آموزش کامل ساخت ويولن

[SHeRvin]

خدمت علاقه مندان به ویولن

در این تاپیک ساخت ویولن در فروم پی سی سیتی اموزش داده می شود

با تشکر از سایت نت اهنگ و دوست خوبم مهران عزیز

[SHeRvin]

قسمت اول:

اين آموزش جهت آشنايي بيشتر با ساز ويولن است . مشاهده ي تصاوير زيباي چگونگي سر هم بندي و ساخت ساز ويولن به عمق بينش ما از ساز كمك هاي شاياني خواهد نمود و اميد است تا دوستان علاقمند ساخت ساز با اين آموزش هاي مقدماتي و ادامه آموزش ها و كسب تجربيات بيشتر بتوانند تا سازهاي مطرح در جهان موسيقي را ارائه نمايند .همچنين دوستان نوازنده نيز تا حدودي با آشانايي بيشتر قادر خواهند بود تا تعميرات اوليه ساز خود را به خوبي به انجام برسانند.
روز يكم – صفحات

امروز چوب هاي لازم براي ويولن انتخاب خواهد شد و صفحات آماده ميگردند

سازنده ويولن قطعه اي از چوب كاج نوئل خشك شده از انبار خود را براي صفحه ي روي ساز انتخاب ميكند. در انبار همچنين چوب خشك افرا نيز وحود دارد كه جهت صفحه ي پشتي ويولن ، زوارها و اسكرول استفاده مي شود.
شور ساخت ويولن از همين قطعات چوب شروع مي شود(خشك چوب و خشك رود و خشك پوست از كجا مي آيد اين آواي دوست)

بزودي اين تخته چوب هاي زيبا توسط دستان هنرمند يك صنعتگر به ساز زيبايي تبديل خواهد شد كه توسط دستان استادانه يك موسيقيدان نواي سحر آميزي را توليد خواهد كرد.

تصوير تخته اي از كاج نوئل را مشاهده مي كنيد كه با اره از درخت به دو تكه تقسيم شده ، كاج نوئل چوب فوق العاده محكم و و سبكي است و از نظر كيفيت طنين صوت ايده آل ميباشد. دقت كنيد اين دو تكه نظير يك كتاب قابل باز و بسته شدن هستند.
دو صفحه نهايتا با چسب به يكديگر متصل خواهند شد . ابتدا آنها بايد كاملا سطح صاف و منظمي پيدا كنند تا امكان يك چسبندگي كامل را پيدا نمايند.

با قرار دادن صفحات بر روي يك صفحه تراز بزرگ ، سطح روي هر يك از صفحات را به دقت صاف و مسطح مي كنيم..سپس به تراز كردن گوشه ها و لبه ها مي پردازيم.

با استفاده از يك گوشه ، لبه مورد نظر و با استفاده از يك گوشه راست ، سطح صفحه بررسي ميگردد.تا كسب نتيجه مطلوب كار بسياري بر روي صفحات بايد انجام پذيرد.سپس امكان چسباندن دو صفحه به يكديگر وجود خواهد داشت

قبل از اتصال صفحات هر دو صفحه بايد كاملا فيت هم باشند. محل اتصال صفحات اغلب غير قابل مشاهده خواهد بود .جهت چسباندن صفحات از چسبهاي حيواني داغ استفاده مي شود. سپس محل اتصال خوب به يكديگر ماليده مي شود تا چسب اضافي در ميان دو سطح قرار نگيرد.

نهايتا صفحات توسط گيره به يكديگر متصل مي شوند. خشك شدن چسب به چند ساعت وقت نياز دارد.پس از آن طرح صفحه بر روي صفحه كشيده شده و صفحه بريده خواهد شد.

لبه هاي صفحات افرا نيز بهمين صورت براي پشت ويولن آماده ميگردد.شكل افراهاي انتخاب شده براي ويلن بسيار مرسوم و رايج نظير همين صفحه است.
شكل زبانه آتش بر روي اين صفحات كه در حال سوسو زدن است در ميان نور از زواياي مختلف شكل جذاب و قابل تاثيري در ساز كامل شده بوجود خواهد آورد.

[SHeRvin]

ادامه آموزش ساخت ویولن

روز دوم – پايه ها

امروز پايه هاي اتصال صفحات بالا و پايين را بر روي قالب مي چسبانيم.

براي پايه ها از قطعات بريده شده درخت بيد استفاده ميشه ، كه چوبي محكم ،سبك و براحتي قابل كنده كاري است.براي اين كار به شش قطعه پايه نياز داريم .دو تا براي بالا و پايين و چهارتا براي كناره ها.

پايه هاي كناري براي شكل دادن به گوشه ها بين زوارهاي C استفاده مي شوند.پايه بالا كه محل اتصال گردن زير گريف را تشكيل خواهد داد و پايه پاييني كه با سوراخي كه بر روي آن ايجاد خواهد شد جاي دگمه سيم گير را تشكيل خواهد داد.

پايه ها پس از تسطيح چسب خورده و به قالب چسبانيده مي شوند . چسب حيواني گرم شده و توسط يك قلم مو به سطح پايه ها ماليده مي شود. به ميزاني چسب مي زنيم كه پس از تكميل زوارهاي دور ويولن بتوان براحتي آن را از قالب جدا كرد.
شكل قالب خود حالت و فرم شكل دهي زوار دور را مشخص ميكند.دو مدل قالب وجود دارد اولي مدل داخلي يا ايتاليايي است كه در اين شكل مي بينيد و مدل ديگر مدل بيروني يا قالب فرانسوي است. هر سازنده ي ويولن قالب خاص خود را بر اساس الگوهاي متفاوت مدل هاي ساز خود مي سازد.سوراخ هاي روي قالب در مراحل بالاتر جهت استفاده از گيره ها مورد نياز مي باشند

پس از چسبانيدن پايه ها توسط يك اسكنه بزرگ كناره هاي پايه ها شكل داده مي شوند.

[SHeRvin]

روزسوم – زوارها(بدنه)

امروز قصد داريم به آماده سازي و اتصال زوار ها بپردازيم. ساختمان زوار ها توسط قالب و پايه هايي كه در درس قبل آنها را نصب كرديم شكل مي گيرد.همانگونه كه در شكل فوق مشخص گرديده است جهت شكل دهي زوارهاي بدنه ابتدا الگوي را هنما را بر روي قسمت فوقاني قالب قرار مي دهيم .
هر ويولن سازي الگوهاي متفاوتي از نمونه هاي سازي خود را دارد. الگو ي فوق از الگوي ستراديواري از اوائل قرن هجدهم است . اين الگو ها از تخته هاي چند لا باريك ساخته مي شوند.

هر زوار بدنه از قطعات باريك چوب افرا ي حرارت ديده تهيه مي شود.هنگاميكه كار بر روي آن به پايان برسد زوار بسيار قابل انعطاف و سبك خواهد بود. استحكام زوارها توسط 6 پايه اي كه قبلا شرح داده شد تامين مي شود و بوسيله آستري كه بعدا آماده و به زواره ها و پايه ها متصل خواهد گرديد.

زوار ها بايد به اندازه لازم باريك شوند در اينجا قطر زوارها با گيج مدرج اندازه گيري مي شود. تولرانس دقيق مورد قبول معمولا 1/0 ميلي متر ميباشد.

زوارها بر روي ميز كار قرار گرفته و با كار بر روي آنها به قطر مورد نظر مي رسيم . پس از آن هنگاميكه زوارها را به پايه ها چسبانديم مجددا قطر آنها را اندازه گيري و بر روي آنها كار مي كنيم.
حالا هر زوار را توسط خمش فلزي شكل دهي و انعطاف پذير تر مي كنيم.

خمش فلزي يك قطعه از فلز برنج است كه در داخل آن المنت گرم كننده برقي استفاده شده است. برنج فلزي است كه به خوبي جهت ريخته گري ها كوچك مي توان از آن استفاده نمود.

زوارها در محل اتصالات قرارگرفته و به صورت چشمي بررسي مي شوند.شكل ساز در حال شكل گيري است.

[SHeRvin]

روز چهارم-تكميل كلاف دور ويولن

امروز ميخواهيم ساختمان كلاف دور ويولن يا همون زوارها را تكميل كنيم ، براي اين كار پايه ها را شكل مي دهيم و به زوارها مي چسبانيم. كلاف C به گوشه هاي پايه ها چسبانيده مي شود و به گوشه ها ختم ميگردد

با قرار گرفتن زوار C در جاي خود ، شكل برش منحني خود را در گوشه پايه علامت گذاري مي كنيم.الگويي كه قبلا بر روي بدنه بالايي قرار داديم شكل انحنا را به ما ميدهد

پايه ها توسط يك اسكنه كنده كاري مي شود و انحناء بدست آمده شكل اتصال زوارهاي C به خارج را دقيقا شكل ميدهد.

كناره هاي زوار متصل شده توسط يك مربع علامتگذاري مي گردد. انتهاي كلافهاي C تا لبه ي پايه ها بايد بريده شوند و به دقت تسطيح گردند تا لبه هاي زوارها دقيقا بر همديگر منطبق گردند.

شكل اتصال و تشكيل انحنا و الگوي برش را در شكل مشاهده مي فرماييد

براي چسباندن كلاف به پايه هاي اتصال باز هم از چسب داغ توسط يك فرچه يا قلم موي كوچك استفاده مي شود و زوار بالايي به محل اتصال خود فيكس مي گردد.

هر دو قسمت بالايي و پاييني كلاف C توسط گيره به محل اتصال مي يابند. همين روش بايد در جهت ديگر كلاف نيز انجام شود

سپس به تسطيح زوارها توسط يك رنده پرداخته ميشه تا امكان جفت كردن و فيت شدن كلاف به صفحه ي زيرين مقدور باشه . شكل نهايي پايه ها و كلاف را مشاهده مي كنيد.

لكن آستر دوزي كلاف در قسمت بعد ...

[SHeRvin]

روز پنجم : نوار دوزي كلاف ها

امروز نوار ها را شكل داده و به بدنه كلاف كه در درس قبلي توضيح داده شد مي چسبانيم. نوارها هم از چوب بيد كه براي پايه ها به كار برده شد استفاده مي شوند. ابتدا نوار توسط هيتر خمش به شكل مناسب خميدگي پيدا مي كنند.

سپس نوارها به اندازه هاي لازم قطع مي گردند

در شكل فوق يكي از نوارها ي Cرا در حال چسب زدن مي بينيد.قطعه پاييني نوار كه به پايين كلاف چسبانيده شده توسط گيره هاي چوبي لباس تا چسبيدن كامل آن اتصال يافته.

جزييات چگونگي اتصال نوار به داخل مادگي پايه اتصال را مشاهده مي كنيد. چنانچه نوار با روش ساده چسب خوردن به كلاف C اتصال يابد ممكن است پس از گذشت زمان از جاي خود كنده شود.اين مادگي به پيشگيري از چنين اتفاقي كمك مي كند.

تمامي قطعات نوار به همين ترتيب به كلاف پشت ساز چسبانده مي شود. نوارهاي بخش رويي ساز نيز بايد به همين ترتيب ساخته شوند اما اتصال اين نوارها به بخش روي كلاف پس از آنكه از قالب جدا شد انجام مي پذيرد. در غير اينصورت نمي توان كلاف را از قالب بيرون آورد چون هر دو سمت آن تو نوار دوزي شده است.
هدف از نوار دوزي دور كلاف ايجاد استحكام بيشتر براي كلاف و همچنين افزايش سطح براي بهتر چسبانيدن صفحه هاي زير و روي ساز مي باشد.

[SHeRvin]

روز ششم صفحه ي پشت

امروز صفحه ي پشتي علامت گذاري و بريده خواهد شد سپس گودي داخل آن به صورت سطحي صورت خواهد پذيرفت .

ابتدا رئوس ساختمان كلاف بر روي صفحه علامت گذاري شده و مسير كلاف جهت خط كشي تعقيب مي گردد سپس با يك واشر خط بيروني زوار تعقيب مي شود. اين خط خارجي صفحه پشت محسوب مي شودكه بر روي كلاف قرار مي گيرد. خط داخلي محل قرار گيري دقيق صفحه بر روي كلاف است.

صفحه علامت گذاري شده توسط يك كمان اره از روي خط بيروني بريده مي شود

ضخامت لبه هاي صفحه پشتي توسط يك قطرسنج اندازه گيري و علامت گذاري مي شود.

توسط يك چاقو حاشيه هاي زائد احتمال خط بيروني بريده مي شود

در اين مرحله گود سازي مقدماتي با يك گوه بزرگ صورت مي پذيرد. يك سازنده ي ماهر اين كار را با سرعت بانجام ميرساند. جهت نگاهداري صفحه حين كار از يك صفحه ي تو خالي هم اندازه استفاده مي شود.روي ديگر صفحه نيز با استفاده از همين صفحه توخالي انحناي لازم را پيدا مي كند

اين مرحله ي هيجان انگيز و پويا ساخت ساز است . انحناي باشكوه پشت ويولن به سرعت توسط اسكنه شكل دهي ميشود. جاي اسكنه تا مراحل مسطح سازي صفحه باقي خواهد ماند.

اكنون توسط يك سوهان خط چين صفحه كامل شده و زائده ها به دقت صاف و مسطح مي شوند

[SHeRvin]

امروز قصد داريم تا صفحه ي رويي ويولن را بريده و انحناي لازم آنرا ايجاد كرده و شكل صفحه را كامل كنيم . براي اين كار ابتدا طبق الگو صفحه ي اصلي را علامت گذاري كرده و سپس همانند صفحه ي زيرين(مرحله ي قبل) اره مي كنيم.

همانند مرحله ي قبل لبه ها ي صفحه به دقت مسطح مي شود اين كار توسط چاقو و يك اسكنه صورت مي گيردتا به ميدان خط چين (علامت گذاري شده) و شكل مورد نظر گوشه ها برسيم .

توسط يك اسكنه ي تيزبزرگ شكل دهي انحنا را به صورت مقدماتي شروع ميكنيم. چوب كاج نوئل بكار رفته براي صفحه رويي ويولن نرمتر از چوب افراي بكار رفته براي پشت ويولن است و به همين خاطر آسانتر بريده مي شود.

پس از اتمام مرحله مقدماتي ، انحنا سازي را توسط اسكنه ي كوچكتر و همچنين رنده شصتي ويولن سازي كامل مي كنيم.

رنده ي شصتي از فلز برنج ساخته شده و بين انگشت شصت و انگشت سبابه گرفته ميشود.منحني لبه ي برش تيغ و انحناي كف رنده باعث انحنا سازي دقيق صفحه خواهد شد.

در مراحل مختلف پيشرفت كار با استفاده از الگو ، شكل دهي صحيح ساز را بررسي مي كنيم . الگوي طولي ديگري براي پشت صفحه نيز وجود دارد.

براي عرض صفحه مجموعا پنج الگو وجود دارد كه يك مورد از آنها را در عكس فوق مي بينيد و در قسمتهاي مختلف صفحه استفاده مي شود .صفحه ي زيرين ويولن نيز داراي پنج الگوي عرضي متفاوت است.
اين الگوها از تخته هاي چند لاي باريك بر اساس مدل هاي سازي استراديواري ساخته شده است. با سمباده زدن نهايي سطح خارجي صفحه تا نقطه چين و انحنا سازي سطح رويي بر طبق الگو اين قسمت از كار به صورت مقدماتي به پايان ميرسد . صفحه هاي رويي پس از تو مراحل تودوزي و منبت كاري و توخالي شدن از داخل آمادگي اتصال به كلاف را پيدا خواهد كرد كه در بخش هاي بعدي به تفضيل شرح داده خواهد شد.

[SHeRvin]

امروز مي خواهيم بر روي ساخت دسته ويولن و مارپيچ (پيچك) انتهايي آن كار كنيم . براي ساخت اين قطعه از يك تكه چوب مكعبي شكل از درخت افرا استفاده مي كنيم .

ابتدا توسط يك گوشه ، قطعه خود را كاملا گونيا ميكنيم تا اندازه هاي صحيح چهار گوش را بدست آوريم.

توسط الگو قطعه ي مورد نظر را جهت برش خط چين مي زنيم .

قطعه را در گيره ي مخصوص ثابت كرده وبا استفاده از يك كمان اره برش ابتدايي قطعه طبق نقطه چين را انجام مي دهيم .

توسط ابزار هاي لازم نظير سمباده فلزي به شكل دهي مقدماتي قطعه در برش عمودي قطعه و مارپيچ آن ميپردازيم.در شكل فوق ( چپ) توسط يك اسكنه بر پشت جاگوشي ساز و در شكل راست توسط يك سكباده فلزي بر روي قسمت فوقاني مارپيچ كار ميشود.

شكل نهايي پشت جاگوشي ويولن در اين شكل علامت گذاري مي شود تا در مرحله ي بعدي اضافات آن حذف شود.

چهار سوراخ جاگوشي جهت قرار گرفتن گوشي ها توسط دريل درست مي شوند. در بخش هاي بعد پس از درست شدن جاگوشي ، قطرسوراخ هر گوشي را به اندازه اصلي آن درست خواهيم كرد.

[SHeRvin]

امروز قصد داريم نحوه ي كنده كاري مارپيچ بر روي قطعه ي دسته (گردن) ويولن را آموزش دهيم . قبلا بر روي پشت مارپيچ و جعبه گوشي را دقيقا علامت زده بوديم .

توسط يك اره ي برش از عرض و گوشه ها، جعبه گوشي را علامت ميزنيم . اين برش ها بايد به دقت صورت بگيرند و از برش اضافي چوب و همچنين به جا ماندن علامت بر روي مارپيچ در مرحله ي آخر اجتناب شود .

اره ي برش ( شكل چپ ) كمك زيادي در جدا سازي راحت تر تكه هاي اضافي چوب به ما مي كند. ابتدا بخش فوقاني يكطرف از مارپيچ را شكل دهي مي كنيم.

سپس چوب ها ي اضافي طرفين جعبه گوشي را توسط يك قلم اسكنه جدا ميكنيم.

پس از ادامه كند ه كاري توسط اسكنه شكل مارپيچ نمايان ميگردد . شكل بيروني جعبه گوشي آماده گرديده و فقط نياز به اتمام نهايي كار دارد ابتدا شكل پيچش مارپيچ شروع خواهد شد.

حالا كار بر روي پيچش دوم مارپيچ شروع مي شود . ابتدا برش هاي جديدي را بر روي حلقه ي قبل ايجاد مي كنيم و سپس با جدا سازي قسمت هاي اضافي حلقه به سمت دايره مركزي ( چشم ) مارپيچ مي رسيم . بخش مركزي توسط يك اسكنه كوچك كنده كاري مي شود.

كار بر روي مارپيچ شامل چشم و حلقه كمي سخت ميباشد و در شكل هاي فوق دو روش برش توسط اسكنه را نمايش مي دهد. در شكل سمت چپ اسكنه از بالاي دسته آن بصورت عمودي به تقطيع پرداخته و اين روش جهت برش عمودي چرخش در مارپيچ ها استفاده ميگردد. در شكل سمت راست اسكنه از تيغه ي آن در دست قرار گرفته ، كه جهت تقطيع لبه هاي مارپيچ استفاده مي شود كه به سمت داخل حلقه شيب پيدا مي كنند . به اين روش زيرين برش گويند .