آن مرد با ويلچير مي‌آيد!

[SonBol]

ماجراي آمدن استيفن هاوكينگ به ايران بسيار ساده آغاز شد. چند سالي است كه بنا به دعوت استادان و فيزيكدانان نظري ايران، در مدرسه فيزيك پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي (IPM)، سميناري با عنوان «مدرسه ريسمان» تشكيل مي‌شود.

ريسمان عنوان يكي از تئوري‌هاي فيزيك در شاخه انرژي‌هاي بالا (فيزيك ذرات بنيادي) است. به اين ترتيب در چنين روزهايي باغ نياوران پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي جايي بين فرهنگسراي نياوران، كاخ نياوران و پارك نياوران، محل اجتماع بزرگ‌ترين دانشمندان ايراني است.
امسال هم اين كنفرانس كه يكي از بزرگ‌ترين رويدادهاي علمي ايران است، در باغ نياوران پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي برگزار شد و تعدادي از فيزيكدانان برجسته از سراسر دنيا در اين مدرسه حضور داشتند.
اما امسال مي توانست يك اتفاق ويژه بيافتد.با شركت دانشمندان بزرگ دنيا در اين برنامه علمي، آوازه آن به خيلي جاها رسيده‌است و از قضاي روزگار، يكي از كيهان‌شناسان بزرگ و معروف معاصر، يعني همان استيفن هاوكينگ هم از اين قضيه با خبر شده‌بود.
هاوكينگ تمايل داشت كه به ايران بيايد و در اين كنفرانس شركت كند. اما متاسفانه برنامه او و زمان‌بندي اين كنفرانس طوري بوده كه به هم نمي‌خورده. پس هاوكينگ هم سفرش را لغو كرده بود. اما برنامه‌ريزان اين مدرسه كه از تمايل استيفن هاوكينگ براي شركت در مدرسه ريسمان باخبر شده‌بودند، از وي تقاضا كردند كه جداگانه و براي بازديدهاي علمي به ايران بيايد.
دكتر حسام‌الدين ارفعي، معاون پژوهشي پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي و استاد دانشكده فيزيك دانشگاه صنعتي شريف، كه برنامه‌ريز و مدير اصلي مدرسه ريسمان است و خودش از دانشمندان برجسته كشور در زمينه ريسمان و ابرريسمان است در كنفرانس خبري كه در پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي برگزار شد در مورد جزئيات سفر استيفن هاوكينگ گفت:‌«بعد از اظهار علاقه استيفن هاوكينگ براي بازديد از پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي و شركت در مدرسه ريسمان (كه ماه پيش انجام شد) با وي تماس گرفته شد كه به دليل عدم همخواني برنامه‌هاي از پيش تعيين شده با زمان برگزاري مدرسه ريسمان، قرار شد بازديد به زمان ديگري موكول شود.»
آن موقع هنوز كسي از آمدن استيفن هاوكينگ به ايران خبر نداشت. شايد يكي از دلايل اين سكوت و بي‌خبري اين باشد كه دكتر محمدجواد لاريجاني كه رييس پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي است، تمايلي ندارد كه دانشمندان زيرمجموعه ايشان خيلي وارد فضاي رسانه‌اي شوند.
به خصوص در چند سال گذشته كه شاهد بزرگ‌نمايي‌هاي اغراق‌آميز علمي از رسانه‌هاي گوناگون و به‌خصوص رسانه ملي بوده‌ايم. براي همين اين برنامه هم در سكوت كامل دنبال شد تا اين كه در پي هماهنگي‌هاي بعدي استيفن هاوكينگ موافقت خود را براي سفر به ايران از تاريخ 13 تا 22 ژوئيه (22 تا 31 تير ماه) اعلام كرد.
هاوكينگ قرار است كه در اين سفر علاوه بر بحث و تبادل نظر با فيزيكدان پژوهشگاه و ايراد سخنراني‌هاي تخصصي، تعدادي سخنراني عمومي هم داشته‌باشد كه البته هنوز ريز آن‌ها اعلام نشده‌است.
اما سفر استيفن هاوكينگ هم‌زمان شده با يكي از رويدادهاي بزرگ آموزشي فيزيك كه چند سالي است كه منتظر آن بوده‌ايم، يعني المپياد جهاني فيزيك. قرار است كه سي‌وهشتمين دوره المپياد جهاني فيزيك امسال در ايران و در دانشگاه صنعتي اصفهان برگزار شود و دانش‌آموزان برجسته جهان در زمينه فيزيك امسال براي اين امتحان به ايران بيايند.
دكتر سپهري، رئيس کميته برگزارکننده المپياد كه از پژوهشگران پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي و استاد دانشگاه شهيدبهشتي است، براي هرچه با شكوه‌تر برگزار كردن اين رويداد، بسيار زحمت كشيده‌اند. براي همين طوري برنامه‌ريزي شده كه استيفن هاوكينگ در خاتمه سفرش به ايران در مراسم اختتاميه المپياد جهاني فيزيك كه در اصفهان برگزار مي‌شود هم شركت كند.
حضور يك ميهمان رويايي
و خبر از همين‌جا به بيرون درز كرد. «تيرماه امسال ايران ميزبان يكي از پرآوازه‌ترين دانشمندان دهه آخر قرن بيستم خواهد بود. پروفسور استيفن هاوکينگ، درپي دعوت IPM مسافرتش به ايران را تاييد کرد. اين سفر که ابتدا براي ماه آوريل برنامه‌ريزي شده بود، به دليل مشغله‌هاي پروفسور به ماه جولاي (تيرماه) تغيير کرد و با المپياد جهاني فيزيک مصادف شد.»
اين متن خبري است که در قسمت انگليسي سايت المپياد فيزيک (IPHO) منتشر شد. روزنامه همشهري اولين رسانه‌اي بود كه اين واقعه را پوشش داد. اما برگزارکنندگان المپياد فيزيک از ارائه توضيحات بيشتر در اين زمينه خودداري كردند: «بگذاريد در فرصت بهتر در اين باره صحبت کنيم. فعلاً مشغول ثبت‌نام تيم‌هاي شرکت کننده در المپياد هستيم. صبر کنيد کارها کمي جلوتر برود.»
اين تمام توضيحي بود که دکتر سپهري به ما داد و بعد هم در پاسخ به اين سؤال که آيا سفر هاوکينگ به ايران قطعي است، به اين جواب بسنده كرد: «شما از من مي‌خواهيد که به جاي هاوکينگ در مورد برنامه‌هايش جواب بدهم. »
پس از همشهري، بقيه رسانه‌ها هم به سراغ اين خبر رفتند و سرانجام دكتر ارفعي در كنفرانس خبري كه دو روز پيش در پژوهشگاه دانش‌هاي بنيادي (IPM) برگزار شد، جزييات اين سفر را تاييد كرد.
استيفن هاوکينگ در اين سفر از نقاط مختلف بازديد مي‌كند و با شخصيت‌هاي مهم علمي ملاقات خواهد داشت.
دكتر ارفعي دراين‌باره گفت: «حضور استيفن هاوكينگ در پژوهشگاه و در ديگر نقاط ايران عاملي براي شناساندن علوم به ويژه فيزيك و جايگاه مهم آن به جوانان خواهد بود؛ علاوه بر آن با توجه ويژه‌اي كه به وي مي‌شود اين امر مايه توجه بيشتر از سوي ساير دانشمندان به ايران و پژوهشگاه خواهد بود و در ارتقاي سطح كيفيت فعاليت‌هاي علمي و همچنين روابط علمي ايران با دانشمندان ساير كشورها اثر بسزايي خواهد داشت.»
مشهورترين دانشمند دنيا در ايران؟
استيفن هاوكينگ از دانشمندان برجسته كيهان‌شناسي و فيزيك نظري است كه نقش مهمي در فيزيك گرانش داشته و مسايل اساسي مهمي را در اين زمينه مطرح و حل كرده‌است. او استاد فيزيك نظري در دانشكده فيزيك نظري و رياضيات كاربردي دانشگاه كمبريج و دارنده مقام CH و CBE و FRS از دربار بريتانياي كبير و صاحب كرسي لوكاسين در رياضيات كمبريج است.
هاوكينگ علاوه بر كار علمي تخصصي خود نقش مهمي را بر عمومي كردن علم داشته است و چندين كتاب در اين زمينه نوشته كه معروف‌ترين آنها «تاريخچه زمان» و «جهان در پوست گردو» است كه شهرت جهاني دارد.
اما اين كه آيا استيفن هاوكينگ به ايران مي‌آيد يا نه هنوز جاي پرسش است. هرچند كه ممكن است وي صراحتاً با اين سفر موافقت كرده‌باشد اما توجه داشته باشيد كه سفر دانشمندي به بزرگي و شهرت علمي هاوكينگ به ايران و آشنايي با فعاليت‌هاي بي‌نظير در زمينه فيزيك نظري در ايران شايد به مذاق خيلي‌ها خوش نيايد.
فعلاً كه در سايت رسمي ايشان هيچ چيزي در اين مورد درج نشده‌است و دوستان ما در كمبريج در دو، سه روز گذشته او را در محيط دانشكده فيزيك نظري دانشگاه كمبريج يا حتي شهر آكسفورد نديده‌اند. مطمئن باشيد كه در اولين فرصتي كه ايشان در آكسفورد آفتابي شوند، نظر ايشان را درباره اين سفر مي‌پرسيم و به اطلاع شما مي‌رسانيم.