در احوالات دکتر میر جلال الدین کزازی

[دانه کولانه]

در احوالات دکتر میر جلال الدین کزازی

استاد دكتر مير جلال الدين كزازي به سال ۱۳۲۷ خورشيدي در خانواده اي فرهيخته در كرمانشاه زاده شد و آموزش خود را تا دريافت ديپلم طبيعي(تجربي) در همين شهر گذراند و در سال ۱۳۴۶ به دانشكده ي ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران راه يافت .كارشناسي و كارشناسي ارشد را در رشته ي زبان و ادب پارسي در اين دانشكده سپري نمود.وي سال ها پس از اين در سال ۱۳۶۹ در آزمون دكتري ادبيات پارسي شركت جست و با رتبه اي بالا در دانشگاه تهران پذيرفته شد.در سال ۱۳۷۱توانست با راهنمایی (( دکتر اسماعیل حاکمی والا )) از پايان نامه ي خود به نام "رويا – حماسه – اسطوره" دفاع كند...]

دكتر كزازي از آغاز نوجواني دل در گرو دنياي دل انگيز ادب پارسي داشته و همواره در كار آفرينش آثار منظوم و منثور بوده كه اين علاقه به فرهنگ گران سنگ ايران را از پدر به يادگار ستانده است.

پاي بندي وي به وا‍‍ژگان كهن اما دل نشين پارسي دري پر آوازه و ستودني است.وي از سال ۱۳۵۴تا كنون در شمار دبيران فرهنگ و ادب در اين مرز و بوم بوده وهم اينك استاد و عضو هیات علمی دانشكده ادبيات و زبان هاي خارجه دانشگاه علامه طباطبايي تهران است.

دكتر گاهي شعر نيزمي سرايد و نام هنري شعري اش "زروان" مي باشد.

استاد با چند زبان اروپايي و از همه بيشتر با فرانسه آشناست و براي گسترش فرهنگ ايران زمين سفرهايي چند به كشور هاي مختلف داشته كه در دراز مدت ترين آنها مدتي را دردانشگاه بارسلون اسپانيا به تدريس ادب پارسي و ايران شناسي پرداخته است.

از ايشان آثار پر شماري در قالب نوشتار(تاليف)- برگردان (ترجمه) - تحقيق و تصحيح به چاپ رسيده است.كه به برخي از آنها اشاره مي كنيم:



نوشتار

۱-در دریای دری-- قصیده ای در ۲۷۸ بیت در سرگذشت شعر پارسی-- نشر مرکز/ ۱۳۶۸

۲-سراچه ی آوا و رنگ -- در خاقانی شناسی -- انتشارات سمت / ۱۳۷۶

۳-پرنیان پندار -- جستار هایی در ادب و فرهنگ -- انتشارات روزنه / ۱۳۷۶

۴- دیر مغان -- گزارشی از بیست غزل حافظ بر پایه ی زیبا شناسی و باور شناسی -- انتشارات قطره /۱۳۷۵

۵- پند و پیوند -- در اصل جلد دوم (( دیر مغان )) است. در بررسی غزلهایی از حافظ در پایه ی زیبا شناسی و باور شناسی / ۱۳۷۸

۶- رخسار صبح -- در گزارش قصیده ای بلند از خاقانی و نیز شرح زندگی و شیوه ی شاعری او -- نشر مرکز / ۱۳۶۸

۷- پارسا و ترسا -- گزارشی از داستان (( شیخ صنعان عطار )) از خاقانی -- انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی/ ۱۳۷۶

۸- سوزن عیسی -- گزارشی از قصیده ی (( ترسایی )) خاقانی -- انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی/۱۳۷۶

۹- زیبا شناسی سخن پارسی (۱) بیان -- نشر مرکز/ ۱۳۶۸

۱۰- زیبا شناسی سخن پارسی (۲) معانی -- نشر مرکز/۱۳۷۰

۱۱-زیبا شناسی سخن پارسی (۳) بدیع -- نشر مرکز/ ۱۳۷۳

۱۲- ترجمانی و تر زبانی -- در باره ی هنر ترجمه و شیوه های گوناگون ترجمه-- نشر جامی/ ۱۳۷۴

۱۳-از گونه ای دیگر -- مجموعه ای از چهار مقاله در زمینه ی فرهنگ ایرانی و میراث معنوی آن -- نشر مرکز/ ۱۳۶۸

۱۴- ماز های راز -- جستار هایی در شاهنامه ی فردوسی-- نشر مرکز/ ۱۳۷۰

۱۵- رویا-حماسه-اسطوره -- پایان نامه ی دکتری -- نشر مرکز/ ۱۳۷۲

۱۶- نامه ی باستان -- گزارشی فراگیر از شاهنامه در ۹ جلد -- انتشارات سمت / ۱۳۷۹


برگردان

۱-جهان پس از مرگ -- اثر (( سه آرتور کنان دویل )) -- دنیای کتاب/۱۳۶۱

۲- سه داستان -- اثر (( گوستاو فلوبر ))-- نشر مرکز / ۱۳۶۷

۳- ایلیاد -- اثر (( هومر ))-- نشر مرکز

۴- ادیسه -- اثر (( هومر ))-- نشر مرکز / ۱۳۷۹

۵- تلماک -- اثر (( فنلون )) -- نشر مرکز / ۱۳۶۷

۶- انه اید -- اثر (( ویر ژیل )) -- نشر مرکز / ۱۳۶۹

۷- بهار خسرو -- اثر (( پیترو جیتانی )) -- نشر مرکز / ۱۳۷۴

۸- سیلوی -- داستانی از (( ژرارد ونروال )) -- نشر مرکز / ۱۳۷۰

۹- رویداد های شهر سنگی -- از (( اسماعیل کاداره )) نویسنده ی آلبانیایی -- نشر مرکز / ۱۳۷۰

۱۰- توانهای نهایی آدمی -- از (( کالین ویلسن )) در زمینه ی فرا روانشناسی -- نشر نی / ۱۳۷۲

۱۱- آتالا و رنه -- دو داستان از (( شاتو بریان )) -- نشر مرکز / ۱۳۶۶

۱۲- جهان اشباح -- از (( دنیل همر )) و (( آلکس رودین )) -- در زمینه ی فرا روانشناسی-- انتشارات عطایی / ۱۳۷۰


تصحیح و ویرایش

۱- بدایع الافکار فی صنایع الاشعار -- از (( ملا حسین واعظ کاشفی سبزواری )) نویسنده ی ایرانی قرن ۹ هجری -- در زمینه ی بدیع و تاریخچه ی بدیع نویسی -- نشر مرکز / ۱۳۶۹

۲- دیوان خاقانی -- در ( ۲ ) جلد -- نشر مرکز / ۱۳۷۵

۳- گزارش دشواریهای دیوان خاقانی -- بررسی و گزارش بیت های دشوار دیوان خاقانی -- نشر مرکز / ۱۳۷۸

۴- غزلهای سعدی -- نشر مرکز / ۱۳۷۱

۵- رباعیات خیام -- نشر مرکز / ۱۳۷۱

۶- دیوان میرزا محمد باقر حسینی سپاهانی ( شاعر قرن ۱۱ و ۱۲ ) -- نشر مرکز / ۱۳۷۶

۷- گزیده ای از سروده های شیخ الرییس قاجار ( از نوادگان فتحعلی شاه ) -- نشر مرکز / ۱۳۶۹


سفر نامه

۱- دیدار با اژدها -- سفر دکتر کزازی به چین -- انتشارات قطره / ۱۳۸۰

در فرجامين سخن براي ايشان از ايزد توانا كاميابي و پيروزي روز افزون خواهانيم.
منبع: سرای پارسی

[دانه کولانه]

دکتر میر جلال الدین کزازی چهره ماندگار "ادبیات فارسی"

دكتر مير جلال الدين كزازي استاد بر جسته ادبيات فارسي كه متولد خاك فرهنگ پرور كرمانشاه است به عنوان يكي از۲۴ چهره ماندگار كشور معرفي شد.پنجمين همايش چهره های ماندگار به منظور نكو داشت از فرهيختگان علمي - فرهنگي هنري با حضور ده ها تن از محققان - پژوهشگران و چهره هاي علمي و فرهنگي كشور در محل مركز همايش هاي بين المللي صدا و سيما بر گزار شد.

در اين مراسم دكتر مير جلال الدين كزازي به عنوان چهره ماندگار ادبيات فارسي كشور معرفي شد.
هم چنين دكتر پرويز كردواني در رشته جغرافيا، دكتر منوچهر ستوده در رشته جغرافياي تاريخي، دكتر اسماعيل حاكمي والا در رشته ادبيات فارسي، هوشنگ مرادي كرماني در رشته داستان نويسي، دكتر علي اكبر فرهنگي در رشته مديريت، آيت الله سيد محمد موسوي بجنوردي در رشته حقوق خصوصي و زنده ياد منوچهر آتشي در رشته شعر به عنوان چهره هاي ماندگار مورد نكو داشت و تجليل قرار گرفتند .

[دانه کولانه]

هدف از سره گویی و سره نویسی

زیان‌های واژگان بیگانه

یکی از هدف‌های سره گویی و سره نویسی این است که از زیان هایی که واژگان بیگانه به ساختار آوایی و گوشنواز زبان پارسی، و همچنین رسایی، پختگی و استواری آن وارد می‌کنند، جلوگیری کنیم. اینکه زبان پارسی نمی‌باید وام‌واژه‌ها را در خود راه دهد، دیدگاهی دانشوارانه و بر پایه برهان‌های زبان شناختی است. زبان پارسی بسیار پیشرفته است. زبانی بوده است بسیار پویا. از دید زبان شناسی تاریخی، پیشرفته‌ترین زبان کنونی است. این از آنجاست که زبان آیینه فرهنگ است. فرهنگی که پویاست، زبانی هم سنگ و هم ساز با خویش را پدید می‌آورد. فرهنگ ایرانی چون فرهنگی پویا و پیشتاز بوده است، زبان پارسی هماهنگ با آن بسیار دگرگون شده و پیشرفت کرده است. زبان پارسی امروز ساختاری دارد که با بسیاری از دیگر زبانهای جهان هم روزگار نیست. به سخن دیگر، آن زبانها از دید کاربردهای سرشتین و بنیادین، در روزگاران و در ساختارهایی مانده‌اند که دیری است زبان پارسی از آنها گذشته است. دیگر زبانهای جهان با پارسی دری یا همان پارسی نو، هم روزگار نیستند. برای نمونه با پارسی میانه سنجیدنی‌اند، حتی با پارسی‌باستان. اگر زبان پارسی که بسیار پیشرفته است، از این زبانها که در سنجش با آن هنوز کهن مانده‌اند واژه بستاند، برخود زیان زده است. این واژ‌ه‌ها با ساختارها ، هنجارها و رفتارهای زبان پارسی سازگار نیستند. از این روی آنها را گزند می‌رسانند و بر‌می‌آشوبند. بدان می‌ماند که شما پاره‌ای از پلاس یا بوریای ستبر درشت را بر پرنیانی نغز و رخشان بپیوندید و بدوزید. پیداست که این دو با یکدیگر سخت ناسازند. نخستین و آشکارترین زیان و گزندی که زبانهای بیگانه به زبان پارسی می‌زنند آن است که بافتار آهنگین و خنیایی و هموار و گوش نواز، آوایی را در این زبان از میان می‌برند. واژ‌ه‌های ایرانی هنگامی که از روزگاران باستانی میانه به روزگار نو رسیده‌اند، واژه‌های پارسی شده‌اند(پارسی دری)، از دید ساختار آوایی،‌ سوده و ساده و نرم و هموار گردیده‌اند. برای نمونه، یک واژه درشتناک گران اوستایی مانند خورنه [khoarnah] در پارسی شده است فر [far] . از دید ساختار آوایی، به فرجام خود رسیده است؛‌ یعنی واژ‌ه‌ای مانند «فر» بیش از این سوده و کوتاه نمی‌تواند بشود. اما واژه‌هایی که ما از زبانهای دیگر می‌ستانیم، می‌توانند واژ‌ه‌های درشت و گران و ناهموار باشند که آن ساختار دلاویز آوایی را از میان می‌برد.

اما خواست سره‌نویسان بازگشت به زبان زمان روزگار فردوسی نیست؛ اگر نوشته‌ها و سروده‌های پارسی گرایانه امروز به زبان فردوسی می‌ماند، از آن روی نیست که آن نویسنده یا سراینده، آن زبان را به کار می‌گیرد یا می‌خواهد به شیوه فردوسی بسراید. از آنجاست که زبان پارسی بدان سان که استاد توس یا سعدی به کار گرفته است، از دیدی دیگر، نزدیک‌ترین زبان به زبان سرشتین پارسی است. هنگامی که ما می‌کوشیم به این زبان برسیم، خواه‌ناخواه، آنچه به دست می‌آوریم، نزدیک فردوسی خواهد بود؛

بی نیازی زبان پارسی از واژه‌های بیگانه:

زبان پارسی زبانی است توانمند و بی‌نیاز. اگر گاهی به وام‌واژه‌ها نیاز دارد، این نیاز در همان مرز و اندازه‌ای است که هر زبان می‌تواند داشت، و حتی بسیار کمتر از بسیاری از دیگر زبان‌ها نیازمند وام‌واژه‌هاست. این توانمندی در زبان پارسی برمی‌گردد به سامانه و دستگاه واژه‌سازی در این زبان که بسیار نیرومند و کارآمد و آفرینش گرانه است و حتی بی‌کرانه است. ما می‌توانیم بی‌شماره در پارسی واژه بسازیم. زبان پارسی مانند بسیاری از زبانهای جهان کالبدینه نیست؛ بدین‌سان که پیمانه‌ها و ریخت‌های از پیش نهاده‌ای برای واژه‌سازی در این زبان نمی‌بینیم. زبان پارسی بسیار نرمش‌پذیر است؛ به موم می‌ماند: خود را با توان زبانی در به کار برنده خویش دمساز می‌گرداند. هر چه مایه و توان و دانش شما در زبان پارسی بیشتر باشد، این زبان را آسان‌تر و مایه‌ورتر می‌توانید به کار بگیرید. برای همین است که این زبان در جهان سرود و سخن و شعر شده است. برای آنکه سخنور می‌تواند آنچه را در درون او می‌‌گذرد، به یاری این زبان روشن‌تر و رساتر باز گوید. او زبان پارسی را بیش از هر زبان دیگر می‌تواند از آن خود کند و می‌تواند زبانی ویژه و شیوه شناختی در پارسی برای خود بیابد. برای نمونه، یکی از واژه‌های بسیار آشنا در زبان پارسی، واژه «دست» است. با این واژه می‌توان ده‌ها واژه ساخت؛ گذشته از آن واژه‌ها که دیگران پیش از این، از این واژه ساخته‌اند. بسنده است که این واژه را با واژه دیگر بپیوندید تا واژه‌ای نو به دست آید: فرادست، فرودست، زیردست، زبردست، بالادست، پایین‌دست، دستاویز، دستبند، دستگیره و... حتی می‌توانیم فرهنگی خرد از واژگانی را که تاکنون با این واژه ساخته شده است فراهم بیاوریم. از این روی، این زبان در سرشت و ساختار، زبانی تُنُک مایه نیست که از برآوردن نیازهای روز ناتوان باشد و بخواهد از وام واژه‌ها بهره برد. ناتوانی، کمبود و بی‌توشی از زبان پارسی نیست، از کسانی است که این زبان را به کار می‌گیرند. از این روی می‌توان از واژگان بیگانه بپرهیزید؛ برای واژگانی که به هر انگیزه‌ای در این زبان راه جسته است، برابرهای پارسی بیابیم؛ اندک‌اندک این واژه‌ها را هم از بان برانیم؛ و آن واژگان دیگر را به جای آنها بنشانیم. ما اگر گاهی اندک نیاز داشتیم که واژه‌ای را از زبان دیگر بستانیم، برآنم که ‌می‌توانیم چنین کرد..

]بر گرفته از سخنان دکتر میرجلال‌الدین کزازی

[دانه کولانه]

پرسمان روزنامه ي ايران با استاد كزازي

ايران: در راستاي آشنايي با مفاخر ادبي ايران زمين و همچنين آشنايي با انديشه سبز اين بزرگواران به سراغ او رفتيم. كسي كه به واقع مانند رودخانه اي است كه مي شود بي سروصدا از هر كجاي او آب برداشت.پي بردن به عمق افكار ناز خيزش در مجالي كوتاه كاري بس دشوار به نظر مي رسيد به هر روي سعي كرديم در كوچه باغ بهارگونه پندارش گامي برداريم شايد بدان مقصد عالي برسيم.
اين انسان والا، نيك پندار و راستين كسي نبود و نيست جز استاد دكتر ميرجلال الدين كزازي. با هم گزيده اين گفتمان را مي خوانيم:
در ابتدا اگر امكان دارد خود را براي خوانندگان خوب ما معرفي كنيد.

من گمان دارم خوانندگان پيگير مرا مي شناسند. زيست نامه من به شيوه گوناگون چاپ شده. به هر روي در سال۱۳۲۷ در كرمانشاه زاده شده در خانواده اي كه بنيانگذار شيوه نوآموزش در اين سامان بوده اند. از دوران كودكي با فرهنگ گرانسنگ ايران و شكرين پارسي به پايمردي روانشاد «پدرم» كه فرهيخته ترين مردمي است ديده شده انگيزه اي شد اين رشته را انتخاب كنم. عضو هيأت علمي دانشگاه علامه طباطبايي بوده و ۴۰جلد كتاب نوشته ام يا برگردان كرده ام در زمينه ويرايش متون و...
در ساليان دانشجويي همسري شايسته كه در زندگي يار مددكار من بوده، انتخاب نموده و بخت بزرگي مي دانم. ۴فرزند دارم، ۲پسر كه يكي سال پنجم پزشكي، ۲ديگر (دومي) در رشته برق و الكترونيك و ۲دختر كه توأمان (دو قلو) در سالهاي دبيرستان مشغول تحصيل مي باشند.

· هدف شما از انتخاب رشته ادبيات چه بوده؟
من گمان دارم اگر به داد و بي هيچ يك سو نگري به فرهنگ ايران بنگريم در اين راستاي حقيقت بي گمان خواهيم شد كه برجسته ترين فرهنگ ايران پس از اسلام شعر است. هر سرزميني ستيغ فرهنگي دارد كه اين ستيغ براي ما شعر است. اگر بخواهيم به شناخت گوهري از فرهنگ ايراني برسيم توانمندترين و مايه ورترين آبش خور، شعر پارسي است. به سخن ديگر منش و انديشه و توانهاي ذهني و هنري انسان ايراني در شعر پارسي است كه به بهترين، روشن ترين و آشكارترين شيوه بازتافته است كه گسسته از شعر امكان ندارد. اگركسي بخواهد گسسته از شعر، فرهنگ و منش ايراني را درك كند بي گمان در اين كار ناكام است. من چون سخت سودايي فرهنگ ايران بودم و در جست وجوي شناختن آن، شعر (ادب پارسي) را برگزيدم.

· آقاي دكتر تا چه اندازه اي توانسته ايد تما م معلومات خود را در يك دوره تحصيلي چهارساله (كارشناسي) به دانشجويان انتقال دهيد؟
پاسخ به اين پرسش دشوار است. زيرا كه فرآيند آموزشي در دانشگاه تنها به رفتار من بستگي ندارد. اين زمينه فرآيندي بسيار پيچيده است كه يكي از كارسازها در آن رفتار و شيوه آموزش استاد است. كارسازهاي ديگري كه در فرجام، اين فرآيند را پديد مي آورند از گونه رفتار دانشجويان، سامانه آموزشي و چگونگي آموزه ها مي تواند بود. اما به هر روي آنچه من درباره خود مي توانم گفت در پاسخ پرسش شما اين است كه من در پيشداشت انديشه ها و دانسته هاي خود هرگز كمترين تنگ چشمي ندارم براي من بهترين دانشجو، پوياترين و جست وجوگرترين دانشجو است. دانشجويي كه همواره مي پرسد و در پي آن است كه دانش خود را بگسترد. اين دانشجو را من فرخنده مي دارم و آرزو مي دارم در دانشگاههاي ما بر شمار اين دانشجويان پيوسته افزوده شود زيرا اين كسانند كه آينده فرهنگي وعلمي ايران را پايه مي ريزند. فرهنگ ايران آنچنان گرانسنگ است كه براي شناختن و شناسانيدن آن به مردان و زناني نياز داريم كه در راه جستن وخواستن، سرافراز و صوفي وار گام بردارند آنچنان كه پير هژير بلخ (حضرت مولانا) فرموده است: تشنگي را بجويند نه آب را. هر سرابي براي آنان آغاز تشنگي و نيازي پرشورتر و شكيب تر باشد. اگر من توانسته باشم چنين انگيزه اي و نيازي را در دانشجويانم پديد بياورم بي گمان در كار خويش كامكار و بخت يار بوده ام.

· آقاي دكتر، در صحبتهاي خود اشاره اي به شعر پارسي داشتيد. لطفاً سبك مورد علاقه خود را در غالب شعر بيان بفرماييد؟
من پاسخي روشن به پرسش شما نتوانم داد زيرا كه همه سبكها و شيوه ها را خوش مي دارم. اگر دادسخنوري و زمان آوري در آنها داده شده باشد براي نمونه چگونه مي توان اگر فردوسي را بزرگ داريم و حافظ و سعدي را خوار بشماريم كه در شيوه اي ديگرسان شعر گفته اند؟ اما اگر پرسش شما به اين نكته بازمي گردد كه من خود كدام شيوه را در سخنوري به كار مي گيرم پاسخ اين است كه من بيشتر زبان شكوهمند و كوبنده و به نيروي خراساني را خوش مي دارم و هيچ آفرينشي آگاهانه انجام نمي گيرد. در اينجا نكته اين است كه من سخنور در معناي راستين واژه نيستم يعني پيشه من شاعري نيست. گهگاه به پاس دل خويش خشك وتري را به هم مي پيوندم.



· استاد؛ نسل جوان و جوياي نام امروز بيشتر به سمت شعر نو يا شعرايي مثل نيما گرايش دارند. علت اين امر از ديدگاه شما چيست؟
اگر بخواهم پاسخ روشني را به پرسش شما بدهم بي گمان سخن به درازا خواهد كشيد. براي اينكه اين زمينه به شايستگي كاويده شود و من بتوانم ديدگاههايخود را به روشني در اين باره با دوستداران درميان بگذارم نياز به گفت وشنودي دراز آهنگ است. از اين رو خوش ترمي دارم كه پاسخي كوتاه و نارسا و نافرجام به پرسش شما ندهم. اگر سخت شما برآنيدكه پاسخ اين پرسش را از من بشنويد مي انگارم كه بايد در گفت وشنودي جداگانه به آن پاسخ داده شود. تا سخن بي هيچ خواهي و سرانجاميبا خوانندگان شما در ميان نهاده آيد اما براي اينكه به هر روي پرسش شما بي پاسخ نمانده باشد من خوانندگان گرايان به اين زمينه را فرامي خوانم كه به واپسين شماره كتابماه هنر بنگرند. درآنجا من به گونه اي ديدگاه خود را درباره نوگرايي «مدرنيسم» در هنر باز نموده ام. آن جستار به گونه اي پاسخي براي اين پرسش مي توان بود.

· استاد آيا مي توان به عرفان از زاويه هنر نگاه كرد؟
زبان عرفان، زبان هنر است اما در پيوند اين دو با يكديگر به اين نكته مي توان انديشيد كه به هر روي آزمون عارفانه در سرشت و ساختار نزديكي و پيوندي با آزمون هنري دارد. اگر نه زبان عرفان، هنرنمي باشد. آنچه اين دو را به هم مي پيوندد در نگاهي بسيار فراگير آن است كه اين دو در آزمون، بسيار ژرف، دروني، بويژه فردي اند. به سخن ديگر عارفمانند هنرمند جهان را يا انسان را بدان سان مي بيند و مي آزمايد كه خود مي خواهد اين نگرش و آزمون يكسره فردي است از آنجا كه مي بيند همواره عارفان بزرگ به اين نكته انگشت نهاده اند كه آنچه را دريافته اند و آزموده اند نمي توانند با ديگران در ميان نهند. مولانا اين ناتواني را در بيتي شگرف نشان داده است:
من گنگ خواب ديده و عالم تمام كر
من عاجزم ز گفتن و خلق از شنيدنش
آزمون هنري در هنرمند نيز آزموني است يكسره فردي. هر رخداد هنري رويدادي است كه تنها يك بار روي مي تواند داد. آنچنان وابسته به دم است (يعني بر حالهاي هنرمند) در دم كه اگر هنرمند خود نيز بخواهد آن را تكرار كند نخواهد توانست.

· به عنوان آخرين سؤال لطفاً بفرماييد شما چگونه بدينگونه سخنوري مي كنيد با حداقل كلمات بيگانه؟
نكته اين است كه باوري بهپارسي سره ندارم زيرا كه برآنم هيچ زباني سره در هيچ جاي جهان نمي توان يافت. آنچنان كه هيچ نژاد و فرهنگي سره يافتني نيست و فرهنگها و نژادها و زبانها در داد وستدها همانطوري كه ديده ايم از يكديگر اثر پذيرفته اند. برآنيم كه جستن سرگي در فرهنگ و زبان و نژاد كاري بيهوده است كه بناچار نافرجام مي ماند و آنچه خوش مي دارم اين است كه زبان من تا آنجايي كه شدني است از واژه هاي بيگانه پاك و پيراسته باشد. زيرا كه از ديد من زبان آشفته، آلوده، كژمژ و بي سامان به ناچار ـ انديشه اي همگون و همگين ـ با خود را در پي خواهد آورد. چنين زباني بر منش و فرهنگ اثر خواهد نهاد و آن را به آشفتگي خواهد كشيد. زبان پارسي، زباني است توانمند و بي نياز و اگر هم نيازي دارد به اندازه هر زبان ديگري است كه مي شناسيم. از اين رو چرا بايد اين زبان دل انگيز، شيوا و آهنگين را كه به راستي برترين زبانها براي سرودن و آفرينش زيباست، با واژه هاي بيگانه كه از ديدگاههاي گوناگون با ساختارها و هنجارهاي زبان ما ناسازگارند بياوريم. زبان فارسي از ديد زبان شناسي زباني پيشرفته است به سخني ديگر «برون زبان» بوده است. در درازناي روزگاران از زبانهاي ايراني سترده شده است. سرانجام اين زبانها رسيده اند به فارسي دري واژه هايي كه از ديگر زبانها به وام مي ستانيم در فارسي به كار مي بريم در سنجش با واژه هاي فارسي كه ساده بوده اند. واژه هايي كه من آنها را «بياباني » مي نامم. يعني واژه هايي كه هنوز شهر آيين و متمدن نشده اند. دراين زمينه به فراخي مي توانم سخن گفت ولي چون پايه اين گفت و شنود به كوتاهي چيده شده به اين اندك بسنده مي كنيم.

· در پايان تشكر مي كنم از شما كه وقت گرانبهاي خود را در اختيار خوانندگان گرامي ما قرار داده ايد. اگر سخني مانده بفرماييد.
درود گرم من بر خوانندگان فرهيخته روزنامه ايران كه پيش من روزنامه اي گرامي است زيرا نام ستبر و نازش خيز و جاودانه ايران را بر پيشاني خود دارد.

[دانه کولانه]

نگاهی کوتاه بر آثار استاد کزازی (1)


آب و آینه (مجموعه مقاله)
نشر آیدین - سال ۱۳۸۴

جستارهایی است در ادب و فرهنگ که پهنه ای از ادب و فرهنگ و اندیشه ایرانی را در بر می گیرد و در آن ، زمینه هایی گوناگون از اسطوره شناسی و باورهای باستانی تا ادب کودکان کاویده شده است. این جستارها در میانه سالهای ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ در مجله ها و نشریه های دانشگاهی و فرهنگی ، پراکنده ، به چاپ رسیده بوده است.

---------------------------------
از گونه ای دیگر (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۶۸
چاپ دوم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۰

"از گونه ای دیگر" مجموعه ای فراهم آمده از چهار جستار یا مقاله است که همگی در زمینه فرهنگ و ادب نوشته شده اند. گفتارهای این دفتر که برخی از آنها برای اولین بار در این اثر به چاپ رسیده اند و بعضی پیش تر در گاهنامه ها نشر شده اند ، در چند زمینه پیوسته با هم و جملگی بر زمینه فرهنگ ایرانی و میراث معنوی آن است.

-------------------------------------
بیکران سبز (دفتر شعر)
نشر مرکز - سال ۱۳۶۹

"بیکران سبز" گزیده ای از سروده های دکتر کزازی است که در میانه سال های۱۳۵۰ تا۱۳۶۷را دربر می گیرد.

---------------------------------
پارسا و ترسا (عطارشناسی)
انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی - سال ۱۳۷۶

"پارسا و ترسا" گزارشی است از داستان شیخ صنعان ، عطار. این چامه که از دشوارترین و پیچیده ترین چامه های خاقانی است ، توسط دکتر کزازی از سه دیدگاه ویژه واژه شناسی ، زیباشناسی و ژرفاشناسی بررسی شده است.

-----------------------------
پرنیان پندار (مجموعه مقاله)
انتشارات روزنه - سال ۱۳۷۶
"پرنیان پندار" مجموعه ای است از مقالات گوناگون دکتر کزازی در زمینه های متنوع فرهنگی و ادبی که جملگی در میانه سال های ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵ نوشته شده اند و در ماهنامه ها به چاپ رسیده اند. پرنیان پندار ، سی و دو جستار یا مقاله را در برمی گیرد.

----------------------------
پند و پیوند - گزارش بیست غزل حافظ بر پایه زیباشناسی و باورشناسی (حافظ شناسی)
نشر قطره - سال۱۳۷۸

"پند و پیوند" در حقیقت ، جلد دوم کتاب دیرمغان است که در آن ، دکتر کزازی به شیوه ای نو به گزارش غزل های حافظ پرداخته است و غزلهای خواجه را بر پایه زیبا شناسی و باورشناسی بررسی و گزارش کرده است.

-----------------------------
تَرجُمانی و تَرزَبانی (هنر ترجمه)
نشر جامی - سال ۱۳۷۴

"تَرجُمانی و تَرزَبانی" حاصل کند و کاوها ، درنگ ها و دیدگاه های دکتر کزازی درباره هنر ترجمه است که در چند جستار فراهم آمده است و در آن شیوه های گونه گون ترجمه مورد بررسی قرار گرفته است.

-----------------------------
تندبادی از کنج (شاهنامه شناسی)
نشر آیدین - سال ۱۳۸۶

"تندبادی از کنج " گزارشی است بیت به بیت و همه سویه از داستان رستم و سهراب شاهنامه ، بر پایه دانشهای گونه گون ادب شناسی و سخن سنجی ، با دیباچه ای در چگونگی و ارزش این داستان.

-----------------------------
دُرّ دریای دَری (شاهنامه شناسی)
نشر مرکز - سال ۱۳۶۸

"دُرّ دریای دَری" کتابی کم نظیر در ادب پارسی است. این کتاب گزارش درازآهنگی است از قصیده ای بلند که دکتر کزازی آن را در ۲۷۸ بیت سروده است و چنین آغاز می شود :
هر که او را شور معنی گستری است
زیب شعرش دُرّ دریای دَری است
در این چامه بلند ، سرگذشت شعر پارسی از آغاز تا روزگار ما نموده شده است. علاوه بر آن ، زندگینامه ، نکات ویژه زندگی و نیز شیوه سخنوری هر شاعر بیان گردیده است.
نویسنده در مقدمه گسترده خویش بر این اثر ، مطالب جالب و مفیدی در زمینه "چیستی هنر" و نیز "چگونگی آفرینش هنری" آورده است که در جای خود ، روزنی به جهان پر رمز و راز هنر است.

-----------------------------
دیدار با اژدها (گزارش سفر)
نشر قطره - سال ۱۳۸۰

"دیدار با اژدها" ، روزنگار سفر کوتاه دکتر کزازی به چین ، سرزمین افسانه ای آسیاست. این اثر که از دید شیوه و قالب یکسره با روزهای کاتالونیا همسان و دمساز است ، پیوندهای فرهنگی ، تاریخی ایران و چین را مورد بررسی قرار داده است. دکتر کزازی اعتقاد دارد که شناخت چین کهن ما را در شناخت خویش یاری خواهد داد ، چرا که چین کهن یادگارها و نشانهای بسیاری از فرهنگ گرانسنگ ما را نهفته دارد ، از سوی دیگر ، چین نو ، در بسیاری از چاش ها ، گرایش ها و هنجارهای اجتماعی ، فرهنگی با ایران امروز سنجیدنی است و در یافتن راه حل ها و راهکارهای بایسته برای پرسش های اکنون جامعه ما در رویارویی سنت با نوگرایی و یا جهانی شدن و بومی ماندن می تواند مطرح باشد.

-----------------------------
دیر مغان (حافظ شناسی)
نشر قطره - سال ۱۳۷۵

"دیر مغان" گزارش بیست غزل حافظ است ، از آغاز دیوان وی و بر پایه زیباشناسی و باورشناسی. دکتر کزازی در این اثر کوشیده است از نگاهی متفاوت ، غزل های خواجه شیراز را بنگرد و آنها را بر پایه زیباشناسی و باورشناسی که دیگر حافظ پژوهان کمتر بدان پرداخته اند ، بکاود و بررسد. نویسنده وعده کرده است که در آینده ، بقیه اشعار حافظ را به همین شیوه مورد کند و کاو قرار دهد.

-----------------------------
رخسار صبح (خاقانی شناسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۶۸چاپ سوم : نشر مرکز - سال ۱۳۷۴

"رخسار صبح" کتابی است حجیم و هفتصد صفحه ای در گزارش قصیده ای بلند و دلپسند از خاقانی. به تقریب ، نیمی از این کتاب ، شامل دیباچه مفصلی است در شرح زندگانی و شیوه شاعری این قصیده سرای بزرگ ایران. دکتر کزازی در این اثر کوشیده است بر پایه سروده ها و نوشته های خاقانی ، زندگی وی را بررسی کرده و روشنایی هایی بر بخش های تاریک و ناشناخته زندگی وی بیندازد. دکتر کزازی در این کتاب ، همانند کتاب های "سوزن عیسی" و "پارسا و ترسا" کوشیده است تا این چامه بلند خاقانی را بر بنیاد واژه شناسی ، زیباشناسی و ژرفاشناسی بررسی کند.

-----------------------------
روزهای کاتالونیا (گزارش سفر)
چاپ اول : نشر واژه آرا - سال ۱۳۷۹
چاپ دوم : نشر نویسنده - سال ۱۳۸۴

"روزهای کاتالونیا" روزنگارهای سفر اسپانیاست که از دوازدهم فروردین ماه ۱۳۷۶ تا پنجم تیرماه ۱۳۷۸ را در بر می گیرد.

-----------------------------
رؤیا ، حماسه ، اسطوره (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۲چاپ سوم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۵

"رؤیا ، حماسه ، اسطوره" آنچنانکه از عنوان آن برمی آید ، سه قلمرو پر رمز و راز و جاودانه رویا ، حماسه و اسطوره را در بر می گیرد. این اثر ، در حقیقت پایان نامه و تز دکتری نویسنده است.

-----------------------------
جلد اول - بیان (زیباشناسی سخن پارسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال۱۳۶۸چاپ هفتم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۵

این کتاب نخستین جلد از دوره سه جلدی "زیباشناسی سخن پارسی" است که در موضوع دانش بیان نوشته شده است. دکتر کزازی این اثر را به شیوه کتاب های آموزشی برای دانشجویان دانشگاه ارایه کرده است.

-----------------------------
جلد دوم - معانی (زیباشناسی سخن پارسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۰چاپ ششم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۵

"معانی" جلد دوم از مجموعه سه جلدی "زیباشناسی سخن پارسی" است که زبان شکرین و شیوای پارسی را بر پایه این دانش بررسی و کاویده است.

-----------------------------
جلد سوم - بدیع (زیباشناسی سخن پارسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۳چاپ پنجم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۵

"بدیع" سومین جلد از مجموعه "زیباشناسی سخن پارسی" است. جلدهای اول و دوم این مجموعه عهده دار بررسی دو دانش دیگر زیباشناسی ادب پارسی ، یعنی "بیان" و "معانی" هستند.

-----------------------------
سراچه آوا و رنگ (خاقانی شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۷۶
چاپ سوم : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۵

"سراچه آوا و رنگ" کتابی است که دکتر کزازی آن را در "خاقانی شناسی" نوشته است. در این اثر ، دوازده قصیده ، یک ترکیب بند ، شانزده غزل ، نُه قطعه و هشت رباعی یا چارانه بررسی و کاویده شده است. در گزارش بیت ها ، زمینه ها و دانش های گونه گون چون: واژه شناسی ، ریشه شناسی ، زبان شناسی سنجی ، باورشناسی ، نمادشناسی و زیباشناسی به کار گرفته شده اند.

-----------------------------
گذری و نظری بر آثار و احوال (زیست نامه)
شهر کتاب - سال ۱۳۷۷

"گذری و نظری بر آثار و احوال" زیست نامه ای است کمابیش فشرده که از آغاز تا سال ۱۳۷۶ را از زندگانی پر بار دکتر کزازی در بر می گیرد.

-----------------------------
گزارش دشواریهای دیوان خاقانی (خاقانی شناسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۸چاپ دوم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۵

دکتر کزازی در این اثر گرانسنگ که در هزار صفحه به چاپ رسیده است ، بیت های دشوار و هنری در سراسر دیوان خاقانی را بررسی و گزارش کرده است. وی پیش از این کار ، نخست دیوان خاقانی را در دو جلد ویراسته و به چاپ سپرده بود. در این چاپ ، مولف در کنار بی هایی که می بایست گزارده می شدند ، ستاره ای نهاده بود. در "گزارش دشواریهای دیوان خاقانی" این بیت های ستاره دار گزارده شده اند و گاه نیز نکته های نغز و بازنمودنی در بیت های بی ستاره نیز گزارش شده اند.

-----------------------------
مازهای راز (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۰چاپ دوم : نشر مرکز - سال۱۳۸۰

"مازهای راز" جستارهایی است در شاهنامه فردوسی و در برگیرنده شش مقاله درباره شاهنامه است. نخستین جستار ، "نمادشناسی اسطوره در داستان ضحاک" است که به همایش جهانی بزرگداشت فردوسی که در دی ماه ۱۳۶۹ در تهران برگزار شد ، پیشکش شده است.

-----------------------------

[دانه کولانه]

نگاهی کوتاه بر آثار استاد کزازی (2)
نامه باستان – جلد اول (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۷۹
چاپ پنجم : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۵
"نامه باستان" ، ویرایش و گزارشی است از شاهنامه فردوسی بر پایه برنوشته فلورانس و چاپ مسکو و ژول مول و خالقی مطلق انجام گرفته است و بیت ها از دیدگاه هایی گوناگون چون واژه شناسی ، نمادشناسی اسطوره ای ، واژه شناسی ، زیباشناسی ، باورشناسی و ریشه شناسی کاویده و بررسی شده اند. این جلد از اثر ، از آغاز شاهنامه تا پایان زال و پادشاهی منوچهر را دربرمی گیرد.

-----------------------------
نامه باستان – جلد دوم (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۱
چاپ دوم : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۴

ویرایش و گزارش شاهنامه ، از پادشاهی نوذر تا پایان داستان رستم و سهراب.

------------------------------
نامه باستان – جلد سوم (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۲
چاپ دوم : انتشارات سمت - سال۱۳۸۶

ویرایش و گزارش شاهنامه ، داستان سیاوش.

------------------------------
نامه باستان – جلد چهارم (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۴
چاپ دوم : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۵

ویرایش و گزارش شاهنامه ، از داستان فرود سیاوش تا داستان اکوان دیو.

------------------------------
نامه باستان – جلد پنجم (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۴
چاپ دوم : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۵

ویرایش و گزارش شاهنامه ، از داستان بیژن و منیژه تا آغاز پادشاهی لهراسپ.

---------------------------------
نامه باستان – جلد ششم (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۴

ویرایش و گزارش شاهنامه ، از پادشاهی لهراسپ تا پادشاهی دارای داراب.

------------------------------------
نامه باستان – جلد هفتم (شاهنامه شناسی)
چاپ اول : انتشارات سمت - سال ۱۳۸۵

ویرایش و گزارش شاهنامه است از پادشاهی اسکندر تا پادشاهی بهرام ، به شیوه ای که در دیگر جلدهای این رشته از کتاب به کار گرفته شده است.

-----------------------------
آتالا و رُنه
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۶۶
چاپ دوم : نشر مرکز - سال ۱۳۶۷
چاپ سوم : نشر مرکز - سال۱۳۶۹
چاپ چهارم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۰

"آتالا و رُنه" در بر گیرنده دو داستان جداگانه از نویسنده چیره دست و مشهور فرانسوی "شاتوبریان" است. دکتر کزازی در دیباچه مفصل این کتاب ، زندگینامه شاتوبریان را بر پایه نوشته های وی ، بویژه کتاب گرانسنگ "یادمانهای آن سوی گور" بررسی کرده و سرچشمه های دو داستان آتالا و رُنه را به دست داده است.

-----------------------------
انه اید
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۶۹چاپ سوم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۱

"انه اید" اثر ویرژیل ، حماسه سرای بزرگ لاتین است که برای اولین بار توسط دکتر کزازی به فارسی ترجمه شده است. انه اید ، یکی از سه اثر بزرگ پهلوانی در فرهنگ و ادب اروپایی است. دو حماسه دیگر ، "ایلیاد" و "اُدیسه" است. انه اید را می توان همچون اُدیسه ، دنباله ای بر ایلیاد شمرد. "انه" بزرگزاده ای تروایی بوده است که از آتش و خون جان به در برده و در جستجوی سرزمینی نوید داده شده در دریاها و خشکی ها سرگردان شده است.

-----------------------------
ایلیاد
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۷چاپ چهارم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۳

"ایلیاد" شاهکار "هومر" اثری است که بارها به زبانهای اروپایی ترجمه شده است. پس از ترجمه "انه اید" و استقبال اهل فرهنگ و ادب از این اثر ، دکتر کزازی به درخواست دانشوران ، دو نامه دیگر پهلوانی در ادب اروپایی ، ایلیاد و اودیسه را نیز به همان شیوه به پارسی ترجمه کردند.

-----------------------------
اُدیسه
چاپ اول : نشر مرکز - سال ۱۳۷۹
چاپ چهارم : نشر مرکز - سال ۱۳۸۳

"اُدیسه" اثر دیگر هومر ، یکی دیگر از سه گانه های ادب پهلوانی اروپایی است که توسط دکتر کزازی به پارسی ترجمه شده است.

-----------------------------
تلماک
نشر مرکز - سال ۱۳۶۸

جایگاه تلماک ، اثر گرانسنگ "فنلون" را در ادب و فرهنگ فرانسه ، تنها می توان با "گلستان" سعدی و "قابوسنامه" سنجید و برابر نهاد. سات های بسیار ، تلماک را در آموزشگاه های فرانسه همچون گلستان به قصد آموختن ادب و اخلاق و آیین به نوآموزان می آموخته اند و فنلون چون آموزگاری فرزانه ، در چهره نمادین "مانتور" ، فرزند جوان اولیس ، تلماک را اندرز می داده است.

-----------------------------
بهار خسرو
نشر مرکز - سال ۱۳۷۴

"پیترو چیتاتی" ، از ایران شناسان دلبسته و علاقمند به تاریخ و فرهنگ ایران است. وی در این اثر بدیع ، شاعرانه و دل انگیز ، به شیوه ای داستانگونه ، نماها و چشم اندازهایی از تاریخ و فرهنگ ایران را بررسی و به زیبایی ارایه کرده است.