نماز شب

[amir ahmadi]

يكى از امورى كه بايد همه مسلمانان مورد عنايت قرار دهند، سحرخيزى و تهجّد و راز و نياز سحرگاهان است .

در قرآن كريم بيش از ده مورد، اين مسأ له ياد شده و با عباراتِ گوناگون از
سحرخيزان و شب زنده داران ، تجليل و تمجيد شده است .

پهلوهاى آنان از بسترها، تهى مى شود و از جايگاه خودشان بر مى خيزند
و پروردگارشان را از روى بيم و اميد مى خوانند و از آنچه به آنان داده ايم انفاق مى كنند،
كسى نمى داند كه به پاداش اعمال آنها چه چيزهايى كه باعث چشم روشنى است ، براى آنها ذخيره شده است .
تاك خويش از گريه هاى نيمه شب سيرآب دار
كز درون او شعاع آفتاب آيد برون
ذرّه اى بى مايه اى ترسم كه ناپيدا شوى
پخته تر كن خويش را تا آفتاب آيد برون
در گذر از خاك و خود را پيكر خاكى مگير
چاك اگر در سينه ريزى ، ماهتاب آيد برون
گر به روى تو حريم خويش را در بسته اند
سر به سنگ آستان زن ، لعل ناب آيد برون
اقبال
روايات در فضيلت نماز شب و مذمّت و نكوهش تاركان آن بنا به گفته
عارف واصل مرحوم حاج ميرزا جواد ملكى (ره ) در كتاب اسرار الصّلوة به حدّ تواتر رسيده است .

[amir ahmadi]

شب مردان خدا روز جهان افروزست
روشنان را به حقيقت شب ظلمانى نيست
مرحوم ملكى مى فرمايد:
استادم
ملا حسينقلى همدانى
به من فرمود:
فقط متهجّدين هستند كه به مقاماتى نائل مى گردند و غير آنان به هيچ جايى نخواهند رسيد.
علاّمه طباطبائى رحمه الله عليه مى فرمايد:
چون به نجف اشرف براى تحصيل مشرّف شدم ، از نقطه نظر قرابت و خويشاوندى و رحميّت گاهگاهى به محضر مرحوم قاضى شرفياب مى شدم ،
تا يك روز درِ مدرسه اى ايستاده بودم كه مرحوم قاضى از آنجا عبور مى كردند،
چون به من رسيدند دستِ خود را روى شانه من گذاردند و گفتند:
اى فرزند! دنيا مى خواهى نماز شب بخوان و آخرت مى خواهى نماز شب بخوان .
اين سخن آنقدر در من اثر كرد كه از آن زمان به بعد تا زمانى كه به ايران مراجعت كردم ،
پنج سال تمام ، در محضر قاضى روز و شب به سر مى بردم و آنى از ادراك فيض ايشان دريغ نمى كردم
و از آن وقتى كه به وطن بازگشتم تا وقت رحلت استاد، پيوسته روابط ما برقرار بود
و مرحوم قاضى طبق روابط استاد و شاگردى ، دستوراتى مى دادند و مكاتبات از طرفين برقرار بود.
علاّمه مى فرمودند:
ما هر چه داريم از مرحوم قاضى داريم .
در حديثى از امام صادق عليه السلام چنين مى خوانيم :
مبغوض ترين و ناپسندترين مردم نزد خداوند، كسى است كه
شب را سراسر به خواب و بسان مردارى گنديده و در روز بيكار و تنبل باشد.

[amir ahmadi]

سيد عبداللّه حسينى
در فضيلت نماز شب و آثار آن
و از حضرت صادق عليه السلام روايتست كه فرموده بود
در وصيّت رسول خدا به على عليهما و آلهما السّلام :
يا على وصيّت مى كنم تو را در باب نفس خودت به چند خصلت پس حفظ كن آنها را،
بعد از آن فرمود:
خداوندا يارى كن او را و ذكر فرمود جمله اى از خصلتها تا اينكه فرمود:
بر تو باد به نماز شب ، بر تو باد به نماز شب ، بر تو باد به نماز شب ،
بر تو باد به نماز زوال و سه بار تكرار فرمود.
و ظاهر اين است كه حضرت اراده كردند به نماز شب سيزده ركعت را
و به نماز زوال هشت ركعتى كه نافله زوال است

[amir ahmadi]

وقت نماز شب
وقت نماز شب از اول نيمه شب است تا طلوع صبح صادق .
توضيح : شب از ديدگاه شرع عبارت است از اول مغرب تا طلوع صبح صادق .
بنا بر اين در ساعت 12 شب كه عبارت است از نيمه غروب تا طلوع آفتاب بيش از نيم ساعت از نيمه شب شرعى گذشته است .
- افضل آن است كه نماز شب به هنگام سحر خوانده شود و هنگام سحر عبارت است از يك سوم آخر شب و هر قدر به صبح نزديكتر باشد افضل خواهد بود.
- شخص مسافر مى تواند نماز شب را پيش از نيمه بخواند.
- جوانى كه مى ترسد بخواب بماند و نماز شب از او فوت شود مى تواند نماز شب را پيش از نيمه شب بخواند.
- همه كسانى كه براى خواندن نماز شب بعد از نيمه شب عذرى دارند مانند پيرمردان و يا كسى كه از سرد شدن هوا مى ترسد
و يا از جنب شدن در خواب مى ترسد و مانند اينها مى توانند نماز شب را قبل از نيمه شب بخوانند.
امام صادق عليه السلام فرمود:
اگر بيم دارى كه پايان شب برنخيزى يا سرما و مشكل ديگرى مانع نماز شبت خواهد شد، نماز شب و وتر را در اوّل شب بخوان .
- در مواردى كه تقديم نماز شب جايز است سزاوار است كه نيّت اداء نكند بلكه به نيّت تعجيل و جلو انداختن بخواند.
- اگر نماز شب از كسى فوت شد مى تواند قضاى آن را در روز به جا بياورد.
مفضّل مى گويد:
به امام صادق عليه السلام عرض كردم : فدايت شوم ؛ من گاهى به خواندن نماز شب موفّق نمى شوم ،
آيا اجازه مى فرمائيد پس از خواندن نماز صبح پيش از آنكه آفتاب طلوع كند قضاى نماز شب را بخوانم ؟
فرمود: آرى ؛ امّا اهل خانه ات را از اين كار با خبر مكن زيرا آنان هم از تو ياد مى گيرند و اين كار را سنّت قرار مى دهند.
تذكّر: قضاى نماز شب را فضيلت بسيار است چنانچه در تفسير على بن ابراهيم از امام صادق عليه السلام روايت مى كند كه :
شخصى به آن حضرت عرض كرد:
فدايت شوم چه بسا كه اتّفاق مى افتد كه يك ماه و دو ماه و سه ماه نماز شب از من فوت مى شود و من آن را به روز قضا مى كنم ، آيا اين كار جايز است ؟
فرمود: به خدا قسم اين كار مايه روشنى چشم تو است و اينجمله را سه بار تكرار كرد.
- قضاى نماز شب را بر تقديم آن يعنى پيش از نيمه شب خواندن رجحان دارد.
بنابر اين اگر مى داند كه قضاى نماز شب از او فوت نخواهد شد قضا اولويت دارد.
تذكر: براى تشويق جوانان عزيز روايتى در مورد قضاى نماز شب نقل مى كنم :
اسحق بن عمار ضمن روايتى از امام صادق عليه السلام نقل مى كند كه ايشان از پدران بزرگوار و آنان از رسول خدا صلى اللّه عليهم اءجمعين نقل مى كند كه فرمود:
خداى تعالى با بنده اى كه نماز شب را در روز قضا بكند مباهات مى كند و مى فرمايد:
اى فرشتگان من ، اين بنده من چيزى را كه به او واجب نكرده ام قضا مى كند گواه باشيد كه من او را آمرزيدم .

[amir ahmadi]

- جوانى كه مى ترسد به خواب بماند اگر پيش از نيمه شب نماز شب را خواند و خوابيد
و پيش از صبح بيدار شد لازم نيست نماز شب را دوباره بخواند.
- اگر مشغول نماز شب شد و صبح طلوع كرد اگر چهار ركعت از نماز شب را خوانده است
كه صبح شد بقيه نماز شب را به طور مخفف و بدون مستحبات مى خواند و اگر هنوز چهار ركعت از نماز شب نخوانده صبح شد همان دو ركعتى را كه شروع كرده تمام مى كند
و پس از آن دو ركعت نافله صبح را مى خواند و سپس دو ركعت نماز صبح واجب را مى خواند
و پس از آن باقيمانده نماز شب را قضا مى كند و اگر اصلاً به نماز شب شروع نكرده صبح طلوع كرد
دو ركعت نافله صبح را اوّل مى خواند و پس از آن نماز صبح را و پس از آن قضاى نماز شب را به جا مى آورد
امشب آن نيست كه در خواب رود چشم نديم
خواب در روضه رضوان نكنند اهل نعيم
خاك را زنده كند تربيت باد بهار
سنگ باشد كه دلش زنده نگردد به نسيم
بوى پيراهن گم كرده خود مى شنوم
گر بگويم همه گويند ضلالى است قديم
اى رفيقان سفر دست بداريد از ما
كه بخواهيم نشستن به در دوست مقيم

[amir ahmadi]

كيفيّت نماز شب به صورت مختصر
- نماز شب مجموعاً يازده ركعت است كه ده ركعت آن هر دو ركعت به يك سلام خوانده مى شود و يك ركعت به يك سلام .
- هشت ركعت از يازده ركعت را بايد به نيت نماز شب خواند و دو ركعت آن را به نيّت نماز شفع و يك ركعت آن را به نيت نماز وتر .
- فضيلت نمازهاى شفع و وتر بيش از هشت ركعتى است كه به نيت نماز شب خوانده مى شود.
- انسان مى تواند فقط به نماز شفع و وتر اكتفا كند و هشت ركعت را نخواند.
- اگر وقت براى اداى نماز شب تنگ باشد مى تواند فقط به نماز وتر اكتفا كند.
- اگر وقت براى اداى نماز شب تنگ نباشد ولى انسان مى خواهد نماز وتر را بخواند بايد آن را -رجائا بخواند.
- جايز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتّى در حال اختيار، ولى اگر مى خواهد
نشسته بخواند بهتر آن است كه هر دو ركعت نشسته را يك ركعت ايستاده حساب كند. بنابراين بايد هشت بار دو ركعت نشسته هر دو ركعت به يك سلام كه جمعاً شانزده ركعت مى شود
به نيّت نماز شب بخواند و دو بار دو ركعت هر دو ركعت به يك سلام به نيت نماز شَفع . و دو بار يك ركعت هر يك ركعت به يك سلام به نيّت نماز وَتر.
- خواندن سوره در ركعتهاى نماز شب لازم نيست و مى تواند فقط به خواندن سوره حمد اكتفا كند و همچنين قنوت در ركعتهاى دوّم مستحب است و مى تواند بدون قنوت بخواند.
- نماز وتر يك ركعت است ، و كافى است در قنوت سه بار تسبيح گفتن .
- لازم نيست همه يازده ركعت را در يك مجلس بخواند بلكه مى تواند در دو سه نوبت بخواند بلكه با فاصله خواندن افضل است . همانطور كه رسول خدا تهجد مى كرد.
- مستحب است كه نماز شب را بلند بخواند تا اگر از خانواده اش كسى مى خواهد به
نماز شب برخيزد بيدار شود. چنانچه در روايت است و علماء نيز تصريح به استحباب بلند خواندن كرده اند.
- بديهى است كه استحباب بلند خواندن نماز شب در جائى است كه از ريا و سمعه
در امان باشد و اگر خداى نخواسته خوف ريا و سمعه در بلند خواندن باشد بايد آهسته بخواند.
امام صادق عليه السلام فرمود:

نماز شب گناهان روز را پاك مى كند

[amir ahmadi]

این قسمت از نماز که به طور مفصل است برای کسانی است که مرتبه بالا تری دارند.دوستان عزیز نترسند انها می توانند بسیار ساده ان را به جای بیاورند.
كيفيّت نماز شب به صورت مفصّل
چون از خواب برخاست سجده كند براى خداوند تعالى و نيكو است در اين حال يا در حال برداشتن سر از سجده بگويد:
اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى اَحْيانى بَعْدَ ما اَماتَنى وَ اِلَيْهِ النُّشُورُ اَلْحَمْدُلِلّهِ الَّذى رَدَّ عَلَىَّ رُوحى لاَِحْمَدَهُ وَ اَعْبُدَهُ.
و چون برخاست و ايستاد بگويد:
اَللّهُمَّ اَعِنّى عَلى هَوْلِ الْمُطَلَّعِ وَ وَسِّعُ عَلَىَّ الْمَضْجَعَ وَارْزُقْنى خَيْرَ ما بَعْدَ الْمُوتِ.
و چون صداى خروس شنيد بگويد:
سُبُّوْحٌ قُدُّوْسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَالرُّوْحِ سَبَقَتْ رَحْمَتُكَ غَضَبَكَ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ عَمِلْتُ سُوَّْءً وَ ظَلَمْتُ نَفْسى فَاغْفِرْلى اِنَّهُ لا يَغْفِرُالذُّنُوبَ اِلاّ اَنْتَ فَتُبْ عَلَىَّ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوّابُ الرَّحيمُ.
و چون نگاه كند به اطراف آسمان بخواند:
اَللّهُمَّ اِنَّهُ لا يُوارى مِنْكَ لَيْلٌ ساجٍ وَ لا سَماَّءٌ ذاتُ اَبْراجٍ وَ لا اَرْضٌ ذاتُ مِهادٍ وَلا ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ وَلا بَحْرٌ لُجِّىُّ تُدْلِجُ بَيْنَ يَدَىِ الْمُدْلِجِ مِنْ خَلْقِكَ تُدْلِجُ الرَّحْمَةَ عَلى مَنْ تَشاءُ مِنْ خَلْقِكَ تَعْلَمُ خائِنَةَ الاْ عْيُنِ وَ ما تُخْفِى الصُّدُوْرُ غارَتِ النُّجُوْمُ وَ نامَتِ الْعُيُونُ وَ اَنْتَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ لاتَاْخُذُكَ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ سُبْحانَ اللّهِ رَبِّ الْعالَمينَ وَ اِلهِ الْمُرْسَلينَ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعالَمينَ.
پس بخواند پنج آيه آل عمران :
اِنَّ فى خَلْقِ السَّمواتِ وَالاَْرضِ وَاخْتِلافِ اللَّيْلِ وَالنَّهارِ لاََّياتٍ لاُِولِى الاَْلْبابِ الَّذينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِياماً وَقُعُوداً وَعَلى جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فى خَلِقِ السَّمواتِ وَالاَْرْضِ رَبَنّا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً سُبْحانَكَ فَقِنا عَذابَ النّارِ رَبَّنا اِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النّارَ فَقَدْ اَخْزَيْتُهُ وَما لِلظّالِمينَ مِنْ اَنْصارٍ رَبَّنا اِنَّنا سَمِعْنا مُنادِياً يُنادى لِلاْيمانِ اَنْ امِنُوْا بِرَبِّكُمْ فَامَنّا رَبَنّا فَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا وَكَفِّرْ عَنّا سَيِّئاتِنا وَتَوَفَّنا مَعَ الاَْبْرارِ رَبَّنا وَاتِنا ما وَعَدْتَنا عَلى رُسُلِكَ وَلاتُخْزِنا يَوْمَ الْقِيامَةِ اِنَّكَ لاتُخْلِفُ الْميعادَ.
مسواك كند، و بعد از آن وضو بسازد وضوء كامل و خود را خوشبو سازد، پس برخيزد به نماز شب .
ابتدا شروع مى كند به هشت ركعت نماز شب و بعد از هر دو ركعت ، سلام مى دهد، و خوبست كه در دو ركعت اوّل بعد از حمد سى مرتبه توحيد بخواند، كه در دو ركعت مجموعا شصت مرتبه توحيد خوانده شود از اثرات ثواب آن اين استكه :
تا منصرف شود از نماز نبوده باشد ميان او و خداى عزّوجلّ هيچ گناهى .
و يا آنكه در ركعت اوّل آن توحيد و در ركعت دوّم
قُلْ يا اَيُّهَا الْكافِرُونَ بخواند.
در شش ركعت ديگر حمد و هر سوره كه خواهد بخواند و كافى است
حمد و قُلْ هُوَ اللّه اَحَدْ در هر ركعتى .
و چنانكه سنّت است قنوت در نمازهاى واجبى ، در هر ركعت دوّمى از نافله ها نيز سنّت است .
و كافى است در قنوت سه بار سُبْحانَ اللّهِ گفتن .
و يا آنكه گفته شود:

اَللّهُمَّ اغْفِرْلَنا وَ ارْحَمْنا وَ عافِنا وَاعْفُ عَنّا فِى الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ اِنَّكَ عَلى كُلِّ شَى ءٍ قَديرٌ.
و يا آنكه بگويد:

رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ اِنَّكَ اَنْتَ الاَْعَزُّ الاَْجَلُّ الاَْكْرَمْ.
و روايت شده كه حضرت امام موسى عليه السلام چون شب در محراب عبادت مى ايستاد مى خواند:
اَللّهُمَّ اِنَّكَ خَلَفْتَنى سَوِيّاً...
و اين دعاء پنجاهم صحيفه كامله است .
و چون فارغ شود از هشت ركعت نماز شب پس بجا بياورد دو ركعت نماز شفع و يك ركعت نماز وتر.
و مى خواند در اين سه ركعت بعد از حمد قُلْ هُوَ اللّه اَحَدْ تا بمنزله آن باشد كه يك ختم قرآن كرده باشد، زيرا كه سوره توحيد ثلث قرآن است ،
و يا آنكه بخواند در نماز شفع در ركعت اوّل حمد و قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ و در ركعت دوّم حمد و قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ.
و چون از نماز شفع فارغ شد مستحب است آنكه بخواند:
اِلهى تَعَرَّضَ لَكَ فى هذَا اللَّيْلِ الْمُتَعَرِّضُوْنَ...
و اين دعائى است كه در اعمال شب نيمه شعبان در مفاتيح الجنان مذكور شد.
و چون از دو ركعت شفع فارغ شد بر مى خيزد به جهت يك ركعت وتر و مى خواند در آن حمد و سوره توحيد و يا آنكه مى خواند بعد از حمد قُلْ هُو اللّهُ اَحَدٌ سه مرتبه ،
و معوذّتين يعنى قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ و قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقْ، پس دست بر مى دارد براى قنوت و دعا مى خواند آنچه بخواهد.
شيخ طوسى رحمه الله عليه فرموده : دعاهائى كه در قنوت نماز وتر خوانده مى شود از زيادى به شمارش نمى آيد.
مستحب است كه انسان در قنوت نماز وتر گريه كند از خوف خدا و ترس از عقاب خدا،
يا خود را به حال گريه در آورد و دعا كند براى برادران مؤمن ، و مستحب است كه ذكر شود چهل نفر،
پس بدرستيكه كسيكه دعا كند براى چهل مؤمن دعايش مستجاب مى شود انشاءاللّه تعالى . و دعا كند به آنچه خواسته باشد.
شيخ صدوق رحمه الله عليه فرموده كه :
حضرت رسول صلى الله عليه و آله در قنوت وتر مى خواند:

اَللّهُمَّ اهْدِنى فيمَنْ هَدَيْتَ وَ عافِنى فيمَنْ عافَيْتَ و تَوَلَّنى فيمَنْ تَوَلَّيْتَ وَ بارِكْ لى فيما اَعْطَيْتَ وَقِنى شَرَّ ما قَضَيْتَ فَاِنَّكَ تَقْضى وَ لايُقْضى عَلَيْكَ، سُبْحانَكَ رَبَّ الْبَيْتِ، اَسْتَغْفِرُكَ وَ اَتُوبُ اِلَيْكَ وَ اُوْمِنُ بِكَ وَ اَتَوَكَّلُ عَلَيْكَ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ اِلاّ بِكَ يا رَحيمُ.
سزاوار است آنكه هفتاد مرتبه بگويد:
اَسْتَغْفِرُاللّهَ رَبّى وَ اَتُوبُ اِلَيْهِ.
سزاوار است كه دست چپ را به دعا بلند كرده باشد و استغفار را به دست راست بشمارد
روايت شده كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله استغفار مى كرد در نماز وتر هفتاد مرتبه و هفت مرتبه مى گفت :
هذا مَقامُ الْعاَّئِذِ بِكَ مِنَ النّارِ.
روايت شده كه حضرت امام زين العابدين عليه السلام در سحر، در نماز وتر سيصد مرتبه مى گفت : پاَلْعَفْوَ الْعَفْوَپ. و بگويد بعد از اين :
رَبِّ اغْفِرْلى وَارْحَمْنى وَ تُبْ عَلَىَّ اِنَّكَ اَنْتَ التَّوّابُ الْغَفُورُ الرَّحيمُ.
و سزاوار است آنكه طول دهد قنوت را و چون فارغ شد از قنوت به ركوع رود و چون سر از ركوع برداشت بخواند اين دعا را كه شيخ در تهذيب از حضرت موسى بن جعفر عليه السلام نقل كرده :
هذا مَقامُ مَنْ حَسَناتُهُ نِعْمَةٌ مِنْكَ وَ شُكْرُهُ ضَعيفٌ وَ ذَنْبُهُ عَظيمٌ وَ لَيْسَ لِذلِكَ اِلاّ رِفْقُكَ وَ رَحْمَتُكَ فَاِنَّكَ قُلْتَ فى كِتابِكَ الْمُنْزَلِ عَلى نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كانُوا قَليلاً مِنَ اللَّيْلَ ما يَهْجَعُونَ وَ بِالاَْسْحارِهُمْ يَسْتَغْفِرُوْنَ طالَ هُجُوعى وَ قَلَّ قِيامى وَ هذَا السَّحَرُ وَ اَنَا اَسْتَغْفِرُكَ لِذُنُوبى اِسْتِغْفارَ مَنْ لا يَجِدُ لِنَفْسِه ضَرّا وَ لا نَفْعاً وَ لا مَوْتاً وَ لاحَيوةً وَ لا نُشُوْراً.
پس به سجده رود و نماز را تمام كند و بعد از سلام تسبيح حضرت زهرا عليها السلام بخواند،
پس بگويد:
اَلْحَمْدُ لِرَبِّ الصَّباحِ اَلْحَمْدُ لِفالِقِ الاِْصْباحِ
و بگويد سه مرتبه :
سُبْحانَ رَبِّىَ الْمَلِكَ الْقُدُّوْسِ الْعَزيزِ الْحَكيمِ
پس بگويد:
يا حَىُّ يا قَيُّومُ يا بَرُّ يا رَحيمُ يا غَنىُّ يا كَريمُ ارْزُقْنى مِنَ التِّجارَةِ اَعْظَمَها فَضْلاً وَ اَوْسَعَها رِزْقاً وَ خَيْرَها لى عاقِبَةً فَاِنَّهُ لا خَيْرَ فيما لا عاقِبَةَ لَهُ
.
پس به سجده رود و بگويد پنج مرتبه :
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَالرُّوْحِ
پس بنشيند و بخواند آية الكرسى را، دوباره به سجده رود و ذكر سابق را پنج مرتبه بخواند.
إ نَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ تقُوم أ دنى من ثُلْثَىِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ و ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مَّنَ الَّذِينَ مَعَكَ.
اى پيامبر!
پروردگارت مى داند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزديك دو سوّم شب يا نصف يا ثلث آن را به پا مى خيزند.
مزمّل : آيه 20.
إ نَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِىَ أَشَدُّ وَطْأً وَ أَقْوَمُ قِيلاً.
مسلّماً نماز و عبادت شبانه پا برجاتر و با استقامت تر است .

[amir ahmadi]

سفارش جبرئيل به نماز شب
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
برترين نمازهاى مستحب نماز نيمه شب است و چه اندك است به جا آورنده آن .
و باز رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
جبرئيل آن قدر مرا به نماز شب سفارش كرد تا اين كه گمان كردم نيكانِ امّتم شب را نمى خوابند مگر اندكى از آن .
و باز رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
خداوند حضرت ابراهيم را دوست خود انتخاب نكرد مگر براى دو كارش :
1 - اطعام به مستمندان
2 - نماز شب ، هنگامى كه مردم در خواب بودند.
در حالات رسول خدا صلى الله عليه و آله
حضرت على عليه السلام فرمود:
هر گاه رسول خدا صلى الله عليه و آله براى نماز شب بر مى خاست ،
نخست مسواك مى كرد، سپس به آسمان مى نگريست و اين آيات را زمزمه مى كرد:

مسلّماً در آفرينش آسمانها و زمين و آمد و رفتِ شب و روز، نشانه هاى روشنى براى خرمندان است ...

[amir ahmadi]

شب زنده داران در قيامت
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
در قيامت پس از آن كه خداوند همه انسانها را جمع كند، منادى ندا مى كند و مى گويد:

پيش آيند كسانى كه در نيمه هاى شب از بستر خواب دور مى شدند و خدا را مى خواندند و از خشم و غضبش بيمناك و به رحمتش اميدوار بودند.
آن گاه جمعى پيش روند و قبل از ديگران به جايگاههاى خود در بهشت وارد شوند و بعد از آنان به حساب مردمِ ديگر رسيدگى نمايند.
شب زنده دارى دختر امام حسين عليه السلام
امام حسين عليه السلام درباره دختر بزرگوارشفاطمه فرمود:
او در امر دين چنان بود كه تمام شب را به نماز مى ايستاد و روز را روزه مى گرفت .
رسول اكرم صلى الله عليه و آله فرمود:
جبرئيل نزد من آمد و گفت :
اى محمّد!... بدان كه شرف مؤمن ، نماز شب اوست و عزّتش بى نيازى او از مردم است

[amir ahmadi]

بدآموزى و كج انديشى
طلبه اى مى گفت :
شخصى به ظاهر باسواد و متّقى به من گفت :
بهتر است انسان نماز شب نخواند و نماز صبح را هم نزديك طلوع آفتاب به جاى آورد، براى اين كه دچار عُجب و خودبينى نشود، و چون نماز شب غرور مى آورد بايد آن را ترك كرد!
آن طلبه گفت :
در اثر اين كلام چون گوينده آن را مورد اعتماد مى دانستم چندين سال نماز شب نخواندم با اينكه سحر هم بيدار بودم !
ببينيد بدآموزى و كج انديشى را! به آن طلبه گفته شد:
آن شخص شيطان بوده كه چنين سخن مزخرفى را بر زبان رانده است ؛
زيرا، اگر اين سخن صحيح باشد در همه مستحبّات جارى است . بنابراين بايد گفت : نماز جماعت و قرآن و دعا و... نخوانيم زيرا مغرور مى شويم !
بى ارزش بودن اين گفتار به قدرى واضح است كه نيازى به تفصيل ندارد.
چون بديهى است كه انسان در كنار انجام مستحبّات بايد رذائل اخلاقى را از خود دور كند.
و اصلاً خودِ نماز شب باعث توفيق انسان براى ستردن و زدودن صِفات رذيله مى شود و آن خدايى كه توفيق سحرخيزى مى دهد
توفيق پيراسته شدن از مرض خطرناك عُجب را نيز عطا مى كند.
ثانياً، چنين شخصى كه اين قدر لاابالى و بى تعهّد است كه نماز صبح خود را در آخر وقت مى خواند،
معنى ندارد دچار عُجب بشود و اصلاً دليلى براى عُجب او نيست مانند كورى است كه نامحرم را نمى بيند!
بلكه هنر است كه انسان با رعايت و انجام مستحبّات ، دچار خودپسندى نشود
و خلاصه تقواى منفى به درد نمى خورد، آنچه سودمند است تقواى مثبت است .