نوآم چامسکی

[rastakhiz_tatu]

نوآم چامسکی
آورام نوآم چامسکی (۱۹۲۸ در فیلادلفیا، پنسیلوانیا) زبان‌شناس ، فیلسوف آنارشیست و نظریه پرداز یهودی-آمریکایی است. نظریه معروف وی دستور زایشی-گشتاری است که در دهه ۶۰ میلادی انقلابی در زبانشناسی معاصر ایجاد کرد. تا پیش از نظریات وی از ماهیت زبان و چگونگی یادگیری زبان توسط انسان درک درستی وجود نداشت. مقالات و کتابهای نوام چامسکی آغازگر پژوهشهای نوینی در عرصه روانشناسی زبان گردید.

همچنین وی مقالات متعددی در زمینه نقد سیاستهای خارجی دولت آمریکا دارد.

وی استاد بازنشسته دپارتمان فلسفه و زبانشناسی موسسه تکنولوژی ماساچوست آمریکا است.



زندگی و تحصیلات
نوام چامسکی در سال ۱۹۲۸ در فیلادلفیای امریکا متولد شد. از سال ۱۹۵۵ در موسسه تکنولوژی ماساچوست به عنوان استاد زبان شناسی مشغول به تدریس شد. چامسکی در سال ۱۹۷۶ در موسسه تکنولوژی ماساچوست به مقام استادی رسید.

نظریات
نظریه معروف وی دستور زایشی است که در دهه ۶۰ میلادی انقلابی در زبانشناسی معاصر ایجاد کرد. وی همچنین کتابهای متعددی درباره ذهن و زبان و مغز و زبان نوشته است. در واقع چامسکی در بررسی های خود نشان داد که با بررسی نظام زبانی افراد می توان نتایج روانشناختی بدست آورد.

وی نوشته های متعددی در زمینه علوم کامپیوتری نیز دارد.

منتقد
چامسکی به عنوان روشنفکری غیرمارکسیست و سوسیالیستی آزادیخواه از برچیدن دیوار برلین استقبال کرد.

ترس او از این که با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، مجموعه درهم پیچیده نظامی- صنعتی امریکا به دنبال دشمنانی جدید خواهد گشت تا وجود خود را موجه جلوه دهد با اتفاقاتی که بعداً در جهان رخ داد تایید شد. به نظر چامسکی اجرای موفقیت آمیز این برنامه وامدار «اتحادی نامقدس» میان دولت امریکا و شرکت‌های رسانه‌ای است.

چامسکی در زمان جنگ ویتنام به عنوان منتقد اجتماعی سیاست خارجی امریکا به شهرت رسید. نخستین اثر سیاسی مهم او کتاب قدرت امریکا و ماندارین‌های نوین (۱۹۶۹) بود که در انتقاد به طبقه روشنفکران لیبرال نوشته شده بود.

درک چامسکی از ساز و کار امپریالیسم امریکا و توانایی همیشگی او برای فهم دورنمای کلی سیاست‌های امریکا به مخالفت او با دخالت نظامی امریکا در کوزوو، افغانستان و عراق و همچنین جنگ بوش بر ضد تروریسم منجر شد.

او در سال ۱۹۸۰ بر کتاب روبرت فاوریسون (Robert Faurisson) که در حقیقت داشتن هولوکاست تردید کرده بود مقدمه یی نوشت.

در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ میلادی چامسکی به همراهی جان پیلگر (John Pilger) از معدود کسانی بودند که از نسل کشی «پنهان» در تیمور شرقی سخن گفتند. وی به تمامی روسای جهمور آمریکا منتقد است وحتی راجع به کندی که محبوبیتی باورنکردنی دارد هم معترض است. او درین باب کتاب نیمه تاریک کاملوت را نوشته است.

آثار ترجمه شده به فارسی
آثار سیاسی
نئولیبرالیسم و نظم‌جهانی. ترجمهٔ مرتضوی، حسن. تهران: نشر دیگر، ۱۳۷۹.
آمریکای بزرگ و حقوق بشر. ترجمهٔ بهزاد باشی. تهران: انتشارات آگاه،
دهه جنگ سرد: روند جنگ سرد در دهه ۱۹۸۰ - ترجمه شاهرخ وزیری (۱۳۶۴)
مثلث سرنوشت ساز، فلسطین، آمریکا و اسرائیل - ترجمه عزت الله شهیدا(۱۳۶۹)
دمکراسی بازدارنده - ترجمه غلامرضا تاجیک(۱۳۷۲)
۱۱ سپتامبر - ترجمه خلیل دباش(۱۳۸۲)
سلطه یا بقا: طرح سلطهٔ آمریکایی - ترجمه علیرضا ثقفی(۱۳۸۵)
[ویرایش] آثار زبانشناسی
ساختارهای نحوی، (ترجمه احمد سمیعی گیلانی)
زبان‌شناسی دکارتی: فصلی از تاریخ تفکر عقلگرا - ترجمه احمد طاهریان انتشارات هرمس (۱۳۷۷)
زبان و اندیشه - ترجمه کوروش صفوی انتشارات هرمس(۱۳۷۹)
دانش زبان: ماهیت ، منشاء و کاربرد آن - ترجمه علی درزی(۱۳۸۰) نشر نی