شکار با سلاح گرم، آشنایی با انواع تفنگهای شکاری، قوانین شکار، شناخت انواع سلاح و گلوله های شکاری، تاریخچه شکار و شکارچی، اصطلاحات شکار

[چرو]

قوانین استفاده از تفنگهای شکاری در ایران

در ایران هر فرد دارای 18 سال می تواند سه تفنگ داشته باشد. یک تفنگ گلوله زنی برای شکار پستانداران، یک تفنگ گلوله زنی با کالیبری کوچکتر از 6 میلیمتر برای تمرین تیراندازی (به این نوع سلاحها اصطلاحا خفیف گفته می شود و معروفترین آن کالیبر 22 است) و یک تفنگ ساچمه زنی برای شکار پرنده (البته اقلیتهای دینی می توانند برای شکار برخی از حیوانات دیگری مثل گراز و خرگوش با تفنگ ساچمه زنی نیز پروانه شکاردریافت کنند).


شایان ذکر است صدور مجوز نگهداری و حمل سلاح به عهده نیروهای نظامی و صدور مجوز شکار با تفنگهای شکاری به عهده سازمان حفاظت محیط زیست است. براساس قوانین ایران، به تفنگهایی که کالیبر آنها کوچکتر از 6 میلیمتر باشد، پروانه شکار داده نمی شود.

[امیر عباس انصاری]

شکار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

صحنه شکار گراز در سنگ‌نگارهٔ طاق بستان


شِکار یا نخجیر به معنی کشتن یا به چنگ آوردن موجودی زنده توسط موجود زندهٔ دیگر است. به شخصی که این کار را می‌کند، شکارگر یا نخجیربان گویند.

شکار جانوران توسط انسان، برای تجارت، (فروش پوست و مو، استخوان و عاج، گوشت و دیگر اجزای بدن شکار) و یا برای تفریح (یا به اسم ورزش) انجام می‌شود.

شکار جرگه، که گاه در گذشته شکار قمرغه نامیده می‌شد، نوعی از شکار است که در آن مردم بسیاری نخجیر را احاطه نمایند تا حیوان به سمت شکارچی رانده شود. و در هند به این نوع شکار هتهجوری گویند.

تصویر زیر از احمد شاه قاجار در سیزده بدر می باشد.

[امیر عباس انصاری]

فهرست اصطلاحات شکار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

این فهرستی از اصطلاحات مربوط به شکار در زبان فارسی است.

آمپایه کردن خشک‌کردن یا تاکسیدرمی جانور.

باد چاق‌کردن = اصطلاحی است میان شکارچیان و به معنی حرکت به سمت شکار به نحوی است که شکار بوی شکارچی را احساس نکند. هنگامی که شکارچی قصد رفتن به کمین دارد بایستی جهت باد طوری باشد که شکار در مسیر بادی که از شکارچی می‌گذرد قرار نگیرد تا بوی او را احساس کند. برای همین او باید مسیری را انتخاب کند که یا باد از سمت شکار به سمت شکارچی باشد، یا باد از پهلو بوزد. اگر شکارچی این نکته‌ها را رعایت کند اصطلاحاً می‌گویند «باد شکار را چاق کرده» است. می‌گویند «اول باید باد رو چاق کنی بعد کمین بری.»


باد گرفتن حالتی که شکار بوی شکارچی را حس کرده‌است.

بچه‌قنداق پیش قنداق، محل قرار گرفتن دست در قسمت جلوی تفنگ و زیر لوله که ممکن است از چوب یا پلاستیک سخت باشد.

پای محور پایی که شکارچی هنگام تیراندازی جلو می‌گذارد.

پترن‌گیری تیراندازی به هدف استاندارد برای تشخیص نحوه پخش ساچمه‌ها

پنج‌تیر پران نوعی تفنگ نیمه خودکار (ساچمه زن) که پس از شلیک هر تیر پوکه آنرا به بیرون پرتاب و تفنگ را برای شلیک تیر بعد آماده می‌کند

پوکه بدنه اصلی فشنگ که هم محل قرار گرفتن باروت است و هم در هنگام شلیک محل انفجار آن است، از نظر ایمنی، نقش پوکه از این نظر مهم است که در هنگام شلیک به خزانه چسبیده و از فرار گازهای داغ باروت که ممکن است منجر به ترکیدن لوله شود جلوگیری می‌کند.

پیش‌گیری نشانه‌روی به جلوی شکار متحرک.

تاکسیدرمی خشک کردن جانوران مختلف به شکلی که پس از خشک کردن کاملا طبیعی به نظر برسند.

تروفه شکاری که رکورد یا در سطح رکورد باشد. معمولاً درباره شاخ جانور می‌گویند.

تفنگ بالازن تفنگی که پرتابه را بالاتر از محل نشانه روی شده روانه می‌کند (در تفنگهای ساچمه زن).

تفنگ پایین‌زن تفنگی که پرتابه را پایین تر از محل نشانه روی شده روانه می‌کند(در تفنگهای ساچمه زن).

تفنگ ته‌پر

تفنگ دست‌ساز

تفنگ دست‌کش تفنگی که با حرکت پیش قنداق به جلو و عقب مسلح می‌شود.

تفنگ دنگی

تفنگ دولول روی‌هم یا دولول سوار، نوعی تفنگ که دارای دولوله‌است که روی هم قرار دارند.

تفنگ دولول نوعی تفنگ که روی بدنه آن دو لوله قرار دارد و با فشار ماشه هر دو لوله می‌توانند یکی پس از دیگری شلیک کنند.

تفنگ ساچمه‌زنی تفنگی که با شلیک هر تیر تعداد زیادی ساچمه را به سمت هدف روانه می‌کند

تفنگ سرپر تفنگی که یا ریختن باروت، ساچمه و نمد از سر لوله به داخل آن پر می‌شود

تفنگ سوزنی تفنگهایی که به جای چخماق و سنگ از ضربه سوزن به چاشنی فشنگ برای شروع انفجار و آتش زدن باروت استفاده می‌کنند، اما این اصطلاح به جای تفنگ ساچمه زن هم استفاده شده‌است.

تفنگ کمرشکن

تفنگ گلوله‌زنی

تله

تله‌گذاری

تمام چوک

توله سگ شکار، چه بچه باشد، چه بزرگ.

تیپچه وسیله‌ای که برای کرک‌گیری با آن صدا درمی‌آورند.

تیرپس‌تیر شلیک دو تیر پشت سر هم، اولی برای پراندن پرندگان و دومی برای زدن.

تیرمست شدن حالت جانوری که تیر خورده ولی تیر کارساز نبوده و حیوان به هر سو می‌دود و حمله می کند.

تیری شدن حالت جانوری که پیش‌تر شاهد تیراندازی بوده و از شکارچی می‌ترسد.

چارپاره فشنگ با ساچمه‌های بزرگ

چاقوی استخوان‌شکن

چاقوی شکاری

چشم حاکم چشمی که شکارچی با آن نشانه می‌رود.

چوک تنگ بودن انتهای لوله تفنگ ساچه‌زنی.

خَف کردن حالت سگی که شکار را می‌بیند ولی در جای خود می‌ماند و به آن نگاه می‌کند.

دزده‌کشی دور زدن شکار و سر در آوردن از جایی که انتظار ندارد.

دست حاکم دستی که شکارچی با آن ماشه را می‌چکاند.

دفک یا پرده (در فارس) که شکارچی پشت آن به سوی شکار می‌رفت. (از تاریخ مسعودی ظل‌السلطان)

دِکو یا دیکوی، مجسمه پرندگان که برای فریب و شکار پرندگان بکار می‌رود.

دوربین تفنگ

رد زدن پیدا کردن مسیر حرکت شکار از روی جای پا و دیگر نشانه‌های آن.

زاج

زاج‌کاری

سالوکی

سخت‌دان قسمت صخره‌ای کوه

سختون سخت‌دان

سر تیر رفتن

تازی

سگ شکاری

شکار جَرگه شکاری که در آن عده زیادی جانوران را به سمت شکارچی می‌رانند.

شکار هم به معنی شکار کردن و هم به معنی جانوری که شکار می‌شود.

شکارکُش شکارچی بی اصول. کسی که هدفش کشتن شمار هرچه بیشتری از جانوران است.

فول چوک

قُرُق منطقه‌ای که شکار در آن ممنوع است.

قِلِق ویژگی تیراندازی که در هر تفنگ اندکی با تفنگ مشابه آن فرق دارد.

قُنداق

قوش پرنده‌های شکارگیر مثل شاهین و قرقی وطرلان.

قوش‌بازی فن گرفتن و نگه‌داری و شکار با قوش.

کرک‌گیری شکار کرک (بلدرچین) با تور و تیپچه.

کریمپ

کُله کومه (از تاریخ مسعودی ظل‌السلطان)

کلّه گرگی دست‌خوشی که شکارچی از چوپان یا اهالی روستا برای زدن گرگ می‌گیرد.

کمان کامپاند نوعی کمان قرقره‌دار برای تیراندازی و شکار.

کمین‌کشی انتخاب جای مناسب و انتظار کشیدن برای زدن شکار.

کوله‌کش کسی که به عنوان دستیار شکارچی، وسایل او را در شکارگاه حمل می‌کند.

کومه پناهگاهی که شکارچی برای کمین می‌سازد.

کوه‌مالی کار راندن شکارهای کوه به طرف شکارچی در شکار جرگه.

گروه تیر محل برخورد چند گلوله از تفنگی ثابت به هدف استاندارد از فاصله استاندارد.

گُل کردن عمل نکردن تفنگ یا فشنگ.

گلنگدن

لگد

ماهرخ رفتن حالتی که سگ شکاری با پوزه و دست و بدن خود به جهت شکار اشاره می‌کند.

مَرمی نام دیگر گلوله.

مگسک شاخص برآمده کوچک فلزی روی انتهای جلوی لوله سلاح که در نشانه‌روی بکار می‌آید.

نِسار طرف آفتاب‌گیر تپه یا کوه.

نیم چوک

هوازنی زدن پرندگان در حال پرواز.

وِد قطعه نمدی یا پلاستیک که درون فشنگ بین باروت و ساچمه‌ها قرار می‌دهند.

[چرو]

نكات ايمنى در تيراندازى و شكار


1- تحت هيچ شرايطى عمدا يا سهوا يا براى شوخى يا عكس گرفتن يا به هيچ دليل ديگه لوله اسلحه رو پر يا خالى به سمت شخص ديگرى نگيريد. (در كانادا گرفتن لوله اسلحه به سمت يه شخص ديگه به هر دليل كه باشه چه عمدا چه سهوا جرم هست)

2- تحت هيچ شرايطى يه اسلحه رو كه گلنگدنش باز نيست (يا كمرش شكسته نيست) از دست يه شخص ديگه نگيريد.بعد از گرفتن (دو دستى) مطمئن بشيد اسلحه خالى هست. همچنين قبل از دادن اسلحه به يه نفر ديگه گلنگدنش رو باز كنيد و از خالى بودن اون مطمئن بشيد بعد دودستى اونو به نفر بعد بديد.

3- براى اطمينان از خالى بودن يه اسلحه. اول گلنگدن رو باز ميكنيد، بعد خشاب رو خالى ميكنيد بعد توى خزانه رو با انگشت يا نگاه چك ميكنيد كه خالى باشه. در تمام اين مراحل لوله اسلحه به سمت آسمان يا زمين يا يه جهت ايمن و باز هست.

4- هيچ وقت يه اسلحه پر رو كه گلوله در خزانش هست از طريق بند و انداختن روى شانه حمل نكنيد.

5- هيچوقت يه اسلحه پر رو در اتومبيل يا قايق در حال حركت حمل نكنيد. در شكار گاه اسلحه رو پس از پياده شدن از اتومبيل پركنيد.

6- اسلحه اى كه گلوله در خزانش باشه پر هست، چه با ضامن چه بى ضامن.

7- اگر اسلحه اى رو كه قبلا با اون تيرندازى نكرديد (چه مال خودتون چه از دوستى قرض گرفته باشيد) به شكار گاه ببريد احمق ترين مرد روى زمين هستيد.

8- در هنگام تعقيب شكار بزرگ اسلحه رو هميشه روى ضامن بزاريد. آخرين لحظه كه دستتون رو مييارين بالا تا تير اندازى كنيد ضامن رو آزاد كنيد.

[چرو]

نکات ایمنی درپرکردن واستفاده ازفشنگ

1- برای پرکردن تک گلوله وچهارپاره مقدارباروت راازحداستاندارد اضافه ترنریزید.

2- تک گلوله رابالوله چوک دارشلیک نکنید(مخصوصا لوله فول چوک).چون علاوه برخطرانفجار،چوک لوله راازبین می بردویاموجب بادکردن لوله تفنگ درمحل چوک می شود.

3- درصورت استفاده ارتک گلوله،باسوهان کردن یکنواخت دورگلوله،آنراباسرلوله فیت نمایید.

4- سرفشنگ حاوی تک گلوله رابدون گذاشتن مقواببندید.

5- تک گلوله های خان دار خارجی باخانهای نازک وعمیق بدلیل عبور راحتر ازتنگی لوله برای مصرف مناسبتراست.این تک گلوله هادرانتهای خودبه نمدمتصل بوده وعلاوه برعدم انحراف درطول مسیر درداخل فشنگ تکان نمی خورد.درضمن برای پرکردن تک گلوله نمد بلندتری بایدگذاشت تا دهانه فشنگ خوب بسته شود.

6- به یادداشته باشیدپیمانه شارژباروت بانوع باروت متفاوت بوده وعدم رعایت آن امکان خطرجانی ویاآسیب به تفنگ خواهدداشت.

7- ازفشنگهای پرشده دیگران ویاازفشنگی که درصحرا پیدانموده اید هرکزاستفاده نکنید.

8- فشنگهای خارجی مگنوم طول وخرج باروت وساچمه بیشتری دارندواستفاده ازآنها درتفنگهایی باخزانه گوتاه وغیراستانداردخطرناک است.

9- مراقب باشید درداخل ساچمه ها سنگ ریزه وساچمه های فلزی وجودنداشته باشدزیرا به آینه داخل لوله تفنگ خش می اندازد.

10- بعدازشلیک، داخل لوله رابازبینی کنیدتااحتمالا چیزی ازاجزای فشنگ درآن نمانده باشد.مخصوصا درزمان شلیک باصدای مشکوک ومتفاوت.

11- هرجسم خارجی ولو کوچک مثل برف وگل درداخل لوله تفنگ می تواند تامیزان خطرناکی فشارداخل لوله رادرهنگام شلیک بالاببردوموجب انفجارلوله بشود.

[چرو]

اصول ايمني درشکار

جلوگيري از حوادث ناگوار براي دارندگان سلاح

مسئوليت استفاده مناسب و ايمني اسلحه برعهده مالک سلاح مي باشد. هيچکس حتي سازندگان اسلحه مسئوليتي را در قبال چگونگي استفاده از اسلحه ساخته خود، بر عهده نمي گيرند. گردانندگان و اعضاء اين گروه هيچ نوع مسئوليتي را در قبال ساير اعضا و استفاده صحيح يا غير صحيح آنان از هرگونه اسلحه و يا مهمات يا ساير موارد مرتبط به عهده نمي گيرند.

با مطالعه و بکار بستن اصول زير محيط پيرامون خود را امن تر کنيم. وجود اسلحه براي ايجاد امنيت است و نه نا امن کردن محيط.

1- هميشه لوله اسلحه را بسمت امني بگيريد. هيچگاه لوله اسلحه را بسمت کسي يا چيزي که قصد شليک به آن را نداريد نگيريد. مخصوصا در زمان فشنگ گذاري و يا خالي کردن اسلحه . اکثر حوادث ناگوار در اثر اهمال نسبت به اين فرمان حادث مي شود. اين فرمان را بصورت عادت براي خود درآوريد. حتي زماني که اسلحه شما خالي است.

2- هر اسلحه اي را پر محسوب کنيد مگر خود شخصا از خالي بودن آن بوسيله بازديد جان لوله و کشيدن گلنگدن (چند بار متوالي و پشت سر هم ) اطمينان حاصل کنيد. بلافاصله پس از اتمام تيراندازي اسلحه خود را خالي کنيد (جان لوله و خشاب) . هيچگاه اسلحه پر را بدست کسي ندهيد يا بديگري نسپاريد.
مسوليت اسلحه شما فقط و فقط با شماست اين مسئوليت قابل واگذاري بديگران نيست، در صورت وقوع حادثه شما مسئول هستيد. اگر اسلحه اي را از دست کسي ميگيريد حتما اول از خالي بودن آن اطمينان حاصل کنيد.

3- به ضامن اسلحه اعتماد نکنيد. جان شما و ديگران با ارزش تر از اين است که آن را به ضامن اسلحه بسپاريد. فراموش نکنيم هيچيک از سازندگان اسلحه کارکرد ضامن سلاح ساخته خود را تضمين نميکنند. هيچگاه ماشه را فشار ندهيد مگر آنکه قصد تيراندازي داشته باشيد. انگشت خود را روي ماشه نگذاريد مگر بعد از هدفگيري و هنگام شليک .

4- در هنگام تيراندازي در مورد شکار و يا هدف خود اطمينان حاصل کنيد و مهمتر آنکه بدانيد در پشت سر هدف شما چه چيزي وجود دارد و چنانچه مرمي از هدف عبور کند يا به آن برخورد نکند به کس ديگري اصابت نکند. مرمي با سرعت بسيار زياد و تا فاصله هاي زياد مي تواند برد داشته باشد.

5- بعنوان مالک سلاح اين وظيفه شماست که از کاربرد مهمات مورد اطمينان و مناسب اسلحه خود مطمين شويد. فشنگ کاليبر مناسب استفاده کنيد.

6- اگر خود قادر به پر کردن فشنگ هستيد هميشه از استاندارد بودن فشنگهاي دست ساز خود مطمين شويد. مواردي همچون: شارژ باروت بيش از اندازه , نشاندن مرمي پايين تر از حد مجاز, استفاده از مرمي نامناسب و يا سنگين تر از حد مجاز , استفاده از ساچمه بيش از حد مجاز , استفاده از چاشني , باروت و مواد نا مناسب يا نا شناس, مخلوط کردن دو يا چند نوع باروت , نداشتن اطلاعات کافي و غيره مواردي است که باعث حوادث منجر به آسيب ديدگي و مرگ خود و ديگران ميگردد. همچنين از فشنگ دست ساز ديگران استفاده نکنيد. به درجه تند سوزي باروت توجه کنيد. باروت هاي تندسوز براي استفاده در تفنگ هاي سوزني و يا اسلحه هاي کمري لوله کوتاه ساخته شده است . هرگز از باروت تند سوز در تفنگ هاي خاندار استفاده نکنيد. اين کار در موارد استثنايي انجام مي گيرد ولي احتياج به تجربه و اطلاعات کافي دارد.

7- هميشه باروت را در قوطي اصلي آن نگهداري کنيد از جابجا کردن باروت يا تغيير قوطي باروت خودداري کنيد. اين قوطيها به نوعي ساخته شده که در هنگام خطر از هم باز شده و از وقوع انفجار جلوگيري کند. چاشني و ساير مواد آتش زا يا منفجره را نيز در جعبه اصلي نگهداري کنيد و از تغيير جعبه آن اجتناب کنيد.

8- اگر پس از فشار ماشه گلوله شليک نشد يا صداي تق و يا اضافه شنيده شد. لوله را بسمت امني گرفته و ابتدا تا 30 بشماريد . سپس در حاليکه لوله اسلحه را بسمت امني گرقته ايد اقدام به خالي کردن اسلحه کنيد و فشنگ مورد نظر را به طريق امني دور اندازيد. قبل از هرگونه تيراندازي دوباره لوله اسلحه را بازديد نماييد که هيچ گونه مانعي در آن وجود نداشته باشد.

9- هميشه از گوشي و عينک ايمني استفاده کنيد. گوش و چشم شما ارزش زيادي دارد. حتي اگر حادثه اي رخ ندهد ذرات ريز باروت و يا استفاده دائم از اسلحه، بدون گوشي و عينک، در دراز مدت به گوش و چشم شما آسيب مي رساند.

10- هميشه قبل از تيراندازي لوله اسلحه را بازديد نماييد که هيچ گونه مانعي در آن وجود نداشته باشد. وجود هرگونه مانع در لوله باعث افزايش فشار و خطرات احتمالي مي گردد.

11- تعمير اسلحه خود را بدست افراد ناوارد ندهيد. جهت بهسازي و يا تعمير اسلحه از تعميرکاران مجاز و ماهر استفاده کنيد.

12- اسلحه هاي متفاوت سيستم چکاننده، ايمني و بطور کلي کارکرد متفاوتي دارند.
قبل از اولين استفاده ,ابتدا دفترچه راهنماي اسلحه خود را بدقت بخوانيد و بعد از خواندن آن با توجه به دستورات سازنده اسلحه از آن استفاده کنيد. دفترچه راهنما را نگهداري کنيد که بتوانيد هر از گاهي آنرا دوباره مرور نماييد. در صورت فروش اسلحه حتما دفترچه را به مالک بعدي آن تحويل دهيد.

13- اسلحه را در جاي امني نگهداري کنيد اگر در محيط خانه کودکي وجود دارد اسلحه را به او نشان داده و بگذاريد آن را لمس کند. اصول ايمني را به او بياموزيد و هر از چندي اسلحه خالي را بدستش بدهيد تا با آن مانوس شود. آنها را امتحان کنيد و مطمئن شويد که آنها بدون اجازه شما به محل نگهداري اسلحه نمي روند. اگر از شما تقاضا کردند که اسلحه را به آنها نشان دهيد, اين کار را با رعايت اصول ايمني انجام دهيد کودکان به چيزهاي ناشناخته علاقه زيادي دارند. سعي کنيد شناخت آنها را نسبت به اسلحه افزايش دهيم. اسلحه و مهمات را در يک محل نگهداري نکنيد, نگهداري اسلحه و فشنگ آن مي بايست در دو محل جداگانه انجام شود.

14- در مواقعي که به سفر ميرويد چنانچه نمي توانيد اسلحه خود را با خود ببريد آن را به قسمت اسلحه و مهمات اجا و يا محلي که جواز حمل اسلحه خود را اخذ کرده ايد بسپاريد و رسيد دريافت کنيد.

15- هميشه اسلحه خود را تميز نگهداريد. پس از هرتيراندازي و يا هر از مدتي اسلحه خود را تميز کنيد. وجود گرد و غبار و کثافات بر کارکرد اسلحه تاثير منفي مي گذارد.
در فصولي که تيراندازي نمي کنيد اسلحه خود را بوسيله روغن ضد زنگ و پوشش مناسب (روغنهاي مخصوص اينکار) محافظت کنيد. هنگام تميز کردن لوله اسلحه دقت کنيد جان لوله از وجود هرگونه روغن و چربي پاک شود وجود چربي در جان لوله و يا استفاده از فشنگ چرب باعث افزايش بيش از حد فشار و ترکيدگي لوله مي شود.

16- به سطوحي که گلوله پس از برخورد با آنها امکان برگشت يا کمانه کردن دارد تيراندازي نکنيد ، به سطح آب تيراندازي نکنيد، زيرا امکان برگشت گلوله يا اجزاء ريز جدا شده از آن وجود دارد.

سالانه در دنيا هزاران نفر در اثر حوادث ناشي از حمل نامناسب اسلحه کشته مي شوند:

پدري که فرزند خود را به جاي شکار از پشت درختان به گلوله بست (بدليل عدم ديد کافي)، پسر بچه اي که مرمي پس از گذر از هدف و پس از طي چند صد متر به سر او اصابت کرد و چندين حادثه از اين دست به ما هشدار مي دهد که احتياط احتياط و احتياط. و باز هم احتياط.

اسلحه وسيله مطمئني است مشروط به اينکه دارنده آن انسان مطمئني باشد.
لطفا يکبار ديگر و دوباره اين اصول ايمني را مرور و به ملکه ذهن خود تبديل کنيد. حتي با تجربه ترين تيراندازان هر از چندي نياز به مرور اصول ايمني دارند.

منبع: گروه اسلحه و شکار ايران