سکونتگاه هرکول ها!

[رزیتا]

سکونتگاه هرکول ها!

می دانستید یک تکه از تاریخ کهن بشری در گوشه ای از استان کردستان جا خوش کرده؟ غار طبیعی کرفتو با تمام ویژگی های منحصر به فردی که دارد، یکی از بازمانده های دوران غارنشینی است که این روزها از جالب ترین مكان های توریستی استان کردستان به شمار می رود.

اگر سری به غار کرفتو بزنید، می بینید که معماری صخره ای آن از هر غار دیگری شگفت انگیزتر است. چهار طبقه مجزا در دل كوه و اتاق های مختلف، تنها گوشه ای از شگفتی این غار طبیعی و آهكی هستند که در دوره های مختلف تاریخی به عنوان سکونتگاه مورد استفاده بوده است. طبقه چهارم این غار که به تالار آرمیتاژ معروف شده، زیبایی خاصی دارد. سراسر سقف این تالار به صورت خاصی شکل گرفته و دلیل آن احتمالا انحلال به صورت ناهمگن در بخش‌های مختلف سقف است. سقف غار شباهت زیادی به تالارهای آکوستیک دارد.

بر سر در یکی از اتاق‌های طبقه سـوم کتیبه‌ای یـونانـی وجـود دارد و به همین علت غار را معبد هرکول هم می‌نامند، در ایـن کتیبه آمده است: در ایـن جا هراکلس سکونت دارد. باشـد که پلیدی در آن راه نیابد

اما حجـاران ماهـر هم فـضاهای داخـل غار را تـراشـیـده و اتـاق‌ها، راهـروها و دالان‌های مـتعـددی به وجـود آورده‌انـد که از مـیان غارهای دسـت کـن باقـی مانـده از دوران گـذشـته، ایـن غار معـماری کامـل‌تـری دارد. بـر سـر در یکـی از اتـاق‌های طـبـقـه سـوم کـتـیـبـه‌ای یـونانـی وجـود دارد و به هـمـیـن عـلـت غار را معـبد هـراکـلـس (هـرکـول) هم می‌نامـنـد، در ایـن کـتـیـبـه آمـده: در ایـن جا هـراکـلـس سکـونـت دارد. باشـد که پـلـیـدی در آن راه نـیابـد.
غار کرفتو طوری معماری شده که علاوه بر ایجاد اتاق ها و راهروهای عبوری، اتاق ها با هم مرتبط هم هستند و نور گیرهایی به سمت بیرون دارند. از سوی دیگر، بر دیوارهای غار در بعضی از اتاق ها نقوشی به صورت تجریدی از حیوانات، انسان و گیاه حجاری شده است.


دخمه تاریخ




غار کرفتو را در 72 کـیـلـومـتـری شرق شـهـرسـتان سـقـز و تـقـریـبا با هـمـیـن فاصـله در شمال شهرستان دیـوانـدره می بینید که 12 کیلومتر تا دهستان کرفتو فاصله دارد. البته اصـلـی‌تـریـن راه دسـتـرسـی به آن از طـریـق جاده تکاب است. برای استفاده از این مسیر باید از بخـشی به نام گـورباباعـلـی و سـپـس روسـتای یـوز باش ‌کـنـدی عبور کنید و در ادامـه حـدود 3 کـیـلـومـتـر بعـد از آن غار کـرفـتـو را ببینید.

غار کرفتو در سـیـنه یک رشـتـه کـوه آهـکـی در شـمال دره‌ای عـمـیـق قـرار گـرفـته كه آثار مـتعـددی از پـناگاه‌ها، دخـمـه‌ها و حـفـره‌هایـی هم در کـنار غار اصـلـی دیـده مـی‌شـود. مـوقـعـیـت غار به شکلی است که بیشتر قسمت های آن بادگـیـر نبوده و در زمـسـتان دامـنـه جـنـوبـی را نـمـی پـوشـانـد. در حـالـی که 500 مـتـر دورتـر، یعنی بخش جـنـوب‌شرقی


غار بادگـیـر بـوده و بـرف آن را كاملا مـی‌پـوشـانـد. به همین دلیل است که در زمـسـتان‌ درون غار گـرم و در تابـسـتان خـنک است.
ورودی غار از دامنه كوه حدود 25 متر فاصله دارد كه در گذشته راهی نسبتا سخت و دشوار در كمر كوه،‌ بازدید‌كنندگان را هدایت می‌كرد، ولی امروزه با عبور از پلكانی فلزی می‌توان به دهانه ورودی غار رسید. در سـوی دیگـر دره، کـوه دیگـری وجـود دارد که به عـلـت الـقـا شـکـل طـبـیعـی آن، مـردمان محلی به آن "سـه‌دخـتـران" می‌گـوینـد. دو چـشـمه آب هم در زیـر تـقاب‌های پـایـیـن غار وجـود دارد که سـالـیان دراز مـردم از آن بهـره‌مـنـد شده‌انـد.



تاریخچه کرفتو

قدمت غار کـرفـتـو به دوران مـزوزوئـیـک بر می گردد. یعنی دوران دوم زمین که این غار در اواخر دوره از زیـر آب بـیـرون آمـده است. غار كرفتو در سال 1818 توسط سر رابرت كرپورتر بازدید و كتیبه آن خوانده شد. در سال 1838 هنری اولینسون از غار بازدید كرد و آن چه را كه به وسیله كرپورتر از كتیبه خوانده شده بود، اصلاح کرد. در سال 1963، "سراورل اشتین" همراه با


دستیار هنری‌اش ایوب‌خان نقشه اتاق‌های حجاری شده، راهروها و دهلیزهای طبیعی را تهیه كردند كه البته اكنون با توجه به این كه خاك‌برداری و پاك‌سازی راهروها و دهلیزها به طور كامل انجام گرفته، نقشه اشتین كامل نیست.
در زمستان سال 1379 این غار مورد بررسی باستان‌شناختی قرار گرفت و در این بررسی، در محوطه بیرون و داخل غار،‌ آثاری از دوران‌های مختلف به دست آمد. كشف تراشه‌های سنگی در طبقه چهارم و محوطه بیرون غار می‌تواند نشانه‌ای از کاربری انسانی غار در دوران پیش از تاریخ باشد. هم‌چنین نمونه سفال‌ها و اشیای به دست آمده، ادامه سكونت انسان را در طول دوران تاریخی اشكانی و ساسانی و دوران اسلامی یعنی قرون ششم تا هشتم ه. ق مسجل می کند.
آزمایـش های خاک‌شـناسـی که از غار کـرفـتـو به دسـت آمـده، نـشـان می‌دهـد به عـلت یک رشـته فعالـیـت‌های جـزئی و فعـل و انفعالاتـی که در سـطح غـار به عـمـل آمـده و رسـوبات بر جای مانـده، ایـن غـار از هـزاره چهارم پـیـش از مـیلاد عاری از فعالـیـت‌‌های انـسـانـی شده و سـاکـنـان آن که گـله‌دارانـی کـوچ‌رو بـوده‌انـد آن مـنطـقه را تـرک کـرده‌انـد.