کردها و ارومیه

[behnam5555]

کردها و ارومیه

شهرستان ارومیه یا همانطور که کردها آنرا ورمی، مینامند از دیرزمان محل سکونت کردها می باشد.

تا پیش از کوچاندن دسته جمعی طوایف چهارده گانه ترکهای افشار به این خطه توسط شاه عباس صفوی و کوچاندن کردهای منطقه به نقاط دیگر از جمله خراسان فرمانروائی این مناطق در دست حکام کرد بوده و کردها اصلی ترین گروه قومی نقاط غربی دریاچه ارومیه را تشکیل میدادند.

اگرچه پیش از این کوچ دست جمعی سلجوقیان و ترکهای غز نیز به این منطقه مهاجرت کرده بودند ولی از شمارشان در حدی نبوده که تاثیری آنچنانی بر دمگرافی منطقه نهند.
البته جای ذکر دارد که این جابجائیها قومی و طایفه ای در آن دوران امری عادی بوده است و طوایف و اقوام زیادی بر اثر جنگها و یا مصلحتهای سیاسی به دلخواه خود و یا باجبار توسط شاهان و حکام وقت به مکانهای مختلفی کوچ داده می شدند.
در رابطه با کوچ دسته جمعی قبایل چهارده گانه ترک افشار توسط شاهان صفوی به این خطه از خاک کشور، حسن انزلی در کتاب ارومیه در گذر زمان می نویسد نظر لطف و مساعد شاه عباس به ایل افشار دوباره مزید گشته و بنابه استدعای کلبعلی سلطان اجازه داد تا ایل افشار که عده کثیری گشته و در ولایات عراق، فارس، کرمان و خراسان سکنی داشتند، عموما به ارومیه و نواحی آن مهاجرت کردند؛ کلبعلی خان در این زمان با موافقت شاه عباس کبیر، تمام طوایف ایل افشار را از نقاط مرکزی ایران کوج داده و با فرمان حکومت خود به ارومیه عازم گردید.

همانطور که در بالا آمد قبل از این کوچ بزرگ کردهای شدادی، راوندی، هذبانی و برادوست بر کل مناطق غربی و جنوبی دریاچه ارومیه حاکمیت داشتند.
احمد کاویانپور در کتاب تاریخ ارومیه میگوید'در اطراف ارومیه عشایر کردی بنام روادی ساکن بودند...
تیره ای از آنان در اطراف اشنویه و سلماس ساکن بودند که آنها را طایفه هذبانی می نامیدند که سردار معروف جنگهای صلیبی 'صلاح الدین ایوبی' از این ایل بود.' این طایفه در کرستان و آذربایجان به خصوص در اطراف دریاچه ارومیه حکومت مقتدری تشکیل دادند.

از جمله فرمانروایان نامدار کرد در قرون بعد از آمدن اسلام تا آمدن ترکان غز و افشار به منطقه عبارتند ازجعفر بن شکویه رئیس اکراد هذبانی که در سلماس مسکن داشت، سالار مرزبان بنیانگذار سلسله سالاریان، جستان شارمازان ارومی که قلعه چهار برج و ارک ارومیه را مربوط به دوران حکومت و بر این شهر می دانند، ابوالهیجاء از طایفه روادیان، مملان پسر ابوالهیجاء که از بزرگترین فرمانراوایان عهد خود بوده ، وهسودان معروفترین پادشاه روادیان است که شاعری همچو قطران ثناگوی او بوده و ناصر خسرو در خطبه ها او را الامیر الاجل سیف الدواله و شرف المله ابومنصور وهسودان بن محمد مولی امیر المومنین یاد می کند.

از جمله نامداران کرد ارومیه در دوره صفویان امیرخان یکدست حاکم ارومیه از طایفه برادوست که قلعه مشهور دم دم در جنوب ارومیه را وی برای دفاع از حکومت خود ساخت. امیر خان برادوست به خاطر رشادتی که در جنگ با عثمانیان از خود نشان داد و در طی آن یک دست خود را از دست داد به دستور شاه عباس کبیر دستی از طلا برایش ساختند و لقب امیری گرفته و به امیرخان زرین دست مشهور گشت.
وی در میان اکراد به میر له پ زئرین معروف میباشد


کردهای منطقه ارومیه بیشتر مشغول دامداری و کشاورزی بوده و در دامنه کوههای و جلگه های اطراف شهرهای سلماس و ارومیه در مناطق مرگور، ترگور، دشت، باراندز، دول، صومای، برادوست، شپیران، کهنه شهر و انزل زندگی می کنند.

در چند دهه اخیر بدنبال تغییرات اقتصادی و اجتماعی و رشد شهرنشینی کردهای این مناطق نیز کمی دیرتر از همشهریان آذری، آشوری و ارمنی خود هم اگر باشد وارد روابط شهری شده و در جستجوی کار و امنیت به شهر مهاجرت کرده اند.

در اثر مهاجرتهای وسیع آذریها و کردها شهر ارومیه از یک شهر نسبتا کوجک با جمعیت صدهزار در دهه چهل میلادی به یک شهر ملیونی بدل گشته و اکنون جزو ده شهر بزرگ کشور میباشد


تعداد کثیری از کردهای ارومیه در طی دو دهه اخیر به تهران و دیگر بزرگ شهرهای ایران و کشورهای غربی مهاجرت نموده اند. هم اکنون صدها جوان کرد ارومیه ای در دانشگاههای کشورهای اروپائی و امریکا مشغول تحصیل و کسب علم می باشند که امید می رود بعد از اتمام تحصیل برای خدمت به همشهریان خود به وطنشان برگردند


منبع : خوشه ویستی