دانشگاه تهران

[Hamed]

اطلاعات عمومی دانشگاه تهران

در اواخر بهمن ماه 1312 دکتر علی اصغر حکمت ( وزیر معارف وقت ) پیشنهاد تأسیس دانشگاه را در هیئت وزیران وقت مطرح نموده و مقرر شد بودجه ویژه ای برای تأسیس ساختمان دانشگاه در نظر گرفته شود . این طرح در تاریخ 8/3/1313 به تصویب مجلس شورای ملّی رسید و پس از آن دانشکده پزشکی به عنوان اولین دانشکده دانشگاهی ایران در دستور ساخت قرار گرفت که در 15 بهمن 1313 بطور رسمی افتتاح گردید . در ابتدا شش دانشکدة طب ، علوم معقول و منقول ، حقوق ، علوم و ادبیات راه اندازی گردید . در سالهای بعد دانشکده های دیگر به آنها افزوده یا از آنها مشتق شد . در حال حاضر این دانشگاه دارای 17 دانشکده ، 2 مجتمع آموزشی ، 4 مرکز یا مؤسسه آموزشی _ پژوهشی ، 14 مؤسسه پژوهشی و 3 مؤسسه خدماتی _ اطلاع رسانی می باشد . علاوه بر این ، گنجینه ها و مراکز گوناگون فرهنگی ، رفاهی ، درمانی مانند موزه مقدم ، باغ نگارستان ، مجتمع خوابگاهی کوی دانشگاه ، مرکز بهداشت و درمان ، مجتمع فرهنگی _ تفریحی خزر آباد و ... ساختار دانشگاه را تشکیل می دهند . بخش عمده دانشگاه در مرکز تهران قرار دارد و قسمت هایی از آن نیز در شهرهای کرج ، قم ، مامازند ، ساری و خیرودکنار مستقر شده اند . از میان فرهیختگان دانشگاه بزرگانی چون شهید دکتر مصطفی چمران ، آیت ا... شهید دکتر مرتضی مطهری ، دکتر مفتح ، استاد علی اکبر دهخدا ، پروفسور رضا ، دکتر ریاضی و ... به جامعه علمی و عرصه های مختلف بین المللی عرضه شده اند که اینان خود به همراه اندیشمندانی چون دکتر محمود حسابی ، دکتر علی شریعتی ، دکتر محمد محمدی ، دکتر سید محمد کاظم عصار و دکتر جعفر شهیدی نقش ارزنده ای در عرصه های پژوهش و تربیت نیروهای متخصص ایفا نموده اند .


ویژگیهای خاص دانشگاه تهران


ویژگی های انحصاری دانشگاه تهران را می توان به دو حوزه مختلف مربوط دانست ابتدا قدمن این دانشگاه به عنوان اولین دانشگاه تهران که این قدمت همراه با نوآوری بوده و بطور کلی توانسته اعتبار بین المللی کسب نموده و مدرک این دانشگاه اعتبار جهانی دارد.
حوزه دوم معرفی دانشگاه تهران به عنوان نماد آموزش عالی کشور که میزان رشد و پیشرفت علمی این دانشگاه به صورت مستقیم بر سایر دانشگاه ها تأثیر گذار می باشد و ویژگی های اجتماعی آن همیشه کانون توجه دیگران می باشد در پایان می توان به شهیدان بزرگی چون شهید مطهری، شهید مفتح، شهید چمران به عنوان وارثان علم و عمل که در این دانشگاه تحصیل و تدریس کرده اند اشاره نمود.


معرفی دانشکده‌ها

دانشکده‌ ادبیات دانشگاه تهران
دانشکده‌ اقتصاد دانشگاه تهران
دانشکده‌ الهیات دانشگاه تهران
دانشکده‌ تربیت بدنی دانشگاه تهران
دانشکده‌ جغرافیا دانشگاه تهران
دانشکده‌ حقوق دانشگاه تهران
دانشکده‌ دامپزشکی دانشگاه تهران
دانشکده‌ زبانهای خارجی دانشگاه تهران
دانشکده‌ علوم دانشگاه تهران
دانشکده‌ علوم اجتماعی دانشگاه تهران
دانشکده‌ علوم تربیتی دانشگاه تهران
دانشکده‌ فنی دانشگاه تهران
دانشکده‌ محیط زیست دانشگاه تهران
دانشکده‌ مدیریت دانشگاه تهران
دانشکده‌ منابع طبیعی دانشگاه تهران
دانشکده‌ هنرهای زیبا دانشگاه تهران
دانشکده‌ کشاورزی دانشگاه تهران

امکانات ورزشی



اداره کل تربیت بدنی دانشگاه تهران یکی از ادارات حوزه معاونت دانشجویی دانشگاه تهران است که برنامه ریزی ، جهت دهی و توسعه ورزش دانشجویان دانشگاه تهران را عهده دار می باشد.
این وظیفه هر چند معنای عامی دارد ، اما می توان به صورت تفصیلی فعالیت های این اداره را چنین برشمرد :
1- فراهم آوردن امکان ورزش دانشجویان در اوقات فراغت
2-امکان شرکت در کلاس های آموزشی رشته های مختلف
3- تشکیل تیم های ورزشی رشته های مختلف و اعزام به مسابقات
4- تشکیل و تجهیز تیم های ورزشی
5- رسیدگی به امور فضاهای ورزشی در اختیار اداره
6- برنامه ریزی فعالیت های ورزشی اداره کل
7- برپایی کلاس های مربیگری ، داوری و کارگاه های ورزشی در رشته های مختلف

انجمن های ورزش دانشجویی :

اداره کل تربیت بدنی دانشگاه در راستای مشارکت پذیری دانشجویان در امر برنامه ریزی ، اجرا و تصمیم گیری در فعالیت های مربوط به خودشان امکان ایجاد انجمن های ورزشی را در تمام رشته ها فراهم آورده است. این انجمن ها زیر نظر مسئولین رشته های مربوطه فعالیت می نمایند. از انجمن های موجود اداره کل تربیت بدنی می توان به انجمن کوهنوردی (تاسیس 1379) و انجمن تنیس روی میز (تاسیس 1381) اشاره کرد.

امکانات و فضاهای ورزشی :

اداره کل تربیت بدنی دانشگاه تهران ، فضاها و امکانات ورزشی زیر را جهت سرویس دهی به دانشجویان در اختیار دارد :
1- سالن شماره یک اداره کل (واقع در میدان انقلاب) ، با رشته های ورزشی : والیبال ، بسکتبال ، تنیس روی میز ، تکواندو ، جودو ، کشتی
2- سالن شماره دو اداره کل (واقع در خیابان 16 آذر) ، با رشته های ورزشی : ولیبال ، بسکتبال ، تنیس روی میز ، فوتسال ، بدمینتون ، هندبال
3- مرکز ورزشی درمانی دانشگاه (واقع در خیابان 16 آذر) ، با رشته های : بدنسازی ، آمادگی جسمانی و امکانات سونا
4- سالن شهید نوروزی (واقع در مجتمع خوابگاهی کوی دانشگاه – امیرآباد شمالی) ، با رشته های ورزشی : والیبال ، بسکتبال ، تنیس روی میز ، بدمینتون ، فوتسال ، هندبال
5- سالن امام علی علیه‌السلام (واقع در مجتمع خوابگاهی کوی دانشگاه – امیرآباد شمالی) ، با رشته های ورزشی: کشتی ، جودو ، بدنسازی ، آمادگی جسمانی
6- سالن ورزشی فاطمیه (واقع در مجتمع خوابگاهی کوی دانشگاه – خوابگاه فاطمیه - امیرآباد شمالی) ، با رشته های ورزشی : تنیس روی میز ، کاراته ، تکواندو
8- استخر روباز دانشگاه (واقع در خیابان امیرآباد شمالی) ، با رشته های ورزشی : شنا ، واترپلو ، شنای موزون (سنیکرونایز)
9- فضای ورزشی روباز سالن فاطمیه (واقع در مجتمع خوابگاهی کوی دانشگاه – خوابگاه فاطمیه - امیرآباد شمالی) ، با رشته های ورزشی : بسکتبال ، فوتسال ، هندبال ، والیبال ، فوتبال (گل کوچک)
10- فضای ورزشی روباز خوابگاه شهید چمران (واقع در انتهای خیابان امیرآباد شمالی) ، با رشته های ورزشی : بسکتبال ، فوتسال ، هندبال ، والیبال ، فوتبال (گل کوچک)
11- فضای ورزشی روباز خوابگاه قزل قلعه (واقع در ابتدای بزرگراه کردستان) ، با رشته های ورزشی : بسکتبال ، فوتسال ، هندبال ، والیبال ، فوتبال (گل کوچک)
12- فضای ورزشی روباز زمین خاکی فوتبال (واقع در مجتمع خوابگاهی کوی دانشگاه_ امیرآباد شمالی)، با رشته های ورزشی بسکتبال ، فوتسال ، هندبال ، والیبال ، فوتبال (گل کوچک _ در دست اجرا و نصب چمن مصنوعی)
13- فضای ورزشی روباز ایستگاه تندرستی (واقع در انتهای خیابان امیرآباد شمالی) با رشته های ورزشی عمومی


تشکل‌ها

جامعه اسلامی دانشجویان
انجمن اسلامی دانشجویان
بسیج دانشجوئی
جهاد دانشگاهی




امکانات خوابگاهی
کوی دانشگاه تهران ، عنوان مجتمع بزرگ و زیبایی است که تعداد قابل توجهی از دانشجویان و آینده سازان این مرز و بوم را در خود جای داده است.
محوطه سبز و خاطره انگیز کوی _ که به عنوان بزرگترین مجتمع خوابگاهی خاورمیانه مطرح می باشد _ همراه با مجموعه امکانات فرهنگی ، رفاهی و ورزشی که در این مجموعه برای دانشجویان تهیه شده است ، خاطرات خوب و به جای ماندنی از دوران سکونت ایشان در کوی را رقم می زند ، تا جایی که در بسیاری اوقات، سختی ها و کاستی ، تحت الشعاع محیط دلپذیر و استثنایی کوی قرار گرفته و رنگ می بازد.
مجموعه خوابگاه های دانشگاه تهران که با مدیریت اداره کل خوابگاه های دانشگاه تهران اداره می شود ، عبارتند از :

1- پردیس مرکزی کوی دانشگاه:خیابان کارگر شمالی
2- خوابگاه فاطمیه تهران:انتهای خیابان کارگر شمالی
3- خوابگاه پسرانه شهید چمران: بالاتر از انرژی اتمی
4- خوابگاه پسرانه 12 فروردین:خیابان 12 فروردین
5- خوابگاه دخترانه 16 آذر:خیابان 16 آذر ، نبش خیابان نصرت
6- خوابگاه دخترانه وصال :خیابان وصال
7- خوابگاه دخترانه قدس:خیابان قدس
8- خوابگاه دخترانه 13 آبان:تقاطع خیابان های وصال و طالقانی
9- خوابگاه دخترانه کیانوری (موقوفه جدیدالتاسیس):انتهای خیابان کارگز شمالی
10- خوابگاه متاهلین 16 آذر:خیابان 16 آذر
11- خوابگاه متاهلین فرهنگ :خیابان شانزدهم امیرآباد
12- خوابگاه متاهلین جلال آل احمد:قزل قلعه
13- خوابگاه متاهلین سعادت آباد (جدید التاسیس):24 متری سعادت آباد ، سرو شرقی

امکانات فرهنگی ، ورزشی مجموعه خوابگاه ها :

o سالن شهید نوروزی
o سینما کوی
o تالار اندیشه
o تالار الغدیر
o تالار جوان
o مرکز فرهنگی هنری کوثر
o مجموعه ورزشی امام علی علیه‌السلام
o مرکز رایانه کوی و فاطمیه و سایر خوابگاه ها (شامل 10 سایت)
o ایستگاه تندرستی (2 ایستگاه جدید التاسیس)
o خانه فرهنگ و هنر کوی (جدید التاسیس) ، شامل سالن ها و کلاس های متنوع ، متعدد و مجهز
o مجموعه پارک کاجستان (جدید التاسیس)
o زمین های روباز ورزشی
o سالن ورزشی خواهران
o کتابخانه و سالن های مطالعه

[Hamed]

در ميان موسسات و سازمان هاي وابسته به آموزش عالي كشور دانشگاه تهران از هر حيث و از هر نظر از جايگاهي رفيع بهره مند است . در واقع اگر متغيرهايي چون سابقه و قدمت ، تدريس استادان بنام و بلند مرتبه ، تحصيل دانشجويان ممتاز، كثرت دانشجويان ، استادان و كاركنان ، ارزش مدارك تحصيلي در كشور و خارج از آن ، پيوند و تعامل با دستگاه هاي اجرايي و موسسات و شركت هاي صنعتي ، اداري ، اجرايي و...، داشتن كتابخانه ها و آزمايشگاه ها غني و مجهز، تعدد رشته ها و دانشكده ها و موسسات پيوسته و وابسته ، واقع شدن در پايتخت و در مركز شهر و... را از معيارهاي تعيين اعتبار و اهميت يك دانشگاه برشماريم ، بي گمان دانشگاه تهران را بايد معتبرترين و مهم ترين دانشگاه هاي كشور دانست . بي جهت نيست كه از اين دانشگاه با تعبير ((دانشگاه مادر)) و ((نماد آموزش عالي )) ياد شده است .

انديشه ايجاد مركزي براي آموزش عالي در ايران و به تعبير ديگر دانشگاه ، نخستين بار با تاسيس دارالفنون در 1230 ه.ش . به همت ميرزا تقي خان اميركبير عملي گرديد. دارالفنون گرچه توسعه نيافت اما تجربه مغتنمي پيش روي كساني كه در آرزوي آشنايي ايرانيان با دانش هاي جديد و پيشرفت هاي اروپائيان در صنعت ، اقتصاد، سياست و... بوده اند، قرار داد. با عطف به اين تجربه در 1307 ه.ش پروفسور دكتر محمود حسابي پيشنهاد راه اندازي مركزي جامع همه يا اغلب دانش ها را با وزير وقت فرهنگ ، دكتر علي اصغر حكمت ، در ميان نهاد.

در بهمن ماه سال 1312 شمسي، جلسه هيات دولت وقت تشکيل و در آن در موضوع آبادي تهران و زيبايي و شکوه ابينه، عمارات و کاخهاي زيباي آن سخن به ميان آمد. مرحوم فروغي که در آن روز رياست وزراء را برعهد داشت از يک سو و ديگر وزيران از سوي ديگر زبان به تحسين و تمجيد شهر گشودند و برخي از آنان براي جلب رضايت شاه در اين مقال، عنان از کف بدادند اما در اين ميان مرحوم علي اصغر حکمت کفيل وزارت معارف بي آنکه پيشرفتهاي پايتخت را ناديده انگارد با لحني محتاطانه چنين گفت:«البته که در آبادي و عظمت پايتخت شکي نيست » ولي تنها نقص آشکار آن اينست که «انيورسته»ندارد و حيف است که در اين شهر نوين از اين حيث از ديگر بلاد بزرگ عالم، واپس ماند». اين سخنان ارزشمند تاثير خود را بر جاي نهاد و بي درنگ مقبول همگان افتاد از اين رو آنان با تخصيص بودجه اوليه اي به ميزان 250000 تومان به وزارت معارف اجازه دادند تا زمين مناسبي براي تاسيس دانشگاه بيابد و ساختمان آن را در اسرع وقت پديد آورد. علي اصغر حکمت بي درنگ دست به کار شد و جستجو براي مکان يابي مناسب دانشگاه را با کمک و مشاوره آندره گدار، معمار چيره دست فرانسوي که در آن روزگار به عنوان مهندس در خدمت وزارت معارف بود آغاز کرد. آنان پس از جستجوي بسيار در ميان ابنيه، باغها و زمينهاي فراوان آن روز اطراف تهران باغ جلاليه را براي احداث دانشگاه برگزيدن. در همين حال بر خلاف امروز که يافتن زمين مناسب در شهر تهران براي ايجاد دانشگاهي عظيم تقريباً ناممکن است، در آن روزها زمينهاي فراواني وجود داشت که صاحبان آنها نه تنها در فروش آنها امساکي نداشتند بلکه براي واگذار به چنين مؤسساتي که مسلماً سود کلاني هم بدنبال داشت، سر و دست مي شکستند. از همين رو بود که گروهي از مالکين اراضي بهجت آباد با سوء استفاده هايي نظر وزير ماليه وقت را جلب کرده بودند که زمينهاي آنها را براي تاسيس دانشگاه خريداري نمايد. در حاليکه به نظر موسيو گدار عرصه آن زمينها تنگ و موقعيت آنها سيل گير بود و براي تاسيس دانشگاه به هيچ روي مناسب نبود. با اين همه مرحوم داور رجحان در جلسه هيات دولت به سختي برخريد اراضي بهجت آباد پاي فشرد و نظر بيشتر اعضاء را جلب کرده و سرانجام دولتيان، بهجت آباد را برگزيدند. در همين حال که علي اصغر حکمت دلشکسته و نااميد ناظر ماجرا بود، رضا شاه وارد شد و پس از اطلاع از موضوع با قلدري خاص خود اوضاع را برهم زد و گفت:« باغ جلاليه را برگزينيد. بهجت آباد ابداً شايسته نيست عرصه آن کم و اراضي آن سيل گير است. دولتيان در برابر اين سخنان قاطع، زبان در کام کشيدند و احدي دم برنياورد.

باغ جلاليه در شمال تهران آنروز ما بين قريه اميرآباد و خندق شمالي تهران قرار داشت. اين باغ زيبا که پوشيده از درختان کهنسال مثمر و غيرمثمر بود، در حدود 1300.ق در واپسين سالهاي حکومت ناصرالدين شاه قاجار به فرمان شاهزاده اي به نام جلال الدوله بنا يافته و در آن روز در مالکيت تاجري ترک به نام حاج رحيم آقاي اتحاديه تبريزي بود. به هر حال باغ جلاليه از قرار متري 5 ريال و جمعاً به مبلغ 100000 توامان از اين تاجر خريداري شد و موسيو گدار به سرعت مامور تعيين حدود، نرده گذاري، طراحي و اجراي عمليات ساختماني در آن شد. در همين حال پانزدهم بهمن ماه 1313. ش لوح يادبود تاسيس دانشگاه با حضور مقامات دولتي در محلي که اکنون پلکان جنوبي دانشکده پزشکي است در دل خاک به امانت گذاشته شد.

آغاز عمليات ساختماني

طراحي پرديس دانشگاه را نيز همان معمار فرانسوي بر عهده گرفت. وي نخست طرح خيابانهاي اطراف و داخل دانشگاه را ارائه کرد و پس از تاييد در پانزدهم بهمن 1313، عمليات اجرايي با کاشت نهال هاي درختان سايه گستر و با شکوه چنار در کنار خيابانها آغاز شد اکنون آن نهال هاي نحيف عمري به درازاي دانشگاه يافته و آنان نيز هفتاد ساله شده اند.

تاسيس دانشگاه تهران كه با آغاز آشنايي جدي ايرانيان با مغرب زمين مقارن افتاده بود اين دانشگاه را به بستر اصلي ارتباط با تمدن مغرب زمين و علوم جديد تبديل كرد. از آغاز فعاليت هاي آموزشي دانشگاه تهران ، تاكنون ، همواره افراد شايسته و شخصيت هاي برجسته و چهره هاي صاحب نامي در آن به تدريس يا تحصيل پرداخته اند كه در اينجا با صرف نظر از اسامي فعالان كنوني در عرصه هاي سياست ، اجتماع، علم و هنر، فقط به نام چند تن از درگذشتگان اشاره مي شود.

استاد جلال الدين همايي ، عبدالعظيم قريب ، بديع الزمان فروزانفر، پروفسور محمود حسابي ، استاد علي اكبر دهخدا، دكتر محمد معين ، مهندس مهدي بازرگان ، شهيد دكتر مصطفي چمران ، دكتر يدا.. سحابي ، شهيد دكتر محمد مفتح ، استاد شهيد مرتضي مطهري ، دكتر عبدالحسين زرين كوب ، دكتر كريم ساعي ، دكتر احمد حامي و...

پرديس دانشگاه تهران كه از جنوب به خيابان انقلاب ، از شمال به خيابان پورسينا و از شرق و غرب به ترتيب به خيابان هاي قدس و 16 آذر محدود است در سال 1313 ه.ش در مساحتي به وسعت 21 هكتار تاسيس شد. در اين مجموعه ساختمان دانشكده هاي:

هنرهاي زيبا، ادبيات و علوم انساني، علوم ، فني ، حقوق و علوم سياسي ، پزشكي ، دندانپزشكي ، داروسازي و ساختمان كتابخانه مركزي - كه از مهم ترين كتابخانه هاي كشور به شمار مي آيد - و مسجد دانشگاه واقع شده است . سازمان مركزي دانشگاه ، اداره امور دانشجويي ، مركز بهداشت و درمان دانشجويان ، دانشكده محيط زيست ، جغرافيا،و... نيز در خيابان هاي اطراف دانشگاه قرار دارند. نيز دانشكده هاي علوم اجتماعي ، علوم تربيتي، كوي دانشگاه ، اقتصاد، الهيات و معارف اسلامي به ترتيب در اميرآباد شمالي و خيابان مطهري واقع شده اند. هم چنانكه شماري ديگر از دانشكده ها و مراكز تحقيقاتي و پژوهشي دانشگاه تهران در بيرون از تهران در شهرهاي قم ، كرج ، پاكدشت ، ساري ، چوكا و نشتارود واقع شده اند.در سال1370ه.ش دانشکده هاي: پزشكي، دندان پزشكي و داروسازي از دانشگاه تهران جدا شدند و دانشگاه علوم پزشكي تهران را تشكيل دادند.

مركزيت علمي و آموزشي دانشگاه تهران و گستره و اهميت آن موجب شده تا اطراف اين دانشگاه بويژه خيابانهاي انقلاب و16 آذر و خيابان هاي منشعب از آنها به بازار اصلي خريد و فروش كتاب تبديل شود، چنانكه مي توان گفت كه خيابان انقلاب از مهم ترين بازارهاي كتاب در سراسر ايران به شمار مي رود.

هم اكنون شمار اعضاي هيات علمي دانشگاه تهران حدود 1500 و كاركنان اداري آن بالغ بر 3500 تن است . اين دانشگاه از طريق آزمون سراسري در 111 رشته كارشناسي ، 177 رشته كارشناسي ارشد و از طريق آزمون داخلي در 156 رشته دكتري دانشجو مي پذيرد. ظرفيت آموزشي دانشگاه حدود 32000 دانشجو است . همچنين اكنون 340 دانشجوي خارجي در دانشگاه تهران در حال تحصيل اند.

نشان رسمي دانشگاه تهران، آرمي به قدمت تاريخ ايران

نقشي که امروز به عنوان نشان رسمي دانشگاه تهران انتخاب شده، از نقوش تاريخي کشور است که سابقه ممتدي در آثار صنعتي داشته و مقام شامخي در فرهنگ ايران باستان حائز اهميت بوده است.

آرم يا بهتر بگوييم نشان دانشگاه تهران که توسط دکتر محسن مقدم، استاد فقيد دانشکده هنرهاي زيبا طراحي شده است، برداشت وتقليدي است از نقشي که به صورت گچ بري شده در محوطه هاي دوران ساساني، نقش برجسته ها و نقوش مهرهاي اين دوره ديده شده است و دراين مورد بويژه تقليدي است از پلاک گچ بري شده مکشوفه از شهر ساساني تيسفون.


نقوشي که به عنوان نشان از آنها ياد کرديم و به ظاهر به صورت « داغ » احشام در بين طوايف مسکون درايران مورد استفاده بوده است، هماني است که در شکل مغولي « تمغا» بدان آشنائيم و کلاً اين اشکال به عنوان نشان مالکيت بود بر هر چيزي که صاحب آن بودند. در دوران ساساني اين نشان ها در نقش برجسته ها، سکه ها و ظروف نقره به عنوان نشان هاي خانوادگي به کار رفته اند. از آنجا که در ايجاد اين نشان ها از حروف خط پهلوي ساساني نيز استفاده شده طبيعت يک منوگرام را هم گرفته اند.

آرم دانشگاه تهران از نقش گچ بري شده مکشوفه از تيسفون گرفته شده است که نمونه منشاء آن در کاخ ساساني مشکوفه از دامغان در دست است. هم در اين مورد و هم در موارد مشابه آن در مهرهاي ساساني، نشان ها عموماً در ميان دو بال تزئيني ( که مي تواند بال عقاب باشد ) قرار داده شده اند که کاربرد آن را در ديگر نقوش اين دوره و شکل تاج هاي ساساني مخصوصاً در اواخر اين دوره شاهد هستيم. در شاهنامه فردوسي نيز اين گونه تاج ها با عنوان تاج هاي «دوپر» ياد شده است.

در مورد پلاک به دست آمده از تيسفون، نقش ميان بال ها از ترکيب حروف خط اين دوره (پهلوي ساساني) ساخته شده است و عده اي سعي در خواندن و توجيه اين نشان ها کرده اند. در مورد تيسفون نقش مورد بحث به صورت « افزوت » (امرود) به معناي فراواني و افزوني و نيز به صورت «ايلان» (ايران) نيز به صورت «او» براي کلمه اورمزد به معناي اهورا مزدا و يا صرفاً اسم هرمزه و هرمز خوانده شده است. استفاده دو کلمه دانشگاه تهران به شيوه نشان هاي دوران ساساني (که از ترکيب حروف تشکيل مي شود) در ميان بال هاي تزئيني بر اين اساس بوده است. حاشيه تزئيني که از دواير ريز تشکيل شده نيز دوران هخامنشي به عنوان يک عامل تزئيني مخصوصاً در سکه ها به کار مي رفته و در دوران ساساني نيز در سکه ها، مهرها و گچ بري مورد استفاده داشته است.

بنا به گفته دکتر مظفر بختيار، استاد دانشکده ادبيات دانشگاه تهران، در نشان دانشگاه در زمان رياست جهانشاه صالح تغييراتي داده شد؛ نشان اصلي، مانند آرم بيشتر دانشگاه هاي غربي، داخل قابي به شکل سپر رومي قرار گرفت و عنوان «دانشگاه تهران» به خط لاتين و نيز شعار« مياساي ز آموختن يک زمان» برآن اضافه شد. شکل جديد علاوه بر اينکه هيچگونه تناسبي با نقش هاي اصيل ايراني نداشت، اهداف و فعاليت هاي گسترده دانشگاه را در شعار «آموختن» منحصر کرده يود که بار رسالت مهم تربيتي، پرورشي و انسان ساز دانشگاه مغايرت داشت؛ در حدود سال 1350 نيز در شکل اصلي نشان دانشگاه تغييراتي گرافيکي اعمال شد و مدتي هم با آن شکل به کار رفت، ولي به منظور حفظ اصالت نشان قديم، مجدداً همان نشان به کار برده شده که هنوز هم پا بر جاست.

سردر دانشگاه تهران، سمبل علم و معرفت


بي شک ارزش بين المللي دانشگاه تهران، شهرت جهاني سردر اصلي آن را نيز به ارمغان آورده است. اين بناي تاريخي، علاوه بر اين که در سطح ملي سمبل تمام نماي علم، دانش، معرفت و نماد زندگي شيرين دانشجويي در زير سقف مرکز نمادين علمي کشور ( دانشگاه تهران ) است، در خارج از ايران نيز معرف يک دانشگاه نامدار در سطح خاورميانه است. با يک بررسي گذرا مي توان ادعا کرد که از ميان معروف ترين و معتبرترين دانشگاه هاي دنيا، دانشگاه تهران تنها دانشگاهي است که از طريق يک بناي فرهنگي سمبليک با مهندسي پيچيده، پيام هاي ويژه معنوي، علمي و فرهنگي را به مخاطبان خود القا مي کند.

برخي بر اين عقيده اند که طرح سردر دانشگاه، الهام گرفته از تصوير خيالي دوپرنده اي است که بال هايشان را براي اوج گرفتن و برخاستن از زمين، باز کرده اند. علم و دانش به دو بال تشبيه شده اند که ورود به دانشگاه با آن دو ممکن است و خروج از دانشگاه نيز با تقويت اين بال ها موجب صعود افراد بر فراز اجتماع خود و پاسداري از آن مي شود.

عده اي ديگر آن را به عنوان کتابي که به صورت باز در مقابل ديدگان گذارده شده باشد مي دانند که بيانگر ارزش مطالعه و تحقيق است. اما از تاريخچه و نحوه ساخت اين سردر اطلاعات و اسناد کاملي به دست نيامده است.

بنابر قولي در سال هاي 46-45 به دستور رياست وقت دانشگاه طرحي در ميان دانشجويان و طراحان مختلف به مسابقه گذاشته شد. از ميان طرح هاي رسيده طرح دانشجويي به نام «کوروش فرزامي» (از دانشکده هنرهاي زيبا) به عنوان طرح برتر برگزيده شد. کار اجراي طرح، ابتدا به يک شرکت پيمانکار سوئيسي واگذار شد که به دليل نواقص مربوط به مراحل قالب بندي از ادامه کار توسط اين شرکت ممانعت شد و يک شرکت پيمانکاري ايران به نام «شرکت آرمه» اجراي طرح را به عهده گرفته و به اتمام رساند. بنابر آخرين صورت حساب و وضعيت شرکت آرمه هزينه اجراي طرح مبلغ 24 هزار و500 تومان بوده است. اگر چه تاريخ ساخت سردر را در سال هاي 46-45 مي دانند، اما تا سال 1348 هيچ سندي در خصوص آن در آرشيو دانشگاه مشاهده نشده است. در نشريه شماره 2 «هنر معماري» (تير ، مرداد، شهريور1348) عکس هايي از سردر دانشگاه تهران به چاپ رسيده است در ذيل آن نام طراح و محاسب سردر آورده شده است ( اين منبع نيز طراح را که کوروش فرزامي و محاسب آن را سيمون سرکيسيان ذکر کرده است). علاوه بر اين در کتابچه راهنماي دانشگاه تهران (1351) نيز عکس سردر چاپ شده است.

مديران دانشگاه

تا سال 1321 ه.ش دانشگاه تهران توسط وزير فرهنگ مديريت ميشد.از آن تاريخ به بعد مدیریت دانشگاه بصورت مستقل و زیر نظر وزارت فرهنگ در آمد.اسامی مدیران دانشگاه از ابتدا تا کنون به شرح زیر میباشد:

1.دکتر علی اصغر حكمت
11.دكتر علي نقی عالیخاني 21.دكتر بهمن یزدی صمدی

2. دکتر اسمعیل مرآت
12.دكتر هوشنگ نهاوندي 22.دكتر محمد فرهادی
3. دکتر عیسی صديق علم 13.دكتر احمد هوشنگ شریفی 23. مهندس اسماعیل اوینی
4. سید محمد تدين 14.دكتر قاسم معتمدی 24. دکتر حسین فروتن
5. دکتر مصطفی عدل 15.دكتر عبد الله شيباني 25. دکتر محمد رحیمیان
6. دکتر علی اکبر سياسي 16.دكتر محمد ملکی 26. دکتر غلامعلی افروز
7. دکتر منوچهر اقبال 17.دكتر حسن عارفی 27. دکتر محمد رضا عارف
8.دكتر احمد فرهاد معتمد 18.دكتر علی مهدی زاده شهری 28. دکتر سید منصور خلیلی عراقی
9.دكتر جهانشاه صالح 19.دكتر ابوالقاسم گرجی 29. دكتر رضا فرجي دانا
10.دکتر پروفسور فضل ا... رضا 20.دكتر عباس شیبانی 30. آیت ا... عباسعلی عمید زنجانی