بـدرخـان، همچنان درخشـان

**behnam5555** · #1 11-25-2009

بـدرخـان، همچنان درخشـان

به مناسبت صد و يازدهمين سالروز انتشار اولين روزنامه كردي كردستان

از زماني كه يوهان كارلوس (Johann Carolus) روزنامه ريليشن يا ارتباط (Relation) را در ژوئن 1605م در استراسبورگ منتشر ساخت هيچ وقت فكر نمي كرد كه اين رسانه بتواند تغييرات مهم اجتماعي و تحولات عظيم سياسي را باعث شود و به آنها شكل بخشد. در طول چهار صد سال از انتشار اولين روزنامه و تاثيرات آن بر روي افكار عمومي مي گذرد و هنوز هم از جمله وسايل مهم عرصه اطلاع رساني و ارتباط جمعي محسوب ميشود.

از اولين روزنامه‌هاي دنيا مي توان به گزت در سال 1631م در فرانسه، آكسفور گزت در سال 1665م در انگليس، Post-och inrikes Tidningar در سال 1645م در سوئد (اين روزنامه سوئدي قديمي‌ترين روزنامه‌اي است كه هنوز هم تا امروز و ظاهراً بدون وقفه به انتشار خود ادامه مي دهد)، اكرنسر (Public Occurrences) در سال 1690م در بوستون آمريكا و هاليفكس گزت در سال 1752م در كانادا نام برد.

از پيشگامان روزنامه در شرق هم مي توان به اين كشورها اشاره كرد :

هند اولين روزنامه خود را با نام بمبئي‌ ساماچار در سال 1822م منتشر ساخت. در ژاپن هم در سال 1872م روزنامه‌اي با نام نيچي‌نيچي منتشر شد. اين روزنامه‌ها را شايد در مقايسه با روزنامه‌هاي امروزي نتوان روزنامه قلمداد كرد و از ويژگي هاي كه امروزه روزنامه‌نگاران و خبرنگاران حرفه‌اي براي روزنامه‌ها قايل هستند را در بر نداشت.

اگر بخواهيم اولين روزنامه را به عنوان روزنامه به مفهوم مدرن و امروزي‌اش نام ببريم بايد از اينكومند زايتونگن كه در آلمان در سال 1650م منتشر شد نام برد. آلماني ها بخاطر پيشرفتي كه در صنعت چاپ داشتند توانستند در اين زمينه از كشورهاي ديگر جلو بيفتند، چنانچه در اواخر قرن هفدهم حدود هفتاد روزنامه در آلمان منتشر مي شد.

از نظر فروش و تيراژ روزنامه كشور چين با رقم 85 ميليون نسخه در روز مقام اول را داراست، مقام دوم هم در اختيار كشور اول دمكراسي دنيا يعني هند است با تيراژ 72 ميليون نسخه در روز، ژاپن هم با 70 ميليون مقام سوم و آمريكايي‌ها با 57 ميليون تيراژ مقام چهارم را دارا هستند.

در يك تقسيم‌ بندي ديگر مي توان گفت ريليشن نخستين روزنامه جهان نبوده و نيست بلكه بايد اولين روزنامه‌ها (البته از ديد تاريخي) را در روم و ايران باستان جست و ديد. در روم باستان به ابتكار ژوليوس سزار روزنامه‌اي به نام اكتاديوما به صورت دست‌نويس در چند نقطه شهر براي مطالعه افراد باسواد جامه نصب مي شد و اقدامات و فرمانهاي سزار و سنا را در بر داشت .

در ايران باستان هم در سده سوم ميلادي به ابتكار اردشير پاپكان روزنامه‌اي با نام روزنامك يا كارنامه اردشير پاپكان منتشر مي شد.

اين روزنامه شامل فعاليت‌ها و دستورهاي شاه، دربار و موبدان‌موبد بود، البته تفاوت روزنامك ايرانيان با اكتاديوماي روم اين است كه روزنامك فقط براي افراد و مقامات خاص ارسال مي شد و همه افراد جامعه اين حق را نداشتند كه روزنامك را مطالعه كنند.

ولي امروزه روزنامه‌نگاران ريليشن را مادر روزنامه‌هاي امروزي مي دانند و سالهاست كه انجمن جهاني روزنامه‌نگاران كنوانسيون سالانه خود را به مناسبت ولادت ريليشن در شهر استراسبورگ برگزار مي كند. هر چند ريليشن هفتاد سال توانست به نشر خود ادامه دهد.

بدرخان جهانی شد

*(آمار و ارقام استفاده شده در اين مقاله از سايت هفته‌نامه بدرخان استخراج شده است.)
http://www.bedirxan.net

سوران سليماني

**behnam5555** · #2 11-25-2009

بدرخان جهانی شد

موسسه چاپ و نشر بدرخان که موسسه‌ای هنري و مطبوعاتی است در 22 /10 /2000م در شهر سليمانيه ايجاد و پایه‌گذاری شد. هدف از ايجاد موسسه فرهنگي بدرخان آگاه نمودن جامعه كردي و نشر و پخش اخبار آزاد در كردستان، تلاش براي معرفي بيشتر فرهنگ و هنر كردي، تحليل وضعيت سياسي اجتماعي كردستان و كشورهاي منطقه، حركتى روشنفكرانه در حوزه گفتمان ادبى _ فرهنگى جامعه كردى، ايجاد ارتباط ميان جامعه كردى و جامعه روشنفكران و نشر اسناد تاريخي به صورت كاملا علمي است .

بدرخان از زمان تاسیس تا حال توانسته است همایش ها و فستیوال‌های بين‌الملي را در جهت نشر و پخش فرهنگ و هنر کردی در کشورهای زیر برگزار نمایید :

فستيوال اول : سليمانيه 21-22 / 4 / 2004م .
فستيوال دوم : دهوك 21-22-23 / 4 / 2005م .
فستيوال سوم : هه ولير 21-22-23 / 4 / 2006م .
فستيوال چهارم : برلين 22-23 / 4 / 2007م .
فستيوال پنجم : قاهيره 21-22 / 4 / 2008م .

برگزاری سه كنفرانس و سمينار علمی، هنري و انتشار هفته‌نامه‌ی کردی بدرخان در كردستان عراق، برپایی و برگزاري سه نمايشگاه در سوريه، دو کنفرانس هنری در اردن، برگزاری سه كنفرانس در تركيه، برگزاری سه كنفرانس و انتشار هفته‌نامه‌ی کردی بدرخان در آلمان، برگزاری كنفرانسي در سويد با همكاري موسسه SVD، انتشار هفته‌نامه‌ی کردی بدرخان در لبنان در دو نوبت، برگزاری یک كنفرانس در فرانسه، برگزاری یک كنفرانس در انگلیس با موضوع كرد در سده بيست و يك، انتشار هفته‌نامه‌ی کردی بدرخان در ايران در دو نوبت.

همچنین موسسه بدرخان با انتشار چندين مرحله چاپ هفته‌نامه بدرخان در کردستان عراق و كشورهاي دیگر توانسته به مرحله پیشرفت علمی در روزنامه‌نگاری کردی در دیگر کشورها دست پیدا کند.

در زمينه چاپ و انتشار، حدود 150 كتاب در زمينه هاي تاريخي، كودكان، رمان، فولكلور، افسانه، يادداشت، خاطرات،نام های كردي و شعر و ... روانه بازار شده است. همه كتاب و مجلات جمهوري كردستان در مهاباد در دو مرحله 1200 صفحه اي در لبنان در زير چاپ است .

هفته‌نامه‌ي بدرخان، هفته‌نامه ايست آزاد كه به صورت دو هفته‌نامه در هـه‌ولير چاپ و انتشار مي يابد. در اوايل به صورت ماهنامه چاپ مي شد و از شماره 91 به بعد به صورت دو هفته‌نامه چاپ مي شود و تا حالا 107 شماره از آن چاپ شده است و در 8 و 22 هر ماه منتشر مي شود. شماره صفر در 22/10/ 2000 در سليمانيه در چاپخانه دلير چاپ شده است. در 24 صفحه با سايز 64 در 44 سانتيمتر و به صورت تمام رنگي در چاپخانه نوا در هه ولير انتشار مي يابد.

اعضاي هفته‌نامه‌ي بدرخان :

صاحب امتياز و مدير مسئول : حميد ابوبكر بدرخان
سردبير : عدالرحمان معروف

هئات تحریریه : حسن ياسين، نازم دلبند، قاسم محمد،
هيمن جميل، هه وراز محمد، محمد فتاح، مسعود ابراهيم

مشاوران علمي :

مشاور تاريخي : دكتر عبدالله علياويي
مشاور زبان شناسي : دكتر وريا عمر امين
مشاور فكري : دكتر هيمداد حسين
مشاور فرهنگي : خالد جوتيار
مسئول كامپيوتر : ايوب يوسف ابوبكر

*(آمار و ارقام استفاده شده در اين مقاله از سايت هفته‌نامه بدرخان استخراج شده است.)
http://www.bedirxan.net

**behnam5555** · #3 11-25-2009

به مناسبت انتشار اولين روزنامه كردي با نام كردستان توسط خاندان بدرخان به معرفي تعدادي از اين خاندان كه در روزنامه‌نگاري كردي موثر و كارهايشان قابل تقدير و ارج است مي پردازيم.

امير مقداد مدحت بدرخان

امير مدحت بدرخان فرزند امين علي بيك توانست اولين نشريه كردي را در آوريل 1897م در قاهره پايتخت مصر با نام كردستان (روژنامه‌ي كوردستان) و با زبان كردي كرمانجي و تركي منتشر نمايد. زمينه و موضوعات آن فرهنگي و آموزشي و بيشتر در كشورهاي مصر، انگليس و يوگسلاوي و به صورت دو هفته‌نامه منتشر مي شد. مقداد با چندين زبان خارجي از جمله فرانسوي، عربي و تركي آشنايي كامل داشت. البته در زمان انقلاب تركهاي جوان دفتر اين نشريه به استانبول و به سردبيري ثريا بدرخان بيك منتشر مي شد. چاپ و نشر روزنامه كردستان تا سال 1918م ادامه مي يابد. نكته‌اي كه براي روزنامه كردستان نبايد فراموش شود و حايز اهميت است اين است كه چاپخانه اين روزنامه چاپخانه‌اي است با نام " چاپخانه روزنامه كردستان " كه در قاهره است. بدون شك بايد اولين چاپخانه كردي را هم همين چاپخانه روزنامه كردستان كه توسط مقداد مدحت بدرخان تاسيس شده است بدانيم. منبع اين نكته مهم هم در مطلبي است در شماره 4 و 5 خود روزنامه كردستان.

جلادت امين علی بدرخان (1893 – 1951م )

دیپلمات، سیاست‌مدار، نویسنده، زبان‌شناس و روزنامه‌نگار مطابق منابع کردی در حومه شهر استانبول ترکیه متولد شد، هر چند دایره‌المعارف بریتانیا او را متولد ماکتالاي سوریه مي داند. جلادت استاد حقوق از دانشگاه استانبول ترکیه بود و توانست مطالعاتش را در مونيخ کامل کند و با چندین زبان خارجی که شامل عربی، روسی، آلمانی و فرانسه بود آشنایی كامل داشت. جلادت علی بدرخان در 1923م زمانی که کمالیست‌هاي ترك حکوت جمهوری را در تركيه اعلام کردند ترکیه را به مقصد مصر ترک کرد. در 1927م در کنفرانس ملت کرد در بیروت، کمیته‌ای به نام خویبون برای هماهنگ کردن جنبش کردها تشکیل شد. در اين كميته جلادت علی بدرخان به عنوان رئيس كميته انتخاب و برگزيده شد. سه سال بعد او گرفتار بحث استقلال و آزادی جنبش کردها در استان آگری تركيه به نام جمهوری آرارات شد. بعد از شكست جنبش آرارات به ایران رفت. رضاشاه پهلوی شاه ایران می خواست او را وادار کند که در جنبش کردهای ایران بماند و پیشنهاد کنسولی را به جلادت داد اما او وقتي فهميد نمي تواند سازش كند به زور از کشور خارج شد. سپس او به عراق رفت اما انگلیسی‌ها موافق ماندن او نبودند و او بالاخره در سال 1931م به سوریه رفت، جایی که او دو دهه آخر از زندگیش را در تبعید گذرانده بود. بعد از شکست جنبش ملی کردها در ترکیه، ایران و عراق او علاقه‌مندی خودش را به فرهنگ کردی نشان داد.جلادت در خلال سالهای 1932ـ 1935م مجلة هاوار (دعوت) را در سوریه به زبان‌هاي فرانسوی و کردی منتشر کرد. مجله هاوار در طول انتشارش كمك شاياني به ادبيات عاميانه كردي كرد. جلادت در اين مدت توانست الفباي كردي را به حروف لاتين تهيه و دستور زبان معياري را براي زبان كردي تدوين نماييد. جلادت در طول زندگيش همراه برادرش كامران توانستند نشرياتي چون هاوار، روناهی، روژانو و استیر را چاپ و منتشر كنند. جلادت در 1935م با روشن‌خانم ازدواج كرد. حاصل این ازدواج دو فرزند است به نام‌هاي جمشید و سینم‌خان. جلادت در طول سال‌های آخر زندگي‌اش با مشکلات اقتصادی سخت و طاقت‌فرسايي روبه‌رو شد و به کار کشاورزی روی آورد. تا اينكه در ژولای 1951م بیماریش او را از پا در آورد. او همچنين چندین کتاب را در زمینه تاریخ کردستان و چند فرهنگ كردي فرانسوي را نگاشته است.

کامران بدرخانی

کامران بدرخانی فرزند امین علی بیک، شاعر، لغت‌شناس، ادیب و مورخ کُرد، از پایه گذاران روزنامه‌نگاری کُردي است كه در طول زندگي‌اش چندين مجله را به چاپ رسانده است. در سال 1950م كامران بدرخان توانست رشته زبان و ادب كردي را در دانشگاه سوربن فرانسه تاسيس و خود در آنجا تدريس كند. در سال 1943- 1946م نشريه روژانو را به زبان‌هاي كردي و فرانسوي و با خط لاتين منتشر كرد. در سوريه نشريه‌هاي استير و روناهي را منتشر كرد و در نشريه كردستان نيز با برادرش همكاري مي كرد.

امير ثريا

امير ثريا فرزند امين علي بيك بدرخاني است. او از جمله كساني بود كه در انعقاد عهدنامه سور 1920م نقش موثر و قابل توجهي داشت. به قول مولف تاريخ مشاهير كرد او سازمان دهنده سياسي در تاريخ كردستان بود. امير ثريا تحصيلات خود را در استانبول به پايان برد و در همان‌جا روزنامه كردستان را به زبانهاي كردي و تركي چاپ و منتشر مي‌كرد. امير ثريا آشنايي كاملي با زبان‌هاي انگليسى، فرانسوى، عربى، فارسى و تركى داشت. امير ثريا مجله زندگي (گوفاري ژين) را در قاهره به صورت دو هفته‌نامه و به زبان‌هاي كردي، تركي و عربي منتشر مي كرد. گويا اين مجله ادامه روزنامه كردستان بوده است.

بدون‌شك خاندان بدرخان از جمله خاندانهاي مهم كرد هم از نظر سياسي و هم فرهنگي بودند كه در كنار مبارزات سياسي خود به كارهاي فرهنگي نيز روي آوردند و به چاپ روزنامه و مجله پرداختند. تلاش‌هاي اين خاندان در راه فرهنگ و فعاليت‌هاي سياسي كردي سبب بوجود آمدن انديشه ناسيوناليسم در منطقه كردستان گرديد و به آن شكلي مدرن بخشيد.

*(آمار و ارقام استفاده شده در اين مقاله از سايت هفته‌نامه بدرخان استخراج شده است.)
http://www.bedirxan.net

**behnam5555** · #4 11-25-2009

به‌ڕێزان بۆ گه‌یشتن به‌ ماڵپه‌ڕی به‌درخان تکایه‌ سه‌ردانی ئه‌و لینکانه‌‌ی خواره‌وه‌ بکه‌
http://www.bedrxan.net/ یان http://www.bedrxan.com/

beřêzan bo geyştin be malpeřî bedirxan tikaye serdanî ew lînkaneî xiwarewe bike

http://www.bedrxan.net/ yan http://www.bedrxan.com