کولوسئوم، سالن آمفي تئاتر روميان ( ايتاليا )

[SHeRvin]

کولوسئوم را گاهي آمفي تئاتر فلاويوس (Flavian) نيز مي نامند زيرا ساختمان آن توسط وسپاسيانوس (Vespasian) نخستين امپراتور از سلسله امپراتوران فلاوين آغاز شد. جانشين وي تيتوس که در ساختمان آن از اسيران استخدام شده در جنگهاي خود با يهوديان استفاده کرده بود، در سال 80 ميلادي، آن را به مردم اهدا کرد.


قدمت تاريخي و شکوه و جلال اين عمارت از يک سو و کارامدي آن براي اجراي نمايش و امکان کنترل جمعيت ، از سوي ديگر، باعث شد اين سالن يکي از بزرگترين بناهاي معماري روم باستان به شمار رود. جنگهاي اسطوره اي ميان جانوران و انسانها، آن چنانکه در هنر بين النهرين ديديم، در اينجا تحققي خونين پيدا مي کنند. نمايشهاي فوق العاده توحش آميز به بهاي از دست رفتن جان هزاران انسان، از جمله مسيحيان، تمام مي شد و کولوسئوم هرگز نتوانسته است اين بدنامي را از خود بزدايد. امپراتوران بر سرايجاد تماشايي ترين منظره ها در اين ميدان با يکديگر رقابت مي کردند. در مراسم افتتاحيه کولوسئوم به سال 80 ميلادي ميدان را پر از آب کردند و يک جنگل دريايي کامل با بيش از سه هزار شرکت کننده، تکرار شد.

اين آمفي تئاتر، به شکل يک بيضي عظيم است که رديف هاي صندلي به تعداد پنجاه هزار تماشاچي، دور تا دور يک صحنه بيضي شکل مرکزي قرار گرفته است. در زير بناي اين ساختمان شکبه پيچيده اي از راهروهاي شعاعي و متحدالمرکز با طاق بندي بتوني براي نگهداشتن نشستنگاههاي رديف رديف بالايي ساخته شده است. در آغاز، تيرهايي عمود بر لبه بالايي بنا براي نگهداري ريسمانهايي نصب شده بود که رويشان چادر مي انداختند و بدين ترتيب سايباني سراسري براي تماشاگران درست مي شد. زير زمينهاي واقع در زير ميدان، محل نگهداري قفسهاي جانوران، پادگان گلادياتورها و دستگاههاي برافراشتن و پايين آوردن تزيينات صحنه و انسانها و جانوران ستيزنده بود. در اينجا نوآوريهاي فني بيشماري به کار بسته شده بود، مانند استفاده از طناب و قرقره بالابر براي آنکه جانوران گرسنه را در يک آن از دخمه تاريک به فضاي روشن ميدان بکشانند.

خلاقيت روميان را در تقسيم بندي فضاي معماري به طوري که درخور کاربردي بغرنج شود، حتي مي توان از نماي بيروني کولوسئوم مشاهده کرد: يعني طاق بنديهاي ورودي – خروجي که امکان عبور و مرور سهل و سريع تماشاگران و تخليه فضاي دروني بنا را فراهم مي آورده است. رابطه اين راههاي ورودي – خروجي با جرزهاي نشستنگاههاي دروني به دقت محاسبه شده بود و در واقع، بازتابي از آن را مي توان در استاديوم فوتبال امروزي مشاهده کرد. کولوسئوم، تجسمي است از استعداد روميان به تلفيق آسايش عمومي و خصوصي در بناهاي بزرگ خدماتي که مستلزم محصور سازي و طاق زني در فضاهاي بزرگ است.
سه رديف طاق هاي گنبدي شکل رو در روي ستون ها و سر ستون ها قرار گرفته اند، در ستون هاي طبقه اول سبک معماري دوريک (Doric)، در طبقه دوم سبک ايونيک (Ionic)، و در طبقه سوم سبک قرنتي (Corinthian) که نزديک به سبک کلاسيک يونان بود، به کار رفته است.
در بالاي اين سه طبقه اصلي، طبقه زيرشيرواني شامل ستون هاي مستطيل شکل سبک قرنتي قرار دارد، فضاي بين ستون ها با 40 عدد پنجره کوچک مستطيل شکل پر شده است. در قسمت بالا، ديوارکوب ها و بندگاههايي وجود دارد که تيرک هايي را که سايه بان ها به آنها آويزان است، نگه داشته اند. در ساخت عمارت با دقت بسياري از انواع ترکيبات ساختماني استفاده شده، براي فونداسيون از بتون و براي ستون ها و طاق ها از سنگ آهک ( تراورتن) استفاده شده، در ستون هاي به کار رفته براي ديوار دو طبقه زيرين، از نوعي سنگ متخلخل به نام توفا (Tufa) استفاده شده است. براي طبقات فوقاني و اکثر طاق ها از آجر بتوني استفاده شده است.
کولوسئوم طوري طراحي شده که در آن پنجاه هزار تماشاگر جا بگيرد. در حدود 80 ورودي دارد که جمعيت مي توانسته خيلي سريع و به راحتي وارد آن محل شده و از آنجا خارج شود.
نقشه آن يک بيضي پهناور است به اقطار 188 در 156 متر و زيربناي عمارت در حدود 6 جريب است. طاق ها روي 80 ديوار محوري نگهدارنده براي محافظت از رديف هاي صندلي، گذرگاهها و پلکان، قرار گرفته اند.
ارتفاع نماي بيروني شامل سه رديف طاق به انضمام طبقه زيرشيرواني حدود 48.5 متر مي باشد که معادل يک ساختمان 12 تا 15 طبقه است.