گفتگوی مشروح با معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛

[LP Girl]

گفتگوی مشروح با معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛
از موسیقی پاپ حمایت نمی‌کنیم

معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بودجه ما برای حمایت از گونه های مختلف هنر موسیقی کفایت نمی کند بنابراین وظیفه داریم که یارانه موجود در وزارت ارشاد را برای تقویت موسیقی اصیل ایرانی و موسیقی نواحی که ریشه در فرهنگ این مرز و بوم دارد به کار گیریم.حمید شاه آبادی در گفتگو با مهر به برنامه های مختلف این معاونت اشاره و در باره مسائل مختلفی چون راه اندازی مجدد ارکستر موسیقی ملی تاپایان سال، تاخیر در صدور مجوزها، موانع برگزاری کنسرت، انتخاب مدیر دفتر موسیقی، نبود اولویت برای حمایت از موسیقی پاپ، ارکستر سمفونیک و دفاع جدی از صهبایی و... روشن و واضح صحبت کرد.

دیدگاه و ژرف نگری معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عزمش جهت حل مشکلات مزمن دفتر موسیقی قابل ستایش است اما در حقیقت این برنامه ها و نظرگاهها در بوته عمل باید سنجیده شود که قطعا این سنجش جز با گذشت زمان و دیده شدن عملکرد این معاونت در آینده نه چندان دور امکان پذیر نیست.

حدود چهار ماه از استعفای مدیر سابق دفتر موسیقی وزارت ارشاد می گذرد و دفتر موسیقی همچنان بدون مدیر باقی مانده است؛ تکلیف مدیریت این دفتر چیست و رایزنی های شما با افراد مختلف برای پذیرفتن مدیریت دفتر موسیقی وزارت ارشاد به کجا رسید؟

- حمید شاه آبادی: از تاریخ 15 فروردین ماه که آقای خبری استعفای خود را ارائه کرد مدیریت جدید دفتر موسیقی وزارت ارشاد مشخص نشد البته من با استعفای ایشان مخالف بودم چرا که دلیلی نمی دیدم نیروهایی که قبلا در مجموعه ای مشغول به کار بودند با تغییر مدیریت بی دلیل جابجا شوند منتها آقای خبری طی مکاتباتی که داشت مشکلات خانوادگی و اصرار جهاد دانشگاهی مبنی برگشت ایشان را مطرح کرد و به هیچ عنوان جای بحث و مجادله برسر ماندن برسمت خود باقی نگذاشت و من هم مجبور شدم استعفای ایشان را بپذیرم اما در یک نگاه کلی من به ثبات مدیر کل دفتر موسیقی وزارت ارشاد بیش از هر موضوع دیگری اهمیت می دهم و تمام تلاشم براین است که انتخاب ها از افراد آشنا به مسائل هنر موسیقی صورت گیرد و همین مسئله تلاش مضاعف و زمان بیشتری را می پذیرد چرا که به اعتقاد من انتخاب مدیری که به این حوزه آشنایی ندارد نوعی بی حرمتی به اهالی موسیقی است بنابراین احترام به هنر موسیقی ضروری است.

* گفته شده است که مدیر فعلی مرکز موسیقی حوزه هنری برای این سمت نامزد شده است؟

- بله آقای مهدوی یک مدیر شناخته شده در عرصه موسیقی است که یکی از نامزدهای مدیریت این بخش بوده است در همین راستا جلساتی نیز با یکدیگر داشتیم اما هنوز به نتیجه قطعی نرسیده ایم البته عوامل متعددی در حوزه موسیقی دخل و تصرف دارد.

* فکر نمی کنید هرچه زودتر باید به نتیجه قطعی برسید و فعالیت مدیر جدید دفتر موسیقی آغاز شود؟

- تمام تلاش معاونت هنری وزارت ارشاد در حوزه موسیقی در حال حاضر همین است اما تجربه نشان داده که در دوره های گذشته مدیرانی که در این سمت تلاش کرده اند افراد آشنا به حوزه موسیقی نبودند و اگر مدیریت جدید معاونت هنری موفق به چنین انتخابی شود اتفاق خوبی است منتها برای رسیدن به چنین انتخابی به بازخوانی از مسائلی که در چند سال اخیر در عرصه موسیقی اتفاق افتاده است نیاز داریم به اعتقاد من کسانی که در مدیریت خود موفق شدند به دلیل استمرار حضورشان در حوزه مورد نظر بوده است و خوشبختانه پیشینه فعالیت آقای مهدوی در مدیریت مرکز موسیقی حوزه هنری مثبت بوده است بنابراین مدیریت در عرصه موسیقی از جمله موضوعاتی است که ورای یک مدیریت معمولی است بنده برای شخصیت حقیقی خود مدیر کل ارزش بیشتری قائل هستم به اعتقاد من اگر مسیر جاده ای ناهموار است و علائم راهنمایی و رانندگی مشخصی ندارد با عوض شدن راننده هیچ تغییری رخ نمی دهد.

* اما به نظر می رسد فقدان مدیریت دفتر موسیقی باعث لطمه خوردن به بخشی از امور موسیقی وزارت ارشاد شده است.

- قبول دارم که در مدتی که رئیس دفتر موسیقی منصوب نشده بخشی از کارها به طور طبیعی انجام نمی شود اما کاستی در این بخش اندک است. تلاش و کار من و آقای ترابی سرپرست دفتر موسیقی کمتر از گذشته نیست صدور مجوز آلبوم ها و برگزاری کنسرت ها با همان دقت و حساسیت موجود در گذشته در حال انجام است.

* یکی از مسائلی که نگرانی گروه های کوچک و حرفه ای را باعث شده لغو اجراهای موسیقی در فرهنگسراها است و در حال حاضر این امکان از گروه های کوچک موسیقی گرفته شده است؛ معاونت هنری چه برنامه ای برای حمایت از این گروه ها را دارد؟

- اینگونه نیست که اجرای گروههای مستقل در تمامی فرهنگسراها به طور کلی حذف شده باشد. برگزاری کنسرت در فرهنگسراهای زیر نظر وزارت ارشاد همچنان به فعالیتهای خود ادامه می دهند به نظرمن اگر محدودیتی وجود دارد به دلیل فضاهای خاصی است که ایجاد شده و در نهایت فکر می کنم این موضوع یک شایعه است و بعید می دانم که مسئولان سازمان فرهنگی و هنری شهرداری حساسیت بر اجراهای موسیقی داشته باشند و اصولا سرفصلی وجود ندارد که موسیقی در مکانی اجرا نشود و یا در مکان دیگری باید اجرا شود؛ نه چنین چیزی نیست. هنر موسیقی شاخصه و مولفه هایی دارد البته اگر چه دقیق و مدون نیست و در برخی موارد ناچار به موضع گیری های سلیقه ای است ولی مسئولان و دست اندرکاران نمی توانند نسبت به علاقه و خواست مردم از انواع ژانرهای موسیقی بی اعتنا بود.

* به نیاز مخاطب به انواع موسیقی اشاره کردید. حمایتهای وزارت ارشاد بیشتر چه بخشی از موسیقی را دربرمی گیرد؟

- واقعیت این است که نیاز مخاطب تنها به گونه ای خاص از موسیقی نیست و همه گروه های موسیقایی در چارچوب مشخص و مصوب باید موردح مایت قرار گیرند به نظر من در کنار حمایتهایی که باید از گروه های مستقل صورت گیرد مسئله جدی نداشتن سالن های مناسب برای برگزاری کنسرت است چرا که جز سالن رودکی سالن دیگری وجود ندارد که ویژه برگزاری کنسرت ساخته شده باشد. البته ممکن است تالار وحدت را هم جزء سالن های خوب برای برگزاری کنسرت به شمار آید اما نکته قابل توجه این است تالار وحدت از نظر سیستم مهندسی و فنی برای اجراهای موسیقی ساخته نشده و سالنی ویژه اپرا است به همین دلیل مکان هایی که سالن های چند منظوره دارند را برای انجام این امور باید به کار گرفت.

* بالا بودن اجاره بهای سالن ها یکی از مشکلاتی است که گروه های موسیقی با آن مواجه هستند آیا در این زمینه حمایت هایی صورت می گیرد؟

- هیچ یارانه ای برای حمایت در این حوزه وجود ندارد چرا که یارانه های ما بسیار محدود است و وظیفه داریم یارانه های محدود را به رشد موسیقی نواحی و موسیقی ایرانی اختصاص دهیم و درجهت ثبات ذائقه مخاطب ایرانی بکوشیم تا این ذائقه از فرهنگ خودش فاصله نگیرد. به همین دلیل بدون هیچ رودربایستی از موسیقی کشور خود دفاع می کنیم و برای اینکه فضای تهاجمی غربی در کشور ایجاد نشود و داشته های خودمان به فراموشی سپرده نشود کوتاهی نخواهیم کرد. این به معنای این نیست که برای موسیقی پاپ که مخاطبان خاص خودش را دارد و مورد حمایت هم قرار می گیرد یارانه بلیت قائل شویم و اصولا چنین سیاستی هم نداریم چرا که باید خوراک در شان فرهنگ ایرانی به مردم عرضه شود و اگر اینگونه نشود داشته های خود را فراموش خواهیم کرد کما اینکه در طول سالهای متمادی آثار حماسی و موسیقی فاخر ایرانی دچار آسیب های جدی شده است به همین دلیل وظیفه اصلی ما دفاع ازحیثیت موسیقی ایرانی است.

* با توجه به اینکه چنین وظیفه ای برای معاونت هنری قائل هستید چرا تکلیف ارکستر موسیقی ملی که حافظ بخشی از موسیقی فاخر ایران است را روشن نمی کنید؟

- قاعده ارکسترهای وزارت ارشاد این است که تشکیلات آنها زیر نظر اداره کل دفتر موسیقی اداره می شود و در این رابطه ماموریتی در دوره جدید در نظر گرفته شده تا فعالیتهای انجمن موسیقی مستقل دیده شود در همین راستا امور ارکستر سمفونیک تهران به عهده انجمن است اما با توجه به تغییر و تحولاتی که در ارکسترسمفونیک به وجود آمده در حال حاضر احتیاج به ایجاد آرامش در ارکستر سمفونیک و انجام امور مربوط به رهبری این ارکستر داریم و بعد از رسیدن به استقرار در ارکستر سمفونیک تهران بنا داریم ارکستر ملی را در دستور کار قرار دهیم. البته شرایطی که در گذشته برای ارکستر ملی ایران اتفاق افتاده است ناسالم بوده است و صلاح هم نیست که دنبال عوامل اختلاف داخلی و کاری که مابین بنیاد رودکی و انجمن موسیقی برسر ارکستر ملی شکل گرفته است باشیم چرا که مطلب مهم این است که مردم به موسیقی ملی و بازسازی ارکستر ملی و همچنین ارکستر موسیقی سنتی نیاز دارند اما باید مقدمات آن فراهم شود به همین دلیل نحوه مدیریت، بودجه ارکستر و همچنین آیین نامه و اساسنامه جدید ارکسترملی و ارکستر سمفونیک توسط گروهی کارشناس درحال بررسی است و من شخصا نقطه نظرهایی را برای اصلاح اساسنامه بیان کرده ام؛ البته با یک دستور فوری می توان گروهی تشکیل داد و اجراهایی را با نام ارکسترموسیقی ملی برگزار کرد اما مطمئن هستم پایدار نخواهد ماند به همین دلیل در جلساتی که با آقای فخرالدینی که از چهره های ممتاز در این حوزه است خواهیم داشت ساز و کار برپایی مجدد ارکستر را بررسی خواهیم کرد. ارکستر موسیقی ملی مانند ماشینی است که از حرکت ایستاده و حرکت دوباره آن با مشکلاتی مواجه است اما به حتم یقین در سال جاری شاهد شروع فعالیت جدی ارکستر ملی خواهیم بود.

* تاخیر در صدور مجوز برای برگزاری کنسرت های متعدد، صدور مجوز شعر و پس از آن موسیقی و همچنین آلبوم های موسیقی از جمله مشکلاتی است که هنرمندان با آن مواجه هستند برای تسهیل در صدور مجوزها چه برنامه ای دارید؟

- مطالعات بسیاری روی تخصصی شدن شوراهای موسیقی انجام داده ام و در این رابطه جلسات بسیاری با کارشناسان حوزه های مختلف موسیقی گذاشته ام و معتقدم که شورای موسیقی سنتی، کلاسیک و پاپ باید با یگدیگر متفاوت باشند اما شرایط اجرای این طرح در سال جاری امکان پذیر نیست چرا که مدیریت جدید معاونت هنری به تازگی کار خود را شروع کرده است و این ایده ای است که در دوره ای که قائم مقام معاونت هنری وزارت ارشاد بودم روی آن مطالعه کرده بودم و حالا آماده اجرایی کردن آن هستم اما در حال حاضر با توجه به اینکه آقای نوری که عضو این شوراها هستند کسالت دارند در شورا حضور ندارند و همچنین برخی دیگر از تغییرات باعث شد تا شورای موجود را تقویت کنیم تا بتواند تعداد جلسات بیشتری را برگزار کند. در همین راستا یکی از کارهایی که از ترابی سرپرست دفتر موسیقی در وزارت ارشاد خواستم این بود که تا زمان انتخاب مدیریت این مرکز به طور جدی تعویق در صدور مجوزها را کاهش دهند و تا زمانی که رئیس دفتر موسیقی کارش را شروع کرد با انباشتی از کارهای نکرده گذشته مواجه نشود و مشخص باشد مجوزهایی که در زمان او صادر می شود چیست. از سوی دیگر بررسی های بسیاری کرده ام و می دانم که شورای شعر و شورای موسیقی جای تغییر دارند یعنی از نظر علمی و از نظر فنی جایگاه های متفاوت دارند و حالا یک دیدگاه این است که از اساس ملودی هایی را اول بسازیم و بعد شعر روی کار پیاده شود در واقع شاعر روی آهنگ ساخته شده شعر بگوید و به اعتقاد من چنین روش کار درست است چراکه کلام در موسیقی نزد مخاطب امری جدی است ولی در حال حاضر شعراول مجوز می گیرد و بعد آهنگ، در واقع وجود دو شورا موانعی را ایجاد می کند.

به اعتقادمن شورای موسیقی باید تقویت شود و اگر این اتفاق بیافتد تصویب و صدور مجوز آسان تر می شود اما استعلام هایی وجود دارد که قانون ما را مکلف به انجام آن کرده است که آن استعلام ها زمان می برد؛ به هرحال فکر نمی کنم این مسئله در دوران مدیریت من به عنوان معاون هنری وزارت ارشاد باقی بماند .

* صحبت های بسیاری مبنی بر وجود رهبرثابت در ارکستر سمفونیک تهران انجام شده است به عنوان معاون هنری وزارت ارشاد نظرتان راجع به وجود رهبر ثابت چیست ؟

- ارکستر سمفونیک تهران نیاز قطعی به رهبرثابت دارد و در این موضوع تردیدی نیست و اهل فن موسیقی هم این موضوع را تایید می کنند اما در شرایط فعلی با عدم هماهنگی مواجه هستیم ، خود من برای شخصیت آقای صهبایی احترام بسیاری قائل هستم و از وجود ایشان همواره استفاده می کنم و روی این نکته پافشاری می کنم که به هیچ عنوان برنمی تابم کسی که سالهای زیادی زحمت کشیده است خانه و کاشانه خود را رها کرده و برای انجام امور ارکستر سمفونیک در ایران حاضر شده اینگونه به فعالیت خود پایان دهد بنابراین مشاوره هایی را از ایشان می گیریم .

اما رهبری دائم مستلزم مقدماتی است و یکی از آن مقدمات ارتقا سطح هماهنگی توانایی اعضای ارکستر است و وجود رهبر مهمان به این ارتقاء کمک می کند ضمن اینکه پارتیتورهایی که رهبران مهمان با خود می آورند جهانی هستند و نوازنده های ما با آنها آشنا هستند در نتیجه بستر خوبی است برای استانداردسازی و ایجاد تناسب بین ارکستر سمفونیک تهران با ارکسترهای جهانی فراهم می شود و حالا وقتی رهبر ارکستری که یکی از 5 رهبر برتر جهان است رپرتوار ویژه ای که همه آن را می شناسند با خود می آورد و نوازنده های ارکستر هم با توانایی اجرا می کنند راه میان را برای ارتقاء سطح کیفی ارکستر به کار گرفته است؛ضمن اینکه انتخاب ما برای رهبر ارکستر محدودیت های خاص خودش را دارد چراکه هریک از رهبران انتظاراتی دارند و این انتظارات در سازهای ارکستر اثر دارد مثلا نسبت به سازهای بادی و سازهای زهی نظراتی دارند و حتی درباره ترکیب نوازنده ها نیز اظهار نظر می کنند بنابراین وجود رهبران مهمان انرژی تازه ای را برای اعضای ارکستر به همراه دارد و خروجی کار هم یک اثر قابل قبول خواهد بود.

* تنوعی که با وجود رهبرمهمان از آن یاد می کنید تا چه اندازه در جذب مخاطب اثرگذار است؟

- خود من به این نتیجه رسیده ام که وجود رهبر مهمان در بهتر شدن فضای موسیقایی هم در داخل و هم خارج از کشور موثر است و مخاطب ها را نیز راضی می کند؛ اجرای اول شهرداد روحانی 7 شب بود و من مطمئن هستم که اگر این اجرا چند شب دیگر هم ادامه پیدا می کرد بازهم مخاطب خاص خودش را داشت و این امرنشان دهنده این مطلب است که مخاطب و علاقمند هنر موسیقی تشنه شنیدن موسیقی فاخر کلاسیک و آکادمیک است و مطمئن هستم که عوارض حاشیه ای ندارد بنابراین درنظر داریم سطح این تعاملات و هماهنگی ها را بالا ببریم.

* شنیده ها حاکی از آن است که صحبت هایی با شهرداد روحانی مبنی بر وجود رهبر ثابت انجام شده است این مطلب صحت دارد؟

-هیچ مذاکره ای با شهرداد روحانی انجام نشده است و خود من مجوز مذاکره برای رهبری دائم با ایشان را به هیچ مسئولی نداده ام و تنها صحبتی که صورت گرفته مذاکرات اولیه است که با همه کاندیدهای رهبری ارکستر سمفونیک تهران انجام می شود البته پیشنهادهایی شده است اما شرایط مناسبی برای تصمیم گیری درباره رهبر دائم وجود ندارد. یک زمانی هست که وجود رهبر دائم ضرورت ارکستر است و بدون آن حیات ارکستر به خطر می افتد. ارکستر در شرایط بد هم بوده است که ضرورت وجود رهبر دائم احساس می شده است که به اعتقاد من زمانی که منوچهر صهبایی به عنوان رهبر دائم ارکسترسمفونیک تهران انتخاب شد ارکستر درشرایط خوبی نبود و نیاز به وجود یک رهبر دائم ضروری بود ولی خوشبختانه درحال حاضر ارکسترسمفونیک تهران با مدیریت خوب آقای صهبایی در وضعیت خوبی قرار دارد. اجباری برای داشتن رهبر ثابت نیست چرا که ارکستر سمفونیک تهران به بالندگی رسیده است و فعالیت خوب رهبر پیشین این ارکستر پاسخگو بوده است و خوشبختانه ارکستر ضعیف چند سال قبل دیگر وجود ندارد و هم اکنون به نقطه خوبی رسیده و حالا اگر بخواهد از این نقطه حرکت کند به تصمیم مدبرانه نیاز دارد و اگر شرایط اقتضا کرد از وجود رهبر ثابت استفاده خواهیم کرد در غیر این صورت با رهبر مهمان کار خود را ادامه می دهیم.

* با چنین توصیفی که از فعالیت های آقای صهبایی کردید فعالیت سایر رهبران ارکستر را تایید نمی کنید؟

- انتظار نداشته باشید که امسال در نقطه ای باشیم که چند سال پیش در آن قرار داشتیم و این حرف من به معنای دفاع جدی از عملکرد آقای صهبایی است و معتقدم که وضع ارکستر از زمانی که صهبایی تحویل گرفت و تا روزی که تحویل داد تغییرات اساسی کرده است. از نگاه بسیاری کارشناسان زمانی که صهبایی کار خود را شروع کرد ارکستر سمفونیک تهران در وضعیتی بود که نیاز به رهبر ثابت داشت و رهبر ثابت هم مواضعی دارد و همه می دانند که باید از نظر رهبر تبعیت شود اما رهبر مهمان وضع موجود را اداره می کند و خروجی مورد نظر از اجرا را اراده می دهد. بنابراین یک رهبر مهمان ساختار را به طورکلی تغییر نمی دهد و اگر ارکستر در وضعیت ضعیفی باشد نمی تواند کار خود را با رهبر مهمان انجام دهد. به عقیده من در دوران آقای صهبایی تلاشهای خوبی انجام شد و ارکستر به سطحی رسیده که می تواند با رهبر مهمان کار خود را به انجام برساند.