هاي 4 تا 7/5 به علت حرکت رواني که در لوله هنگام شليک دارند، راحت استفاده مي شود امّا ساچمه هاي نمره ي BB و 2 که دانه درشت هستند و نمره هاي 8 و 9 که دانه ريز بوده و در فشنگ هاي ماگنوم به کار مي رود، روان نبوده و تعداد ضايعات ساچمه در آنها بيشتر از فشنگ هاي معمولي است. البته همه ي ساچمه ها پس از شليک، شکلشان تغيير کرده و از حالت کرومي خارج مي شوند که باعث مي شود تعداد زيادي از ساچمه ها متفرق شده و هدر رود. تغيير شکل ساچمه به دليل فشار سنگيني است (حدود 5 تن) که هنگام چکاندن ماشه روي فشنگ وارد مي شود. براي بالا بردن مقاومت ساچمه ها در برابر فشار يا ضربه، سرب ها را با آلياژ آنتيمور ترکيب مي کنند و يا آنها را در يک کپسول پلاستيکي قرار مي دهند. همچنين جهت مقاوم سازي ساچمه ها مي توان، ساچمه ها را با ساچمه هاي پلاستيکي دانه ريز ترکيب نمود تا فضاي داخلي بين ساچمه ها پر شده و از اصطکاک بين آنها جلوگيري به عمل آورد.

تفنگ هاي گلنگدني

ساچمه زني (Bolt Action Rifle)

اين تفنگ ها بسيار کند هستند و معمولاً با خشاب سه فشنگ تغذيه مي شوند و به غير از ارزاني قيمت، امتياز ديگري ندارند.

تفنگ هاي ساچمه زني دستکش (Pump (Slide) Action Rifle)

در اين تفنگ ها، امکان مسلح کردن سريع، پس از تيراندازي هر فشنگ وجود دارد. دراين گونه تفنگ ها دست نگهدارنده قبضه پس از هر تيراندازي در جاي خود ثابت مي ماند و تيرانداز با دستي که پيش قبضه را نگه داشته، آن را به عقب و جلو مي راند که با اين عمل پوکه خارج شده و فشنگ جديد وارد لوله مي شود. سرعت اين تفنگ ها نسبت به انواع قبلي بيشتر است. در اين نوع مدل ها برخلاف مدل کمرشکن، نصب دوربين در آن امکان پذير است.اين تفنگ ها بهترين تفنگ هاي شکاري محسوب مي شوند.

تفنگ هاي نيمه خودکار (Semi Automatic Action Rifle)

در اين تفنگ ها با کشيدن هر ماشه، مي توان يک تير شليک کرد و عمل خروج پوکه و مسلح شدن دوباره به طور اتوماتيک انجام مي گيرد. سرعت اين تفنگ ها از کليه ي تفنگ هاي ديگر بيشتر است. البته اين تفنگ ها در شکار کاربرد زيادي ندارند، زيرا نواخت سريع تير در شکار چندان اهميتي ندارد و بدين لحاظ در بسياري از کشورها استفاده از اين گونه تفنگ ها جهت شکار ممنوع اعلام شده است.

منبع: ماهنامه ي نوآور، شماره ي 67.

[چرو]

ساچمه زنی پمپی - دستکش – Pump-Action Shotgun

این سلاح که از دسته تفنگ های ساچمه زنی است، تک لول است و از خشاب لوله ای – Tubular- استفاده می کند و با حرکت دست و عقب و جلو رفتن پمپ دستی فشنگ را به مخزن می فرستد. ظرفیت خشاب بسته به طول سلاح و طول فشنگ متفاوت است – غالبا بین 4 تا 7 فشنگ - و در مواردی نادر بجای خشاب لوله ای از خشاب کتابی در زیر سلاح استفاده می کند.

هزینه این سلاح بسته به معروفیت تولید کننده، کشور سازنده، طول و گیج و جنس لوله و قنداق و پمپ آن حوزه وسیعی از 250 دلار کانادا تا 1500 دلار کانادا را پوشش می دهد که برای مصرف شخصی هدف زنی و شکار پرنده و گوزن، بودجه ای در حدود 850 دلار به شما یک تفنگ خوب مارکدار و قابل اطمینان می دهد.

اولین نمونه موفق این سلاح را کارخانه وینچستر به مدیریت اولیور وینچستر در سال 1897 عرضه نمود که مورد استقبال نیروی پلیس – خصوصا پلیس خزانه داری - قرار گرفت.

اولیور وینچستر

Winchester M1897

[چرو]

Browning Auto5

در رقابت با کارخانه وینچستر، جان براونینگ – John Browning - اقدام به تولید اولین نمونه موفق نیمه خودکار شاتگان در 1898 نمود که نام اتوفایو – Auto 5 - را روی آن گذاشتند و موفقیت آن بحدی بود که تا سال 1989 (یعنی بمدت یک قرن) با حفظ مشخصات اولیه تولید می شد.

جان براونینگ

Browning Auto5 ساچمه زني

از نمونه های موفق دیگر این سلاح می توان به Remington 870 و Mossberg 500 اشاره کرد که اولی از 1951 و دومی از 1960 تا امروز در حال تولید هستند:

رمینگتون 870 ساچمه زني

ماسبرگ 500 ساچمه زني

ساچمه زنی پمپی و نیز نیمه خودکار در دنیای امروز در شاخه وسیعی از کاربردهای نظامی، ورزشی، و شکاری بکار گرفته می شوند و در شاخه نظامی توسط نیروهای پیاده برای درگیری نزدیک – خصوصا نبرد خیابانی و درون ساختمان و سنگر - و در شاخه انتظامی برای مبارزه با تبهکاران مسلح – توسط پلیس شهری و نیاز یگان های ویژه - و نیز عملیات ضد شورش (با استفاده از ساچمه پلاستیکی) کاربرد دارند.

شاتگان در کاربرد نظامی در جنگ عراق ساچمه زني

شاتگان در کاربرد نظامی در جنگ ویتنام ساچمه زني

شاتگان در کاربرد انتظامی با قبضه مشابه سلاح کمری و قنداق ثابت و قنداق تاشو (برای کوتاه تر شدن طول سلاح در درگیری نزدیک). این نمونه ها را که رنگ مشکی بدون انعکاس دارند و قنداق و پمپ آنها پلاستکی را در اصطلاح Tactical (تاکتیکی) می خوانند.

فشنگ شاتگان با گلوله های لاستیکی ضد شورش

این سلاح همچنین بدلیل راحتی کاربرد و ارزانی سلاح و مهمات آن مورد علاقه شکارچیان هستند و نمونه های استتار یافته آنها – Camo - در طرح ها و طول لوله های گوناگونی تولید می شوند. که شرکت های Winchester و Remington و Stoeger و Mossberg از جمله تولید کنندگان معروف آن هستند:

اخیرا شاتگان های ساخت ترکیه در بازار آمریکای شمالی نفوذ کرده اند که ضمن داشتن کیفیت پایینتر از قیمت ارزان تری نیز برخوردارند و علاقه مندان را به سمت خود جذب کرده اند. شرکت Norinco که یک اسلحه ساز چینی است نیز اخیرا اقدام به بازاریابی برای محصولات خود در آمریکا و کانادا کرده اما بررسی های عملی نشاندهنده کیفیت نازل و مشکلات عملیاتی این سلاح ها در آب و هوای آمریکای شمالی بوده است – خصوصا در روزهای سرد زمستان.

محصول کرال ترکیه (این نمونه با قنداق تاشو و ذخیره فشنگ) ساچمه زني

محصولات نورینکو چین (ساده مخصوص یگان ویژه و خشاب خور مخصوص ضد شورش)

[چرو]

تیراندازی با تفنگ ساچمه زنی ( هوا زنی )

هر تیرانداز یا شکارچی ، پس از خریدن یک تفنگ ساچمه زنی جدید برای آگاه شدن از الگوی پخش باید آن را بیازماید. در این آزمایش ، تیرانداز باید چند تیر را به سبک و روش معمول در تیراندازی هوازنی ( بدون نشانه گیری و نشانه روی دقیق ) به مرکز یک صفحه بزرگ کاغذ ، تیراندازی کند.

در این آزمایش ممکن است تیرانداز متوجه شود که مرکز الگوی پخش تفنگ ، بر مرکز صفحه کاغذ منطبق است و یا اینکه دریابد که مرکز الگوی پخش ، نسبت به مرکز هدف بالاتر یا پایین تر قرار دارد.

چنانچه مرکز الگوی پخش بر مرکز هدف منطبق باشد ، تفنگ یقینا با ویژگی های جسمی تیرانداز متناسب است و تیرانداز نیز اصول صحیح تیراندازی هوازنی را رعایت کرده است. لیکن اگر این دو مرکز بر هم منطبق نباشند یا تیرانداز روش صحیح نشانه روی هوازنی را بکار نبرده و یا قنداق تفنگ با ویژگی های جسمی اش متناسب نیست.






باید بدانیم که روش صحیح تیراندازی هوازنی اینست که تیرانداز باید بر خلاف روش تیراندازی با تفنگ گلوله زنی ، هر دو چشم خود را باز نگهدارد و با هر دو چشم ، درست از بالای لوله یا لوله های تفنگ به هدف نگاه کند و بدین ترتیب تفنگ را به سمت هدف روانه کند. لیکن چون هدف هوازنی متحرک است ، تیرانداز باید با چشمان خود هدف را بپاید و حرکاتش را دنبال کند و در عین حال لوله تفنگ را در امتداد دید خود نگهدارد.

برای اینکه لوله تفنگ از محور دید خارج نشود ، تیرانداز باید برای تعقیب هدف تمام نیم تنه بالایی خود را متناسب با جابجایی محور دیدش حرکت دهد تا تفنگ کماکان در امتداد محور دید وی باقی بماند و از سمت هدف منحرف نشود. اگر نیم تنه بالایی تیرانداز ثابت بماند و فقط دست های تیرانداز ، تفنگ را جابجا کنند ، تفنگ از هم محوری دید تیرانداز خارج گشته و تیرش به خطا خواهد رفت.

نکته بسیار مهم این است که نیم تنه بالایی تیرانداز باید قابل انعطاف باشد و حرکات هدف باید با حرکت نیم تنه بالایی تعقیب شود نه با حرکت دست ها. چنانچه در شکل نشان داده شده است ، اگر چشم تیرانداز از محور لوله ( لوله ها ) قرار گیرد ، ساچمه ها به بالاتر از هدف اصابت خواهند کرد و اگر پایین تر از آن قرار گیرد ، ساچمه ها به زیر هدف اصابت خواهند کرد.

به طور کلی نشانه روی با تفنگ ساچمه زنی عبارت است از تعقیب هدف با هر دو چشم و وارونه کردن لوله تفنگ به سمت آن به وسیله حرکت یکپارچه دست ها و شانه ها. هنگامی که گونه تیراندازی روی شانه تفنگ و چشمش درست در امتداد لوله ( لوله ها ) قرار گرفته و محور دیدش با محور لوله ( لوله ها ) منطبق گردد ، تفنگ با نیم تنه بالایی تیرانداز یکپارچه می شود.

اگر تیرانداز تنها با حرکات دست ها و چرخش چشمان خود حرکات پرنده را تعقیب کند ، چشمهایش از روی محور لوله ( لوله ها ) خارج شده و یکپارچگی بدن و تفنگ از دست می رود و پیامد آن خطای تیر است. پس تیرانداز باید در حالی که حرکات پرنده را با چشمان خود تعقیب می کند ، تمام نیمه تنه بالایی را هم آهنگ با آن حرکت دهد تا محور دیدش در امتداد محور لوله ( لوله ها ) باقی بماند.

شکارچیان تازه کار ، ولو اینکه تیرانداز خوبی باشند ، در اثر هیجانی که بر اثر پر زدن ناگهانی پرنده به آنها دست می دهد ، دستپاچه می شوند ، همه فنون و رموز کار را فراموش می کنند و اغلب قبل از اینکه تفنگ را کاملا بالا بیاورند ، به پرنده تیراندازی می کنند و تیرشان به خطا می رود.

گرچه شکارچی فقط در اثر ممارست در شکار ، به مهارت در هوازنی پرندگان دست می یابد ، لیکن درست نیست که شکارچیان در تیراندازی هوازنی تمرین نکند.

بر عکس باید تا آنجا که ممکن است تیراندازی به هدف های پرنده بی جان را تمرین کند. بهترین و فنی ترین نوع اینگونه تمرین ها ، طی دوره های آموزشی و تمرین در میادین تیر کبوتر گلی ( تراپ و اسکیت ) است.

چنانچه این امکانات در دسترس نباشد ، از وسایل ساده تر می توان بهره جست. مثلا شکارچی می تواند در فصول بهار و ایامی که شکار پرنده مجاز نیست ، از دوستش بخواهد که در پشت سرش بایستد و قوطی کنسرو و یا نوشابه فلزی را از روی شانه راست یا چپ وی به جلو پرتاب کند و شکارچی با تیراندازی به این اشیا پرنده ، تیراندازی هوازنی را تمرین کند.

در این تمرین ، ابتدا باید سعی کند شیء پرتاب شده را در حال اوج گیری بزند و پس از اینکه در این کار به حد کافی ورزیده شد ، سعی کند آن را در مسیر سقوطش بزند. در مراحل بعد باید از دوستش بخواهد تا از فاصله سی متری جلوتر از محل استقرار اش ، از سمت راست یا چپ ، عمود بر محور تیراندازی پرتاپ کند.

در تیراندازی به هدف های پرنده ای که در مسیر عمود بر محور تیراندازی حرکت می کنند ، مسئله پیشگیری اهمیت می یابد. اینکه چقدر باید پیشگیری کرد ، مسئله ای بسیار پیچیده است. البته می توان سرعت پرواز پرندگان مختلف را از مدارکی که دراین زمینه منتشر شده ، به دست آورد. لیکن تخمین سرعت پرنده هدف و اینکه از حداکثر سرعت پروازش سود جسته یا با سرعتی کمتر در پرواز است ، در زمانی بسیار کوتاه ، امری است تقریبا محال و اگر شکارچی بخواهد خود را با چنین محاسباتی در گیر کند ، فرصت تیراندازی به هدف را از دست خواهد داد.

پیشگیری عبارت است از فاصله ای که تیرانداز به نقطه ای واقع در جلو هدف تیراندازی می کند تا در لحظه ای که ساچمه ها مسافت تیرانداز تا مسیر حرکت هدف را طی کرده اند ، هدف نیز به آن نقطه برسد. یا به عبارت دیگر ، الگوی پخش ساچمه و مسیر پرواز هدف در یک لحظه با یکدیگر تلاقی کنند.
در مورد تیراندازی به هدف هایی که از پیش پای تیرانداز پر کشیده ، مستقیما یا تقریبا به خط مستقیم از او دور می شوند. یا هدف هایی که از روبرو به سمت تیرانداز پرواز می کنند ، نیاز چندانی به پیشگیری نیست. کافی است که تیرانداز با در نظر گرفتن مسیر پرواز هدف ، چنانچه لازم باشد کمی به پایین یا بالاتر از پرنده تیراندازی کند.

پیشگیری لازم برای تیراندازی به هدفی که در مسیر عمود بر محور تیراندازی حرکت می کند ، چگونه باید صورت پذیرد؟

ساده ترین ، موثر ترین و عملی ترین راه کار این است که تیرانداز پس از بالا آوردن تفنگ ، یکپارچه کردن آن با نیم تنه بالایی و هم محور کردن دید چشمانش با لوله ( لوله ها ) مسیر پرنده را از هدف جلوتر ببرد و بدون متوقف کردن حرکت تفنگ ، ماشه را بچکاند.

این حرکات و اعمال باید دقیقا هم آهنگ با یکدیگر صورت پذیرند. مسئله ادامه حرکت تفنگ به هنگام کشیدن ماشه از سایر نکات مهم تر است. اغلب مشاهده می شود که فردی به زعم خود ، همه اصول را در تیراندازی به هدفی متحرک ، رعایت می کند لیکن باز هم بیشتر تیرهایش به خطا رفته و پیشرفت محسوسی ندارد. به احتمال قوی دلیل این عدم پیشرفت متوقف کردن حرکت تفنگ در لحظه کشیدن ماشه و یا خارج شدن دید تیرانداز از محور لوله ( لوله ها ) است.


در مورد پیشگیری آخرین توصیه این است که :

میزان پیشگیری لازم را تخمین بزنید ، آنرا دو برابر کنید ، حرکت تفنگ را متوقف نکنید و ماشه را بکشید و باز هم حرکت تفنگ را ادامه دهید.
اجازه بدهید موضوع را بیشتر و دقیق تر مورد بررسی قرار دهیم.

چنانچه شکارچی همیشه بتواند به نقطه تیراندازی کند که در لحظه رسیدن ساچمه ها به آن نقطه پرنده نیز در همان نقطه باشد ، دلیلی برای خطا رفتن تیرش وجود نخواهد داشت. پس چنانچه بخواهید بهترین تیرانداز هوازنی جهان بشوید ، این است همه آن چیزی که باید انجام دهید. افسوس که این کار آسانی نیست. چارلز اسکینز ( از استادان ماهر فن هوازنی ) در یکی از نوشته های خود این مطلب را چنین تشریح کرده است : « اگر پرنده ها همیشه در یک سمت معین و به خطی مستقیم همانند حرکت یک پیکان ، پرواز می کردند و شکارچی می توانست زاویه پرواز و سرعت پرنده را با دقت کامل اندازه گیری کند و در عین حال خود نیز در حرکاتش از دقتی ماشینی برخوردار بود ، من دلیلی برای عدم موفقیت دائمی او نمی یافتم ».

همه گیر کار در همین اگر هاست. نه پرنده چنان می پرد و نه شکارچی چنین است. متغیر ها همیشه در تغییراند و حل معادله را که در تئوری بسیار آسان به نظر می رسد ، در عمل بسیار مشکل می سازند و این همان چیزی است که تکنیک هوازنی را به صورت یک هنر کلاسیک در می آورد که هیچگاه برای شکارچیان تازه کار و شکارچیان قدیمی و حرفه ای کسل کننده نمی شود و هیچکس هیچگاه نمی تواند در این فن ، به مهارت مطلق دست یابد.

چنانچه متغیرهای مهمی چون سرعت ، عدم یکنواختی مسیر و جهت پرواز هدف و توانایی شکارچی در انجام حرکات معین با دقت و نظمی خاص را ندیده بگیریم ، باز هم دو معضل مهم باقی می ماند که عبارتند از عدم امکان ماشینی کردن جسم انسان و ضعف و ناتوانی بارز او در ایجاد یک کار تیمی دقیق بین مغز ، اعصاب و عضلاتش.

بنابراین صرف نظر از اینکه شکارچیان تا چه حدی این تئوری ها را بررسی کرده و فراگرفته باشد ، مادام که این تئوری ها را در صحرا و بیابان عملا تمرین نکرده باشد محال است به مهارت بالایی دست یابد.

شکارچی بایستی این فنون نظری را به صورت عادی تمرینی درآورد. تا آنجا که حرکاتش به شکل اعمال نیمه غریزی در آید. پس آنگاه می توان از او انتظار داشت بتواند بلدرچینی را که ناگهان از زیر پایش پر کشیده یا اردک سرسبزی را که با سرعت 21 متر در ثانیه ، عمود بر محور تیرش در پرواز است ، بزند.

برای زدن یک هدف پرنده ، نباید تفنگ را به نقطه ای در مسیر پرواز هدف روانه کنید و منتظر رسیدن هدف به آن نقطه شوید ، بلکه باید به محض مشاهده برخاستن هدف از زمین ، پای محور را به جلو بگذارید ، قنداق تفنگ را به شانه ببرید ، گونه را روی شانه قنداق تفنگ قرار دهید ، بدن و تفنگ را یکپارچه کنید ، با هر دو چشم باز درست از روی لوله ( لوله ها ) ، تفنگ را به نقطه ای که در وهله اول هدف را دیده اید روانه سازید و سپس بیش از سرعت هدف ، مسیر حرکت آن را دنبال کنید ، به هدف برسید ، از آن جلو بزنید و بدون متوقف یا کند کردن حرکت تفنگ ، ماشه را سریعا بکشید و تا سقوط پرنده ، حرکت تفنگ را ادامه دهید.

تاکنون چند بار توصیه کرده ام که پس از کشیدن ماشه نیز حرکت تفنگ را ادامه دهید. علت این توصیه این است که چنانچه به این کار عادت کنید ، در لحظه کشیدن ماشه ، حرکت تفنگ را متوقف نخواهید کرد و درنتیجه صرفنظر از کند یا سریع بودن عکس العمل عصبی تان ، شما به نقطه ای در جلو تر از هدف تیراندازی خواهید کرد و این سبب خواهد شد تا چنانچه پیشگیری شما درست باشد ، ساچمه ها و پرنده در یک لحظه به نقطه ای معین برسند و در واقع الگوی پخش ساچمه ها و مسیر پرنده در یک لحظه با یکدیگر تلاقی کنند. اگر حرکت تفنگ را در لحظه کشیدن ماشه متوقف کنید ، بسته به کندی یا سرعت واکنش عصبی تان از 0.01 تا 0.04 ثانیه از حرکت هدف عقب می مانید. بنابراین چنانچه هدف اردکی باشد که با سرعت 29 متر در ثانیه در حرکت باشد و سرعت واکنش عصبی شما 0.02 باشد ، در موقع کشیدن ماشه به جای تیراندازی به هدف ، حدود 6 سانتیمتر به عقب آن تیراندازی خواهید کرد و تردیدی نیست که تیر شما به احتمال قوی یا خطا خواهد رفت و یا پرنده را زخمی خواهید کرد.

برای اینکه بتوانید تخمین بزنید که چقدر باید به جلوی هدف تیراندازی کنید یا به عبارت دیگر چقدر باید پیشگیری کنید ، لازم است بدانید که سرعت پرواز ساچمه تفنگ ساچمه زنی در حدود 420 متر در ثانیه است و در عین حال سرعت پرواز اردک جره 29 متر در ثانیه ، سرعت پرواز غاز 25 متر در ثانیه ، سرعت پرواز اردک سر سبز و بلدرچین 21 متر در ثانیه و سرعت پرواز باقرقره و کبک حدود 15 متر در ثانیه است.

پس اگر شکارچی حرکت دست و تفنگ را در حین کشیدن ماشه متوقف سازد و بدین ترتیب تاثیر تاخیر واکنش عصبی خود را متوقف سازد و یا به حداقل برساند ، برای تخمین میزان پیشگیری لازم ، کافی است در هر مورد مسافت خود تا هدف را تخمین بزند ، سرعت پرواز ساچمه را بر سرعت پرواز هدف را بدست آورد ، مسافت خود تا هدف را به این نسبت تقسیم کند تا به پیشگیری لازم دست یابد. برای روشن شدن مطلب به مثال زیر توجه فرمایید :
فرض کنید غازی با سرعت 25 متر در ثانیه در مسیری عمود بر محور تیر شما و در مسافت 35 متری در پرواز است برای برآورد کردن میزان پیشگیری لازم باید به این ترتیب عمل کنید :

( نسبت سرعت حرکت ساچمه به سرعت پرواز غاز 16 برابر ) 16 = 25 ÷420
( میزان پیشگیری لازم حدود 2/2 متر ) 18/2 = 16÷35
برای موفقیت در هوازنی باید ویژگی های پرنده مورد نظر را بدانید ، سرعت پرواز پرنده را تحت شرایط مختلف مانند وضع معمولی ، به هنگام ترس ، با باد موافق ، با باد مخالف ، زاویه پرواز نسبت به محور تیر و غیره را در نظر بگیرید.

اما در عمل در تیراندازی هوازنی در بسیاری از موارد ، فرصتی برای این محاسبات و ملاحظات وجود ندارد. بنابراین یکبار دیگر شیوه صحیح تیراندازی به هدف پرنده را بدین شرح خلاصه می کنم :

پای محور را به جلو بگذارید ، وزن بدن را به روی این پا منتقل کنید ، تفنگ را به شانه بیاورید ، گونه را بر شانه قنداق قرار دهید ، با هر دو چشم باز تفنگ را به نقطه ای که در وهله نخست پرنده را دیده اید روانه کنید ، مسیر پرواز هدف را با تفنگ تعقیب کنید ، از پرنده جلو بزنید ، بدون متوقف یا کند کردن حرکت تفنگ ، ماشه را سریعا بکشد ، به حرکت تفنگ تا هنگام سقوط هدف ادامه دهید. اگر به انجام این عمل عادت کنید و به حد کافی آن را تمرین کنید ، در شکار ناموفق نخواهید بود و درصدی از تیرهای شما به هدف اصابت خواهد کرد که به موازات تمرین و کسب تجربه بیشتر ، این درصد ، به تدریج بالاتر می رود.

در اینجا لازم است نظر شما را به این نکته جلب کنم که تکنیکی که در بالا تشریح شد ، بیشتر در شیوه متداول در شکار پرندگانی چون کبک ، بلدرچین ، تیهو ، قرقاول ، دراج و نیز تیراندازی تمرینی در رشته اسکیت کاربرد دارد.
در مورد شکار پرندگان آبزی و سایر پرندگانی که تیراندازی به آنها از داخل کومه و از کمینگاه صورت می پذیرد ، چون شکارچی از مسافتی نسبتا دور پرنده را می بیند و سرعت پرواز ، مسیر و جهت حرکتش را می تواند تخمین بزند ، فرمول پیشگیری بیان شده در سطور قبل ، عملا قابل اجرا است.

تکنیکی که در این شیوه هوازنی پیشنهاد می شود این است که شکارچی باید به محض مشاهده پرنده از مسافت دور ، تفنگ را به شانه بیاورد ، با تخمین میزان پیشگیری لازم ، خط نشانه را به همان اندازه در جلو پرنده هدف قرار دهد ، سرعت حرکت تفنگ را با سرعت پرواز پرنده هم آهنگ کرده و میزان پیشگیری را ثابت نگهدارد. پس از اینکه پرنده به تیر رس رسید ، بدون کند یا متوقف کردن حرکت ، ماشه را سریعا بکشد و به حرکت تفنگ تا سقوط پرنده ادامه دهد. در این تکنیک بهتر این است که شکارچی ، شک و تردید را کنار بگذارد ، فرصت را از دست ندهد تفنگ را چنانچه در بالا گفته شد به سمت پرنده روانه کند و به موقع از توی کومه بلند شود و خود را به شکار نشان دهد.

طبیعی است که پرنده به محض دیدن شکارچی به یک مانور پروازی می پردازد پس شکارچی باید کاملا آماده باشد تا حرکت تفنگش را با این مانور هم آهنگ سازد. هیچکس نمی تواند حدس بزند که پرنده چه مانوری می دهد و شکارچی چه باید بکند. قدر مسلم این است که شکارچی باید خودش را به « موقع » در معرض دید پرنده قرار دهد و برای واکنش سریع در برابر مانور غیر قابل پیش بینی پرنده ، آمادگی روحی و جسمی داشته باشد ، تا احتمالا موفق شود. مهمترین عامل در اینجا به موقع برخاستن است.

نه لحظه ای زودتر و نه آنی دیرتر. اما این که « به موقع » چه موقعی است؟ پاسخی ندارد. شکارچی خود باید در عمل و تجربه به این « به موقع » دست یابد. آنقدر تمرین کند تا در چند درصد از مواقع « به موقع » خود را ظاهر کند.
« به موقع » صحیح ، موقعی است که شکارچی موفق به زدن هدف می شود.

[چرو]

کالیبر و نمره در سلاحهای گلوله زنی و ساچمه زنی

قطر داخلی لوله در تفنگهای گلوله زنی و ساچمه زنی دارای تنوع زیادی است.
قطر داخلی لوله در تفنگهای گلوله زنی را کالیبر (Caliber) می گویند که برحسب میلیمتر یا اینچ بیان می شود. تنوع کالیبر در تفنگهای گلوله زنی بسیار زیاد است. البته عدد یک کالیبر صرفا به قطر داخلی لوله تفنگ اشاره نمی کند بلکه فشنگ مورد استفاده در هر کالیبری از نظر ویژگیها و اندازه های پوکه، منحصر به فرد است.

قطر داخلی لوله تفنگهای ساچمه زنی را نمره یا مقیاس (Gauge) می گویند و واحد خاصی ندارد. لوله تفنگهای ساچمه زنی در نمره های مختلف از قبیل 10، 12، 16، 20، 28، و 410 عرضه می شود. این مقیاس دارای تعریف خاصی است. بنابراین تعریف، قطر داخلی لوله تفنگ ساچمه زنی در یک مقیاس معین برابر است با قطر همان تعداد گلوله سربی به نحوی که وزن آن تعداد گلوله سربی معادل یک پوند باشد.

مثلا قطر داخلی لوله تفنگ نمره 12 معادل قطر یک عدد گلوله سربی است که وزنی معادل یک دوازدهم پوند داشته باشد (هر پوند معادل ۴۵۳گرم است). این قاعده در مورد تفنگ ساچمه زنی نمره 410 صادق نبوده و قطر داخلی لوله این تفنگ 410 هزارم اینچ است. بنابراین هر چه نمره یک تفنگ کوچکتر می شود، قطر داخلی لوله آن بزرگتر می شود. یعنی نمره 10 بزرگتر از نمره 12 است. متداولترین نمره در تفنگهای ساچمه زنی نمره 12 است.

برعکس تفنگهای گلوله زنی، در تفنگهای ساچمه زنی تنوع زیادی از نظر طول فشنگ مشاهده نمی شود. معمولا پوکه این فشنگها در سه اندازه 70 میلیمتر (دو و سه چهارم اینچ)، 76 میلیمتر (سه اینچ) و 89 میلیمتر (سه و نیم اینچ) وجود دارد. در پوکه های 76 و 89 میلیمتری مقدار وزنی بیشتری ساچمه وجود دارد که به این نوع فشنگها اصطلاحا مگنوم (Magnum) می گویند.