سه دانشمند آمریکایی به طور مشترک، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل پزشکی سال ۲۰۰۹ شدند

[Nur3]

الیزابت بلک‌برن، کارول گریدر و جک سزوستاک امروز دوشنبه از سوی آکادمی نوبل به عنوان برندگان جایزه‌ی نوبل پزشکی معرفی شدند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، آکادمی نوبل در سوئد در بیانیه‌ای اعلام کرد که این سه دانشمند آمریکایی موفق به حل مسئله‌ای اساسی در زیست شناسی شده‌اند. این جایزه به خاطر تحقیقات این سه نفر در زمینه‌ی آنزیم موثر در پیشرفت سرطان به آنها اهداء شده است.

بلک‌برن(۶۰ ساله) دانشمندی استرالیایی-آمریکایی و استاد زیست‌شناسی و فیزیولوژی دانشگاه کالیفرنیاست. کارل گریدر(۴۸ ساله) هم استاد زیست مولکولی و استاد دانشگاه جان هاپسکینگ و جک سزوستاک نیز استاد دانشگاه هاروارد است.

جایزه‌ی نوبل پزشکی سال ۲۰۰۸ نیز به طور مشترک به سه ویروس‌شناس اروپایی؛ هارالد زور هاوسن آلمانی و فرانسیس باره- سینوسی و لوک مویتینر، محققان فرانسوی به خاطر کشف ویروس ایدز و کشف ویروس سرطان رحم برنده‌ی اهداء شده بود.

جوایز نوبل عبارتند از یک مدال طلا، یک دیپلم افتخار و جایزه‌ی نقدی به ارزش حدودی ۸۰ هزار دلار. در صورتی که این جوایز به بیشتر از یک نفر تعلق گیرد، این جوایز به صورت مساوی بین آنها تقسیم می‌شود.

در صورتی هم که برندگان به هر دلیلی از دریافت جایزه خود خودداری کنند، موسسه‌ی نوبل جایزه را ضبط خواهد کرد.

جوایز نوبل هر ساله در ماه اکتبر اعلام و در ماه دسامبر همزمان با سالگرد تولد آلفرد نوبل، بنیان‌گذار این جایزه و مخترع دینامیت، به برندگان اعطا می‌شود.


تحقیقات الیزابت بلک برن ، جک زوستاک و کارول گریدر نشان داد که جواب این سئوالها در دل تلومرها و آنزیمهایی که تلومرها را به وجود می آورند نهفته است.

این مولکولهای طولانی و دی ان ای مانند که حامل ژنها نیز هستند درون کروموزوم ها قرار گرفته اند و این سه دانشمند نشان دادند توالی بی نظیر دی ان ای در تلومرها از کروموزوم در برابر نابودی محافظت می کند و همچنین موفق به شناسایی تلومراز یا آنزیم سازنده تلومر دی ان ای شدند.

تلومرها سلولهای کوتاهی مربوط با سن سلولها هستند که فعال بودن بیش از حد تلومرازها باعث کوتاه باقی ماندن آنها شده و در نتیجه فرایند سالخوردگی در سلولها به تاخیر خواهد افتاد. این فرایندی است که می تواند باعث عمر جاودان سلولهای سرطانی باشد همچنین این کشف بزرگ می تواند منجر به توسعه یافتن شیوه های درمانی جدید برای بیماری سرطان شود.

کروموزومها در مولکولهای دی ان ای حاوی ژنوم هستند که از ساختاری به نام تلومر در انتهای خود برخوردارند. این ساختار می تواند از ایجاد چسبیدگی میان کروموزومها جلوگیری کند خصوصیتی که برای سالها باعث شد دانشمندان به نقش محافظتی تلومرها مشکوک باقی بمانند.

زمانی که دانمشمندان درک چگونگی کپی شدن ژنها را آغاز کردند مشکلی دیگر سر راه آنها قرار گرفت. زمانی که یک سلول در حال تقسیم شدن باشد مولکولهای دی ان ای که حاوی چهار پایه تشکیل دهنده کدهای ژنتیکی است به همراه آنزیم پلیمراز دی ان ای و پایه به پایه کپی می شود. به این شکل باید یکی از دو رشته دی ان ای با مشکلی مواجه شده و نتواند بخش انتهایی خود را کپی کند که در نتیجه کروموزومها باید طی هر مرحله تقسیم کوتاه تر شوند.
اما حقیقت این است که این فرایند معمولا رخ نمی دهد.

الیزابت بلک برن در حین مطالعه بر روی کروموزومهای یک تک سلولی از توالی دی ان ای نقشه برداری کرد. بررسی های وی نشان داد یکی از توالیها در انتهای یکی از کروموزومها چندین بار تکرار شده است. عملکرد این توالی برای بلک برن نامشخص بود. در همان زمان و طی مطالعاتی موازی جک ژوستاک مشاهده کرده بود که یک مولکول خطی دی ان ای زمانی که در معرض سلولهای مخمر قرار می گیرد به سرعت نابود می شود. این دو در سال ۱۹۸۰ با مطالعات یکدیگر آشنا شدند و تصمیم گرفتند مطالعات خود را به صورت گروهی ادامه دهند.

این دو دانشمند آزمایشی را بر روی دی ان ای تک سلولی مورد مطالعه بلک برن انجام دادند و آن را با مینی کروموزومها همراه کردند. زمانی که ترکیب جدید در مجاورت سلولهای مخمر قرار گرفت این دو با نهایت تعجب مشاهده کردند که تلومر دی ان ای از مینی کروموزومها در برابر نابودی محافظت کردند.

پس از آن بلک برن به همراه گریدر مطالعه بر روی چگونگی شکل گیری تلومر دی ان ای و بررسی احتمال شکل گیری آن تحت تاثیر آنزیمی ناشناخته را آغاز کردند. در سال ۱۹۸۴ این دو موفق به کشف فعالیتهای آنزیمی در عصاره سلول شدند که نام تلومراز بر روی این آنزیم گذاشته شد. بررسی های بیشتر نشان داد این آنزیم از RNA به همراه پروتئینی به نام Fig۳ ترکیب شده است که در زمان شکل گیری تلومرها عملکردی شابلون مانند دارد در حالی که ذرات پروتئینی باید به فعالیت ساختاری خود ادامه دهند. به این شکل تلومرازها تلومر دی ان ای را گسترش داده و موقعیت مناسبی را برای کپی شدن پلیمرازهای دی ان ای بدون از دست دادن بخشی خاص به وجود خواهد آورد.
دانشمندان اکنون در تلاشند تا نقش اصلی تلومرها را در سلول کشف کنند.

کشفیات بزرگ این سه دانشمند تاثیری عمده بر روی جوامع علمی گذاشت و بسیاری از دانشمندان در مطالعات خود از آن استفاده کردند. دانشمندان برای مدتها بر این باور بودند که کوتاه شدن تلومرها می تواند دلیل سالخوردگی در سلولها یا اندامها باشد. اما مطالعات نشان داد فرایند سالخوردگی بسیار پیچیده تر بوده و به فاکتورهای متعددی بستگی دارد، فاکتورهایی که تلومر تنها یکی از آنها به شمار می رود.

کشف سه دانشمند آمریکایی در واقع بعدی جدید را به درک انسان از سلول و مکانیزم بیماری ها افزوده است که می تواند در نهایت منجر به توسعه یافتن شیوه های جدید درمانی شود.

اسامی برندگان جایزه جهانی نوبل در زمینه پزشکی یا فیزیولوژی در صد و هشتمین دوره مراسم نوبل لحظاتی پیش در کنفرانسی مطبوعاتی در موسسه کارولینسکا در مجمع نوبل استکهلم اعلام شد که بر اساس آن الیزابت بلک برن و کارول گریدر و جک زوستاک مشترکا به دلیل کشف «چگونگی محافظت تلومرازها و آنزیم تلومراز از کروموزومها» به عنوان برنده نوبل پزشکی یا فیزیولوژی سال ۲۰۰۹ میلادی اعلام شدند.

الیزابت بلک برن (Elizabeth H. Blackburn) از دانشگاه کالیفرنیا ، کارول گریدر (Carol W. Greider) از دانشگاه جان هاپکینز و جک زوستاک (Jack W. Szostak) از موسسه هاوارد هاگز و دانشگاه پزشکی هاروارد هر سه از آمریکا به صورت مشترک این جایزه گرانبها را دریافت خواهند کرد.

بر اساس گزارش بنیان نوبل ، مراسم اعطای این جوایز که توسط پادشاه سوئد انجام خواهد گرفت در روز ۱۰ دسامبر در تالار بزرگ شهر استکهلم در سوئد برگزار خواهد شد.

* با احتساب برندگان جایزه نوبل پزشکی ۲۰۰۹ که روز دوشنبه هفته گذشته معرفی شدند، از سال ۱۹۰۱ تاکنون، جوایز نوبل به ۸۱۹ برنده اعطاء شده که شامل ۷۹۶ نفر از دانشمندان و شخصیت‌های برجسته و ۲۳ سازمان مختلف بوده‌اند.

در این بین، تعداد ۶۲ نفر از برندگان مربوط به جایزه علوم اقتصادی بوده‌اند و با توجه به این که تعداد کمی از دانشمندان و سازمان‌ها بیش از یک بار برنده جایزه نوبل شده‌اند در مجموع تاکنون ۷۹۲ نفر از دانشمندان و ۲۰ سازمان و نهاد مختلف موفق به دریافت جایزه نوبل شده‌اند.