سێ غه‌زه‌لی مه‌وله‌وی

[behnam5555]

سێ غه‌زه‌لی مه‌وله‌وی

مـولانـا جلال‌الدين محمد بلخی رومی(مولوی)

وه‌رگێڕ: به‌ڕۆژ ئاکره‌یی

له‌ ڕاستیدا نه‌مویستووه‌(له‌ تواناشمدا نییه‌) وشه‌ به‌ وشه‌ و ڕسته‌ به‌ ڕسته‌ی ئه‌م غه‌زه‌لانه‌ وه‌رگێڕمه‌ سه‌ر زمای کوردی. وشه‌ بێجگه‌ له‌ مانا، ده‌نگ و ڕه‌نگ و به‌رامه‌ی خۆی له‌ هه‌ر زمانێک دا هه‌یه و ئاودیوکردنی ئه‌م هه‌موو تایبه‌تمه‌ندییه‌ له‌ زمانێکه‌وه‌ بۆ زمانێکی تر، ئه‌گه‌ر نه‌ڵێم کارێکی ئه‌سته‌مه‌، ده‌توانم بڵێم له‌ شیانی مندا نه‌بووه‌.
له‌ هێندێک شوێندا ته‌نانه‌ت ڕسته‌یه‌کیش که‌ ده‌گه‌ڵ کوردییه‌که‌دا نه‌هاتۆته‌وه‌، خۆم له‌ وه‌رگێڕانی بواردووه و‌ به‌ دانانی چه‌ند خاڵێک له ‌پاڵ یه‌کتر دا ئاماژه‌م پێیان کردووه‌.
من ویستوومه‌ ڕه‌وایه‌تی خۆم له‌ غه‌زه‌له‌کانی مه‌وله‌وی به‌ کوردی بنووسمه‌وه‌. ئه‌گه‌ر له‌ خوێندنه‌وه‌یاندا چێژێک دێته‌ به‌ر هه‌ست و گوێ، ئه‌وه‌ زایه‌ڵه‌ی شێتایه‌تییه‌که‌ی مه‌ولانایه‌ له‌ ئه‌شقی شه‌مسدا، ئه‌گه‌ر به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ بێت، خه‌تای منه‌. - به‌ڕۆژ ئاکره‌یی-

[ 1 ]

پێم نه‌گوتی واوه‌ مه‌چۆ ئاشنات منم؟
له‌م سه‌رابی فه‌نایه‌دا، کانیاوه‌که‌ی حه‌یات منم؟

به‌ ڕقه‌وه‌ گه‌ر بتۆرێیت سه‌دهه‌زار ساڵ لێم دوورکه‌ویت
له‌ ئاکامدا دێیته‌وه‌ لام چونکه‌ نوخته‌ی کۆتات منم؟

پێم نه‌گوتی نه‌خش و ڕه‌نگی ئه‌م جیهانه‌ ڕازیت نه‌کا
نه‌خشێنه‌ری سه‌راپه‌رده‌ی ڕه‌زات منم؟

پێم نه‌گوتی منم زه‌ریا و تۆ ماسییه‌کی تاک و ته‌نیایت
ڕێی وشکایی قه‌ت مه‌گره ‌به‌ر که‌وا ده‌ریای سه‌فات منم؟

پێم نه‌گوتی وه‌ک باڵنده‌، هه‌ڵمه‌فڕه‌ به‌ره‌و ته‌پکه
ڕوو له‌ من که‌، که‌وا هێزی په‌ڕوباڵی فڕین منم؟

پێم نه‌گوتی ڕێگه‌ت ده‌گرن کڵپه‌ی دڵت خامۆش ده‌که‌ن
که‌وا گڕ و ترپه‌ی دڵ و تین و گه‌رمای هه‌وات منم؟

پێم نه‌گوتی ته‌فره‌ت ده‌ده‌ن که‌ ناخه‌ز بیت
تا‌ ون بکه‌یت که‌ سه‌رچاوه‌ی خه‌ونه‌کانت ته‌نیا منم

ئێستاش ئه‌گه‌ر چرا دڵیت، خۆت ڕێزانی ڕێی ماڵم به‌
گه‌ر ئاکارت خوایانه‌یه‌، چاک بزانه‌ که‌یخوات منم!

[ 1 ]

نگفتمت مرو آن جا که آشنات منم
در این سراب فنا چشمه حیات منم

وگر به خشم روی صد هزار سال ز من
به عاقبت به من آیی که منتهات منم

نگفتمت که به نقش جهان مشو راضی
که نقش بند سراپرده رضات منم

نگفتمت که منم بحر و تو یکی ماهی
مرو به خشک که دریای باصفات منم

نگفتمت که چو مرغان بسوی دام مرو
بيا که قوت پرواز و پر و پات منم

نگفتمت که تو را رهزنند و سرد کنند
که آتش و تبش و گرمی هوات منم

نگفتمت که صفت‌های زشت در تو نهند
که گم کنی که سرچشمه صفات منم

نگفتمت که مگو کار بنده از چه جهت
نظام گیرد خلاق بی‌جهات منم

اگر چراغ دلی دانک راه خانه کجاست
وگر خداصفتی دانک کدخدات منم

[behnam5555]

خۆش خه‌رامان هه‌نگاو ده‌نێیت ئه‌ی گیانی گیان بێ من مه‌ڕۆ

ئه‌ی ئه‌گه‌ری گشت دۆسته‌کان به‌ره‌و بێستان بێ من مه‌ڕۆ

ئه‌ی فه‌له‌ک بێ من مه‌سووڕێ و ئه‌ی هه‌یڤ بێ من مه‌سووتێ
ئه‌ی زه‌وی بێ من تۆ مه‌ڕوێ و ئه‌ی زه‌مان بێ من مه‌ڕۆ

ئه‌م جیهانه‌م به ‌تۆ خۆشه‌، ئه‌و جیهانیش به ‌تۆ خۆشه
له‌م جیهانه‌ بێ من مه‌به‌، بۆ ئه‌و جیهان بێ من مه‌ڕۆ

ئه‌ی عه‌یان بێ من مه‌زانه‌ و ئه‌ی زمان بێ من مه‌بێژه‌
ئه‌ی نیگا بێ من مه‌بینه‌ و ئه‌ی ڕه‌وان بێ من مه‌ڕۆ

شه‌و له‌ تریفه‌ی مانگه‌وه‌ ڕووخساری خۆی گه‌ش ده‌بینێ
من شه‌وم تۆ مانگی من، به‌ ئاسماندا بێ من مه‌ڕۆ

دڕک له‌ په‌نا لووتفی گوڵدا گڕی نه‌گرت له‌ ئاگردا
تۆ گوڵیت من دڕکی تۆ، بۆ گوڵستان بێ من مه‌ڕۆ

وای له‌و که‌سه‌ی له‌م ڕێیه‌دا بێ نیشانت هه‌نگاو ده‌نێت
تۆ نیشانی ڕێگه‌ی منیت، ئه‌ی بێ نیشان بێ من مه‌ڕۆ

وای له‌و که‌سه‌ی له‌م ڕێیه‌دا هه‌نگاو ده‌نێت به‌ بێ زانست
زانستی ڕێگاکه‌ی منیت ئه‌ی ڕێزانم بێ من مه‌ڕۆ

خه‌ڵک به‌ ئه‌شق ناوت ده‌به‌ن، من پێت ده‌ڵێم سوڵتانی ئه‌شق
ئه‌ی به‌رزتر له‌ وه‌همی خه‌ڵک، هه‌نگاو مه‌نێ، بێ من مه‌ڕۆ

ترجمه:

خوش خرامان می‌روی ای جان جان بی‌من مرو
ای حیات دوستان در بوستان بی‌من مرو

ای فلک بی‌من مگرد و ای قمر بی‌من متاب
ای زمین بی‌من مروی و ای زمان بی‌من مرو

این جهان با تو خوش است و آن جهان با تو خوش است
این جهان بی‌من مباش و آن جهان بی‌من مرو

ای عیان بی‌من مدان و ای زبان بی‌من مخوان
ای نظر بی‌من مبین و ای روان بی‌من مرو

شب ز نور ماه روی خویش را بیند سپید
من شبم تو ماه من بر آسمان بی‌من مرو

خار ایمن گشت ز آتش در پناه لطف گل
تو گلی من خار تو در گلستان بی‌من مرو

در خم چوگانت می‌تازم چو چشمت با من است
همچنین در من نگر بی‌من مران بی‌من مرو

چون حریف شاه باشی ای طرب بی‌من منوش
چون به بام شه روی ای پاسبان بی‌من مرو

وای آن کس کو در این ره بی‌نشان تو رود
چو نشان من تویی‌ای بی‌نشان بی‌من مرو

وای آن کو اندر این ره می‌رود بی‌دانشی
دانش راهم تویی ای راه دان بی‌من مرو

دیگرانت عشق می‌خوانند و من سلطان عشق
ای تو بالاتر ز وهم این و آن بی‌من مرو

[behnam5555]

چیم ده‌زانی ئه‌م سه‌ودایه‌ دینم ده‌کا وه‌کوو مه‌جنوون

دڵم ده‌کا به‌ دۆزه‌خ و چاوه‌کانم چه‌می جه‌یحوون

چیم ده‌زانی که‌ سێڵاوێک هه‌ر له‌ ناکاو ده‌مڕفێنێ
گه‌میه‌ئاسا ده‌مخاته‌ ده‌م که‌فوکوڵی پێلی ونبوون

شه‌پۆڵێک دێ و گه‌مییه‌که‌م لێ له‌ت له‌ت ده‌کا
له‌ته‌کانیش له‌ت له‌ت ده‌بن بێ چه‌ندوچوون

نه‌هه‌نگێکیش سه‌ر هه‌ڵدێنێ و ئاوی زه‌ریا گشت ده‌نۆشێ
زه‌ریای دوور و بێکه‌ناریش وشک ده‌بێ وه‌کوو هاموون

هاموونیش ده‌م ده‌کاته‌وه‌ و نه‌هه‌نگه‌که‌ هه‌ڵده‌لووشێ
ونی ده‌کا له‌نێو خۆیدا به‌ ده‌ستی ڕق وه‌کوو قاڕوون

که‌ ئه‌مانه‌م هاتنه‌ سه‌ر زار نه‌ ده‌ریا ما و نه‌ بیابان
چووزانم من ئیتر چۆن بوو که‌ چۆن نووقمه‌ له ‌نێو بۆچوون

چووزانمی تر گه‌لێک زۆرن به‌ڵام من ئیدی نازانم
که‌ خواردوومه‌ به‌ ده‌م به‌ستی له‌و ده‌ریایه‌ له‌پێک ئه‌فیوون

ترجمه:

چه دانستم که این سودا مرا زین سان کند مجنون
دلم را دوزخی سازد دو چشمم را کند جیحون

چه دانستم که سیلابی مرا ناگاه برباید
چو کشتی ام دراندازد میان قلزم پرخون

زند موجی بر آن کشتی که تخته تخته بشکافد
که هر تخته فروریزد ز گردش‌های گوناگون

نهنگی هم برآرد سر خورد آن آب دریا را
چنان دریای بی‌پایان شود بی‌آب چون هامون

شکافد نیز آن هامون نهنگ بحرفرسا را
کشد در قعر ناگاهان به دست قهر چون قارون

چو این تبدیل‌ها آمد نه هامون ماند و نه دریا
چه دانم من دگر چون شد که چون غرق است در بی‌چون

چه دانم‌های بسیار است لیکن من نمی‌دانم
که خوردم از دهان بندی در آن دریا کفی افیون