قصر شيرين

[behnam5555]

*** شهرستان قصر شيرين ***

شهر قصرشيرين مركز شهرستان قصرشيرين يكي از شهرستان هاي مرزي استان كرمانشاه است كه در 166 كيلومتري غرب شهر كرمانشاه واقع شده است . اين شهر بين طول جغرافيايي 45 درجه و 35 دقيقه شرقي و عرض 34 درجه و 31 دقيقه شمالي قرار دارد كه ارتفاع آن از سطح دريا 400 متر مي باشد .
شهرستان قصرشيرين از شمال و غرب به كشور عراق از جنوب به استان ايلام از شرق به شهرستان هاي سرپل ذهاب و گيلانغرب محدود مي شود .
شهرستان قصرشيرين در سرشماري سال 1375 ، بالغ بر 20006 نفر جمعيت داشت كه از اين تعداد13052 نفر ساكن در نقاط شهري و 4517 نفر ساكن درنقاط روستايي و بقيه غير ساكن بوده اند .
علت نامگذاري اين ناحيه به قصرشيرين ، احداث كاخي براي شيرين همسر مسيحي خسرو پرويز در اين محل بوده است .
قصرشيرين از شهرهاي قديمي و تاريخي استان است و بناي آن را در آثار تاريخي و ادبي به خسرو پرويز نسبت مي دهند وي در زمان پادشاهيش باغي وسيع با قصرهايي دلپذير كه متناسب با آب و هواي زمستان اين ناحيه بود در اين شهر بنا نهاد . پس از حمله اعراب به ايران قصرهاي خسرو پرويز به كلي ويران گشت و تا سال 1270 ق قصرشيرين قصبه كوچكي بيش نبود .
مراكز ديدني : چهارقاپو ، كاخ ساساني خسرو ، حوش كري ، كاروانسراي قصرشيرين ، نهرشاه گدار .
****رودخانه الوند****
اين رودخانه از آب چشمه هاي سياوانه و سراب اسكندر در كوه دالاهو در شمال غربي كرند سرچشمه گرفته و بعد از اينكه در حدود سه كيلومتر جريان يافته فرو مي رود و پس از مسافت كوتاهي از محل ديگري به نام سراب هشتانه خارج گرديده و تشكيل آبشاري در ريجاب داده است اين رود پس از مشروب نموده دشت ذهاب به طرف قصرشيرين جريان داشته و نهايتاً وارد خانقين عراق شده و در محل دوآب خانقين وارد دياله مي شود . اين رودخانه از لحاظ اينكه از سرپل‌ذهاب ( حلوان ) مي گذرد به نام رودخانه حلوان نيز معروف است .
****پوشش گياهي و جنگل ها ****
به سبب موقعيت خاص اقليمي و بارندگي به موقع و كافي از مناطق شمال غربي تا جنوب شرقي استان كرمانشاه يعني از ارتفاعات اورامانات تا منطقه زردلان و هليلان دره‌هاي پوشيده از جنگل و مراتع پر بركتي وجود دارد . اين دره ها چون داراي آب و هواي معتدل با مناظر زيباي طبيعي است براي اطراق و تفريح و وجود ايلات در حال كوچ از بهترين نقاط تفريحي ايران است و هميشه يكي از شكارگاه هاي تراز اول ايران محسوب مي شده است . جنگل هاي اين استان عموماً از جامعه بلوط بومي ايران تشكيل يافته و در حدود 60 درصد از اين جامعه را گونه هاي مختلف بلوط و 25 درصد آن را گونه هاي مختلف پسته هاي وحشي ( بنه ) و حدود 5 درصد انواع بادام كوهي و10 درصد بقيه را ديگر گونه ها تشكيل مي دهد .
برخي از درختان و درختچه هاي جنگلي استان كرمانشاه عبارتند از : آلبالوي وحشي ، انجير ، اوجا ، بادام وحشي ، بلوط ، بيد ،پسته وحشي ، تمشك ، چنار ، زبان گنجشك ، صنوبر ، سرخ‌و‌ليك ، گردو ، زالزلك .
بطور كلي مي توان نواحي جنگلي استان را چنين تقسيم نمود :
1 ـ جنگل هاي منطقه اسدآباد ـ كرمانشاه
2 ـ جنگل هاي منطقه كرمانشاه ـ ايلام
3 ـ جنگل هايي منطقه گيلان غرب ـ قصرشيرين
4 ـ جنگل هاي منطقه اسلام آباد ـ قصرشيرين
****كاروانسراي قصرشيرين****
اين كاروانسرا در داخل شهر قصرشيرين قرار دارد كه متأسفانه در اثر حملات عرلق آسيب زيادي ديده و تنها قسمت ورودي آن باقي مانده است ولي در سال هاي اخير ميراث فرهنگي اقدام به بازسازي آن نموده است . اين كاروانسرا نيز از نظر پلان تا حدودي شبيه كاروانسراهاي صفوي بيستون و ماهيدشت مي باشد بطوريكه داراي ورودي طاق داري درضلع جنوبي بناست كه در هر طرف ورودي سكويي دراز ايجاد شده است . پس از ورودي ، هشتي گنبد داري قرار دارد كه از طريق آن مي توان وارد حياط مركزي شد .
در چهار طرف اين حياط ، ايوانهاي بزرگي با طاق جناغي قرار دارد . همچنين در اطراف ضلع حياط مركزي تعدادي اتاق ساخته شده است در جلو هريك از اين اتاق ها ايوان كوچكي و در پشت اتاق ها ، اصطبل هاي درازي احداث شده است .
اين كاروانسرا به وسيله لاشه سنگ و آجر ساخته شده است . حتي در برخي از قسمت‌هاي آن از جمله ورودي ، از آجرهاي بناهاي ساساني نيز استفاده كرده اند .
****آتشكده چهارقاپي****
چهار قاپو يا چهار قاپي به معني چهار در ، از جمله آتشكده هاي زمان ساساني در شهر مرزي قصرشيرين است . اين آتشكده از نوع آتشكده هايي است كه داراي دالان طواف بوده ولي متأسفانه در اثر مرور زمان رواق آن فرو ريخته است ولي با اين وجود در برخي از قسمت ها آثاري از آن ديده مي شود . اين آتشكده عبارت است از اتاقي مربع شكل به ابعاد 25*25 متر كه داراي سقفي گنبدي شكل به قطر 16 متر بوده ولي متأسفانه اكنون اثري از آن باقي نمانده است و تنها بقاياي گوشواره ها در چهار گوشه آن ديده مي شود . اين اتاق مربع شكل داراي چهار درگاه ورودي است كه به رواق اطراف فضاي مركزي منتهي مي شوند . در اطراف اين بنا مجموعه اتاق ها و فضاهايي وجود دارد كه بخش هايي از آنها در نتيجه كاوش هاي باستان شناختي سال هاي اخير شناسايي شده است . اين بنا با استفاده از مصالح محلي از قبيل لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده است . البته گنبد بنا آجري بوده است .
اگرچه اكثر باستان شناسان اين بنا را آتشكده اي از زمان خسرو پرويز پادشاه ساساني مي دانند ولي برخي نيز آن را كاخي از همان زمان مي دانند.
****ارتفاعات اطراف قصرشيرين ****
در اطراف قصرشيرين نيز ارتفاعاتي وجود دارد كه از جمله آنها مي توان به ارتفاعات بازي دراز با ارتفاع 2320 متر ، آق داغ با ارتفاع 2105 و كوه سه سر با ارتفاع 2593 متر اشاره كرد
****كاخ خسرو ****
در حاشيه شمالي شهر كنوني قصرشيرين و در نزديكي آتشكده چهار قابي ، ويرانه‌هاي قصر خسرو پرويز ديده مي شود كه امروزه به صورت تلي از خاك در آمده است . اين بنا بر روي مصطبه اي به ارتفاع 8 متر ايجاد شده است . اين بنا در جهت شرقي ـ غربي به ابعاد 98*285 متر ساخته شده كه راه ورود به داخل بنا از طريق پلكان دو طرفه اي بوده است . در قسمت شرقي بنا ، تالار ستون مستطيل شكلي وجود دارد كه سقف آن به وسيله طاق هاي آجري پوشش داده شده است . در پشت تالار ، اتاق گنبد دار بزرگي ساخته شده كه راه ورود به آن از طريق درگاهي است كه در قسمت غربي تالار ايجاد شده است . در دو طرف شمال و جنوب اتاق گنبد دار ، اتاق هاي مستطيل شكلي وجود دارد كه از طريق اتاق گنبد دار قابل دسترسي بوده اند . همچنين در پشت اتاق گنبد دار ، حياطي مربع شكل با رواق ستون دار قرار دارد كه ابعاد آن 27*27 متر مي باشد . دور اطراف اين حياط ستون دار را اتاق هاي متعددي فرا گرفته است . در قسمت غربي حياط نيز ايواني ساخته شده است كه از طريق درگاهي به حياط ديگر كاخ منتهي مي شود . در اطراف اين حياط‌ ها نيز مجموعه اتاق ها و اصطبل ها قرار گرفته است .
در قسمت شمالي تراس ، چندين خانه به صورت يك مجموعه وجود دارد . اسكار رويتر اظهار مي كند خانه هايي كه در قسمت مركزي عمارت قرار دارند احتمالاً حرم پادشاه را شكل مي دهند و خانه هاي واقع در بيرون ساختمان مكاني براي پذيرائي ميهمانان بوده است .
در مورد اين كاخ ، مورخين و جغرافي نويسان ايراني و عرب هر كدام مطالبي نوشته‌اند ، اكثر اينها اظهار مي كنند كه اين كاخ توسط خسرو پرويز در ميان باغ وسيعي ساخته شده كه حيوانات وحشي با كمال آزادي در اين مكان مي زيسته اند و آب فراواني از رودخانه الوند در جدولي مرتفع به اين باغ وارد مي گشته است . با قوت اين كاخ را جزء عجايب جهان به شمار آورده كه در سال 628 ميلادي توسط هراكليوس ويران شده است .

فرنگیس کاویان