این وودی آلن جالب !

[nae]

این وودی آلن جالب !




دو باور غلط سالهاست درباره من رواج دارد : یکی اینکه من روشنفکرم ، فقط به این دلیل که عینکی هستم ، و بدتر از آن آنکه هنرمندم ، چون فیلمهایم نمی فروشد .
وودی آلن
“ مردی عصبی ، زبان باز ، علاقمند به روان درمانی ، ساکن مرکز نیویورک ، یهودی و کسیکه با زنها مسئله دارد . یک بزدل مجسم که تشنه زنهاست . در عین خوش قلبی ، دست و پا چلفتی بی عرضه و عصبی است . با لکنت سخن می گوید و مدام در حال نق زدن است . “
مارتین فیتز جرالد

به طور حتم این پرسونا کاملا آشناست . چه کس دیگری بجز وودی آلن را می توان با عبارات چنین بی نقص و گویا تعریف کرد .
آلن در سال ۱۹۶۹ پس از ده سال متن نوشتن برای برنامه های تلویزیونی با ساخت اولین فیلم خود ، ( پول را بردارو فرار کن) رسما وارد عرصه سینما شد . فیلم که مجموعه ای گزیده اما ناهمگون و گسسته از شوخی های مختلفی بود که او برای برنامه های گوناگون تلویزیونی نوشته بود . ضمن اینکه تأثیر خاص « برادران مارکس» در این فیلم کاملا مشهود بود ، این گسستگی در فیلمهای بعدی آلن موزها (۱۹۷۱) ، هجویه ای بر جنبشهای انقلابی آمریکای جنوبی که به نظر برگردانی آزاد از داستان «زنده باد وارگاس » می آمد ، خواب آلود ( ۱۹۷۳) ، کمدی اسلپ استیک در فضای فوتوریستی ، عشق و مرگ ( ۱۹۷۵) ، کمدی سرخوشانه و غیر متعارفی که دلمشغولیهای فلسفی آلن را نیز نشان می داد .
اما با ساخت آنی هال در ۱۹۷۷ چرخشی اساسی در کارنامه سینمایی خود انجام داد در آنی هال که به اعتقاد اکثر منتقدان شاهکار سینمایی وودی آلن است ، آلن نقش آلوی سینگر ، طنزنویس روشنفکری را ایفا می کند که در زندگی خصوصی و حرفه ای اش با مشکلا اساسی دست و پنجه نرم می کند . موفقیت در گیشه ، استقبال گرم منتقدان و حضور پیروزمندانه فیلم در شب اسکار آلن را به عنوان کارگردانی برجسته ، تثبیت نمود پس از این فیلم که طنز خاص آن متفاوت از فیلمهای کمدی قبلی اش بود ، آلن تحت تأثیر سینمای هنری اروپا به ساخت فیلمهای جدی تر گرایش پیدا کرد . صحنه های داخلی ( ۱۹۷۸) ، که برگرفته از صحنه های زندگی زناشویی برگمان بود ، منهتن (۱۹۷۹ ) و خاطرات استارداست (۱۹۸۰) ، که آنهم گویا ادای دینی به هشت و نیم فلینی بود از جمله این فیلمها بودند . با وجود فروش ضعیف این فیلمها ، و پس از رویکرد او به درامهای روانکاوانه دهه هشتاد ، در دهه نود با فیلم گلوله ها برفراز برادوی ( ۱۹۹۴) بار دیگر به سراغ کمدی رفت .
اما آنچه آشکار است آنکه ، گرچه کمتر کسی آلن را به عنوان فردی بسیار خلاق که در آن واحد قادر به بازیگری ، فیلمنامه نویسی ، تنظیم موسیقی و کارگردانی است ، قبول نداشته باشد ، اما در پذیرش روشنفکری و کارهای آلن همیشه بین افراد مختلف و منتقدان اختلاف نظر و دو دستگی وجود دارد . گرچه این تفاوت نظر در مورد فیلمهای خوش ساختی چون ( آنی هال ) ، زلیگ ( ۱۹۸۳ ) ، رز ارغوانی قاهره ( ۱۹۸۵) ، آنا و خواهرانش (۱۹۸۶) ، سایه ها و مه ( ۱۹۹۳ ) و ساختارشکنی هری (۱۹۹۹) به حداقل می رسد . اما حقیقت آنست که همواره دسته ای مخالف و دسته ای بسیار موافق اویند ، که گویا این نحوه برقراری ارتباط با فیلمهای آلن نیز همانند شخصیت خود او دارای تناقض بسیار است .
آلن از سال ۱۹۶۹ تاکنون به طور متوسط سالی یک فیلم ساخته است ، که البته این کمیت زیاد به خودی خود موجب افت کیفیت و یا به عبارت بهتر ، موجب افت و خیز بسیار در کارهای اوست ، ولی شاید این مطلب را بتوان به ذهن خلاق آلن مربوط دانست که سازنده سوژه های بسیار است و او علاقمند به ساخت این سوژه ها ، تا وقت باقیست . چنانچه آلن فیلمهایش را با رمانها مقایسه می کند . آلن خود را نویسنده ای می داند که از قضا ، از روی نوشته هایش فیلم می سازد ، در نتیجه سبک فیلم کاملا به سبک و مضمون کلام نوشته شده وابسته است . او حتی در این قیاس پیشتر می رود و فیلمبرداریهای دوباره از برخی نماها را برابر بازنویسی رمان می داند .
اما آنچه در لایه های روانشناختی فیلمهای آلن مشهود است ، بی شک مرهون جلسات متعدد روان درمانی وی و البته مقرون شخصیت درونی اوست . چنانچه به گفته کیشلوفسکی « آلن در فیلمهایش همواره مردی را ترسیم می کند که به دنبال زنان است » و اگر به زندگی خصوصی آلن هم نظری بیفکنیم به تأیید سخن کیشلوفسکی و ارتباط آن با گفته اینجانب در ربط زندگی شخصی و سینمایی آلن خواهید پرداخت ، به طور حتم شخصیت متزلزل و ضعیف آلن در فیلمهایش در مقابل جنس زن بی ارتباط به او و شکستها و ناکامی های جنسی اش نیست . چنانکه خود در خاطراتش نقل می کند دلیل آشنایی او با برگمان و اشتیاق رفتن به سینما و دیدن فیلم وی ، به وسیله آلن و میکی رز این بود که شنیده بودند در این فیلم تصاویر زیادی از برهنگی بازیگران وجود دارد . گویا اختلالات عصبی آلن از سال ۱۹۵۹ شدت گرفته چرا که از آن زمان جلسات روان درمانی خود را آغاز کرده که تا امروز همچنان استمرار دارد . بیماری آلن که در بیشتر فیلمهایش نیز به آن پرداخته می شود ، البته اگر زیاد هم فرویدی نیندیشیده باشیم قسمتی مربوط به دغدغه های روشنفکرانه اش و بخشی مربوط به اضطراب و استرسهاییست که گاه و بیگاه عارضش می شود و البته شاید هم این اضطرابها بنا به همان دلایلی باشد که در بالا ذکر شد .
او خود در این زمینه می گوید : « روانکاوان من دو چیز را خیلی خوب می دانند ، یکی اینکه من برای مداوا شدنم حتما محتاج این جلسات روانکاوی هستم و دوم اینکه دستمزد گزاف آنها کاملا منصفانه است . » به هر حال دیدن تمام فیلمهای آلن به طور دقیق ، همچون یک دوره آموزشی است . با دیدن همه آنها دلیل وابستگی او را به داستایفسکی ، برگمان ، کوروساوا و دیگر بزرگان قرن بیستم چنانکه خود او می گوید ، در می یابیم همه آنها از مرگ سخن می گویند ، چنانچه آلن در برخی فیلمهای خود بسیار بر این محور گام می نهد . اما به گفته وی : «مردن دشوار است کمدی آسان»
جالبترین نکته در مورد وودی آلن این است که او برای گرفتن جایزه اسکار فیلم آنی هال به هالیوود نرفت، چرا که مراسم اسکار با برنامه نوازندگی دوشنبه ‌شب‌ های او هم‌زمان بود !
جملات قصار وودی آلن:
می‌دانم که خیلی وحشتناک به نظر می‌‌رسد، اما برنده‌ی اسکار شدن به خاطر آنی هال (1977) برایم هیچ مفهومی نداشت!
زندگی عشقی من واقعاً وحشتناکه ، آخرین باری که درون یک زن بودم زمانی بود که برای بازدید داخل مجسمه آزادی شدم !!!
به ارتش ملحق بشوید، جهان را ببینید، آدم‌های جذاب را ملاقات کنید - و آن‌ها را بکشید!
(درباره‌ی این که چرا فیلم‌هایش را نگاه نمی‌کند) گمان کنم از آن‌ها متنفرم!
اصولاً آدم کلاس پایینی هستم. عشق من تماشای بیس‌بال با آبجو و چند تکه گوشت است!
تنها برنامه ي متنوع تلويزيوني، برنامه ي گزارش وضعيت هوا است!
ازدواج چیزی است که یک دفعه بر تو نازل میشود مثل بلا !
*** داشتن مثل ورق بازی است. اگر یار خوبی ندارید بهتر است که دست خوبی داشته باشید!
من اعتقادی به زندگی پس از مرگ ندارم اما معتقدم که پس از مرگ یک تغییر شکل ظاهری پیدا میکنم مثل عوض کردن زیر پوشم!