نگاهی سه بعدی به فوبوس

[VAHID]

کاوشگر مدارگرد اکتشافی مریخ با گرفتن دو تصویر با فاصله‌ی زمانی ده دقیقه از فوبوس، قمر مریخ، و ترکیب آن دو با یکدیگر موفق به تهیه‌ی تصویری سه بعدی از این قمر شده است.

مریخ دو قمر کوچک دارد. فوبوس قمر داخلی‌تر به قطر 22 کیلومتر و «دیموس» (Deimos) قمر کوچک‌تر به قطر 12 کیلومتر است. فوبوس برای دانشمدان جالب‌تر است چون احتمالا یخ آب و مواد غنی از کربن در آن فراوانند.

تصاویری که به وسیله‌ی «دوربین با توان تفکیک بالا»(HiRiSE) تهیه شده می‌تواند اطلاعاتی درباره منشا و تکامل فوبوس در اختیار دانشمندان قرار دهد.
دوربینمذکور که بر روی مدارگرد اکتشافی مریخ نصب است،قادر به تهیه تصویر در کانال‌های آبی، سبز، قرمز و رنگ‌های نزدیک به فروسرخ است. مدارگرد اکتشافیبا سرعت 12480 کیلومتر بر ساعت در فاصله 250 تا 316 کیلومتری از سطح مریخ به گرد آن می‌چرخد. هنگام برداشت نخستین عکس،‌ MRO‌ 6800 کیلومتر از فوبوس فاصله داشت. در چنین فاصله ای قدرت تفکیکدوربین 6/8 (هشت و شش دهم)متر بر پیکسل است و می‌تواند عوارضی تا قطر 20 متر را شناسایی کند. در برداشت عکس دوم که 10 دقیقه بعد انجام شد، فاصله MRO از فوبوس 5800 کیلومتر و قدرت تفکیک دوربین 15 متر بود.

سطحبرخوردی فوبوس خراشیده و شیار خورده است و در دیواره دهانه‌‌های بزرگ آنزمین‌لغزش‌هایی مشاهده می‌شود. بزرگترین عارضه سطح فوبوس گودال «استیکنی» (Stickney) به قطر 9 کیلومتر است. این گودال حاصل برخوردی است که تقریبا قمر را خرد کرده است. ترکیب داده ‌های حاصل از طول‌موج‌ةای مختلفتصویر برداری شدهنشان می‌دهد که دیواره استیکنی آبی‌تر از بقیه قسمت‌های فوبوس است. درصورتی که سطح فوبوس هم مثل سطح ماه باشد،‌ رنگ آبی‌تر به این معنا است کهمواد در این قسمت تازه‌تر هستند و هنوز به اندازه بقیه قسمت‌های فوبوس درمعرض فضای باز قرار نگرفته‌اند.

مدار گرد CRISM نیز سال گذشته تصاویری از قمرهای مریخ تهیه کرده است. با ترکیب این تصاویر و تصاویر HiRISE دانشمندان می‌توانند نقشه کانی‌ها و نوع خاک قمرها را به دست بیاورند.

فوبوسو دیموس هم مثل ماه در گرانش سیاره مادر قفل شده‌اند و همواره یک سویآن‌ها به سمت مریخ است. به عقیده دانشمندان این دو قمر کوچک و تاریک شایدسیارک‌هایی از کمربند سیارکی و غنی از کربن مریخ- مشتری باشند که به دامگرانش مریخ افتاده‌اند.

[GolBarg]

فوبوس: خانه دوم انسان ها


در فاصله 9000 کیلومتری از سیاره مریخ، یکی از اقمار این سیاره با نام فوبوس قرار گرفته است. این قمر که دارای شعاعی در حدود 11 کیلومتر و جرمی معادل 1.08e16 Kg می باشد، برای نخستین بار توسط یک ستاره شناسی آمریکایی در سال 1877 شناسایی گردید.



فوبوس نامیست که در سال های آینده آن را به دفعات خواهید شنید. کمی بزرگتر از یک سیارک ، عاری از جو و جاذبه ای بسیار نزدیک به صفر می باشد. با اینحال به نظر می رسد، این قمر که بزرگترین قمر مریخ به شمار می آید ، بزودی پایگاه مرزی انسان ها و خانه دوم ما در فضا خواهد بود. اگرچه ماه به شکل قابل توجه و فریبنده ای نزدیک به سیاره ما می باشد، اما نیروی جاذبه آن بدین معناست که برای انتقال فضانوردان از آنجا به درون فضا نیازمند راکت های نسبتاً عظیمی می باشیم. این موضوی در رابطه با سیاره مریخ نیز صادق بوده و به همین شکل ، انجام ماموریت های فضایی از آنجا نیز هزینه های بسیار بالایی به همراه خواهد داشت.

برطبق برخی گزارشات رسمی، ناسا با کسری بودجه ای معادل 3 میلیارد دلار در سال برای برنامه های فضایی سفر انسان به ماه در سال 2020 روبروگشته، و همچنین دستوراتی مبنی بر لغو این برنامه از سوی اوباما ،رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا صادر شده است.
اما نگران نباشید! این بدان معنا نیست که انسان ها هیچ جایی برای رفتن در فضا نخواهند داشت.


یکی از پیشنهادات مقامات ارشد در این رابطه ارسال فضانوردان ناسا به سیارک ها ی نزدیک زمین و اقمار سیاره مریخ می باشد. به گفته پاسکال لی ، رئیس انجمن علمی مریخ در موفت فیلد کالیفرنیا : "با هزینه ای معادل یک ماموریت مریخی، انسان ها به سطح قمر مورد نظر رفته و بازخواهند گشت. اگر به انتظار بنشینید تا همه چیز آماده شود، این امر تقریباً یک دوره ده ساله به طول خواهد انجامید. فوبوس راهیست که ما را به مریخ بسیار نزدیک خواهد نمود."

با توجه به اینکه فوبوس بسیار کوچک می باشد، میدان جاذبه آن نیز بسیار ضعیف می باشد به طوری که می توان گفت با قرارگیری جسمی در مدار مریخ برابری می کند. فرود و برخاست از سطح فوبوس با کوچکترین تحریک امکانپذیر می باشد و این بدان معناست که اگرچه فاصله این قمر تا کره زمین بسیار دورتر از فاصله ماه تا زمین می باشد ، با اینحال ارسال فضاپیمایی به فوبوس بسیار ارزانتر و آسانتر از ارسال آن به کره ماه خواهد بود.

از سطح فوبوس، با استفاده از تلسکوپ ها و ربات های کنترل از راه دور به راحتی قادر به مطالعه و اکتشاف سطح مریخ خواهیم بود. همچنین این امرکمک بسیار بزرگی در مسافرت به مریخ و نشست بر سطح این سیاره خواهد نمود.
اما این همه ماجرا نیست! فوبوس چیزی بیش از یک نقطه فرود آسان و راحت برای ما می باشد. فوبوس خود یک راز آسمانی بزرگ به شمار می آید. به گفته لی :" به جز فوبوس، در رابطه با شکل گیری همه اجسامی که در منظومه شمسی کشف نموده ایم چیزهایی می دانیم. اما واقعاً نمی دانیم فوبوس چگونه شکل گرفته است. "

در 1877 ، یک اخترشناس آمریکایی از رصدخانه نیروی دریایی آمریکا در واشنگتون، بنام Asaph Hall موفق به کشف فوبوس و همچنین قمر کوچکتر مریخ به نام دیموس (Deimos) گردید. فوبوس صخره ای با شکل نامنظم و بی قاعده با عرض کمتر از 28 کیلومتر بوده و این درحالیست که دیموس حتی از این نیز کوچکتر می باشد. بنابراین این دو قمر از پیوستن به مجموعه صخره های فضایی کوچکی که به سمت مریخ منحرف شده و ممکن است تحت تاثیر جاذبه سیاره احتمال برخورد با آن را پیداکنند جان سالم به در برده اند.

اولین اندازه گیری ها از ترکیبات فوبوس که بوسیله فضاپیما های Mariner 9 ، Vikings 1 و Vikings 2 در سال 1970 گرفته شد نمای قویتری را از این قمردر اختیار ما قرار داد. درصد پایین انعکاس نور خورشید از سطح آن نشان می دهد که فوبوس تاریک بوده و بیش از 90% از نور خورشید در سطح آن جذب می شود به طوری که این قمر شباهت بسیاری به سنگ های آسمانی با ترکیبات کربن دار بالا دارد. همچنین تصور می شود که این جرم آسمانی کهن، از دورترین بخش های کمربند سیارک ها می باشد که خود در فصله ای دوبرابر فاصله مریخ از خورشید قرار گرفته اند. بر اساس آخرین اندازه گیری ها تشابه زیادی را حتی با سیارک های قدیمی تر که تنها در خارج از منظومه شمسی و فراتر از کمربند اصلی مشاهده شده اند دارد و این در حالیست که این شواهد در رابطه با دیموس نیز صادق است.



منبع:سایت نجوم ایران