فيلم "چهل سالگي" از فرش قرمز تا اكران (نقد، بررسي، اخبار و تصاوير)

[LP Girl]

فيلم "چهل سالگي" از فرش قرمز تا اكران (نقد، بررسي، اخبار و تصاوير)
چهارمين مراسم فرش قرمز ويژه افتتاحيه فيلم "چهل سالگي"

سري اول تصاوير فيلم چهل سالگي

[LP Girl]

«چهل سالگی» در عین محوریت قصه‌ای درونی و جذاب که کشمکش‌های یک زوج را طرح می‌کند در عمق دادن به شخصیت‌ها و روابط گذشته و حال آنها ناکام است.

علیرضا رئیسیان سال‌ها پس از «ایستگاه متروک» با فیلم "چهل سالگی" در بیست و هشتمین جشنواره فجر حضور یافت، فیلمی که اقتباسی از رمانی به همین نام نوشته ناهید طباطبائی است که مصطفی رستگارپور آن را به یک فیلمنامه سینمائی تبدیل کرده است.

«چهل سالگی» داستان عشق سودائی است که عقیم مانده و پس از 20 سال احیا می‌شود، اما در شرایطی که همه چیز تغییر کرده است. قهرمان فیلم زنی 35 ساله به نام نگار (لیلا حاتمی) است که از زندگی عادی خود دلزده است و بازگشت عشق سال‌های جوانی او را در موقعیتی چالش‌برانگیز قرار می‌دهد.

به این ترتیب، نگار زنی است که با مختصات عام چهل سالگی و گذشته‌ای خاص باید آزمونی سخت را بگذارند تا بفهمد از زندگی چه می‌خواهد. بالتبع این موقعیت با توجه به همه خط قرمزهائی که دارد از درام‌پردازی بر بستری واقعی آمده و همین نکته می‌تواند به باورپذیری و همذات‌پنداری مخاطب با آن دامن بزند.

روایت به گونه‌ای طراحی شده که در عین پیشرفت روند خطی داستان که با آمدن کوروش کیان شکل می‌گیرد، گذشته هم به گونه‌ای متقاطع از نقطه نظر شخصیت‌های اصلی یعنی نگار، فرهاد و کیان روایت می شود. در واقع تکمیل شدن روایت زمان گذشته است که می‌تواند رابطه زمان حال این سه نفر را شناسنامه‌دار کند و البته قضاوت مخاطب را نسبت به موقعیت زمان حال آنها به چالش بکشد.

بخصوص در مورد شخصیتی مثل کیان که در جوانی نگار را ترک کرده و به خارج رفته و حالا برای اجرای یک کنسرت به ایران بازگشته است. همانطور که موقعیت فرهاد (محمدرضا فروتن) در زمان حال به عنوان شوهری عاشق و مطلق به واسطه نقش تعیین‌کننده‌ای که در جدائی نگار و کیان در گذشته داشته، به گونه‌ای تعدیل می‌شود.

فیلم در عین پیگیری این خط اصلی با محوریت رمان، نگاهی هم به قصه «پادشاه و کنیزک» مثنوی مولوی دارد و با تلفیق این دو خط داستانی قصد دارد فیلم را واجد لایه‌های عمیق و درونی‌تر کند.

اما واقعیت این است که پیگیری این چند روایت با توجه به زمانی خاص که برای پیشبرد هر یک لازم است در کنار خط فرعی استاد قدیمی فرهاد (عزت‌الله انتظامی) که تداعی‌کننده دادگاهی خودخواسته برای محاکمه فرهاد است، همه و همه فیلم را از تمرکز بر هسته اصلی دور می‌کنند.

و هسته اصلی فیلم چه چیزی است جز کشمکش‌های درونی یک زن متأهل دلزده از زندگی زناشوئی که هوائی تازه او را به گذشته فرا می‌خواند و او بر سر دوراهی انتخاب ساحل امن یا موج سواری است.

واقعیت این است که با توجه به خطوط قصه و مفاهیمی که تلاش شده در فیلم به همسوئی برسند، کمتر می‌توان به حس و حال درونی نگار نزدیک شد و دلمشغولی‌های فرهاد به این تمرکز لطمه می‌زند.

حال اگر قرار است فضای کلی فیلم به نسبت بین این زوج -با دیوار بلندی که بینشان است- تقسیم شود بهتر بود اگر خطوط فرعی و قصه های قرینه تعدیل می‌شد تا حداقل روایت داستان این دو شخصیت بتواند با تمرکز بیشتر مخاطب را درگیر کند.

«چهل سالگی» در عین محوریت قصه‌ای درونی و جذاب که کشمکش های درونی و بیرونی یک زوج را طرح می کند ناکام از عمق دادن به شخصیت ها و روابط گذشته و حال آنها است. در حالیکه اقتباس از یک رمان ادبی می توانست امتیازی ویژه به آن بدهد.

[nae]

فیلم خوبیه ولی انتظارم از این فیلم بیشتر بود
ولی بازی بازیگراش حرف نداره

[LP Girl]

نگاهی به فیلم «چهل سالگي» ساخته علیرضا رئیسیان
بازخوانی مثلث عشقی

سحر عصرآزاد: «چهل سالگی» پنجمین فیلم سینمائی علیرضا رئیسیان پس از نمایش در بیست و هشتمین جشنواره فجر در حالی به اکران سینماها درآمده که هنوز از نمایش عمومی فیلم قبلی او خبری نیست.

«پرونده هاوانا»، «ایستگاه متروک»، «سفر» و «ریحانه» آثار قبلی رئیسیان هستند که از آن میان فیلم «پرونده ...» با مضمون جدیدی که در زمان خود داشت هنوز راهی به اکران سینماها پیدا نکرده است.

«چهل سالگی» با فیلمنامه‌ای از مصطفی رستگاری ساخته شده که اقتباس از رمانی به همین نام نوشته ناهید طباطبائی است. رستگاری تجربه نگارش فیلم نامه مجموعه «به دنیا بگوئید بایستد»، تله فیلم «درها و پرده ها» که جمعه یازدهم تیر از تلویزیون پخش شد و ... را در کارنامه دارد.

نگاهی به این آثار و تحصیل در رشته فلسفه هنر زمینه‌ای فراهم کرده تا این نویسنده در آثار خود همواره نیم‌نگاهی به آثار کلاسیک ایرانی و خارجی داشته باشد که نمونه آن اقتباس از «هملت» در مجموعه «به دنیا ...» است. همچنین نوعی تداخل زمانی که به فراخور قصه می‌تواند شدت و ضعف داشته باشد، ویژگی برجسته فیلمنامه‌های رستگاری است.

این بار هم در «چهل سالگی» علاوه بر رمان اصلی، نویسنده نیم نگاهی به قصه «پادشاه و کنیزک» مثنوی مولوی داشته که طبعاً ایرانیزه کردن آن در قصه‌ای معاصر می‌تواند روند این اقتباس را خاص‌تر کند.

آنچه از «چهل سالگی» به عنوان فیلمی داستانی در ذهن مخاطب می‌ماند بحران زندگی زنی به نام نگار تمدن (لیلا حاتمی) است که در دوران دلزدگی از زندگی خانوادگی خود با عشق قدیمی‌اش (کوروش کیان) روبه‌رو می‌شود که در جوانی به دلایلی نامعلوم او را ترک کرده است. حالا زن بر سر دوراهی قرار می‌گیرد که تن به موج بسپارد یا در سکون خود غوطه‌ور بماند؟

این تعریف اولیه تا وقتی شمائی از پیشینه شخصیت‌ها نداریم، می‌تواند قصه‌ای عام و متعارف تعبیر شود، اما ویژگی که به نظر می‌آید از تلفیق دو اقتباس و روایتی به نسبت مدرن عاید فیلم شده، تکیه بر مقاطع مفید گذشته در لحظه و زمان حال است که می‌تواند این تعریف اولیه را به روز کند.

در واقع بازگشت کوروش به ایران برای اجرای یک کنسرت پس از 20 سال و آنهم در شرایطی که نگار رشته موسیقی را که در آن تحصیل کرده به حاشیه زندگی‌اش برده، به نوعی هم علامت سئوال گذشته را پررنگ‌تر می‌کند هم زندگی زمان حال نگار را زیر تیغ سئوال می‌برد.

اما مهمتر این است که این زیر سئوال رفتن تنها برای نگار شکل نمی‌گیرد بلکه شوهرش فرهاد که بازجوی سابق او بوده (و کسی که زمینه رفتن کوروش و جدائی آنها را فراهم کرده)، به گونه‌ای عمیق تر با عملکرد گذشته خود درگیر می‌شود و دادگاهی نمایشی برای محاکمه خود تشکیل می‌دهد که می‌تواند ابعاد جدیدی به قصه بدهد.

شاید به همین دلیل باشد که با وجود اینکه در این مثلث عشقی دو ضلع نگار و فرهاد انگیزه و پتانسیل پررنگی برای کنش و واکنش دارند، این رنگامیزی باعث شده قصه نتواند بر یک شخصیت تمرکز و با بحران او همراهی کند. وقتی هم که قصه و در نتیجه تایم فیلم بین شخصیت‌ها تقسیم می‌شود به این معنی است که اگر قهرمان فیلم نگار است، مخاطب زمانی را از همراهی با او غافل شده و با بحران فرهاد همراهی کرده است. اگر هم قهرمان فیلم فرهاد باشد که به نظر می‌آید چیز بیشتری از دست رفته است.

در این میان رابطه فرهاد و دخترشان بهار هم به نوعی خاص و ویژه است که ترسیم آن نیاز به زمان دارد تا وارد بافت قصه شود و کلیت این خانواده و روابطشان را واجد شناسنامه‌ای خاص کند.

در نهایت روند روایت زمان گذشته نیز در قالب فلاش‌بک‌هائی مقطعی در ذهن شخصیت‌ها شکل می‌گیرد و با پیوستن به هم روابط این سه ضلع مثلث را در زمان حال شناسنامه‌دار می‌کند.

به این ترتیب در «چهل سالگی» هر چند با پرداخت انجام‌شده از تعریف اولیه شخصیت‌ها و مثلث عشقی کلیشه‌ای فاصله گرفته‌ایم، اما به نظر می‌آید این بازخوانی برای تأثیرگذاری بر مخاطب و نزدیک شدن به کاراکترها نیاز به تمرکز بر محور یک شخصیت به عنوان قهرمان را داشته باشد که در شکل حاضر فاصله خود را حفظ می‌کند.

[LP Girl]

نگاهی به بازی لیلا حاتمی در "چهل سالگی"
تصویر باورپذیر از میان‌سالی

سینمای ما- لیلا حاتمی در فیلم سینمایی "چهل سالگی" تصویری باورپذیر و تاثیرگذار از دوران میانسالی یک زن ارائه می‌دهد. لیلا حاتمی پیش از این در فیلم سینمایی "ایستگاه متروک" با علیرضا رئیسیان همکاری کرده و بخشی از حضورش در "چهل سالگی" را می‌توان به حساب این همکاری مشترک نوشت، همکاری در فیلمی که به گفته بسیاری یکی از مهمترین امتیازهایش حضور لیلا حاتمی بود.

حاتمی در "چهل سالگی" نقشی متفاوت با تجربه قبلی‌اش در کنار رئیسیان بازی کرده است. فیلم روایت روزهای خاصی از زندگی یک زوج است و زن در مرکز این ماجرا است. نگار (لیلا حاتمی) به دلیل حرفه‌اش با مردی که در سالهای جوانی به او علاقمند بوده دیدار می‌کند و این دیدار بهانه‌ای است تا خاطرات روزهای گذشته مرور شوند.

فیلم فضایی سرد و آرام دارد که سکون و یکنواختی حاکم بر روزهای میانسالگی قهرمانهایش را نشان می‌دهد. بازی حاتمی و محمدرضا فروتن (فرهاد) در راستای همراهی با این فضای ملال‌آور، درونی و با واکنشهای محدود همراه است. حاتمی کوشیده مانند تجربه‌ای مثل "لیلا" (داریوش مهرجویی) تصویر رنج و دغدغه درونی نگار را با آرام کردن حرکتها و تن صدایش به تماشاگر منتقل کند.

سیمای او در فلاش‌بک‌ها و در قالب دختری 20 ساله باورپذیر است اما به اندازه روزهای میانسالگی نگار قابل قبول نیست. همانطور که فرزان اطهری در دوره جوانی قابل باورتر است تا زمانی که قصه مقطع میانسالگی‌اش را نشان می‌دهد. یکی از اتفاقهای خوبی که در بازی حاتمی در این فیلم افتاده نمایش حس و عاطفه‌ای است که نگار به کیان دارد. در جوانی او شیفته مرد جوان است و در میانسالگی این قدرت را پیدا کرده که شخصیت واقعی مرد را با درکی عمیق‌تر از او ببیند.

بازی حاتمی در "چهل سالگی" در مقایسه با نقاط اوج کارنامه این بازیگر در فیلمهایی مثل "بی‌پولی"، "سالاد فصل"، "حکم"، "لیلا" و نمونه‌هایی از این دست فاصله دارد و به یکدستی بازیهایش در این فیلمها نیست. اما حضور او در "چهل سالگی" یکی از امتیازهای فیلم است.

لیلا حاتمی مانند هر بازیگر حرفه‌ای طراز اولی با حضورش به فیلم وزن و وقار داده هر چند سکانس‌هایی که حس و حال این زن را نشان بدهند در فیلم محدود است و این موضوع بر باور تماشاگر درباره این زن و احساسی که در میانسالگی دارد تاثیر گذاشته است.

این اولین بار است که حاتمی می‌کوشد در قالب زنی میانسال جای بگیرد و این کار را به خوبی و بدون نمایش اغراق آمیز سکون و ملال روزهای بی‌اوج و فرود میانسالی انجام می‌دهد اما اگر فیلمنامه مصالح بیشتری در اختیار این بازیگر می‌گذاشت او یکی از بهترین بازیهایش را در "چهل سالگی" به نمایش می‌گذاشت.

فیلم سینمایی "چهل سالگی" به کارگردانی علیرضا رئیسیان با بازی محمدرضا فروتن، لیلا حاتمی، عزت‌الله انتظامی، سهیلا گلستانی و فرزان اطهری به تازگی روی پرده رفته است.