که‌سایه‌تییه‌کی ون

[behnam5555]

که‌سایه‌تییه‌کی ون !

خوالێخۆشبوو میرزا "ئه‌سه‌دوڵڵا غوڵامعه‌لی" کوڕی مه‌ڕحووم بابا عیرفان له‌ ساڵی 1268 هه‌تاوی له ‌شاری سنه‌ له‌ دایک بووه‌.
خوێندنیسه‌ره‌تایی له‌ زادگای خۆی ته‌واو کردووه‌ به‌ڵام له‌ پۆلی چوار یانپێنج‏دا دایکی ئه‌مری خودای به‌جی‏هێناوه‌: وه‌فاتی کرد و باوه‌شی پڕ له‌مێهری دایک بوو به‌ جه‌حه‌نده‌مێکی سارد و پڕ له‌ مه‌ینه‌تی. عه‌زیه‌تیزڕدایک وا ده‌کا وه‌ته‌ن به‌جێ بهێڵێ و بێته‌ بۆکان.
له‌قه‌سه‌به‌یه‌ک نیشته‌جێ ده‌بێ و به‌ نێوی مامۆستای تایبه‌تی منداڵانییه‌کێ له‌ ئاغاکان به‌ نێوی حاجی‏بایز‏ئاغای ئیلخانی‏زاده‌ داده‌مه‌زرێ وپتر له‌ سی ساڵ ته‌مه‌نی جوانی و جه‌حێڵی خۆی به‌ نێوی مامۆستا لای ئه‌وانڕاده‌بوێرێ. چاوی له‌ ماڵی دنیا هه‌ر نابێ و به‌ شوێن ئۆقره‌ی دڵێپه‌رێشانی‏دا ده‌که‌وێته‌ باره‌گای‏ شێخ حیسامه‌دین(ق) و ده‌بێته‌ یه‌کێکله‌‌ نزیکانی باره‌گای ئه‌م زاته‌ پیرۆز و چه‌ن ساڵ له‌ نێو کوڵ و حاڵ وجه‌زبه‌ی ئه‌ودا ژیان به‌سه‌ر ده‌بات. له‌ بۆکان ده‌بێته‌ زاوای ماڵیبارام‏ئاغا و خوشکی سۆفی قادر و میرزا عه‌بدوڵڵای به‌هرامپوور ده‌خوازێ. ماڵ و سه‌روه‌ت بۆی مانایه‌کی نه‌بووه‌ و تیشکی پڕ ته‌وژمی جانانه‌، چه‌نجاری به‌ره‌و هه‌ورامانات بۆ لای موڕشیدی ڕاده‌کێشێ. وای لێدێ هه‌ستی خاوێنو دڵی عارفانه‌ی لای هه‌موو که‌س ده‌درکێ و چونکه‌ له‌و سه‌رده‌مه‌ له‌ئاوایی" قوڵقوڵه‌"‌ ژیاوه‌، ناسناوی شێخی قوڵقوڵه‌شی لێده‌ندرێ. به‌ هۆیخۆشه‌ویستی شێخی حیسامه‌دینه‌وه‌ که‌ ناوی "عه‌لی" بوو، شۆره‌تی له‌ "عیرفان"ه‌وه ده‌بێته‌‌ "غوڵام‏‏عه‌لی" و سجیلی بۆ وه‌رده‌گیرێ. له‌ پاشانله‌به‌ر هۆیه‌کی نادیار ماڵ دێنێته‌ بۆکان و دووکان داده‌نێ و تاوتاو و به‌پێی ده‌رفه‌ت سه‌ری پیری خۆشی ده‌دات. ئێستاش بیره‌وه‌ری میرزا لایقه‌دیمیه‌کانی بۆکان هه‌ر هه‌یه‌ و شتی سه‌یر له‌ ڕاستی و پیاوچاکیده‌گێڕنه‌وه‌. له‌ کاک جه‌عفه‌ری قزڵجی‏م بیستووه‌ که‌ کاتێ که‌سێک نیسکیان له‌په‌ی لێ ده‌کڕی و ده‌یپرسی چۆنه‌ و به‌‌چه‌نده؟ ده‌یکوت: دایکی حسێنده‌ڵێ ئه‌وه‌یان ناکوڵێ هه‌ڵی نه‌گری باشتره‌ به‌ڵام ئه‌وه‌یان خۆش کوڵه‌ وقڕانێک گرانتر. میرزا دایمه‌ له‌ حاڵ و جه‌زبه‌ی خۆی‏دا بووه‌ وته‌نیا به‌هێنانی نێوی شێخ حیسامه‌دین جه‌زم بووه‌. نه‌یهێشتووه‌ وێنه‌ی لێ بمێنێت وته‌نیا به‌ دزییه‌وه‌ و بێ ئه‌وه‌ی بزانێ، وێنه‌یه‌کی لێ گیراوه‌. نه‌کبڵێی شاعیر بووبێ به‌ڵام هێندێکی موناجات و چه‌ن غه‌زه‌لێکی لێ به‌‏جێماوه. به‌ نه‌خۆشی بڕۆنشیت دووچار بووه‌ و له‌ 25 جۆزه‌ردانی1348‏داوه‌فاتی کردووه‌.

دڵبه‌ر چ ده‌بێ ڕه‌حمێ به‌ مه‌ی بێ سه‌ر و پا که‌ی؟

به‌و شهدی له‌به‌ت ده‌ردی دڵی خه‌سته‌ ده‌وا که‌ی

هه‌رچه‌نده‌ که‌ یه‌کسانه‌ وه‌فا و جه‌وری تۆ بۆ من

چه‌ن خێره‌ که‌ ته‌رکی سته‌م و ڕه‌سمی جه‌فا که‌ی

بیستوومه‌ که‌ فه‌رمووته‌ ده‌بێ جه‌رگی توا که‌م

ئه‌و تالیعه‌ کوا گه‌ر تۆ به‌ ئه‌و عه‌هده‌ وه‌فا که‌ی

ئه‌و گیان و سه‌ر و ماڵه‌ که‌وا من هه‌مه‌ ده‌ی‏د‏ه‌م

به‌و شه‌رته‌ که‌ زۆڵفت له‌ دولا هه‌ردوو بلا که‌ی

چه‌ن لوتفه‌ که‌ جارێ به‌ که‌ره‌م که‌شفی ڕوخت که‌ی

مسکین و گه‌دایان، به‌ یه‌ک‏باره‌ به ‌شا که‌ی

سووتاوه‌ سه‌راسه‌ر له‌ فیڕاقت " ئه‌سه‌دووڵڵا"

وا چاکه‌ که‌ ڕۆحی به‌ نیگاهێکی فه‌نا که‌ی