اصول و مبانی تعمیر گیر بکسهای صنعتی

[bigbang]

مفاهیم اساسی در شناسایی چرخ دنده ها

خط کنش Line of Action: عبارتست از خط راستی که بر دایره های مبنای دو چرخ دنده درگیر مماس می شود.
دایره گام Pitch Circle: دایره ای که در لحظه تماس دو چرخ دنده در هنگام درگیری ایجاد می شود را گویند.
درجه کیفیت : عددی است که برای تعییئ کیفیت سطح چرخ دنده بکار می رود.
تلرانس:مقدار تغییر مجاز نسبت به اندازه اصلی را گویند.
زاویه فرازانه Addendm Angle: در چرخ دنده مارپیچ عبارتست از زاویه بین یال مخروط گام و یال مخروط عرش
زاویه فرودانه dedendum Angle : در چرخ دنده مخروطی عبارتست از زاویه بین یال مخروط بن و یال مخروط گام
لقی Backlash: لقی عبارتست از فاصله میان رویه غیر فعال دندانه های درگیر تمامی چرخ دندانه ها دارای لقی هستند.
مجال Clearance :عبارتست از فاصله میان دایره بن یک چرخ دنده تا دایره بیرونی چرخ دنده درگیر

گامPitch :عبارتست از معیاری برای تعیین فاصله داندانه ها از یکدیگر و برای تعیین اندازه های چرخ دنده که شامل گام دایره ای ،گام زاویه ای ، گام قطری ، گام مبنا و گام محوری می شود.
مدول : عبارتست از نسبت قطر دایره گام به تعداد دندانه های چرخ دنده
منحنی اینولوت : منحنی رخساره چرخ دنده های نرمال
والنگی: Runout: عبارتست از اندازه خروج از مرکزیت نسبت به محور دوران و در جهت شعاعی اندازه گیری می شود.
والنیگ محوری Axial Runout: آنرا لرزش نیز می نامند و عبارتست از لنگ زدن چرخ دنده در امتداد محوری و درست در زیر دیواره بن دندانه


انواع چرخ دنده ها
چرخ دنه های موازی محور:
ساده
مارپیچ
دو مارپیچ
جناغی
شانه ای
درونی
چرخ دنده های متقاطع محور
شیب دار راست دندانه
شیبدار چمان دندانه
شیب دار راست خمان دندانه
چرخ دنده های متنافر محور:
هیپوئیدی
حلزونی
مارپیچ متنافر محور
اسپیروئید
چرخ دنده های مخصوص
جنس چرخ دنده ها
فولاد ،چدن ،برنز ، آلمینیوم و مواد غیر فلزی نظیر نایلون و فنل رزین از بیشترین موارد استفاده را دارد.
فولاد بدلیل خواص مکانیکی خوب از بهترین مواد ساخت چرخ دنده است.
چدن خاکستری در چرخ دنده های کم اهمیت
چدن چکش خوار (چدن کروی) همراه با منیزیم و عناصر نادر تولید می شود.
برنز چرخ دنده بیشتر برای ساخت چرخ حلزونها بکار می رود و بیشتر همراه با فلزات دیگر آلیاژ می سازد.
مواد غیر فلزی برای ساخت جفت چرخ دنده هایی که باید آرام و بی صدا کار کنند استفاده می شود.
بازرسی مواد سازنده چرخ دنده
آزمایش سختی : معمولا با استفاده از روش برینل سختی سنجی میشوند.استفاده از روش راکول نیز عمومیت دارد.
دستگاه اسکلروسکوپ نیز برای سنجش سختی چرخ دنده بکار می رود. در این روش از ارتفاع معینی یک گلوله فلزی را سقوط آزاد می دهند و ارتفاع بازگشت گلوله را معیاری برای سنجش سختی گلوله در نظر می آورند.
وسیله دیگری بنام ”توکن“ برای تعیین عمق پوسته سخت شده چرخ دنده بکار می رود.
بازرسی عیوب داخلی و سطحی
روش آلتراسونیک : در این روش با استفاده از امواج صوتی و ارسال آنها به درون ماده و انعکاس امواج از سطوح دیگر ماده پی به عیوب آن می برند.
آزمایش با رنگ نافذ: رنگ قرمز را بر سطح چرخ دنده مالیده و پس از پاک کردن و افزودن گرد سفید رنگ ترکها مشخص می شوند.
آزمایش ذرات مغناطیسی: در این روش مواد مغناطیسی را بصورت شناور در روغن یا آب بر روی چرخ دنده ریخته و اجازه می دهند تا مواد مغناطیسی در نقاط داراری عیوب داخلی تجمع نمایند.

عملیات حرارتی چرخ دنده های فولادی

سخت کاری پوسته ای: این روش را روش کربن خورانی گویند
سخت کاری القایی: دندانه های چرخ دنده دانه دانه بوسیله القا سخت می شوند.
سخت کاری شعله ای
سخت کاری ساچمه پاشی
سیستم میکروپالس با استفاده از پالسهای رادیوئی گرم و سپس به دمای بحرانی برده می شود و در نهایت با سرعت سرد می شود.
سخت کاری با استفاده از حمامهای سیانوری
سخت کاری بوسیله گازهای گرم
خرابیهای چرخ دنده

آبله گونگی : ناشی از خستگی سطحی است که بدو صرورت ریز و درشت مشخص می شوند
شکست: در اثر آبله گونگی درشت و گسترده و تضعی دندانه ها ایجاد می شود.
شکست در اثر خستگی: خستگی در اثر وارد شدن تکراری تنش حادث می شود.
خش افتادگی: معمولا در اثر وجود اشکال در سیستم روغنکاری حادث می شود. خش افتادگی وخیم سبب بروز پدیده شکست می شود.
سر و صدا و ارتعاش
معمولترین دلایل ایجاد صدا عبارتند از :
.1خطای منحنی اینولوت
.2خطای فاصله دندانه ها
.3والنگی
.4لقی ناکافی
.5تشدید پیکره چرخ دنده
.6تشدید طولی و پیچشی محور
.7تشدید محفظه
.8تشدید در ماشین مقصد
.9بزرگی ماشین مولد قدرت
روغنکاری

روغنهای ضد اکسایش و فشار بالا EP، روغنهای مصنوعی چرخ دنده ، ترکیبات رسوبی و ویژه
روشهای روانکاری:
روغن آلایی
روغنکاری ثقلی
روغن افشانی نوبه ای
روغنکاری با قلم مو
روغنکاری تحت فشار

وضعیت اعمال نیرو و فرسایش بر روی چرخ دنده های مختلف
سطح عمل در یک چرخ دنده
خطاهای مرسوم در گیر بکسهای مخروطی

خطای عدم هم ترازی محور شفت
خطای عدم تنظیم زاویه ای محور
خطای ناشی از جابجایی محوری
سطح عمل در چرخ حلزون و پیچ حلزون
خطای ناشی از عدم تنظیم زاویه ای چرخ حلزون
خطای ناشی از عدم تنظیم فاصله در چرخ حلزون
خطای ناشی از عدم تنظیم محوری