تاپیک فرش، آشنایی با فرش دستباف ایران و سایر کشورها،تاریخچه، اصول بافت، کلیات رنگرزی، انواع طرحها و نقشهای فرش، شناخت بازار فرش

[چرو]

<b>

انها به قدوم ملك العرش نهادیم
ما دیده و دل در گرو فرش نهادیم
نقشی شود و بر زبر فرش در آید
هر نكته به ما از طرف عرش برآید
تاریخچه فرش

فرش ایران دارای تاریخی بسیار طولانی است، در ایران از دیرباز بافتن انواع فرش متداول بوده و انگیزه ای اجدادی داشته است. به نوشته مورخان، جهانگردان، جنگجویان و آثار مكشوفه از گذشتگان گویای آن است كه فرشبافی به صورت هنری دستی ، مردمی ، روستایی و عشایری در ایران سابقه بس دراز دارد.

پروفسور «رودنكو» كاشف «فرش پازیریك» معتقد است كه قالی مذكور كار مردم ماد یا پارس و پارت (خراسان بزرگ) است. توجه به نقش های مشابه و هم زمان این فرش در ستون های تخت جمشید نیز این نظریه را تایید می نماید. آثار دیگری از جمله نقاشیهای برخی هنرمندان قرون وسطی حاوی نقش قالیهایی است كه گفته اند بافت ایران بوده است . برخی مورخان در مورد حمله رومیان به ایران و غارت دستگرد قالی را از جمله غنایمی كه در این غارت به دست آورده شده، قید نموده اند و نیز منابع یونانی از قالیهای زربفت ایران یاد كرده اند. «فرش بهارستان» با آن همه هنرمندی كه به تأیید روایات مختلف، دربافت آن به كار رفته بوده اگر چه گاه در تعریف از آن راه اغراق پیموده شده اما خود نشانگر پیشرفت صنعت فرشبافی و صنایع جنبی از جمله طراحی و رنگرزی در ایران قدیم می باشد. فرش به عنوان نمودی از فكر و اندیشه بشری و متاثر از حس نوجویی او در طول تاریخ خود با نشیب و فرازهایی روبرو بوده كه گاه با فراغت فكری هنرمندان و محیط مناسبی كه برای رشد و شكوفایی هنر ایشان ایجاد گردیده به حد اعلای خود رسیده و گاه صدماتی كه بر اثر مصائب طبیعی و غیر طبیعی بر پیكر جامعه وارد شده، آن را به دوره نهفتگی و خمود سوق داده است.

عصر مغول یعنی قرن هفتم هجری را می توان دروان بس غم انگیز برای انواع هنر ایرانی دانست و پس از آن قرون دهم و یازدهم هجری را كه عصر صفویان است زمان شكوفایی طبع هنری مردم ایران باید به شمار آورد. آغاز دوران صفوی متفارن با رشد بسیاری از هنرهای دستی و توسعه آن در كلیه شئون جامعه بوده است. بسیاری از هنرمندان ایرانی در این دوره ظهور كرده اند كه با اغتنام فرصت از آرامش و محیط مساعدی كه به وجود آمده عمر گرانبهای خود را بر سر ارتقاء سطح كیفی هنر و صنایع دستی نهاده اند وبا ابداع طرح ها و نقشه های زیبا و هنرمندانه جایگاه این صنایع به ویژه فرش را به حد اعلاء خود رسانیده اند و نام ایران را در سراسر جهان با آثار خود پرآوازه ساخته اند. با توجه به اهمیت عصر صفویه در اعتلاء هنر ایران و توجهی كه در این زمان به صنعت قالیبافی مبذول شده، جا دارد به این عصر و وضعیت هنرمندان و قالیباقی آن مشروح تر بپردازیم.

</b>

[چرو]

فرشهای دوران صفویه را می توان متعلق به دو گروه زمانی دانست: اول: قالیهای بافته شده در دوران سلطنت شاه اسماعیل وشاه طهماسب كه به"شاه طهماسبی" معروف است و خود مكتبی خاص دارد كه به همین نام شهرت یافته. شاه طهماسب همواره به تشویق هنرمندان و قالیبافان و طراحان می پرداخت و خود از هنر بهره داشت و حتی نوشته اند، رنگرزی می دانست و مستقیمأ طراحی می نمود و بافندگان را راهنمایی می كرد. از این جهت در زمان پادشاهی او انواع صنایع ظریفه به ویژه قالی بافی راه ترقی پیمود و در طرح آن تغییرات كلی به وجود آمد. قالیهای ترنجدار جانشین آن گروه از قالیهایی شد كه تا اواخر قرن 9 هجری در ایران بافته می شد و بعدأ به طرح مغولی و تیموری شهرت یافت. علاوه بر قالیهای ترنجدار در این دوره بافتن قالیهایی با طرح حیوان و شكارگاه متداول شد. دوم: قالیهای بافته شده در زمان شاه عباس كه به مكتب " شاه عباسی" معروف است. در این دوره با اغتنام فرصت از وجود هنرمندان عصر نقشهای جدید به ویژه با استفاده از اسلیمی ها و گلهای مخصوص بوجود آمد برخی طرحهای قالی در مكتب شاه عباسی عبارتند از:/ الف – طرح ترنجدار یا لچك ترنج/ ب – طرح شكارگاه/ ج – طرح درختی/ د – طرح گلدانی .

اینك با توجه به سهولت ایجاد ارتباط بین هنرمندان نقاط مختلف و پیشرفت تكنیك طراحی و نقش پردازی، فرش همگام با سایر هنرها و صنایع مردمی رو به تكامل رفته است، طرحهای محلّی به نقاط دیگر برای بافت فرستاده می شود و هنرمندان از نتایج تجربیات دیگر همكاران خویش كاملاً با خبر می گردند. وسایل كار طراحی پیشرفت نموده و تكنیك جدید به كمك هنرمندان آمده و ایشان به مهارت در تهیه و تكثیر طرحهای خود اقدام می كنند. بازار های فرش جهانی به ویژه از اوائل قرن بیستم میلادی رونق گرفته و این خود تشویق دست اندركاران را در پی داشته و به ویژه در تبریز، كرمان، كاشان، اصفهان، اراك ، داد و ستد این كالای ارزشمند را رونق داده و در این زمان است كه بازار صادرات فرش های نو و كهنه گرم شده و كارگاه های بزرگ برای پاسخگویی به تقاضاهای روز افزون دایر گردیده است. این قالیها به اروپا به ویژه كشور آلمان و آمریكا حمل می گردد و موجبات تقویت بنیه مالی كشور را در حد خود فراهم می سازد و تجارت خارجی را به سرمایه گذاری در تولید فرشهای مورد درخواستشان تشویق و ترغیب می نماید. مجموعه این اقدام طی قرن اخیر در جهت تقویت بنیه اقتصادی كشور مؤثر بوده، اما دخالت فروشندگان و صاحبان سرمایه در كار طرح و رنگ فرش و سفارشات غیر مسئولانه ایشان به كیفیت این دستباف لطمه وارد ساخته است. عدم نظارت صحیح بر كار بافت فرش و بسیاری عوامل دیگر از جمله قیمت ها و چگونگی صادرات طی نیم قرن گذشته، رقبای فرش ایران را به میدان رقابت كشانده واز سوی دیگر سودجویان را به سوء استفاده از غفلت دست اندركاران و انجام تقلباتی در مراحل مختلف تهیه موارد اولیه و تولید فرش وا داشته و در نتیجه موجبات سقوط كیفیت و كمیت و گرمی بازار فرش ایران را فراهم نموده است به منظور ایجاد پیوستگی ارتفاء سطح كیفی این دستباف ارزشمند و تداوم تاریخ پرآوازه ی آن هوشیاری و كوششی همه جانبه لازم است كه امید است عشق و علاقه عامه مردم به این میراث اجدادی خود آن را در ضمیر كلیه دست اندركاران بیدار سازد.

[چرو]

فرش ايراني (پازيريک) قديمي‌ترين فرش جهان

فرش‌های ایرانی در مجلل‌ترین کاخ‌های دنیا و اتاق‌های ساده و بی‌تکلف روستایی وجود دارند و زیبایی آن‌ها چشم‌ها را خیره می‌کند. فرش‌های ایرانی در تمام دوران نشان‌دهنده روح هنری کشور ایران است. هنوز مشخص نیست که اولین فرش در کجا بافته شده است. اولین فرش به احتمال زیاد به‌ وسیله افراد چادر نشین برای فرش کردن کف خاکی چادرشان بافته شده بود. ولی امکان این ‌که فرش به‌ وسیله مصری‌ها، چینی‌ها و یا حتی به‌ وسیله افراد دیگر اختراع شده باشد هست. و حتی امکان این‌ که تمام این مردم فرش را خودشان اختراع کرده باشند، بدون اینکه با هم ارتباط و یا تماسی داشته باشند نيز وجود دارد.

به طور قطع فرش‌بافی به بالاترین حد خود در پنج قرن پيش از میلاد رسیده بود. این ادعا به‌ وسیله باستان‌شناسان روسی سرگي رودنکو (Rodenko) و گریازنوف در سال 1328ش / 1949 ميلادي در دره پازیریک (دره کوچکی در شمال کوهستان آلتایی در جنوب سیبری مرکزی، در 79 کیلومتری مرز مغولستان) اثبات شد.

ايشان کهن‌ترین نمونه فرش گره‌بافت و پرزدار جهان را در دومین مرحله کاوش‌های باستان‌شناسي خود و به طور كاملا اتفاقي از درون گوری یخ زده در 5000 فوتی کوه‌های آلتایی كشف كردند و آن‌ را فرش پازیریک يا فرش "گره دار" نام نهادند. فرش پازیریک بر روی تابوت بزرگ یک پادشاه (دولت‌مرد هخامنشی) که جسدش مومیایی شده بود قرار داشت.
وقتی از کاوش‌هایی که در نخستین گور یخ زده انجام شد چیزهای مختلفی چون فرش و لباس بیرون آمد که همه قدمتی بیش از 2500 سال داشتند، نام "پازیریک" که تا آن زمان ناشناخته بود شهره آفاق شد. نتایج آزمایش با کربن رادیواکتیو بر روی این اشیا نشان می‌داد که این گورها به قرن‌های چهارم و پنجم پيش از ميلاد تعلق دارند.
اثبات ایرانی بودن فرش پازيريك
رودنکو در اثبات ایرانی بودن این فرش در کتاب خود به نام مقابر یخزده سيبری: سوارکاران عصرآهن مدفون در پازیریک می‌نویسد: در طرح پازیریک صف‌های منظم مردان و چارپایان که همگی به فاصله ای معین از پی یک‌دیگر می‌آیند به‌ روشنی یادآور رسم‌های تزیینی هخامنشی و آشوری است. هم‌چنین شیوه گره زدن دم اسب‌ها و کاکل آن‌ها به رسم ایرانیان است. هم در پیکرکنده‌های تخت جمشید و هم در فرش پازیریک ستوربانان در سمت چپ اسب گام بر می دارند و دست راست خود را بر پشت گردن اسب نهاده‌اند. آن‌چه آشکار و غیرقابل انکار است تصویر گروهی است شبیه نقش برجسته های تخت جمشید در صف‌های منظم که همگی به یک فاصلة معین از پی یک‌دیگر می‌آیند. نقش گوزن فرش پازیریک از دیگر موارد مهم است. رودنکو یادآور شده است که این گوزن‌ها از تیره گوزن زرد خال‌دار شاخ پهن و ایرانی است.
هم‌چنين مي‌نويسد:‌ بدون این‌که بتوانیم به‌طور حتم بگوییم این فرش کار کدامیک از سرزمین‌های (ماد - پارت( (خراسان قدیم یا پارس) است، تاریخ فرش مذکور و پارچه‌هایی که در پازیریک کشف شد قرن پنجم و یا اوایل قرن چهارم پیش از میلاد تشخیص داده می شود. سپس اضافه می کند: تاریخ این قالی از روی شکل اسب‌سواران معلوم می شود. طرز نشان دادن اسب‌های جنگی که به جای زین قالی بر پشت آن‌ها گسترانده‌اند و پارچه روی سینه اسب از مشخصات آشوری‌ها می باشد اما در روی فرش پازیریک ریزه‌کاریهای مختلف و طرز گره زدن دم اسب‌ها در نقوش برجسته تخت‌جمشید نیز دیده می شود.

بعدها هم پروفسور رومن گیرشمن (ایران‌شناس فرانسوی) به هنگام معرفی چندین ظرف سیمین و نیز تصویر چند سنگ‌کنده بر طاق بستان به‌مانندگی گوزن مشهور به «گوزن بین النهرینی» و گوزن پهن شاخ ایرانی که بدن خال‌دارش با همان شاخ‌های پهناور پوشیده است توجه کرد. وی همچنین به نفوذ هنر هخامنشی بر روی اشیای متعلق به قرون چهارم و سوم پیش از میلاد در قبرهای یخ زده رؤسای قبیلة صحراگردان در پازیریک اشاره کرده و می نویسد: در قسمت مرکزی این فرش یک ردیف ستاره های چهارپر نقش شده که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده می شود. نقش حاشیه این فرش کاملا بنابر سنت‌های هخامنشی است و دو ردیف گوزن‌ها و سواره‌ها را نشان می دهد. در این فرش حتی خصوصیاتی از جل نمد منگوله‌دار یونانی و ایرانی نیز دیده می شود.

[چرو]

خصوصيات فرش پازیریک
این فرش تقریبا چهارگوش حدود دو متر مربع وسعت دارد و تصویر سوارکاران، آهوان در حال چرا، جانوران افسانه‌ای با سرعقاب و بدن شیر بر آن نقش بسته و حاشیه‌ای گل‌دار آن را زینت بخشیده است. رنگ‌هایی که در فرش پازیریک به کار رفته است عبارتند از: قرمز تیره، سبز، آبی، زرد و نارنجی کم‌رنگ.
در طراحی فرش نقش‌مایه‌ها و نگاره‌ها بسیار سنجیده با قرینه‌سازی کامل در چارچوب نقشه‌ای متوازن و یک‌دست با رعایت کلیه اندازه‌ها به چشم می‌خورد. این شکل‌ها در نقشه فرش پازیریک به‌ روشنی قابل تشخیص است؛ در حاشیه اول تکرار جانور افسانه ای بال‌دار، در حاشیه دوم 14 سوارکار، 14 ستوربان، 28 اسب، در حاشیه سوم تکرار گل چهاربرگی، در حاشیه چهارم تکرار 24 گوزن خالدار شاخ پهن، در حاشیه پنجم تکرار جانور افسانه ای (شبیه حاشیه اول) و در وسط فرش 24 چهارگوش که درون هریک نگاره هشت‌پر دیده می شود. این فرش کلا از پشم بافته و تار آن اندکی کشیده شده و پودهای آن به طور شل در شماره سه یا چهار بین هر دو ردیف گره پیچیده شده است. ریز فرش برابر 600 3 گره در هر دسیمتر مربع و نسبتا منظم و با قاعده است. فرش دارای لبه ها و کناره های کوچک 1 در 1.5 سانتی‌متری و در امتداد هر دو حاشیه دارای پرز فشرده و با ضخامت چند میلیمتر است. رنگ فرش تغییر یافته و رنگ اصلی به سایه های صورتی و سبز کم رنگ تبدیل شده است ولی در اصل می بایست رنگ بسیار روشنی داشته باشد. تزیین فرش پیچیده و حاکی از بالا بودن سطح بافندگی فرش است.
فرش پازیریک هم اکنون در موزة آرمیتاژ روسیه نگهداری می شود. در ایران نیز در 1355ش دو نمونه از این فرش در شرکت سهامی فرش ایران بافته شد که موزه فرش ایران یکی از آن‌ها را به معرض نمايش گذارده است. فرش پازیریک نمونه کم‌یاب و زیبایی از شاهكارهاي هنر فرش‌بافي ايران‌زمين مي‌باشد، که با تکنیک بسيار بالا بافته شده است.

[چرو]

<b>

مواد اوليه و مورد نياز قالي بافي
پشم
در فلات پهناور ايران علي رغم خشكي نسبي آب و هواي آن، مراتع سرسبزي براي پرورش دام وجود دارد. در دامنه هاي كوه هاي البرز و رشته جبال زاگرس به ويژه در نواحي سنندج و كرمانشاه و نواحي شمال خراسان و بلوچستان و نقاط مركزي ايران گوسفنداني پرورش مي يابند كه پشم هاي مرغوب آن ها در تهيه فرش هاي با دوام و پاخور بكار مي روند.
نژادهاي معروف گوسفندان ايران عبارتند از: قره گل، ماكوئي، سنجابي، كردي، افشاري، بلوچي، قزل، كلكوهي، مغاني، بختياري، نائيني و سنگسري.
بيشتر گوسفندان ايران از نوع نژادهاي با پشم ضخيم هستند و متجاوز از 65 تا 70 درصد پشم آن ها از نوع هتروتيپ heterotype است بر اثر اين كيفيت تار پشم زبرتر، ضخيم تر و مستحكم تر بوده و كاملاً مناسب براي قالي بافي مي باشد. قطر تار پشم نژادهاي گوسفندان ايران بين 35 تا 50 ميكرون (35 تا 50 هزارم ميلي متر) و طول آن ها حتي تا 38 سانتي متر نيز مي رسد.
گوسفنداني كه در كوهستان ها و هواي معتدل پرورش مي يابند نسبت به گوسفندان نقاط پست و مرطوب پشم هاي مرغوب تري توليد مي كنند. هم چنين پشم هائي كه در فصل بهار چيده شده باشند كيفيت بهتري نسبت به پشم هاي پائيزه دارند.
پشم هاي سفيد رنگ خاصيت رنگ پذيري بهتري نسبت به ساير پشم ها دارند لذا بيشتر مطلوب رنگرزان هستند. ناگفته نماند رنگ پشم گوسفندان نژاد سفيد روشن نيست بلكه در حقيقت نخودي و يا زرد روشن است. تنها پشم برخي از نژادها مانند گوسفندان سيستاني به طور كامل سفيد و براق هستند كه بعد از رنگرزي شفافيت و جلوه خاصي پيدا مي كنند.
پشمي كه براي بافت قالي انتخاب مي گردد بايد داراي خصوصياتويژه اي باشد. قطر پشم هاي مناسب براي قالي بافي در حدود 30 تا 40 ميكرون (30 تا 40 هزارم ميلي متر) است. از پشم معمولاً پرز و يا گوشت فرش بافته مي شود ولي بافندگان ايلياتي مانند قشقائي، بلوچ ها، تراكمه و طوايف لر تار و پود فرش هاي خود را نيز از پشم انتخاب مي كنند. به ندرت در گذشته نيز برخي از فرش هاي همداني و بلوچي با پشم شتر بافته مي شده است. تقريباً در تمام مراكز بافندگي ايران شيرازه هاي فرش را از جنس پشم انتخاب مي كنند ( به استثناي فرش هاي ابريشمي). در فرش هاي لري و بلوچي گاهي نيز از موي بز براي اين منظور استفاده مي كنند.
در موارد معدودي در گذشته برخي از سوداگران و قالي بافان متقلب از الياف سلولزي پشم نما مانند «كوپر آمونيوم ويسكوز» يا پشم هاي نامرغوبي كه از صورت نخ خارج شده و دوباره رشته شده بودند و يا از پشم مردار در بافت فرش استفاده مي نمودند. اين گونه تقلبات كه گاهي توأم با استفاده از رنگ هاي جوهري بود موجب آن شد كه تا مدتي به شهرت فرش هاي ايران لطمه وارد شود.
پشمي كه از گوسفند چيده مي شود داراي مواد خارجي زيادي است كه قبل از ريسندگي بايد آن ها را از پشم جدا كرد. اين مواد عبارتند از: چربي پشم (لانولين)، ادرار و عرق بدن حيوان كه در روي پشم خشك شده و حاوي املاح پتاسيم و سديم و اسيدهاي معدني و آلي مي باشد و هم چنين شن و خاك و خاشاك و سوخته هاي داغ و باقي مانده روغن ها و مرهم هايي كه براي التيام زخم بر روي بدن حيوان ماليده اند.
براي جدا كردن اين مواد بايد الياف پشم را شست و شو نمود. بعد از اين عمل بايد آب پشم با دقت گرفته شده و در مكاني كاملاً تميز به صورت يكنواخت خشك شود. اين قبيل عمليات را يا با دست و يا در كارخانه هاي پشم شويي كه با وسايل شستشوي مكانيكي و دستگاه هاي خشك كن مجهز هستند انجام مي دهند.
بعد از مرحله خشك شدن پشم ها را مي ريسند و سپس كلاف هاي حاصله را در كارگاه هاي رنگرزي به رنگ هاي مورد نظر در مي آورند. عمل ريسندگي را يا با دست انجام مي دهند (دست ريس) و يا اينكه در ماشين هاي مخصوص آنها را مي ريسند كه در اين صورت پشم در مقدار زياد و به صورت كاملاً يكنواخت رشته و تابيده مي شود. پشم هاي دست ريس بيشتر در روستاها و مراكز قالي بافي ايلياتي تهيه مي شوند.
كرك
كرك يكي از مواد تشكيل دهنده قالي هاي ظريف و نسبتاً گران قيمت است. كرك در اصطلاح به پشم هاي نرمي كه روي بدن گوسفند و بز و شتر روئيده و به هنگام شانه كردن بدن اين حيوانات بين دندانه هاي شانه گير مي كنند گفته مي شود.
با توجه به كثرت قاليچه هاي موجود در بازار كه به غلط به قاليچه هاي كركي معروف هستند به خوبي استنباط مي شود كه اين تعداد قاليچه قاعدتاً نمي توانند از پشم هايي كه بدين طريق مشكل بدست مي آيند بافته شود بلكه پشم هاي ظريف خارجي مانند «مرينوس» هستند كه پرز اين قبيل قاليچه ها را تشكيل مي دهند

</b>

[چرو]

<b>

پنبه
الياف پنبه اي در قالي بافي مورد مصرف زياد دارند به طوري كه تقريباً مي توان گفت كه تار و پود اكثر فرش هاي ايران از پنبه مي باشد. يكي از امتيازات رشته هاي پنبه اي نسبت به انواع پشمي آن اين است كه چون آفت بيد به خوردن آن تمايلي ندارد لذا فرش هايي كه تار و پود آن ها از پنبه مي باشد در صورتي كه در معرض بيد خوردگي قرار گيرند تنها پرز و يا گوشت آن ها از بين مي رود و سوراخ و يا حفره اي در آن ايجاد نمي شود و در نتيجه به آساني مي توان طبقه جديدي از پرز را از طريق گره زدن بر روي شبكه تار و پود فرش كه سالم باقي مانده است به وجود آورد.
الياف پنبه اي استحكام زيادتري نسبت به پشم دارند و هم چنين به دليل خاصيت كشش كمتري كه در مقايسه با الياف پشمي دارند براي تار و پود قالي مناسب تر مي باشند. پنبه ايران با خصوصيات ويژه اي كه دارد برخلاف عدم قابليتش براي بافت پارچه هاي ظريف براي تار و پود فرش هاي درشت بافت و متوسط بسيار مناسب است. از الياف پنبه اي نمي توان براي پرز قالي استفاده كرد. در موارد بسيار نادري ديده شده است كه پنبه را براق و ابريشم نما كرده و فرش هاي ابريشمي تقلبي از آن بافته اند. گاهي براي پود گذاري به جاي پنبه از الياف ويسكوز نيز استفاده مي شود. براي تشخيص پنبه از ويسكوز بهترين طريقه اين است كه الياف مشكوك را در آب خيس كنند. الياف ويسكوز بعد از اين عمل به سهولت پاره مي شوند در حالي كه پنبه مقاومت بيشتري از خود نشان مي دهد.
ابريشم
الياف ابريشم يا از پيله كرم ابريشم بدست مي آيند و يا بصورت مصنوعي توليد مي شوند كه البته نوع مصنوعي آن براي بافت فرش چندان مناسب نيست. الياف ابريشمي در نسبت مساوي به قطر به مراتب مستحكم تر از الياف پشمي مي باشند.
بافت فرش با مصالح ابريشمي كاري بسيار دقيق و پرزحمت است به اين سبب هميشه فرش هاي گرانبها و با رج شمار بالا را با آن مي بافند. گاهي از ابريشم براي برق و جلا دادن و برجسته نشان دادن طرح و نقش استفاده مي كنند مانند فرش هاي گل ابريشم نائين، كاشان، تبريز و بيرجند و يا اينكه به عنوان تار و پود آن را به كار مي برند (قاليچه هاي چله ابريشمي اصفهاني).
معمولاً نسبت وزني تار و پود و پرز در فرش هاي پشمي و ابريشمي با توجه به نوع بافت به شرح زير مي باشد. چله (تار) 20-12 درصد، خامه يا پرز 70-50 درصد. و به عنوان يك قاعده كم و بيش كلي مي توان گفت كه از صد در صد وزن فرش پانزده درصد آن چله، پانزده درصد وزن پود و بقيه (هفتاد درصد) مربوط به وزن پرز فرش مي باشد

</b>

[چرو]

نگاهي به انواع طرح‌هاي فرش


فرش، طرح‌هاي مختلفي دارد كه 14 طرح در ميان آن‌ها از همه مهم‌تر و معروف‌تر هستند:
طرح شاه‌عباسي:
اساس اين طرح را گل و بته خاصي كه به «گل شاه‌عباسي» معروف شده تشكيل مي‌دهد، اين گل به همراه اسليمي‌ها و ساير نقش‌هاي معمول در قالي، نقش اصلي حاشيه و متن قالي را به وجود مي‌آورند.
طرح اسليمي:
نقش اصل اين طرح شاخه‌هاي مارپيچي از طرح‌هاي تزئيني هستند كه با گل و برگ احاطه شده و انشعاب آن‌ها به نقش اسليمي ختم مي‌شود. معروف‌ترين اسليمي، اسليمي دهن اژدري است. در اين نوع اسليمي انتهاي هر شاخه به دو بخش متقارن منشعب مي‌شود و به صورت دهان اژدها در مي‌آيد.
طرح گلداني:
نقش اصلي اين طرح، گلداني است مزين به شاخه‌هاي گل، ممكن است يك گلدان بزرگ تمام قالي را بپوشاند يا نقش گلدان‌هاي كوچك در سراسر فرش تكرار شود.
طرح درختي:
هر چه استفاده از طرح ساده و انتزاعي شاخه‌ها در قالي ايران بسيار معمول است، اما نقش‌هاي درختي به فرم‌هاي طبيعي شباهت زيادي دارند. در اين طرح شكل درخت و شاخ و برگ و بته‌ها نقش اصلي را تشكيل مي‌دهند. گاهي در ميان شاخ و برگ درخت‌ها، پرندگان و در پاي آن‌ها حيوان‌هاي وحشي ديده مي‌شود كه در اين صورت به طرح آن، «درخت حيوان‌دار» مي‌گويند.
طرح شكارگاه:
مانند طرح درختي حيوان‌هاي موجود در اين طرح بسيار نزديك به طبيعت رسم و بافته مي‌شوند. شكارگاه خشتي، شكارگاه لچكي و شكارگاه افشان از انواع‌ طرح‌هاي فرعي اين طرح هستند.
طرح‌ بته‌اي:
اساس اين طرح را نقش سرو خميده (يا همان بته) كه از قديمي‌ترين نقش‌هاي ايراني است تشكيل مي‌دهد. در قالي ايراني اين طرح شكل‌ها و اندازه‌هاي متنوعي دارد. بعضي از طرح‌هاي مشهور بته عبارت‌اند از: بته‌ جقه، بته سرابند، بته خرقه‌اي، بته قلمدان اصفهان، بته سنندجي و بته افشاري.
طرح خشتي:
در اين طرح، قالي با شكل‌هاي هندسي مربع و لوزي شبكه‌بندي شده است و داخل هر يك از خانه‌هاي اين شبكه نقش‌هايي متنوع ديده مي‌شود، نقش‌هايي مثل گلدان گل، بته، شاخه گل، درخت‌هاي گوناگون، به خصوص سرو بيد و پرندگان، اين خانه‌ها به گونه‌اي طراحي مي‌شوند كه هر كدام از نظر شكل و محتوا از خانه‌هاي كناري‌اش كاملاً جداست.
طرح محرابي:
الهام‌بخش طراحان نقش قالي در به وجود آوردن اين طرح، شكل محراب است، متني فرش‌هاي محرابي گاهي ساده و بدون نقش و گاهي پوشيده از نقش‌ها و گل‌هاي شاه‌عباسي است. در برخي ديگر از انواع اين طرح‌، در متن محراب، نقش گلدان‌ با شاخه‌هاي گل يا قنديلي آويزان از سقف محراب ديده مي‌شود.
طرح افشان:
طرح افشان به اين صورت است كه گل و برگ‌ها و شاخه‌ها به طور پراكنده و بدون پيوستگي با يكديگر در متن فرش پراكنده شده‌اند. به همين علت است كه چنين طرحي را افشان ناميده‌اند. اما در طرح افشان نيز تنوع و تغيير زيادي داده شده و طرح‌هاي فرعي بسياري از آن منشعب شده است.
طرح‌بندي:
منظور از استعمال واژه‌بندي اين است كه يك قطعه كوچك از يك طرح در سرتاسر فرش چه از جهت طول و چه از سمت عرض تكرار شود.
طرح محرمات:
طرح محرمات به طرح‌هايي در فرش اطلاق مي‌گردد كه قطعاتي از يك نقشه در طول فرش تكرار شود و عرض فرش در متن به چند رديف تقسيم گردد و هر رديف آن از رنگ و طرح مشخصي از ابتدا تا انتهاي فرش ادامه پيدا مي‌كند و به طور راه راه ترسيم مي‌گردد. اين طرح در بعضي از نقاط ايران به نام قلمداني مشهور است.
طرح‌ ماهي درهم:
اين طرح در رديف طرح‌هاي بومي و ايلي است. بافت آن مانند ساير طرح‌هاي هندسي ذهني است و از روي نقشه به وجود نيامده است. خوشبختانه زيبايي اين طرح، طراحان را بر آن داشته است كه آن را به صورت يك طرح منظم و مدون و با حفظ ويژگي‌هاي قديمي آن، پياده نمايند. اين طرح در بيرجند (يكي از شهرهاي استان خراسان) بافته مي‌شده و به تدريج به ساير مناطق فرش‌بافي ايران راه يافت. چنانكه امروز از شرق تا غرب و همچنين در نواحي مركزي ايران يعني از استان خراسان تا آذربايجان و همدان و اراك رواج پيدا كرده است.
طرح قابي:
اين طرح از قاب‌هاي چند ضلعي به وجود آمده است و از گروه‌هاي فرعي آن قابي اسليمي قابي قرآني كرمان يا ستوني را مي‌توان نام برد.
طرح گل فرنگ:
طرح گلفرنگ تركيبي است از طرح‌‌هاي اصيل ايراني با گل‌هاي طبيعي، مخصوصاً گل‌سرخ در اين نوع قالي از رنگ‌هاي تند و روشن مخصوصاً رنگ‌هاي سرخ استفاده مي‌شود. گروه‌هاي فرعي اين طرح را گل‌سرخ (لچك ترنج)، گلفرنگ بيجار، گلفرنگ مستوفي، گلفرنگ ترنجدار و گلفرنگ گل و بلبل تشكيل مي‌دهند.

[چرو]

<b>

نقش و اسطوره در فرش دستباف ایران


در باب معنای اسطوره تعاریف بسیاری از قول بزرگترین اسطوره شناسان مطرح و ارایه گردیده است. در این میان می توان بعضی اشتراكات تفسیری این محققین را به عنوان بنیان های اسطوره شناسی در نظر گرفت . از جمله اینكه اسطوره ها ارزشهای فرهنگی هر جامعه هستند كه به همین نسبت نیز می توان آنها را در فرهنگ های مختلف مورد قضاوت قرار داد. عجیب است كـه قـدرت و نـیرومندی نفـوذ انـدیشه های اسطوره ای به قدری اعجاب بر انگیز است كه حتی در لابلای نقوش هنر صنعت فرشبافی ایرانی نیز خود را نشان داده و پرده از رازهایی بر می دارد .

</b>

[چرو]

اسطوره بخشی از ارزش های فرهنگی هر جامعه هستند چه به قول الیاده نمادها اسطوره وآیین را باید به مثابه ارزش های فرهنگی داوری كرد. اسطوره در زبان مرسوم قرن ۱۹ هر آنچه بود كه با واقعیت تضاد داشت . در جوامع ابتدایی اسطوره بازیگر حقیقت مطلق است زیرا تاریخ مقدسی را بیان می كند پس اسطوره در اینجا واقعی و مقدس و تكرار پذیر است. آفرینش اسطوره به شرایط خاصی نیاز دارد . اندیشیدن ما دوباره اسطوره به مثابه عنصری از تمـدن است . در واقــع اسطـوره و رفتار اسطوره ای سر مشق گسستن از زمان نا مقدس و یكپارچه شدن با خاستگاه است . خلق الگو برای كل جامعه از مشخصات اسطوره است . شاید كوشش برای رها سازی انسان نوین از سر منشأ تاریخ خود، همان بازگشت به شیوه اسطوره ای زندگی محسوب شود . تنها در جوامع نوین است كه انسان خــود را دست كــار روزانـه كه هرگز گریزی از آن نیست اسیر می یابد و چون دیگر نمی تــواند در ســاعات بیكاری از زمـان بگریزد. دفاع در برابر زمان كه هر نگرش اسطوره ای ظاهر می شود در واقع از شرایط انسانی جدایی نا پذیر بوده و به طر یق گوناگون و تغییر شكل یا فته ای در جهان نو پدیدار میشود . لیكن بیش از هر چیز این موضوع در دل مشغولی ها و سرگرمی های انسانی خود را نشان می دهد .لذا این نگرش اسطوره ای را می توان در سرگرمی ها و فعـالیت های نا خود آگـاه روانـی آدمیـان نظیـــر
رویا ها وخیالبافی های انسانی دریافت.
با توجه به كلیه مفاهیم و تعاریفی كه در حوزه اسطوره ارایه می شود ،بایستی اذعان داشت كه دامنه كاربرد اسطوره درتمامی حیطه های زندگی اجتماعی وانفرادی واردشده است مصداق این كاربرد را میتوان در ورود اسطوره به ادبیات ،فلسفه ،دین ومذهب،جامعه شناسی وهنر جستجو كرد ،آمیختگی هنر و اسطوره آنگاه اهمیت خود را جلوه می دهد كه پس از دانستن وشناختن اسطوره های مختلف در می یابیم كه این مفاهیم جای پای خود را در راكان ومبانی واصول كاركردهای هنری محكم نموده اند. بحث فرش دستباف ایرانی و اسطوره تداعی بارزخود را درنقش فرش یادآور می سازد . هر چنددر این مختصر مجال نیست تا با بررسی اساس نقوش فرش های ایرانی كه تعداد آنها متجاوز از صدها نقش در كل كشور است .ارتباط آنها را با اسطوره ها مورد كنكاش قرار دهیم . لیكن تا حد مقدور و با رجوع به مطالعات و پژوهش های عمیق بزرگان فرش ایران سعی بر آرایه تعدادی از این نمونه ها در اینجاست.
طبقه بندی فرش های ایران :
طرح های ایرانی در جهان بیشتر به نام محل بافت آنها مشهور شده اند ؛ نظیر اصفهان ، كاشان ، مشهد ، ساروق ، در داخل كشور در نتیجه گردش قالیبافان و نقشه ها ، طرح ها كمتر به نام محل بافت معروف گشته اند . در واقع فرش های ایران نیاز به طبقه بندی علمی – هنری جدیدی دارند كه بر اساس این طبقه بندی بایستی تفكیك مشخصی به لحاظ دلایل شكل گیری نقش ، علل پیدایش طرح ها و نقوش و ریز نقش ها ، نوع جای گیری اشكال در متن و حاشیه فرش ، وجوه مشترك طرح های مورد استفاده و نوع تزئینات طرح انجام پذیرد.به طور خلاصه ، اسم یك فرش چنانچه فرشی ارزشمند باشد بایستی مشخص كننده اهمیت انسجام فرهنگی آن باشد . باید سنت ها و نوع سبك فرش در آن خلاصه بوده و مشخص كننده مكان بافت آن باشد و بدین ترتیب حوزه اجتماعی كه فرش در آن تعریف شده است ، آشكار شود . معذالك با مشخص شدن زادگاه هر نوع بافت ، چنانچه فرش حایز اهمیت باشد، هویت فرهنگی آن آشكار خواهد گردید . مكان و به خصوص تاریخ بافت به مشخص گردیدن حیطه فرهنگی كه از اصول طبقه بندی فرش است ، كمك خواهد نمود.طبقه بندی فعلی فرش ایران دو دهه عمر دارد و با اعتبار این تفكیك توسط شركت سهامی فرش ایران همین تقسیم بندی ،رواج داشته و در دانشگاه ها نیز تدریس می شود و عموم محققین فرش ایران بدان استناد می كنند.
ضرورت ذكر این طبقه بندی در اینجا به لحاظ تعمیم مشروح مطالب مرتبط با اسطوره و نقش در یك نوع فرش به فرشهای دیگر و تسری مفاهیم مربوط است. این تقسیم بندی فقط با توجه به نوع تزیینات طرح و چگونگی جای گیری نقوش در متن فرش صورت گرفته و كلیه فرش هایی كه بر این مبنا وجوه مشتركی داشته باشند ، در یك گروه قرار می گیرند. آقای احمد دانشگر نیز در طی سخنرانی خود در باب همین موضوع در جلساتی كه در موزه ایران ،حدود سال ۱۳۷۴ و به تولیت بخش صنایع روستایی وزارت جهاد سازندگی ایراد نمودند ، گونه ای تقسیم بندی را در مورد تفكیك فرش های ایران بر شمردند كه در نهایت آن هم به ۱۹ گروه تقسیم بندی رایج فرش ایران می انجامد.
طبق اظهارات آقای حسن بیگی كارشناسان تعداد طرح های فرش ایرانی را تا ۲۰۰۰ گروه برآورد می كنند . بعضی از این نقشه ها تغییر یافته یك نقش اصلی هستند . این ۱۹ گروه اصلی عبارتند از: نقشه های آثار تاریخی و مساجد ، نقوش شاه عباسی ، طرح های پیچ در پیچ اسلامی (اسلیمی)، طرح سراسری (تكراری)، طرح های بازوبندی (كه ضمن تكرار به قسمتی از طرح قبلی می چسبد)، طرح های بته جقه ای، طرح های اقتباسی (قفقازی ، افغانی ، گوبلن)، طرح درختی حیوان دار ، طرح تركمن ، طرح شكارگاه، قاب قابی ، گل فرنگ، گلدانی ، گل افشان ، ماهی درهم ، محرابی ، طرح های قلمدان (محرمات ، راه راهی ، ترمه ای)، طرح های هندسی ، طرح های ایلیاتی و طرح های تلفیقی.طرح های نوزده گانه شركت فرش ایران عبارتند از :
گروه ۱- طرح های آثارباستانی و ابنیه اسلامی
كلیه ی طرح هایی كه ملهم از نقوش و اشكال تزیینی بناها ، عمارات و كاشیكاری های آنها می باشند در این گروه جای دارند.البته طراحان فرش در برخی از طرح های اصلی نقوش این بناها حسب سلیقه خود تغییراتی را وارد نموده اند اما ساختار و تشابه اصلی طرح فرش با طرح اصلی بنا كاملاً حفظ گردیده است . معروف ترین طرح های این گروه عبارتند از:
گنبد مسجد شیخ لطف الله ، سر در امامزاده محروق گنبد ، مسجد امام ، تخت جمشید، طاق بستان ، مسجد جامع اصفهان و...
گروه ۲- طرح های شاه عباسی
اساس كلیه طرح های شاه عباسی بر مبنای كاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است. در این طرح های گل های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیق آنها با اسلیمی ها، انواع مختلفی از نقوش فرش را ارایه می دهند . انواع طرح های این گروه عبارتند از لچك ترنج شاه عباسی ، افشان شاه عباسی ، شاه عباسی درختی ، شاه عباسی شیخ صفی ، شاه عباسی جانوری و...
گروه ۳- طرح های اسلیمی
قالب اصلی این طرح بر مبنای گردش منظم و به غایت سنجیده بندهای اسلیمی است. از آنجایی كه اسلیمی خود دارای انواعی است لذا با توجه به نوع و شكل آن نیز می توان طرح های اسلیمی را طبقه بندی نمود . معروف ترین طرح آن ، اسلیمی دهان اژدهاست. در این نوع اسلیمی انتهای هر بند اسلیمی به دو شاخه تقسیم شده و حالتی شبیه به فكین اژدها را به وجود می آورد . انواع مختلف طرح اسلیمی عبارتند از: اسلیمی بندی ، اسلیمی افشان ، اسلیمی لچك و ترنج و...
گروه ۴- طرح های اقتباسی
گفته می شود اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی به طرح های فرش مناطق مرزی ایران و كشورهای همسایه و حتی سایر كشورها دارد و به همین دلیل آنها را اقتباسی می نامند مانند طرح های معروف به قفقازی و گوبلنی .
گروه ۵- طرح های افشان
در این طرح كلیه بند ها و نگاره های فرش پیوستگی و ارتباط كاملی دارند، به نحوی كه به نظر می رسد نقاش از هنگام شروع طرح تا پایان آن قلم از كاغذ برنداشته و یك ارتباط مداوم بین قسمت های مختلف نقش به وجود آورده . به عبارت ساده تر همان گونه كه از نام نقوش این گروه پیداست ، تمامی گل و برگ ها و بندهای موجود در طرح ، در متن فرش پراكنده و افشان شده اند . طرح های افشان اصولاً به گونه ای طراحی می شوند كه هیچ یك از گل و برگ های قرینه نداشته و اصول قرینه نگاری در ان وجود ندارد . انواع مختلف طرح های افشان عبارتند از:افشان دسته گلی ، افشان حیوان دار، افشان ختایی و...
گروه ۶- طرح های واگیره ای (بندی)
طرح اصلی آن به گونه ای است كه سرتاسر فرش هم از جهت طول و هم ازجهت عرض به قطعات منظم تقسیم شده و هر قسمت توسط خطوط یا بندهایی به قسمت همجوار می پیوندد و به این ترتیب از به هم پیوستن این قسمت ها و بندهای آنها ، كل طرح به وجود می آید. طرح های اصلی این گروه عبارتند از: بندی اسلیمی ، بندی خشتی، بندی ترنج دار ، بندی شیر و شكری ، بندی شاخه گوزنی ، بندی دسته گلی ، بندی مبناخانی و...
گروه ۷- طرح های بته ای (بته جقه)
كلیه طرح های این گروه بر مبنای كاربرد بنه جقه است و در آن با استفاده از انواع و اقسام مختلف بته به تزیین متن و حاشیه فرش پرداخته می شود . انواع مختلف طرح های بته جقه ای كه هر یك به گونه ای شیوه یافته اند عبارتند از بته میری ، بته خرقه ای ، بته قلمكار ، بته كردستانی و...
گروه ۸- طرح های درختی
در طرح های این گروه درخت و درختچه های كوچك و بزرگ به ویژه به صورت انفرادی تركیب اصلی را تشكیل داده اند و با اجزای دیگری تركیب شده اند.معروف ترین طرح های این گروه عبارتند از درختی سبزی كار و درختی حیوان دار .
گروه ۹- طرح های تركمن
طرح های تركمن همگی درگروه نقوش هندسی قرار دارند و به صورت ذهنی بافته می شوند.معروفترین طرح های تركمن در ایران كه در این گروه نام برده می شوند، عبارتند از غزال گز ، قاشقی ، آخال و...
گروه ۱۰- طرح های شكارگاهی
بنیاد اصلی این گروه از طرح ها نمایش صحنه های شكار و شكارگاه است. به نحوی كه در قسمت های مختلف طرح یك سوار كار با وسیله ای همانند تیر و كمان یا نیزه مشغول شكار آهو و یا سایر جانوران است.
گروه ۱۱- طرح های گل فرنگ
كلیه طرح های این گروه بر مبنای گل های طبیعی به ویژه گل رز با رنگ های بسیار روشن نظیر زرد ، آبی و سرخ می باشد. انواع طرح های گل فرنگ عبارتند از: گل فرنگ بیجار ، گل فرنگ دسته گلی ، گل فرنگ دسته گلی، گل فرنگ گل و بلبل ، لچك و ترنج گل فرنگ ، افشان گل فرنگ و...
گروه ۱۲ - طرح های قابی ( خشتی)
متن فرش دراین طرح ها به قسمت ها یا قاب های مختلفی تقسیم گشته كه به طور منظم در كنار هم قرار دارند ودر داخل هر قاب با گل وبرگ های مختلفی تزیین شده است . معروفترین طرح ای قابی عبارتند از: قابی بختیار وقاب قرآنی .
گروه ۱۳- طرح های گلدا نی
ویژگی اصلی این طر ح وجود یك یا چند گلدان در اندازه های مختلف است كه تمام متن فرش را می پوشاند . اما اغلب طرح های گلدانی داری گلدانی بزرگ در یك طرف فـرش هستنـد كـه شاخه های گل هـای آن تـمام متن فـرش را می پوشاند . معروف تـریـن طرح های گلدانی عبارتند از : گلدانی هزار گل،گلدانی محرابی ،گلدانی ظل السلطانی.
گروه ۱۴- طرح ماهی درهم
طرح ماهی در هم از قدیمی ترین و رایج ترین طرح های فرش ایران است .این طرح اغلب به صورت یك واگیره می باشد وبافنده همان واگیره را در طول وعر ض فرش تكرار می كند .در این طرح یا واگیره یك حوض به صورت لوزی باچهار برگ – ماهی در اطراف آن مشاهده می شود .طرح ماهی درهم در نقاط مختلف ایران به نام های مختلفی مشهور است .مهمترین انواع آن عبارتند از:ماهی هراتی ،ماهی فراهان ،ماهی زنبوری،ماهی كردستان و زیره ماهی .
گروه ۱۵- طرح های محرابی
طرح اصلی در این گروه بر مبنای محراب است .همان مكانی كه در مساجد ،مكان نمازگذاردن امام جماعت است .دراین طرح هامعمولاً محراب را با تزییناتی از قبیل قندیل،
گلدان وحتی درختچه های كوچك می پوشانندو گاه دو طرف محراب را با ستون های بزرگی كه سقف محراب بر روی آن قرار دارد نشان می دهند . انواع طرح های این گروه عبارتند از : محرابی قندیلی ،محرابی گلدانی ومحرابی درختی .
گروه ۱۶- طرح های محرمات
در این طرح كل متن فرش از جهت طولی به چند ردیف موازی تقسیم میگردد و درون این ردیف ها با نگاره هایی همچون بته جقه، انواع اسلیمی و یا ختایی و گل و برگ های دیگر تقسیم می گردد.به عبارت دیگر متن فرش به صورت راه راه می باشد .محرمات بته جقه ای معروف ترین طرح این گروه است.
گروه۱۷- طرح های هندسی
همان گونه كه از نام های این گروه پیداست ، كلیه نقوش این گروه به صورت هندسی كف ساده، هندسی جوشقان، هندسی خاتم شیراز، هندسی لچك و ترنج و هندسی قابی .
گروه ۱۸ - طرح های ایلی وعشایری
این طرح ها عموما توسط عشایر ایران بافته می شوند واغلب نگاره ها وتزیینات طرح ملهم از ذهن قالیبافان است.دراین طرح ها قرینه بودن چندان معنا ندارد وحتی همین ویژگی وسادگی نقوش از عواملاصلی زیبایی طرح های این گروه است.
گروه ۱۹ – طرح های تلفیقی
طرح های این گروه به مرور زمان وبا ادغام شدن طرح های مختلف به وجود آمده است و ده ها و بلكه صد ها نوع از آن را می توان در میان مناطق مختلف ایران مشاهده كرد. برخی از طرح های تلفیقی به جهت تلفیق زیبا و صحیح نقوش مختلف از جذابیت بالایی برخوردارند . اما برخی از آنها ناشی از تلفیق نابهنجار چند طرح می باشند . گونه های مختلفی از طرح های تلفیقی را می توان نام برد مانند لچك و ترنج تلفیقی ، تلفیقی دسته گلی ، تلفیقی گل فرنگ ، تلفیقی هندسی و...

مرکز علمی و پژوهشی فرش ایران

[چرو]

<b>

رنگ ورنگرزی در فرش

چه رنگ چه طرح و چه اندازه ای باب کدام بازار است؟
مالزی:طرح‌های مورد نظر خریداران فرش ایران در مالزی طرح‌های هندسی است که در قالب فرش ایران، خشتی، لچک ترنج یا افشان نامیده می‌شود. برای سالن سخنرانی سفارتخانه و محیط‌های دانشگاه، فرش‌های بزرگ‌پارچه و برای توریست‌ها و مردم اندازه 3×2 متر خریدار دارد. رنگ‌های مورد نظر مردم مالزی ملایم و متضاد است. کشور مالزی به دلیل مسلمان بودن مردم آن رنگ قرمز را می‌پسندند.
ایتالیا: ایتالیا به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. در شمال ایتالیا مردم رنگ‌های آرام را می‌پسندند. در ایتالیا به دلیل آن‌که بزرگ‌ترین طراحان جهان سکونت دارند اکثراً رنگ‌های آبی کم‌رنگ، کرم بژ و قرمز ملایم فروش دارد. در جنوب ایتالیا مردم رنگ‌های تندتر را پذیرا هستند. در مورد طرح‌ها، مردم شمال و جنوب یک نظر دارند، آنها بیشتر دنبال طرح‌های هندسی و قالی‌های بدون ترنج هستند. اندازه مورد نظر مردم ایتالیا، فرش‌های زیر 6 متر است. اندازه‌های 2.5×2 متر، 2×2 متر و 1.5×1 فروش زیادی دارد.
آلمان: رنگ‌های کرم، حاشیه خاکی خیلی کم‌رنگ، زمینه کرم، تعداد رنگ‌های به کار رفته در قالی حداکثر 6 رنگ و هر چه کنتراست تعداد رنگ‌ها کمتر باشد برای خریدار جاذبه بیشتری دارد. اندازه زیر 6 متر باشد. طرح‌های خلوت و بدون ترنج مورد نظر مردم المان است.
آمریکا: در امریکا به دلیل کثرت نژاد و فرهنگ، تمامی رنگ‌ها خواهان دارد اما در حال حاضر رنگ‌های آرام، کهنه پخته شده، قرمز مایل به قهوه‌ای و سبز پخته شده مورد پسند است. اندازه فرش باید بزرگ باشد. طرح مورد پسند مردم امریکا طرح‌های افشان با گل‌های درشت می‌باشد (هر چه زمینه خلوت‌تر و گل‌ها درشت‌تر باشد، خواهان بیشتر دارد).
دبی: رنگ‌های پر‌رنگ طلایی و رنگ‌های شاد، مورد علاقه مردم امارات است. فرش‌های 4×6 متر، 5×8 متر و 3.5×5 متر فرشهایی است که مردم امارات خریداری می‌کنند. مردم امارات، طرح‌های اصیل ایرانی چون لچک ترنج را دوست دارند.
هلند: در هلند رنگ‌های کرم خوش‌رنگ و رنگ‌های ساده که به هیچ‌وجه تند نباشد مورد پسند مردم می‌باشد. اندازه‌های فرش حتی اگر خانه‌ها بزرگ باشد باید کمتر از 6 متر باشد. نقشه‌های خلوت که در آن از شلوغی خبری نباشد و نیز هندسی باشد طرفدار دارند.

</b>